André Rieu vond pianoles maar niets, zo’n zeven decennia geleden. De kleuter gruwde van de les en de leraar. Maar André Rieu senior, dirigent, wilde per se dat zijn zes kinderen muziekonderwijs volgden. Dus switchte André junior toen hij een jaar of zes was naar de viool. Hij kreeg les van Tiny Bakker, een violiste uit het orkest van zijn vader. Dat klikte wel. Hij werd verliefd op het instrument en stiekem ook een beetje op zijn jonge, blonde juf.
„Ze was wel enorm streng”, vertelt Frank Steijns, violist in het orkest van Rieu, die een generatie later negen jaar les van Tiny Bakker had. „Als ik te weinig had gerepeteerd, durfde ik soms letterlijk niet bij haar aan te kloppen. Ik ben ook weleens huilend naar buiten gekomen. Zelfs tegen kinderen kon ze direct zijn: ‘Wat doe jij? Wie heeft je dat geleerd?’ Ziekte simuleren hoefde je niet te proberen. Daar prikte ze feilloos doorheen.”
Juist vanwege die strengheid had de vader van Frank Steijns, ook musicus, zijn zoon naar Tiny Aerts-Bakker, ze was inmiddels getrouwd, gestuurd. Hij is daar achteraf blij mee: „Ze heeft het beste in me naar boven weten te halen, me leren doorzetten. Haar arbeidsethos draag ik met me mee.”
Er bestaat ook zoiets als een muzikaal Tiny Aerts-stempel, zegt Steijns. „Haar leerlingen spelen allemaal heel krachtig met een vibrato alsof ze zingen op hun instrument. Een dag nadat ik klaar was met mijn conservatoriumopleiding vroeg André Rieu me om te komen spelen in zijn orkest, toen een relatief onbekend gezelschap. Toen we voor het eerst samenspeelden, hoorden we ondanks alle lessen van anderen die we daarna hadden gehad, iets gezamenlijks, de muzikale erfenis van Tiny Aerts.”
Tiny’s dochter, Elise Aerts, herkent zowel de beschreven strengheid als manier van spelen: „Mama had Friese roots. Die leken sterk terug te komen in haar karakter. Misschien had het ook iets te maken met je kunnen handhaven als vrouw in een orkest in haar tijd. Dan moest je er staan, extra je best doen.”
Alles voor de kinderen
Tiny’s vader werkte als molenaar in Heerlen. Zijn vrouw en hij wilden het beste voor hun twee dochters. Daarom scheurde hij ’s avonds ook nog kaartjes in de bioscoop. Tiny mocht kiezen tussen een pop of een viool, en koos voor het instrument. Haar vier jaar jongere zus Annie ging op pianoles.
Tiny bleek zo veel talent te hebben, dat muziekonderwijs in Heerlen niet meer voldoende werd geacht. Ze kreeg de raad om les te nemen in Maastricht. Tegenwoordig kost het een klein half uurtje om de afstand tussen beide plaatsen te overbruggen, destijds waren de verbindingen een stuk slechter. Daarom verhuisde het hele gezin naar Maastricht. Tiny’s vader kon zijn oude werk als molenaar niet meer uitoefenen, omdat hij daarmee stoflongen had opgelopen. Op een gegeven moment kon hij door de kwaal niet meer praten. Ook toen nog maakte hij verzorgend personeel duidelijk dat zijn dochter violiste was, met gebaren – hij was apetrots op haar.
Tiny slaagde cum laude voor haar conservatoriumopleiding en was nog een tiener toen ze al een plekje had in het Maastrichts Stedelijk Orkest. Ze ging op haar negentiende op kamers en kreeg verkering met medeviolist Paul Aerts. Later trouwden de twee. Dochter Elise: „Hij was Belgisch en sprak van huis uit Frans. Het kostte een tijdje voor ze die taal ook beheerste. Ze waren sowieso behoorlijk verschillend. Papa was zachtaardiger dan mama. Maar ze vulden elkaar mooi aan. Ze genoten ook van het orkestleven en van het reizen dat eruit voortkwam. Mijn zus Lucienne en ik kwamen relatief laat. Mama was dertigplus op het moment dat ze ons kreeg.”
Muziek speelde een grote rol in het gezin. „Zij was vergroeid met haar viool. Die was nooit ver weg en mocht ook nooit in de kofferbak van de auto. Te gevaarlijk in geval van aanrijdingen.” Beide ouders speelden in orkesten en gaven les op de muziekschool in Maastricht. „Maar ze konden goed afkoppelen en het gezellig maken na het werk.”
Echtgenoot Paul en dochter Lucienne overleden jong, op hun zestigste en 43ste. Haar moeder uitte haar verdriet maar beperkt, zegt Elise: „Ze pakte vooral aan. ‘We zijn er voor de levenden’, zei ze dan.”
Alzheimer
Negen jaar geleden kreeg Tiny Aerts-Bakker alzheimer. Haar geheugen liet haar steeds vaker in de steek. Maar de viool en de partituren behielden lang wel een plekje. De honger naar optreden en applaus bleef ook bestaan. Elise: „We hebben kunnen regelen dat ze mee kon doen aan een voorronde van Belgium’s Got Talent. Daar heeft ze met groot succes voor tweeduizend mensen gespeeld.”
Oud-leerling Frank Steijns ging in die tijd weleens langs. „Dan vroeg ze: ‘Wat komt u hier doen?’ Ik zei dat ik samen wilde spelen. Zij stelde Czardas van Vittorio Monti voor. Ik begon met drie akkoorden op de piano en dan speelde ze dat feilloos. Als die hele scène zich dan een keer of vijf had herhaald, probeerde ik weleens wat te improviseren bij de intro. Maar dat feest ging nooit lang door. ‘Dat staat er niet’, zei ze dan. Tegelijkertijd heb ik tijdens de laatste jaren de lieve kanten van Tiny Aerts beter leren kennen. Daar ben ik dankbaar voor.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/02/12120927/web-1502ZATLEVlaatsteblz2.jpg)
Een jaar of vier geleden werd ze zelf ontevreden over haar spel. Elise: „Toen is ze ook meteen gestopt. Zo resoluut was ze.”
Afgelopen zomer ging het al slecht met Tiny Aerts. Er werd overwogen of ze palliatieve zorg nodig had, maar ze krabbelde weer op, en twee weken later bezocht ze met haar dochter een Vrijthofconcert van André Rieu. Haar dochter: „Bij de Vrijthofconcerten waren we al vaker geweest. Ze werd er altijd met veel égards ontvangen. Ze liet zich er trouwens niet op voorstaan dat André Rieu haar leerling was. De eerste keer dat ik het hoorde, is misschien twintig jaar geleden. Toen zei ze het tussen neus en lippen door.”
Op Tweede Kerstdag vorig jaar is Aerts rustig gestorven. Op haar uitvaart speelde ze zelf nog één keer via een opname van een aantal jaren geleden waarop ze John Williams’ thema van Schindler’s List op viool vertolkte. Dochter Elise en Frank Steijns begeleidden haar op dwarsfluit en piano.
