Feministische romantiek of misogyne traumaporno? Ik zag de verfilming van de megabestseller It Ends With Us van Colleen Hoover, want ik was nieuwsgierig. Dit is wat tieners en jonge twintigers – vooral meisjes en vrouwen – verslinden, hét liefdesverhaal van hun generatie. Ook mijn dochter (14) was door de BookTok-hype (video’s van boekrecensies op TikTok) bevangen en kocht het boek. Natuurlijk flink door mij aangemoedigd (Vlag uit, ze wil lezen!). Door het roze bloemetjesomslag en de flaptekst („onvergetelijk verhaal over de liefde”) had ik niet in de gaten dat het liefdessprookje eindigt in een gewelddadige relatie. Op zich is dat niet erg, ook ik las in mijn jeugd graag ‘omhoog’, boeken die op de volwassenenplank stonden. Maar toch opmerkelijk dat in tijden van trigger warnings uit niets bleek dat we te maken hebben met een boek over relationeel geweld.
Inmiddels gaan we van rel naar rel: zo zou de hoofdrolspeelster van de film, Blake Lively, in interviews te onderkoeld reageren op de ernst van het thema. Ook moest schrijver Colleen Hoover door het stof omdat ze voornemens was een kleurboek over relationeel geweld uit te brengen, en daarmee ‘toondoof’ zou zijn. De vraag die mij vooral bezighoudt na het zien van de film is deze: wat heb ik in vredesnaam gezien? Enerzijds een zoetsappige bouquetreeks over een mooie vrouw en een knappe dokter, anderzijds een ernstiger verhaal over een vrouw die zich probeert te ontworstelen aan een traumatische jeugd en relationeel geweld.
Voor wie het boek niet las en de film niet zag, dit is het verhaal (geen spoilers): Lily ontmoet boven op een wolkenkrabber de neurochirurg Ryle. Ze worden verliefd. Lily heeft een jeugdtrauma: haar vader sloeg haar moeder. Hij sloeg ook Lily’s eerste vriendje Atlas toen hij erachter kwam dat zijn dochter seks met hem had. Maar nu, zoveel jaren later, heeft Lily Ryle ontmoet en krijgt de liefde een tweede kans. Ook opent ze haar bloemenwinkel. Maar dan duikt Atlas weer op in haar leven. Ryle is jaloers en het geweld begint. Hij wil dat zelf ook liever niet, maar ook de jeugd van Ryle heeft zo zijn sporen achtergelaten.
Zitten we nou in Fifty Shades of Grey, een bouquetreeks, of in een film over femicide?
Romantiek, seks, relationeel geweld en intergenerationele trauma’s: dat zijn de ingrediënten van deze toxische liefdescocktail. Meer dan 20 miljoen exemplaren gingen over de toonbank, en alleen daarom al is het de moeite om de roman en de gelijknamige verfilming met zijn tegenstrijdige boodschappen grondig te bestuderen. Hoe ziet de beeldvormingsblauwdruk van de liefde anno 2024 eruit?
Ik zag zowel iets wat lijkt op een feministische film vol bevrijdende boodschappen voor jonge vrouwen, zoals ‘volg je droom, begin een bloemenwinkel’, ‘laat je niet slaan, ook niet door een knappe neurochirurg’, en ‘als je geslagen wordt, ga dan bij hem weg’. Maar ik zag ook een verwrongen vrouwbeeld: de op naaldhakken wiebelende vrouw, bij wie zowel de liefde als een eigen onderneming magisch uit de lucht vallen. Ronduit conservatief is het idee dat je als vrouw niet meteen met die veel te knappe vent naar bed moet willen, als je hem écht wil hebben.
Ik dacht terug aan de blauwdruk van de liefde uit mijn jeugd, de film Grease. Olivia Newton John speelt Sandy, de blonde engel, suikerzachte pure liefde. Om droomprins Danny te verleiden moet ze een metamorfose ondergaan van good girl naar bad girl, zonder dat ze overigens een échte bad girl wordt. Bij Lily Bloom, gespeeld door Blake Lively, is het omgekeerd: de roodharige is eerst een gewoon meisje (‘normcore’) en reeds ontmaagd als ze rokkenjager Ryle ontmoet. Om Ryle te veroveren moet ze weer een good girl spelen, die het met hem naar bed gaan steeds maar uitstelt, maar wél de belofte van kinky seks oproept. Het boek staat stijf van de seksscènes (de film iets minder) en de film laat het échte geweld bedekt zien, waardoor je veel boodschappen tegelijkertijd krijgt: zitten we nou in Fifty Shades of Grey, een bouquetreeks, of in een film die ons vertelt hoe femicide begint?
Ooit schreef popjournaliste Lisa Carver een venijnig stuk over Olivia Newton John, met een titel die nu waarschijnlijk niet meer door de eindredactie zou komen: Why I want to Rape Olivia Newton John (Because I’m a troubled young lady), over de mindfuck die Olivia Newton John was voor haar en haar generatie vrouwen. Daar dacht ik aan toen ik Lily Bloom zag. Ik ben er uit („Because I’m a smart old lady”): It Ends with Us is misogyne traumaporno.
Stine Jensen is filosoof en schrijver. Ze schrijft om de week een column op deze plek.
