Column | Waarom niet iedereen een narcist is

Posted on by admin

Een tijdje geleden hoorde ik op een borrel iemand over een man met wie ze ooit scharrelde: hij zat in de fintech, had knalrood haar en was de slechtste Wordfeuder ooit, dus ik dacht meteen van hé, dat klinkt als K., een van mijn favoriete mensen!

„Jij kent hem?”, zei het meisje en nog voor ik een lofzang kon afsteken vervolgde ze met: „Hij is de grootste narcist die ik ooit ben tegengekomen.”

Ik wist niet precies wat ze daarmee bedoelde, het begrip narcist is de afgelopen jaren immers nogal aan inflatie onderhevig geraakt, tegenwoordig wordt iemand die een zin begint met ‘ik’ er al van verdacht, en dus vroeg ik haar waarom ze K. een narcist vond. Was hij onredelijk van zichzelf onder de indruk, had hij haar gemanipuleerd of geghost? Niets van dit alles. K. had na een paar dates gewoon gezegd dat er geen vonk was.

Hierna wilde het meisje ook niet meer met me praten omdat ze zich door mijn vragen onveilig voelde.

Ik bleef er maar over nadenken. De grootste angst van mijn vrijgezelle vrienden is om een narcist tegen het lijf te lopen. Ieder afspraakje wordt uitvoerig geanalyseerd: had hij/zij/hen het verdacht veel over zichzelf, hoe werd er gedaan tegen de ober? Hun dateverhalen klinken steeds vaker als een analyse van een potje Weerwolven of een aflevering van Opsporing Verzocht dan als iets waar nog daadwerkelijk plezier aan te beleven valt.

Een paar dagen later kwam ik K. tegen en vroeg ik omwille van wederhoor (en oké, ook sensatiezucht) naar het meisje in kwestie.

„Paar weken mee gedatet”, humde hij. „Laat me raden, ze vond me een narcist?”

„Ja! Hoe weet je dat?”

„Omdat ze me dat meteen verweet toen ik het afkapte. Ik denk dat het haar manier is om afwijzing te verwerken.”

Hij tuitte zijn lippen, alsof hij zijn woorden eerst nog even wilde voorproeven.

„Ze had hele duidelijke ideeën over hoe het tussen ons moest gaan”, zei hij ten slotte. „Ze interpreteerde alles wat ik vertelde of deed als iets flirterigs, zelfs als ik naar de wc moest. Nog voor de eerste kus stond ze erop dat ik meeging naar haar familieweekend. Op het tweede afspraakje zei ze dat mijn schoenen echt niet konden en dat ik een snor moest laten staan.”

„Oei.”

„Ja. Ze zag helemaal voor zich hoe ik moest zijn en wat ik moest doen, het maakte verder niet uit wie ik daadwerkelijk was. Ze wil volgens mij ook helemaal geen relatie, maar een bediende-met-benefits. Wat was ze boos dat ik eruit stapte. En nu verkondigt ze dus dat ik een narcist ben.”

Hij haalde zijn schouders op.

„Maar goed”, gniffelde hij, „beter dat dan andermans droom.”




Related Posts

Wat vindt NRC | ‘Adoloscence’ opent het gesprek over manosphere

‘Zoals de leeuw door de natuur is uitgerust met klauwen en een scherp gebit, de olifant met slagtanden en de inktvis met inkt die het water troebel maakt, zo is de vrouw om zich te beschermen en te verdedigen uitgerust met huichelarij, en is alle kracht die de man in zijn lichaam en verstand heeft gekregen de vrouw geschonken in de vorm van huichelarij.” Deze woorden schreef Arthur Schopenhauer in 1851, in zekere zin de Andrew Tate onder de filosofen van die tijd. Inmiddels zijn er wel wat kwalificaties bijgekomen als het gaat om de beoordeling van de vrouw, maar het negatieve vrouwbeeld waarbij de vrouw de schuld krijgt van alles wat de man te kort komt, bestaat nog steeds, waarbij het weinig uitmaakt dat de filosoof is vervangen door een ‘influencer’. Over de rol van vrouwen en mannen kan een ‘culture war’ gevoerd worden, beter nog is er een serie over te maken die aanleiding geeft tot gesprek. Dat laatste is het geval met de Britse hit-serie op Netflix Adolescence.

