David Boogerd van De Ongeloooflijke Podcast: ‘Ergens zit een zendeling in mij’

‘Heeeee, goed dat je luistert”, zo begint EO-journalist David Boogerd (37) iedere aflevering van De Ongelooflijke Podcast. Al 135 afleveringen verkent hij in deze succesvolle podcast „de staat van het geloof” in een steeds verder seculariserend Nederland. Aanleiding was een CBS-onderzoek dat becijferde dat voor het eerst meer Nederlanders zich niet-gelovig noemden dan gelovig. „Dat is nog nooit vertoond, we leven dus eigenlijk in een experiment. Toch gaat het er bijna nooit over.”

Zitten diezelfde ontkerkelijkte Nederlanders dan wel te wachten op zo’n podcast? De cijfers liegen er niet om: deze maand zal de in 2019 begonnen podcast voor de drie miljoenste keer gedownload worden. Boogerd wordt bijgestaan door theoloog Stefan Paas van de Vrije Universiteit Amsterdam. Beroemdheden als Arjen Lubach, Arnon Grunberg, Roxane van Iperen en Tim Hofman schoven al aan.

„Op basis van reacties schat ik dat een derde tot 45 procent van de luisteraars een niet-religieuze achtergrond heeft”, zegt Boogerd vanuit een comfortabele hoekbank in de EO-kantine in Hilversum. „We begonnen deze podcast omdat we ons zorgen maken over de kerk. Wat ik niet had verwacht is dat ik me nu eigenlijk meer zorgen maak om het seculiere verhaal.”

Hoe komt dat?

„Psychiaters buitelen over elkaar om te waarschuwen dat er een zingevingscrisis is. Een grote groep mensen, met name jongeren, ervaart de samenleving als nihilistisch en is op zoek naar meer dan dat kille, lege verhaal. De meeste mensen noemen vrijheid als het hoogste goed, maar als je doorvraagt blijken ook verbinding, saamhorigheid en zingeving in de vorm van een overkoepelend verhaal belangrijk: die zaken zorgen voor een gelukkig leven.”

„Wat ik de afgelopen vier jaar vaak hoorde was ‘Ik wil wel geloven, maar ik kan het niet’ en, wat betreft ontkerkelijking, ‘we hebben het kind met het badwater weggegooid’. Maar je weer committeren en voegen in een religieuze traditie, dat doen maar weinigen. En dat is misschien weer het gevolg van individualisering, dat zie je ook bij vakbonden en politieke partijen. Er zijn wel mensen die het doen, bijvoorbeeld Stephan Sanders en Aafke Romeijn [beiden te gast geweest in de podcast, red.]”.

„De mens is inherent een religieus wezen, geneigd om te aanbidden. Als je vraagt wat een nieuw verhaal kan zijn, heeft niemand een idee. Maar iedereen lijdt wel onder het ontbreken ervan.”

En de staat van de kerk dan?

„Die is ook niet best, dramatisch misschien wel. De cijfers liegen er niet om, zowel bij katholieken als protestanten. Er is ook geen begin van een keerpunt, alleen bij migrantenkerken zie je stevige groei. Mensen beseffen niet dat het nu omgekeerd is: vanuit Afrika worden tegenwoordig missionarissen naar Europa toegezonden.”

Wat doet dat met christenen?

„Ook christenen leven in een seculiere samenleving en worden beïnvloed door de afleidingen die er zijn. Ik zie dat velen van hen denken: niemand zit nog op dit verhaal te wachten, misschien is het wel achterhaald. Zelf heb ik dat nooit gehad en wil ik dat christenen uit hun schulp kruipen en zich durven te laten zien. Al vind ik het wel ongelofelijk dat veel christenen de Bijbel niet lezen of slecht kennen.”

Waarom een podcast over de staat van het geloof in Nederland?

„Ik zag in 2019 dat op radio en tv de tijd voor gesprekken steeds korter werd. Ik had boeiende onderwerpen waarvoor ik tijd en diepgang zocht, maar ik kon het nergens kwijt. De vorm van de podcast bleek daar wel ruimte voor te bieden.”

Welke inzichten heeft u opgedaan tijdens het maken?

