Complotten van rechtse youtubers en de horoscoop van een waarzegger: steeds meer details van Yoons staatsgreep komen naar buiten

Een boze menigte wappert, ondanks de winterkou, met de Stars and Stripes terwijl rijen politieagenten de demonstranten op afstand proberen te houden. Op een podium spreken rechtse activisten hen toe. „Stop the steal”, staat op hun protestborden.

Het is 6 januari, en in Washington bekrachtigt het Congres formeel de zege van Donald Trump bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Maar van protesten, zoals vier jaar eerder toen Joe Biden de verkiezingen won, is geen spoor. Deze demonstranten staan met hun beschuldigingen van kiesfraude aan de andere kant van de wereld, in het hart van de Zuid-Koreaanse hoofdstad Seoul. Ze denken, zonder bewijs, dat Noord-Korea de verkiezingen heeft gemanipuleerd en dat China achter de afzetting van de conservatieve president Yoon zit.

De actievoerders hadden zich die dag verzameld rond de ambtswoning van president Yoon, die zich daar weken verschanste totdat hij deze woensdag na de inzet van een enorme politiemacht werd aangehouden. Yoon werd op 14 december door het parlement geschorst, maar mocht in afwachting van een uitspraak van het Constitutioneel Hof over zijn afzetting in het complex op een heuvel in de welgestelde wijk Hannam-dong blijven wonen.

Yoon wordt door de Zuid-Koreaanse justitie verdacht van ‘rebellie’, omdat hij op 3 december de militaire noodtoestand uitriep, en het leger opdracht zou hebben gegeven te verhinderen dat het parlement bijeen kon komen om die maatregel terug te draaien.

Maar tot nu toe weigerde Yoon alle medewerking aan het onderzoek. Voor verhoren kwam hij niet opdagen, en een delegatie van het agentschap voor corruptiebestrijding dat het onderzoek leidt, slaagde er bij een eerdere poging niet in om Yoon aan te houden. Hij werd in zijn residentie beschermd door zijn naar schatting tweehonderd man sterke presidentiële beveiligingsdienst, die nadat de agenten waren afgedropen barricades van prikkeldraad opwierp en de toegangspaden blokkeerde met bussen.

Vervalste verkiezingen

Wat Yoon allemaal deed in zijn tot fort verbouwde ambtswoning, waar hij verbleef met zijn vrouw Kim Keon-hee en hun zes honden en vijf katten, is onduidelijk. Maar zeker is dat Yoon de protesten op straat goed volgde. In een open brief aan zijn aanhangers liet hij weten „tot het einde” te zullen blijven vechten, en beelden van hun demonstraties te bekijken via streams op YouTube.

En die YouTube-kanalen zijn misschien wel de sleutel tot de vraag wat Yoon begin december tot zijn onverwachte zelfcouppoging heeft gebracht. Net als veel van zijn aanhangers op straat zou de president volgens Zuid-Koreaanse media veel kijken naar online video’s van uiterst rechtse politieke influencers, die al veel langer twijfel zaaien over de integriteit van de parlementsverkiezingen. Een aantal van hen was aanwezig bij zijn inauguratie in 2022. Ook kregen ze geschenken van het presidentiële echtpaar ter gelegenheid van chuseok, een van Korea’s belangrijkste feestdagen.

In een open brief aan de demonstranten liet Yoon weten „tot het einde” te zullen blijven vechten

In 2023 gaf Yoon de uiterst rechtse youtuber Kim Chae-hwan zelfs een post in zijn regering. Deze Kim had in zijn video’s eerder onder meer beweerd dat de verkiezingsuitslag van 2020 was vervalst. Toen na zijn benoeming controverse ontstond over zijn video’s, verwijderde hij die van zijn kanaal. Maar vorige maand trad Kim af, en hervatte hij zijn YouTube-activiteiten. Ook op andere posten in Yoons regering en zijn presidentiële staf werden omstreden rechtse vloggers aangesteld.

‘Gehackt door Noord-Korea’

Net als deze influencers vertrouwt ook Yoon de uitslagen niet van de verkiezingen voor de Nationale Assemblee in 2020 en 2024, die zijn partij beide verloor. In een toespraak op 12 december, aan de vooravond van zijn afzetting door het parlement, noemde hij die twijfel een van de redenen voor het uitroepen van de noodtoestand: de nationale kiescommissie zou zijn „gehackt” door Noord-Korea.

Het verklaart waarom op de avond van Yoons machtsgreep niet alleen militairen naar de Nationale Assemblee werden gestuurd, maar ook naar verschillende kantoren van de kiescommissie in en rond Seoul. Daar moesten ze op zoek naar bewijzen voor manipulatie van de verkiezingen.

Op beelden van bewakingscamera’s is te zien hoe militairen foto’s nemen van computerservers. Ook werden mobiele telefoons van medewerkers in beslag genomen. „Vanwege wijdverbreide zorgen over vermeende verkiezingsfraude vonden we het nodig systemen veilig te stellen om te besluiten of een onderzoek nodig was”, lichtte minister Kim Yong-hyun van Defensie de invallen toe.

Kim, die de opdracht voor de operatie gaf, is een naaste vertrouweling van Yoon. De twee bezochten dezelfde middelbare school in Seoul, net als enkele andere betrokkenen bij de couppoging, onder wie minister van Binnenlandse Zaken Lee Sang-min. Kim trad kort na de couppoging af, werd opgepakt, en probeerde in de cel een eind aan zijn leven te maken.

Volgens berichten in Zuid-Koreaanse media is het Kim die Yoon adviseerde de noodtoestand uit te roepen. Yoon was steeds gefrustreerder geraakt over de felle tegenstand waar zijn beleid in het door de oppositie beheerste parlement op stuitte, en over de vele onderzoeken en afzettingsprocedures die zijn politieke tegenstanders tegen leden van Yoons regering en verdere entourage in gang zetten.

