N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2019/07/fritsartikel-1.png)
Deze column kan ongelezen worden weggegooid als inmiddels is gebleken dat Jevgeni Prigozjin ons allemaal heeft misleid en stiekem is overgelopen naar Zelensky. Maar de kans daarop lijkt me verwaarloosbaar. Prigozjin is dood en Poetin is zijn moordenaar, daar durf ik wel vergif op in te nemen, tenzij het door Poetin verstrekt wordt.
Wat mij hierin nog het meest verbaast, is de kennelijke naïviteit van Prigozjin, die een reputatie had op te houden als gewetenloze schurk. Had hij nu werkelijk verwacht dat hij geen gevaar te duchten had van Poetin? Dat hij straffeloos een muiterij kon organiseren tegen iemand die afhankelijk is van de onwankelbare loyaliteit van zijn volgelingen?
Bovendien had Prigozjin moeten beseffen dat hij juist in een vliegtuig kwetsbaarder was dan waar ook. Op de begane grond kon hij zich nog omgeven met een goed bewapende lijfwacht. Poetin had een zichtbaar bloedbad moeten veroorzaken om hem daar uit te schakelen. Een vliegtuigcrash heeft voor de dader het voordeel dat hij nog een poosje kan doen alsof zijn naam haas is. Ervaring genoeg bij de Russen: zie het neerhalen van de MH17.
De liquidatie van Prigozjin heeft alle trekken van een klassieke maffiamoord. Zo’n moord voltrekt zich per definitie in het kader van vergelding. Boeken en films over de maffia staan er bol van. De wraak wordt, conform de uitdrukking, het best koud opgediend. Dat betekent niet alleen met een koel hoofd, maar ook op een later tijdstip, als het slachtoffer denkt dat hij niets meer te vrezen heeft.
Poetin reageerde aanvankelijk met spontane woede („Verraad!”) op de actie van de Wagner-groep, maar hij zal bij nader inzien begrepen hebben dat een échte Godfather meer geduld moet uitoefenen. Die wacht een poosje, overlegt met zijn betrouwbaarste adjudanten en maakt in het strengste geheim een moordplan.
Intussen stelt hij het toekomstige slachtoffer zoveel mogelijk op zijn gemak. „Hoe gaat het toch met je kindjes? Fijn! Geef ze van mij een aaitje over hun bolletje.”
Poetin heeft dat gedaan door Prigozjin niet te vervolgen en hem met zijn manschappen naar Wit-Rusland te laten vertrekken. Al enkele dagen na de muiterij zou Poetin een drie uur durende ontmoeting met 35 mensen hebben gehad, onder wie Prigozjin en andere topmannen van Wagner; die zouden toen hun trouw aan Poetin en het vaderland hebben gezworen. Prigozjin heeft gezegd dat hij het met zijn opstand gemunt had op de militaire leiding, niet op Poetin.
Prigozjin leek een vrij man, hij reisde ongehinderd door Rusland en zou zelfs onlangs bij het kantoor van de veiligheidsdienst FSB in Petersburg zijn wapens hebben opgehaald die men tijdens de muiterij in zijn huis had geconfisqueerd. Allemaal aaitjes over zíjn bolletje.
Terwijl ik dit schrijf moet het Kremlin nog met een reactie op het neerstorten van het vliegtuig komen. Ik vermoed dat er twee reacties zullen zijn, een voor intern en een voor extern gebruik. De interne luidt: „Prima werk, jongens. De klootzak had erom gevraagd.” De externe: „Wij betreuren diep het tragische ongeval waarbij onze legendarische held Jevgeni Prigozjin is omgekomen. Hij heeft zijn leven dapper in dienst gesteld van het Russische volk. Er zal nog nader onderzoek naar het ongeval volgen.”