Adoloscence gaat over de 13-jarige Jamie die ervan verdacht wordt een meisje te hebben vermoord. Hij was door haar voor ‘incel’ (onvrijwilig celibatair) uitgemaakt en komt onder de invloed van de ‘manosphere’ (hevig masculiene online omgeving). Adolescence behandelt veel onderwerpen die inzicht geven in omgangsvormen op alle niveaus. Welke rol spelen ouders en onderwijzers, hoe groot is de invloed van smartphones en social media, en vooral: hoeveel moeite kost het om de ander echt te begrijpen? Het zijn vragen die ertoe doen, waar antwoorden worden gezocht in een mobieltjesverbod op school tot en met een verbieden van smartphones bij kinderen onder de 15 jaar in de hoop dat zij de dialoog aangaan in plaats van in smileys te communiceren. Wie Adoloscence bekijkt, zal zich afvragen of dat genoeg is, in een klimaat waarin masculiniteit luidruchtiger en kwader is dan decennia lang het geval was.

Ook de Britse premier onderkent de kwalijke rol van sociale media, die pestgedrag 24/7 mogelijk maken en giftige beelden over masculiniteit presenteren. Het is wat hem betreft zelfs „een groot probleem. En als we dat willen oplossen, moeten we het erover hebben. Daarom wil ik dat deze serie op alle scholen te zien is”, verklaarde hij begin deze maand. Netflix stond open voor zijn oproep en maakt de serie daarom gratis beschikbaar voor alle middelbare scholen in het Verenigd Koninkrijk. AIVD-directeur Erik Akerboom en Kamerlid Barbara Kathmann (GroenLinks-PvdA) volgden het voorbeeld van de Britse premier en inmiddels staan ook in Nederland de signalen op groen de serie op scholen te tonen.

Het voordeel van het tonen op scholen is dat het gesprek gevoerd kan worden over sociale media, pestgedrag en masculiniteit. Evengoed kan er gepleit voor worden dat ouders juist de serie met hun kinderen bekijken omdat geheimen tussen ouder en kind weliswaar van alle tijden zijn, maar de grip op wát er speelt tegelijkertijd veel moeilijker is geworden. Ouders weten beter dan ooit waar hun kinderen zijn – immers: geen reis zonder polarsteps, geen tiener zonder ‘waar is mijn Iphone’-app – maar weten is iets anders dan begrijpen. Het weten van het waar leidt af van de vragen waar het in wezen om gaat: hoe gaat het met je en wat denk je?

De serie toont wat de gevolgen van een laag zelfbeeld zijn, hoe bubbels iemand voeden in het vasthouden aan ideeën, en hoe dat doorwerkt naar een toekomst die draait op zelfbeeld in plaats van beschaving. En die begint met de vraag, zoals de psycholoog aan Jamie stelt: „Zullen we het over jou hebben?”


In dit seizoen van ‘Black Mirror’ lopen afleveringen soms wél goed af

Serieleider Charlie Brooker doet in het zevende seizoen van Black Mirror iets wat hij nog nooit heeft gedaan: hij maakt een vervolg op een eerder verhaal wat afgerond leek. Black Mirror is namelijk een anthologie-serie: elke aflevering is een afgerond, op zichzelf staand verhaal. In de extra lange slotaflevering van dit nieuwe, zevende seizoen stappen we dus voor een tweede avontuur aan boord van ruimteschip de USS Callister. De bemanning bestaat uit werknemers die door hun rancuneuze baas zijn opgesloten in een computergame. Die baas hebben ze in seizoen vier al uitgeschakeld, maar omdat ze nog steeds illegaal in de game vastzitten, moeten ze een manier vinden om zich in leven houden.