Waarzegger

Het lijkt erop dat Kim fungeerde als schakel tussen Yoon en een gewezen inlichtingenofficier, met wie Kim op de ochtend van de couppoging nog een ontmoeting had in Seoul. Deze Noh Sang-won, die inmiddels eveneens is gearresteerd en aangeklaagd, is een goede vriend van Kim. De twee studeerden aan dezelfde militaire academie en sloten eind jaren tachtig vriendschap toen ze beide dienden in een legeronderdeel dat is belast met de verdediging van Seoul en het bestuurscentrum in het bijzonder.

Maar anders dan Kim, die voor hij in september vorig jaar minister van Defensie werd de presidentiële beveiligingsdienst van Yoon leidde, is Noh al jaren geen militair meer. Hij werd in 2018 oneervol ontslagen als commandant van de militaire inlichtingendienst nadat hij een vrouwelijke recruut had aangerand. Hij bracht anderhalf jaar door in de cel. Na zijn vrijlating begon hij een carrière als waarzegger en sjamaan. Volgens de conservatieve krant Chosun zou Noh zijn vriend Kim zelfs van raad hebben voorzien over de beste datum van de noodtoestand. „Ik gaf advies aan de hand van Yoons horoscoop en een gelaatslezing”, zou Noh hebben gezegd in een politieverhoor.

Ondanks zijn oneervolle ontslag onderhield Noh nog altijd veel contact met hooggeplaatste militairen. In het onderzoek naar de staatsgreep gaat nu veel aandacht uit naar twee bijeenkomsten die hij organiseerde in een hamburgerrestaurant in Ansan, een voorstad van Seoul waar zijn waarzeggerspraktijk is gevestigd. Op 1 december en twee dagen later, op de dag van de coup, ontmoette Noh in een vestiging van de fastfoodketen Lotteria onder meer zijn opvolger Moon Sang-ho en twee andere officieren van de inlichtingendienst. Daarbij zou het gezelschap de draaiboeken hebben opgesteld voor de invallen bij de nationale kiescommissie.

In de waarzeggerspraktijk van Noh vond de politie bij een inval een notitieboekje waarin gedetailleerde aanwijzingen voor de staatsgreep waren vastgelegd. De aantekeningen beschreven naast de inval bij de kiescommissie ook de inzet van militairen om het parlement te blokkeren en een lijst van politici, journalisten, vakbondsbestuurders, rechters en religieuze leiders die zouden moeten worden opgepakt.

Er zouden plannen zijn gemaakt om een gewelddadig incident uit te lokken met Noord-Korea, om de noodtoestand te rechtvaardigen

Ook zou het plannen bevatten om een gewelddadig incident uit te lokken aan de omstreden westelijke zeegrens met Noord-Korea, om de noodtoestand te rechtvaardigen. Langs die zogeheten Northern Limit Line kwam het in het verleden al vaker tot beschietingen over en weer, soms met doden tot gevolg.

Tijd aan zijn kant

Zo ver kwam het niet. Ondanks de voorbereidingen in het hamburgerrestaurant slaagden militairen er niet in om de vergadering van het parlement te voorkomen waar Yoons noodtoestand enkele uren na zijn televisietoespraak werd weggestemd. En hoewel het militaire gezag dat Yoon had ingesteld de persvrijheid aan banden legde, deden alle nieuwszenders live verslag van de stemming in de vergaderzaal én van de snel aanzwellende protesten in de straten rond de Nationale Assemblee. De troepen trokken zich terug en Yoon moest zijn maatregelen in de vroege ochtend van 4 december in een nieuwe tv-toespraak herroepen.

Aanvankelijk leek Yoon zich na het debacle nederig op te stellen. Hij bood zijn excuses aan voor de onrust die hij had veroorzaakt, en beloofde „de politieke en juridische gevolgen niet te ontlopen”.

Maar nu die gevolgen zich inderdaad lijken aan te dienen, is Yoons toon strijdvaardiger. Zijn advocaten probeerden zijn aanhouding met een barrage van bezwaarprocedures te voorkomen, terwijl zijn beveiliging fysieke barrières opwierp. Bij een eerste verhoor op woensdag wilde Yoon volgens Zuid-Koreaanse media geen vragen beantwoorden. Wel postte de president op zijn Facebook-pagina foto’s van een handgeschreven brief waarin hij de noodtoestand verdedigde als „de uitoefening van een presidentiële bevoegdheid om een nationale crisis te voorkomen”.

Mogelijk denkt Yoon dat de tijd in zijn voordeel tikt: in recente peilingen neemt de steun voor Yoon en zijn partij onder de Zuid-Koreaanse bevolking weer toe, na het dieptepunt kort na de couppoging. Hoewel een meerderheid van de respondenten nog altijd vindt dat Yoon moet worden afgezet, winnen tegenstanders terrein. Volgens sommige peilers staat de steun voor Yoons conservatieve partij zelfs alweer op gelijke hoogte met die voor de oppositie.

Ook put Yoon, net als zijn aanhangers buiten de ambtswoning, misschien hoop uit het aantreden van Donald Trump. Yoon verwees onlangs zelfs naar een uitspraak van het Amerikaanse hooggerechtshof, dat oordeelde dat de herkozen Amerikaanse president niet kan worden vervolgd voor rol bij de Capitoolbestorming in 2021, omdat hij als staatshoofd immuniteit genoot. „Als Trump aantreedt op 20 januari zal de waarheid over de gestolen verkiezingen naar buiten komen”, zei een 63-jarige demonstrant onlangs hoopvol tegen de Amerikaanse zender NBC.

Delen





Mail de redactie