Dag van de Arbeid Overal gebalde vuisten en straten die rood kleuren: sinds 1890 gaan op 1 mei wereldwijd duizenden mensen de straat op. In sommige landen is de Dag van de Arbeid nog steeds een feestelijke aangelegenheid: een officiële vrije dag, ideaal om een dagje te ontspannen. Maar in het merendeel van de wereld staat de dag in het teken van protest en verzet, om meer economische gelijkheid te verwerven en een politiek signaal af te geven.
In 1970 kozen Europese autojournalisten de Fiat 128 tot auto van het jaar. Dat model, type koekblik, was 385 centimeter lang en 159 centimeter breed. Het gewicht? Rond de 750 kilogram. De winnaar van 2022, de Kia EV6, is 468 centimeter lang, 188 centimeter breed en weegt, zonder passagiers, 1.875 kilo.
Om te zien dat personenauto’s de laatste decennia zijn uitgedijd hoef je geen diepgravend onderzoek te doen. Vouwden in de jaren tachtig nog hele gezinnen zich zonder morren in een bescheiden Renault 5, Opel Kadett of Citroën Visa, nu kiest een alleen reizende zakenrijder voor binnenlands verkeer algauw voor een suv waar probleemloos een half voetbalteam met bagage in past. Zelfs klassieke compacte modellen, zoals de Fiat 500, de Mini of die Renault 5, zijn bij hun herintroductie – al dan niet elektrisch – in de laatste jaren stevig opgepompt.
Personenauto’s, liet het CBS deze week zien, zijn sinds 2016 grofweg iedere twee jaar een centimeter breder en vier centimeter langer geworden. Maar het grootste verschil zit in het gewicht. Woog de gemiddelde personenauto in 2015 nog 1.160 kilogram, nu is dat 1.254 kilo. Zakelijke auto’s wegen gemiddeld nu zelfs 1.517 kilo. Met recht spreken actiegroepen van ‘autobesitas’. Zware auto’s verbruiken meer energie (fossiel of niet) dan lichte auto’s en zijn dus hoe dan ook vervuilender. Grote auto’s passen moeilijk op parkeerplekken en blokkeren de doorgang in smalle straten. Dat Nederlanders die extra ruimte in auto’s nou zo hard nodig hebben, valt moeilijk vol te houden: in 1970, het jaar van de Fiat ter grootte van een tweepersoonsbed, kregen vrouwen gemiddeld 2,52 kind, in 2022 lag het geboortecijfer op 1,49.
Een deel van de autogroei hangt paradoxaal genoeg samen met de energietransitie. Elektrische en hybride auto’s zijn vanwege de forse accupakketten, nodig voor een comfortabele actieradius, nu nog veel zwaarder dan auto’s met louter een verbrandingsmotor. Een stekkerauto uit 2024 woog gemiddeld 1.875 kilo, zegt het CBS. Maar ook benzineauto’s zijn de laatste jaren flink gegroeid. Europese producenten hebben naam gemaakt met compacte auto’s, perfect passend in de smalle straatjes van middeleeuwse steden. De trend om die in te ruilen voor uit ‘autopia’ Amerika overgewaaide gespierde modellen, dateert dan ook al van voor de grote opmars van de elektrische auto. Al in 2004, ruim voor de eerste Tesla de Nederlandse weg op ging, schreef NRC spottend over de opmars van de ‘PC Hoofttractor’.
Grote, hoge en daarmee zware auto’s zouden veiliger zijn, zeggen de kopers. Dat zijn ze alleen voor de inzittenden. Andere weggebruikers, fietsers en voetgangers in het bijzonder, zijn juist kwetsbaarder. Ook bij aanrijdingen tussen twee auto’s is de kans op zware verwondingen in de lichtere auto volgens Belgisch onderzoek veel groter. Zeker in een land met veel fietsers is veiligheid dus geen goed argument om voor een zodanig uit de kluiten gewassen auto te kiezen.
Het staat iedereen natuurlijk vrij de auto te kopen die hij of zij mooi of veilig vindt. Maar in tijden waarin de strijd om de publieke ruimte bovenaan de politieke agenda staat, is het begrijpelijk als overheden maatregelen nemen om consumenten aan te moedigen een model te kiezen dat minder van die ruimte inneemt. In Parijs betalen suv-rijders nu meer voor parkeren op straat, in heel Frankrijk is de belasting bij aankoop van een zware auto flink omhoog gegaan. Dat soort nuttige maatregelen moet consumenten naar bescheidener auto’s begeleiden en stimuleert en passant de auto-industrie om in kleinere, energie-efficiënte modellen te blijven investeren.
