De ‘kakmadammekes’ uit het Belgische Knokke maakten iets los, maar tot een groot frigoboxfeest kwam het niet

Om 09.53 stapt Sonja Vissers (55) uit de trein op het station van Knokke. Haar rechterarm zit in een mitella vanwege twee gescheurde pezen; met links draagt ze een felblauwe koelbox. Net gekocht, voor 14,99 euro bij de Big Bazar. De inhoud: boterhammen met gebakken ei en een paar blikjes cola. „Het was vroeg vanochtend.” Rond 06.00 uur stond ze op om vanuit haar woonplaats Dadizele, in de buurt van Kortrijk, naar de Vlaamse badplaats te vertrekken. Deels uit nostalgie – hier ging ze als veertienjarige al op vakantie. Maar de échte aanleiding is het evenement dat ze zag aangekondigd op Facebook, ‘Met korte broek en frigobox naar Knokke’. Datum: zaterdag 26 augustus, vanaf 09.00. Plaats van handeling: het strand van Knokke-Heist. Online gaven 42.685 mensen aan geïnteresseerd te zijn in het evenement, dat twee weken geleden als grap begon nadat een filmpje van De Telegraaf viraal ging. Daarin spreken twee oudere vrouwen zich uit over toeristen in de van oudsher chique badplaats. Het stoort ze dat mensen niet deftig gekleed rondlopen maar „in korte broek”, en dat sommige toeristen „met een frigobox op het strand zitten”. Dat strookt niet met het niveau van Knokke, zeggen ze. „De oude levensstijl zou behouden moeten worden.”

Onzin, vinden veel strandgangers – de zee is van iedereen. ‘Kakmadammekes’, oordeelt Vissers. Korte broek en koelbox verdienen een plekje op het strand, zelfs in het keurige Knokke. En hoe zou je dat beter kunnen onderstrepen dan met een ludiek evenement?

Lege frigobox

Vissers was niet de enige die vanochtend vroeg moest opstaan. Op het station van Knokke bevinden zich ook agenten van de federale politie, klaar om mogelijke mensenmassa’s in goede banen te leiden. Ze zijn speciaal hierheen gekomen vanuit Brussel om het korps van Knokke te versterken. Verderop, bij het strand, staat politie uit het zuidwesten van België paraat met een drone, om in geval van nood overzicht te kunnen houden. Mochten er echt zo’n 40.000 mensen komen opdagen, dan zijn alle toegestroomde manschappen hard nodig. „Het is sowieso een druk weekend voor onze eigen agenten”, zegt de plaatselijke korpschef Steve Desmet op de boulevard van Knokke. „Er zijn diverse sportevenementen, en vanavond is hier de afsluiting van een groot internationaal vuurwerkfestival. Dan komt zo’n initiatief waarvoor nooit toestemming is gevraagd bijzonder ongelegen. Zo’n organisator denkt daar niet bij na, het is bedoeld als grapje, maar wij draaien voor de gevolgen op. Want als er zoveel toestroom te verwachten valt, is niets doen geen optie.”

Desmet heeft de initiatiefnemer laten weten dat er mogelijk sancties volgen. Op de Facebook-pagina zelf staat inmiddels ter verduidelijking ‘voor de lol, fictief event’. Ook heeft de organisator richtlijnen toegevoegd: volg de regels, respecteer elkaars ruimte, laat geen afval achter. En: ‘mocht de frigobox leeg zijn of heb je later op de dag zin in iets anders, de plaatselijke handelaren zullen u graag met open armen ontvangen.’ Desmet zelf draagt vandaag in ieder geval een lange broek. Met een knipoog: „Een protest tegen het protest.”

Boete ontbloot bovenlijf

Voor een buitenstaander lijkt de ophef wellicht onverwacht, zegt een hoteleigenaar in Knokke Le Zoute, het rijkste gedeelte van de badplaats. Maar in feite voert de lokale koelbox-scepsis terug tot de jaren negentig, toen burgemeester Leopold Lippens de scepter zwaaide. Hij verzette zich destijds tegen ‘frigoboxtoeristen’, mensen die te krenterig waren om geld uit te geven bij de plaatselijke middenstand. Ook het gedoe rond de korte broek komt niet uit de lucht vallen. Eén van de meest prestigieuze pleinen in Knokke heet in de volksmond ‘Place m’as tu vu’, vrij vertaald: het Kijk-mij-eens-plein. De bordjes ‘smoking’ en ‘non-smoking’ lijken bij enkele terrassen haast een dubbele betekenis te hebben. En wie vanaf ‘de dijk’ – de boulevard – het dorp inloopt, stuit overal op witte verfsjablonen op de weg. ‘Dresscode’ staat er in grote letters, met daarboven (de zeezijde) afbeeldingen van teenslippers, bikini en een zwembroek die oogt als een korte broek. Aan de onderkant van het sjabloon (de dorpszijde) staan een polo, een jurkje en een pump. De kledingregels staan nu, in het hoogseizoen, ook aangekondigd op matrixborden langs de weg. Wie alsnog met ontbloot bovenlijf of in zwemkleding de winkelstraat inloopt, riskeert een boete van 350 euro.

