„On ne naît pas femme, on le devient”: Je bént geen vrouw, je wórdt vrouw.
Dat is een van de bekendste citaten uit De Tweede Sekse, het 800 pagina’s tellende boek waarmee Simone de Beauvoir in 1948 de tweede feministische golf opstartte. De woorden kenmerken het probleem dat vrouwen teisterde en nog altijd teistert: niet anatomische kenmerken, maar maatschappelijk opgelegde regels maken iemand tot “vrouw”.
Gelukkig had ze ook een oplossing. Je kunt er zelf voor kiezen om anders te leven. In je verhouding tot de wereld om je heen bén je al vrij – het vergt alleen moed om je ernaar te gedragen.
In haar langdurige romantische relatie met de Franse schrijver en filosoof Jean-Paul Sartre gaf ze het voorbeeld: de twee keerden zich tegen het huwelijk en gunden elkaar seksuele vrijheid met anderen. Hoewel ze elkaar jaloers maakten en pijn deden, bleven ze verwant in de liefde en in de aanhang van het existentialisme, tot de dood.
De Beauvoir overleed in 1986. Maar over de rol van de vrouw in het publieke domein en de voorwaarden voor een vrij en authentiek bestaan discussiëren we nog altijd. Hoe kan Simone de Beauvoir ons vandaag de dag nog bij deze vraagstukken helpen? En waarin is haar visie juist gedateerd? Michel Krielaars bespreekt het met boekenredacteur Rosan Hollak en schrijver en filosoof Jannah Loontjens.
Dit is de zesde aflevering van een serie over boeken die de wereld veranderden.
Het kabinet trekt extra geld uit voor de gemeenten en de jeugdzorg, maar lang niet zoveel als de gemeenten hadden gevraagd en de commissie-Van Ark voor de jeugdzorg had geadviseerd. Dat blijkt uit de Voorjaarsnota, die vrijdag door het ministerie van Financiën is gepubliceerd.
De gemeenten krijgen vanaf volgend jaar ruim 400 miljoen euro extra geld voor het dempen van wat het ‘ravijnjaar’ is gaan heten, een door gemeenten gevreesde korting op het Gemeentefonds vanaf 2026. Dat is maar een kleine compensatie, want gemeenten krijgen vanaf volgend jaar naar eigen zeggen 2,3 miljard euro minder van het Rijk.
De gemeenten krijgen dus een beetje extra lucht voor de Voorjaarsnota, maar vrezen alsnog financieel in de knel te komen met het op peil houden van voorzieningen.
Lees ook
Commissie-Van Ark: ‘Miljarden bezuinigen op de jeugdzorg is onwenselijk en onhaalbaar’
Jeugdzorg
Een groot probleem voor gemeenten zijn de hoge kosten voor de jeugdzorg, waar Rijk en gemeenten al langer over in de clinch liggen. Een commissie onder leiding van oud-VVD-minister Tamara van Ark adviseerde het kabinet in januari om bezuinigingen uit te stellen en de financiële tekorten bij gemeenten voor de jeugdzorg over de afgelopen twee jaar – bij elkaar zo’n 1,5 miljard – onderling eerlijk te verdelen.
Dat laatste doet het kabinet in de Voorjaarsnota niet, wel draagt het Rijk de komende jaren voor ruim 400 miljoen euro bij aan de tekorten in de jeugdzorg. Hoewel de jeugdzorg de komende jaren dus weer iets meer geld krijgt, blijft het kabinet van plan om op de lange termijn op de jeugdzorg te besparen. Vanaf 2028 staan weer bezuinigingen van een half miljard euro ingeboekt. Het kabinet hoopt dat dit lukt door het uitvoeren van de ingezette Hervormingsagenda, ook wil het kabinet een eigen bijdrage introduceren, een omstreden plan dat eerder sneuvelde.
Inflatie
Uit de vrijdag gepubliceerde Voorjaarsnota blijkt ook waar het kabinet verder wil bezuinigen. Er komt een ‘prijsbijstelling’ voor de groei van uitgaven van ministeries, wat betekent dat het budget van de ministeries de komende jaren niet meestijgt met de inflatie. Ook doet het kabinet ingrepen in de sociale zekerheid. Zo wordt de duur van de Werkloosheidsuitkering (WW) vanaf 2027 ingekort tot anderhalf jaar, een maatregel waarop al was voorgesorteerd in het hoofdlijnenakkoord.
Verder kiest het kabinet voor een bezuiniging op het kindgebonden budget, waarmee het schrappen van de bezuiniging op de kinderopvangtoeslag lijkt te worden gedekt. Het kindgebonden budget wordt volgens het kabinet „sneller afgebouwd voor hogere inkomens”, hoewel de maatregel al geldt voor inkomens vanaf 60.000 euro. De bezuiniging op het kindgebonden budget is opvallend, omdat met ingang van 2025 het kindgebonden budget nog structureel met 300 miljoen werd verhoogd.
Hoewel de jeugdzorg weer iets meer geld krijgt, blijft het kabinet voornemens erop te besparen
In de Voorjaarsnota staan verder veel maatregelen die de afgelopen dagen al door de coalitiepartijen zelf naar buiten werden gebracht. Zo gaan de defensieuitgaven per 2030 structureel met 1,1 miljard euro per jaar omhoog, wordt de huurtoeslag verhoogd en de btw-verhoging op cultuur, media en sport geschrapt.
Ook wordt de energiebelasting verlaagd en gaat er extra budget naar de Nedersaksenlijn, een beoogde spoorverbinding in noordoost-Nederland. Deze investeringen worden deels betaald uit het Klimaatfonds en een pot geld die bedoeld was voor een andere toekomstige spoorlijn, de Lelylijn.