Dag van de Arbeid Overal gebalde vuisten en straten die rood kleuren: sinds 1890 gaan op 1 mei wereldwijd duizenden mensen de straat op. In sommige landen is de Dag van de Arbeid nog steeds een feestelijke aangelegenheid: een officiële vrije dag, ideaal om een dagje te ontspannen. Maar in het merendeel van de wereld staat de dag in het teken van protest en verzet, om meer economische gelijkheid te verwerven en een politiek signaal af te geven.
‘Kijk’, zei Ben van der Burg. „Het internet. Jij hebt bijvoorbeeld een soepsite, ja?” Dit ging Goedemorgen Nederland-presentatrice Welmoed Sijtsma net te snel. „Een soepsite?”, vroeg ze voorzichtig. „Oh!”, riep Van den Burg. „Soepgerechten.” „Oké”, zei Sijtsma, „ja ja, check check.” Een soepsite was dus een site met soepgerechten. Een soepgerechtensite, zo je wilt. Het beeld schoof terug naar het oranje bankje waar Van der Burg op zat; op het scherm achter hem stonden de logo’s van Google en ChatGPT met daartussen de letters „VS”. Mensen gebruiken namelijk steeds vaker ChatGPT als zoekmachine. En daar kwam Van den Burg over vertellen. Aan de hand van soep.
Dus stel je maar even voor: je hebt een soepsite. „En je hebt die pagina’s geoptimaliseerd. Dus iedereen gaat naar Google, ‘soep’, en dan brengt Google ze naar jouw soepsite. Google verdient héél veel geld daarmee – de kwartaalcijfers vorige week: gigantisch. Waarom? Meer advertenties. Heel veel geld. En jij verdient een beetje site met je soepgeld.”
Op dit punt van de uitzending was ik buitengewoon dankbaar dat ik in een tijd leef waarin je tv-programma’s op pauze kunt zetten, want ik moest even een paar dingen laten bezinken. Het punt waar Van der Burg naartoe werkte had misschien wel in één zin gepast: een groeiend aantal mensen verkiest ChatGPT boven Google omdat ze dat handiger en sneller vinden, maar omdat ChatGPT zijn informatie van andere websites haalt zonder je naar de desbetreffende pagina’s door te sturen, lopen die websites verkeer en inkomsten mis. Zoiets. Waarom zat ik dan te luisteren naar een item waarin het woord soep – ja, ik heb het geteld – meer dan twintig keer voorbijkwam? Waarom zijn er dagelijks minstens drie talkshowgasten die mijn brein breken met zinnen als „je verdient een beetje site met je soepgeld”? Breder getrokken: waar halen praatprogramma’s die gasten vandáán?
Vooral thema’s als tech en AI werken als een magneet op merkwaardige types. Van den Burg had van 1986 tot 1992 een carrière als langebaanschaatser en was vanaf 2022 ineens tech-specialist bij Vandaag Inside (SBS6). Nu wordt hij dus ook in die hoedanigheid opgevoerd bij Goedemorgen Nederland (NPO1). Bij Eva (NPO1) wordt intussen gerekend op Alexander Klöpping, die eens in de zoveel tijd komt vertellen of AI „ook jóúw baan komt overnemen”, of dat een vriendin van hem ChatGPT gebruikt als psycholoog. Voor een gesprek over het gebruik van AI in de zorg mochten er woensdagavond gelukkig mensen bij Jinek aanschuiven die daadwerkelijk verstand van zaken hadden. Die brengen misschien minder ronkende teksten voort om zo’n item mee te promoten op de socials, maar het item zelf wordt er veel inzichtelijker van. Nee, AI is geen wondermiddel. Maar je kunt er bijvoorbeeld wel de administratieve druk flink mee verminderen, legde intensivist en AI-specialist Jessica Workum uit.
Maar het meest fascinerende AI-experiment vindt toch wel plaats aan de desk van Nieuws van de dag (SBS6). Ik weet niet wat voor chip ze in Malou Petter hebben gestopt, maar het voormalige NOS-gezicht Malou Petter lijkt volledig geherprogrammeerd tot Fox News-presentatrice. De laatste tijd gaat ze meestal nog twee stappen verder dan haar gasten. Zo vond ze het woensdagavond ergerlijk dat in twijfel werd getrokken of Faber verantwoordelijk was voor de dalende asielcijfers. „De kijker – of eh, de kiezer”, zei Petter, „die wilde dit heel graag. Dus linksom of rechtsom, de kiezer zal het een worst wezen. Die denkt: de aanvragen zijn naar beneden.”
Een interessante ontwikkeling, maar opbeurend kun je Petters transformatie niet noemen. Als die onomkeerbaar blijkt, wordt het op den duur misschien tijd voor een carrièreswitch. Iets in de soepbusiness, bijvoorbeeld. Gratis tip: de domeinnaam soepsite.nl is nog beschikbaar.