Toch lijkt van haat jegens de korte broek zelfs tussen de dure villa’s van Knokke Le Zoute geen sprake. Op de golfbaan staat een groepje mannen in nette pantalons, maar dat ze niet blootbeens hun hole-in-one slaan heeft puur te maken met de verwachte regen. Twee heren op de tennisbaan Royal Zoute wijzen lacherig op hun shorts: ‘Wij sporten, dus dan mogen we!’ Ook in de vele golfkarretjes in het dorp, met in Ralph Lauren-polo’s gehulde mannen – zowel twintigers als tachtigers – zijn heel wat blote knieën te zien. Toch is er her en der ook enig begrip voor de vrouwen in het frigobox-fragment. „Voor mij voelt het dubbel”, zegt barvrouw Justine bij Royal Zoute. „Ik snap de dagjesmensen die gewoon Knokke eens willen zien, maar ik begrijp ook de horeca-eigenaars die op wat omzet hopen en het dus niet fijn vinden als iedereen eigen eten meeneemt. Het zomerseizoen is hier kort, en daarbuiten wordt nauwelijks omzet gedraaid.”

‘Dikke zever’

Terug in het centrum, op het terras van bar Monico, kan Pieter-Jan (27), geboren en getogen in Knokke-Heist, wel lachen om het Facebook-initiatief. „Ik draag elf maanden per jaar een korte broek.” Ook zijn vrienden Maxim (21) en Birgit (21) vinden het filmpje van De Telegraaf „dikke zever”. De mensen die moeilijk doen zijn import-Knokkenaren, zeggen ze. De nieuwe rijken die hier een tweede huisje hebben, of hierheen zijn verhuisd vanwege de belastingvoordelen. „Wij halen onze schouders erover op.”

Toch is niet alles pais en vree tijdens de zomermaanden. Knokke is niet uitsluitend het decor van een clash tussen no-nonsense-strandgangers en de nouveau riche, maar óók van wrevel tussen bewoners en Nederlandse jongeren die hier komen feesten. Birgit woont in de Lippenslaan, midden in het uitgaansgebied, en hoort ’s zomers tot diep in de nacht lallende Nederlanders onder haar raam. „Soms dreig ik de flikken te bellen.”

Korpschef Desmet beaamt de overlast. „Wij noemen het hier de trilogie – op hun zestiende gaan jongeren uit de Gooi- en Vechtstreek naar Knokke, op hun zeventiende naar Albufeira, op hun achttiende naar Chersonissos. Hier leren ze het feesten.” Dat gaat gepaard met flink wat drank, want waar in Nederland de leeftijdgrens voor alcohol op achttien jaar ligt, mogen jongeren in België al op hun zestiende een pintje pakken. „Zelf mogen die kinderen nog geen appartement huren, dus doen hun ouders dat vaak voor hen. Maar wij hebben ’s nachts onze handen vol aan die dronken pubers.”

Zomers krijgt zijn korps zelfs bijstand van jeugdagenten uit Nederland. „Om te voorkomen dat vechtersbazen uit de Vechtstreek knokken in Knokke.” De populariteit van de badplaats neemt intussen nog verder toe door de Vlaams-Nederlandse dramaserie Knokke Off, over een groep rijkeluiskinderen in de badplaats. Dat De Telegraaf eerder in augustus juist hier poolshoogte nam, was mede te danken aan die Netflix-hit.

Als enige koelboxeigenaar in de wijde omtrek trekt ze als vanzelf alle journalisten in Knokke aan

Worst-case-scenario

Het loopt tegen twaalven. Sonja Vissers heeft zich geïnstalleerd op het strand. In haar blauwe box zitten inmiddels ook mini-muffins en koelelementen die ze cadeau kreeg bij bakkerij Vlamynck. „Iedereen met een frigobox en een korte broek mocht daar een presentje ophalen.” Ze kijkt vertwijfeld om zich heen. „Geen idee waar de anderen zijn.” Als enige koelboxeigenaar in de wijde omtrek trekt ze als vanzelf alle journalisten in Knokke aan – algauw wordt ze omringd door camera’s van de VRT.

Desmet erkent dat het rustig is. „Maar we moesten uitgaan van een worst-case-scenario. Het is makkelijker afschalen dan opschalen.”

Een zongebruinde zestigplusser die zich met zijn ligbed pal naast de reddingsbrigade heeft geïnstalleerd, gebaart enthousiast dat hij óók een frigobox heeft. „Eigenlijk is het een vuilbak met een deksel erop, maar ik kreeg wel gratis cakejes van de bakker.” Hij stelt zich voor als Marc de Blick, ex-kandidaat van B&B zoekt lief – de Vlaamse tegenhanger van B&B vol liefde. „Het is allemaal de schuld van de nieuwe rijken”, duidt hij de koelboxconsternatie. „Die denken dat alles van hen is.”

De uren daarna druppelen de frigofanatici mondjesmaat Knokke binnen. Eén automobilist heeft zijn box demonstratief op het dak van z’n oldtimer gebonden; verderop loopt een man met Lidl-sokken met een namaak-Louis Vuitton-exemplaar. Bij bakkerij Vlamynck vragen vijf vrienden van de Borsbeekse volleybalclub VC Sloep aarzelend of ze ook met een koeltas een cadeautje krijgen. Het mag, knikt An de Sloovere achter de kassa. „Voor ons is iedereen gelijk.” Ze wijst op een versierde schoenendoos. „Als je daar je naam en adres in achterlaat kun je een luxe Frigobox-ontbijt winnen. De trekking is vanavond.”

Niet alle klanten zijn daarvan gediend. „Sorry, al die aandacht voor dat Facebook-evenement is absurd”, zegt een vrouw in witte broek. „Het was een grap, meer niet.” Ook een man uit Brugge vindt het logisch dat de verwachte mensenmassa uitblijft. „In Nederland trok dat Project-X-feest in Haren veel volk. Maar wij Belgen zijn daar te gedeisd voor.”

Buiten begint het bewolkt te raken. Straks zal ook Sonja Vissers huiswaarts keren. „Misschien koop ik zo nog een ijsje, als afsluiter. Dat hoort er wel bij na zo’n stranddagske.”