‘Onvoorspelbaarheid’
In het voorwoord van de Voorjaarsnota benadrukt minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) dat het kabinet de begrotingsregels handhaaft, ook met het oog op de internationale ontwikkelingen. De voortdurende oorlog in Oekraïne en de internationale handelsoorlog „leiden tot onvoorspelbaarheid en risico’s voor de Nederlandse economie en overheidsfinanciën”.
Ook kampt Nederland met „hardnekkig hoge inflatie”, volgens Heinen. De minister vindt het daarom van belang om zuinig te blijven, zodat „rekeningen niet doorgeschoven worden”, Nederland „financiële buffers” houdt en voorkomen wordt dat de belastingen in de toekomst moeten stijgen.
Lees ook
In alle gemeenten is door geldgebrek ‘een auto-ongeluk in slow motion’ gaande
De geweldige serieDying for Sex gaat over Molly Kochan, een vrouw die op haar 41ste te horen krijgt dat de borstkanker die ze eerder overleefde in uitgezaaide vorm is teruggekomen. Kochan, gespeeld door Michelle Williams, realiseert zich dan snel wat ze nog zou willen: seks. Echt en goed en veel. Ze verlaat de man met wie ze al vijftien jaar voortsukkelt en stort zich op dating apps, met als doel te ontdekken wat ze fijn vindt. Seks is voor haar een krachtbron tijdens een verder uitputtend traject. Intussen heeft ze wel degelijk hulp nodig, en de keuze voor haar belangrijkste mantelzorger neemt ze al even intuïtief: dat moet Nikki (Jenny Slate) worden, vriendin en rots in de branding, maar zo onhandig en chaotisch dat het aanvankelijk op een mislukking lijkt uit te draaien.
Sandra Heerma van Voss
Sofia Coppola’s ‘Priscilla’
Is Elvis Presley , ‘The King of Rock and Roll’, definitief van zijn voetstuk gevallen? Wie Sofia Coppola’s Priscilla ziet, krijgt een ander beeld van de zanger met de vetkuif dan gebruikelijk is in biografische films over hem. Geen wonder dat Elvis Presley Enterprises, het bedrijf dat de bezittingen van de in 1977 overleden zanger beheert, geen toestemming gaf om zijn liedjes te gebruiken. Zijn dochter Lisa Marie schreef Coppola voor haar dood in januari 2023 dat de visie op haar vader „wraakzuchtig en haatdragend” was. In Priscilla wordt Priscilla Beaulieu, die tussen 1967 en 1973 met Elvis getrouwd was, een gevangene op zijn landgoed Graceland, met Elvis als haar giftige cipier. Zeker, hij heeft charisma, is lief voor de tien jaar jongere Priscilla, maar hij is ook manipulatief en misbruikt zijn macht. Dit is duidelijk een post-MeToo-film, met de Memphis Mafia, Elvis’ entourage, als getuigen die alles zien maar niets zeggen.
André Waardenburg
Puzzelgame met diepgang: ‘Blue Prince’
Je mag het landhuis van je overleden oudoom onder één voorwaarde hebben: je moet de mysterieuze kamer 46 vinden. Een lastige taak, ook omdat de kamers van het gebouw met iedere dag lijken te verschuiven. Wat volgt is een soort digitale versie van bordspel Doolhof, waarbij jij kiest welke kamer er achter iedere deur schuilt en je zo een weg baant naar je bestemming.
Een op papier simpel concept dat met iedere speelsessie weer diepere lagen blijkt te hebben. Voorwerpen zijn op onverwachte wijze met elkaar verbonden, in het huis zijn veel onverwachte geheimen te vinden. Een notitieblok naast je (spel)computer is een vereiste om alles goed te documenteren en uit te pluizen.
Bastiaan Vroegop
Impact op nabestaanden
Het onderzoeksprogramma Pointer komt deze zaterdag rechtstreeks vanuit mediamuseum Beeld & Geluid in Hilversum. Daar wordt de podcast Ik Heb Levenslang gelanceerd. Wil van der Schans en Tom Veldhuijzen onderzoeken hierin de gevolgen van moord en doodslag voor nabestaanden. Die zijn groot. Niet alleen emotioneel, maar op elk vlak in iemands leven: financieel, relationeel en op het gebied van gezondheid. Op papier lijkt alles goed geregeld, de afgelopen twintig jaar hebben slachtoffers en nabestaanden onbeperkt spreekrecht gekregen in de rechtszaal, er zijn schadefondsen en er is slachtofferhulp. Maar blijkt dit ook in de praktijk zo te zijn? Want wat als de zaak van jouw geliefde nooit is opgelost, zoals bij een cold case, en de dader wordt nooit gevonden?
Presentator Niels Heithuis praat hierover met met strafrechtadvocaat Richard Korver, Tweede Kamerlid Songül Mutluer (GroenLinks-PvdA), voormalig rechercheur Leo Simais en auteur en nabestaande Saskia Wolters.
Schrijver Annet Schaap schreef met ‘Lampje’ en opvolger ‘Krekel’ veelgeprezen kinderboeken. Toch durfde ze pas laat haar debuut te maken, omdat ze vond dat er altijd iets beter of anders kon. Nu kan ze een negatieve recensie als bevrijdend ervaren en heeft ze geen moeite zich in de wereld van kinderen te verplaatsen. “Volwassenen zijn heel erg op zichzelf gericht en egocentrisch.”
Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar [email protected].
