Wijn die „meurt als Heugaveld-tegels in een malproper bordeel”, smaakt naar „kots met kruidnagels” of de associatie oproept „met chemische zwaveldampen”.
Dankzij de Supermarktwijngids van Nicolaas Klei konden Nederlanders vanaf 2001 precies achterhalen of de fles supermarktwijn, die een buurman, werkrelatie of vriend cadeau deed, het drinken waard was. Of beter kon worden weggegeven, dan wel linea recta in de glasbak moest verdwijnen. Afgelopen zaterdag overleed de wijnschrijver onverwachts op 63-jarige leeftijd, twee dagen voor zijn verjaardag.
Het testen van de doorgaans drieduizend supermarktwijnen was hard werken. Twintig flessen in de ochtend, dan een flinke adempauze, twintig flessen in de middag en als afsluiter nog twaalf stuks in de avond. En dat drie maanden lang, van juni tot en met augustus.
„Mijn bijdrage aan de Schepping is: literpakken Liebfraumilch à 1,19 euro bij de Aldi verdoemen en de lezer bekeren tot goede wijn, die je al vanaf een euro of 5, 6 in de supermarkt kunt kopen”, legde Klei in 2010 aan NRC uit. Zo dacht zijn echtgenote aanvankelijk dat wijn „iets was wat je maag schuurt en waarvan je koppijn krijgt. Totdat ze ontdekte: hé, er is veel meer dan dat”, aldus de wijnschrijver in het AD.
Maag-darmspecialisten
Klei (1961) wordt geboren in Amsterdam als zoon van Trouw-journalist Bert Klei. De vraag van zijn moeder waarom de ene wijn van 5 gulden lekker is en de andere niet, zet de 18-jarige Klei aan het denken. De student rechtsgeschiedenis richt samen met vrienden de wijnproefclub ‘Wijn is rood en komt uit Frankrijk’ op.
Als een tijdschrift voor maag-darmspecialisten hem vraagt om een stuk over wijn te schrijven, wordt zijn hobby serieuzer. Een opdracht van een uitgever voor een wijnboekje volgt, waarna hij ook pagina’s mag vullen van het Algemeen Dagblad en Elsevier. Hij beschrijft wijn niet met chique woorden, maar kiest voor vergelijkingen en uitdrukkingen die meteen herkenning oproepen, met lichte spot.
Aanvankelijk richt Klei zich op exclusieve wijn van het type „boertje op een piepkleine domaine”, maar op aandringen van collega’s keurt hij ook het assortiment van de supermarkt. Hij constateert dat een zesde van de supermarktwijnen de moeite waard is en munt de term: ‘omfietswijnen’, een variant op de marketing van bandenboer Michelin.
‘Wél lekkere Chardonnay’
Klei werd een vaste waarde in het (inmiddels gestopte) Radio-1-programma Mangiare!, waarin hij onder meer sprak over „Chardonnay die wél lekker is, of gekoelde rode wijn”, zegt presentatrice Petra Possel, die met Klei bevriend was. „Nicolaas was een buitengewoon aimabel mens, geen haantje en niet opdringerig. Hij was op een ouderwetse manier hoffelijk, fijngevoelig en maakte mooie, gemeende complimenten.”
Ook Kleis voorkomen was opvallend, stelt Possel, door zijn Olivier B. Bommel-achtige jasjes, die hij heel secuur inkocht bij een tweedehandskledingzaak in de Amsterdamse Rivierenbuurt. Verder droeg hij immer een ietwat versleten tas met zich mee op de fiets met daarin vakken voor flessen wijn. „Iemand zou bijna kunnen denken dat hij in de 19de eeuw leefde. Wie Nicolaas een keer ontmoette, vergat hem ook niet meer”, aldus Possel.
Wijnfluencers
Door de opkomst van internetrecensies en wijnfluencers had een nieuwe generatie wijndrinkers minder behoefte aan fysieke supermarktwijngidsen. Klei was niet zo van het internet, maar bleef zich wel toeleggen op het schrijven van wijnboeken. Sinds de coronatijd een puur zakelijke bezigheid, omdat hij besluit om wijn enkel nog te proeven en niet meer door te slikken. De door hem geliefde kaasplanken en charcuteriebordjes worden ingewisseld voor 20.000 stappen per dag, waardoor hij veertig kilo afvalt. Hij schrijft er het boek de Slankwandelaar over.
„Een appel, tomaat of komkommer smaakt me nu net zo lekker als voorheen de vette spijzen van de culinaire bordelen, omdat ik zie dat het effect heeft”, schrijft Klei in 2021 in het AD. „Karig eten is heerlijk als het belegd is met tevredenheid.”