Deze populaire hommage aan Star Trek (en Galaxy Quest) is zo leuk, dat Brooker er wel een spin-off zou kunnen uithalen. De bedenker zei in Netflix-clubblad Tudum: „Normaal laat ik iedereen op het einde sterven, maar hier heb ik er een paar laten leven. Blijkbaar groei ik, als mens.” De aflevering ‘USS Callister – Into Infinity’ blijft met zijn humor en ruimte-actie een oddball in de serie. Maar is een waardige afsluiter van dit zevende seizoen – het vrolijkste tot nu toe.

Black Mirror 7: In de aflevering ‘USS Callister: Into Infinity’ zit Elena (Milanka Brooks) vast in een videogame.Beeld Netflix

Duistere kant van technologie

De vorige twee seizoenen was Charlie Brooker zoekende. Het uitgangspunt van het hoog gewaardeerde Black Mirror was om dystopische sci-fi-verhalen te maken over de zeer nabije toekomst, waarbij de kijkers de duistere kant van technologische vooruitgang kregen voorgespiegeld. Vaak zijn de afleveringen een satire op sociale media, videogames en virtual reality. Brooker leek het vijfde en zesde seizoen een beetje door zijn ideeën heen. Nu legt hij zich erbij neer dat hij variaties op eerdere ideeën maakt, of juist verhalen die loskomen van het beginconcept. En de verhalen mogen nu ook wat minder duister zijn. Drie van de zes nieuwe verhalen lopen goed af – stuk voor stuk hoogtepunten in de reeks.

De eerste, ‘Common People’, is nog vintage Black Mirror. Een bouwvakker dreigt zijn vrouw te verliezen aan hersenkanker, maar dankzij een nieuwe transplantatie-methode komt ze er weer helemaal bovenop. Alleen, het echtpaar moet wel een peperduur abonnement nemen op een soort streamingdienst die het synthetische hersendeel voedt.

Black Mirror 7: in de aflevering ‘Hotel Reverie’ betreedt actrice Brandy (Issa Rae) de romantische wereld uit een filmklassieker. Beeld Netflix

Virtuele geheugensteun

Zacht melancholisch is de toon van ‘Hotel Rêverie’ en ‘Eulogy’. In de eerste komt een beroemde actrice vast te zitten in de remake van een klassieke romantische film à la Casablanca, waarna ze off script gaat en de liefde voorrang geeft. In ‘Eulogy’ is technologie zelfs helemaal geen bedreiging meer, maar een zegen. Na het overlijden van een jeugdliefde probeert een eenzame man zijn herinneringen aan haar op te graven met behulp van een virtuele geheugensteun-dienst. De strijd gaat hier niet tussen mens en machine, zoals gebruikelijk in Black Mirror, maar is een intern gevecht van een oudere man die in het reine komt met zijn verleden.

De twee mindere afleveringen zijn ‘Bête Noire’ (nieuwe werknemer blijkt het rare schoolmeisje uit het verleden) en ‘Plaything’ (zonderling vertelt aan de politie hoe hij een volk schiep in een computergame). Ze hebben vooral te lijden onder een slecht, pompeus einde. Hindert niet: elke aflevering is een afgerond, op zichzelf staand verhaal. Je kunt de mindere dus straffeloos overslaan.


Tv-recensie | ‘VI Inside’ nemen ze in Den Haag heel serieus, zei Sam. ‘Het was heel belangrijk wat met name door Johan Derksen gezegd werd’

Nederland is een land van tradities. Van normen en waarden. En nu mogen we een waarde vieren waarvan ik niet eens wist dat we hem hadden: 130 kilometer per uur rijden op de snelweg. Op drie stukjes snelweg, bedoel ik. Drie stukjes in heel Nederland. Maar god allemachtig, wat mogen we daar hard rijden.