„Dat veel meer dingen dan men denkt een christelijke oorsprong hebben. Bijvoorbeeld mensenrechten of het idee dat alle mensen gelijk zijn. Het idee dat we zwakkeren moeten beschermen is niet Germaans, Romeins of Grieks, maar christelijk. Dat zijn waarden die we ook in het seculiere Nederland omarmen.”

Heeft u een favoriet moment uit de afgelopen vier jaar?

„Spreken met [de katholieke] Herman Finkers was bijzonder, omdat hij op zo’n andere manier het geloof beleeft. Ik benader het best rationeel en hij ziet het als een soort absurdistisch iets en dat maakt het voor hem juist waardevol. De aflevering over complottheorieën was vooral heel leerzaam. De aflevering met [de christelijke rapper] Typhoon was heel bijzonder. Toen hij vertelde over hoe God hem gered had van suïcidale gedachten, werd ik zo geraakt en soort van opgetild. Na afloop keken we elkaar aan en zeiden we allebei dat het voelde alsof God daarbij aanwezig was. Ik ben helemaal niet spiritueel aangelegd, dus zulke ervaringen heb ik zelden.”

Bij een stalbrand waarbij 9.000 varkens omkomen is het niet gek om te denken: wat is God van plan?

Boogerd groeide op in een christelijk gezin in Maarssen en is van kinds af aan aangesloten bij de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK). In Maarssen was hij zo ongeveer de enige gelovige in de klas of straat. „De gesprekken die ik nu voer over gelovig zijn in een steeds ongeloviger land, voer ik al sinds ik kind ben.” Boogerd studeerde journalistiek in Ede, is getrouwd en heeft twee kinderen.

Wat doet het voor uw geloof om dagelijks bezig te zijn met podcasts over geloof?

„Het praten met atheïsten en seculieren heeft mijn geloof weerbarstiger gemaakt. Ik ben het gesprek over geloof nooit uit de weg gegaan en vind het goed om sterke argumenten te horen. De beste seculiere argumenten heb ik inmiddels gehoord, maar geloof heeft voor mij de beste papieren. Ik ben dankbaar dat ik dit werk mag doen. Mensen vragen me weleens of ik nooit door mijn onderwerpen heen ben, maar dat is niet het geval.”

Dat betekent niet dat Boogerd nooit getwijfeld heeft. Nadat hij op zijn achtste zijn moeder verloor, noemde hij zichzelf zelfs een tijdje atheïst. Ergens tussen zijn veertiende en zestiende kwam het geloof weer terug. „Twijfels zijn inherent aan het christelijk geloof, de meeste geloofskritiek staat in de Bijbel zelf. Lees Psalm 44 maar eens (‘Word wakker, Heer, waarom slaapt U?’) en bedenk dan: dit is blijkbaar bedoeld om samen te zingen. Nog steeds zijn er wel eens momenten van twijfel. Dat zit hem vooral in schijnbare afwezigheid van God in diepe ellende. Bijvoorbeeld bij Auschwitz of een veel te jong sterfgeval, maar ook laatst bij die stalbrand waarbij 9.000 varkens omkwamen. Dan is het niet gek om te denken: wat is God van plan?”

Wie zou u graag nog eens in de podcast willen hebben?

„Prinses Beatrix, een intelligente vrouw met veel levenservaring, over wat het koningshuis gelooft. Ook ben ik benieuwd naar Sigrid Kaag, een christelijke vrouw in een seculiere partij die bovendien in veel landen heeft gewerkt. Verder hebben we Yuval Noah Harari meermaals benaderd. Hij is atheïst, maar heeft interessante gedachten over geloof. Ook hij noemt het idee van menselijke gelijkwaardigheid en waardigheid ondenkbaar zonder de joods-christelijke traditie.”

In 2020 zei u te hopen dat luisteraars van uw podcasts de weg naar het christelijk geloof vinden. Ziet u uzelf nog steeds als een soort zendeling?

„Ten diepste ervaar ik het wel zo. Ik vind het mooi als mensen zich voegen in deze traditie. Dat is belangrijk voor de traditie, maar ook voor mensen zelf. En ook om naar de kerk te gaan: je kunt daar geen equivalent van vinden, niet in een voetbalstadion of popconcert. Dus ergens van binnen zit er een zendeling in mij, maar zo voer ik de gesprekken niet. Ik wil een gesprek vrij en open voeren. Maar als christen gun ik het anderen om het geloof te vinden.”