Dit gegeven hield de Nederlandse televisie maandag flink bezig. Rond de paar plekken waar we nu lekker vroem-vroem konden doen werd weggebruikers gevraagd wat ze van deze ontwikkeling vonden. Voxpopjes doken overdag op in Goedemorgen Nederland (WNL), het NOS Journaal, RTL Nieuws en Nieuws van de dag (Talpa) en later op de avond mocht dan bijvoorbeeld René Froger bij Renze (RTL) weer op de voxpopjes uit RTL Nieuws reageren (het voxfrogje). Sommige Nederlanders waren blij, andere Nederlanders vonden het onzin en René Froger vond dat mensen ook 70 of 80 kilometer per uur konden blijven rijden als ze dat liever wilden; zo lang ze maar aan de rechterkant bleven, natuurlijk, want anders werd het gevaarlijk. Geknik aan tafel. Zo ontstond toch weer een mooi genuanceerd beeld over deze Nederlandse waarde.

Het was sowieso een leerzame tv-dag voor mensen die zich zo onderhand afvragen wat die Nederlandse normen, waarden en tradities nou eigenlijk zijn. Als ik het goed heb begrepen zijn door de NTR geproduceerde programma’s als Het Klokhuis en Het Sinterklaasjournaal wel een belangrijke Nederlandse traditie, maar de NTR zelf niet. Dat concludeerde ik uit het Kamerdebat met minister Eppo Bruins, dat te volgen was op NPO Politiek. En uit de woorden van Tweede Kamerlid André Flach (SGP) in zowel Goedemorgen Nederland als Nieuws van de dag – ook voor hem was het een lange maandag – concludeerde ik dat godsdienstvrijheid wel een belangrijke Nederlandse traditie is, maar het recht van moskeeën op versterkte gebedsoproepen niet. Dus: wél vroem-vroem, wél Sinterklaasjournaal, géén NTR, wél godsdienstvrijheid en géén versterkte gebedsoproepen. Verder nog iets?

Waterpistolen

Jawel. Bij Eva (AvroTros) was nog een belangrijke mediatraditie voelbaar: de ons-kent-onscultuur. Vader Pieter Jan Hagens was te gast met zoon Sam Hagens (door Jinek ook wel „schatje” genoemd). Ze hadden dezelfde oogopslag, alleen wezen de mondhoeken en het haar van Pieter Jan een beetje omlaag en die van Sam een beetje omhoog. Inhoudelijk waren er meer verschillen: Pieter Jan had altijd gewerkt voor de publieke omroep, terwijl zijn zoon bekend was geworden op SBS6. Daar was hij een tijd vaak te gast geweest bij Vandaag Inside. En hoewel Pieter Jan ’m eerst wel geknepen had toen zijn zoon daar aanschoof, was hij al gauw gaan beseffen dat het „een fantastische leerschool” en „een heel mooi podium” is om te laten zien wat je kunt. Dat vonden Sam en Jinek ook.

„Het mooie was ook echt dat VI op een gegeven moment heel serieus werd genomen”, zei Sam; „ook door politiek Den Haag. Zeker door dit kabinet, maar ook door het vorige. Het was heel belangrijk wat er in VI gezegd werd en met name wat er door Johan Derksen gezegd werd.” Johan Derksen – die van die kaars in de bewusteloze vrouw, weet je wel. Die nemen ze in Den Haag heel serieus. Daarom keek ik ook nog maar een stukje van VI. In minuut zes bekeken de mannen beelden van vrouwen die een spel deden met waterpistolen, waarna René van der Gijp gierde: „Ik spuit ze wel eens natter hoor. Jij niet?” En dat brengt me tot de laatste belangrijke traditie die ik maandagavond heb genoteerd. Hoe ging dat ene gedicht ook alweer? Heel oud, heel Hollands – ah ja, dat was ’m:

Denkend aan Talpa

zie ik breede meneeren

over de grens van

vrouwen gaan.