N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2019/07/fritsartikel-1.png)
Was ik lid van GroenLinks en/of PvdA, dan zou mij de moed in de kiezersschoenen zakken. Want eigenlijk staat de uitkomst van de verkiezingen in november al vast nu Pieter Omtzigt met een nieuwe partij is begonnen. We hebben geen Maurice de Hond nodig om het volgende te voorspellen.
De VVD en Nieuw Sociaal Contract (onhandige naam trouwens) zullen ieder omstreeks 25 zetels winnen; wie de grootste wordt, doet er nu even niet toe. Dat betekent dat zij samen met BBB al in de buurt van een Kamermeerderheid kunnen komen. Lukt dat niet, dan vinden ze wel een paar bijwagentjes.
Wie ze in ieder geval daarvoor niet zullen vragen, dat zijn PvdA/GroenLinks en D66. Frans Timmermans kan best behoorlijk electoraal succes boeken, maar hij zal desondanks naar de oppositiebankjes moeten.
Nu ik toch roekeloos op dreef ben, zal ik meteen maar de naam van de nieuwe premier onthullen: Dilan Yesilgöz-Zegerius. Waarom? Omdat Omtzigt en Caroline van der Plas zich niet geschikt achten voor dat baantje. Omtzigt omdat hij dan een nieuwe burn-out vreest, Van der Plas omdat ze – ik citeer haarzelf – geen hoge hakken wil dragen. Yesilgöz wil niets liever dan premier worden. Lukt haar dat, dan zullen we het nog meemaken dat Geert Wilders de premier van Nederland stroop om de mond smeert; ik voorzie een opzienbarende chemie tussen die twee. De mededeling van Yesilgöz dat ze de PVV niet uitsluit, is nog maar het eerste signaal.
Ik vermoed verder dat de VVD straks toch weer de grootste partij wordt. Het is een zwaktebod dat de lijsttrekkers van BBB en Nieuw Sociaal Contract niet zelf premier willen worden. Daar kunnen de andere partijen in de verkiezingsdebatten maximaal van profiteren. „Meneer Omtzigt, weet u al wie uw belangrijkste gezicht wordt in de nieuwe regering – en mogen wij dat nu ook eindelijk weten?” „Mevrouw Van der Plas, heeft u voor onze nieuwe regering al iemand gevonden die wél hoge hakken wil dragen?”
Bij die debatten zullen alle pijlen vooral op Omtzigt gericht worden. Hij is voor de andere partijen een grotere bedreiging dan Van der Plas, omdat hij meer politieke ervaring en dossierkennis heeft.
Zijn politieke verleden is niet kreukvrij. Als woordvoerder van het CDA heeft hij een vreemde rol gespeeld in de nasleep van MH17. Zijn aanhangers worden er liever niet meer aan herinnerd, maar Omtzigt heeft zelf toegegeven dat hij op zeker moment hierin „onzorgvuldig” heeft gehandeld. Maar hoe onzorgvuldig precies – en waarom eigenlijk? En waarom nam hij, zoals Tom-Jan Meeus releveerde in zijn boeiende reconstructie van de laffe westerse reactie op de Russische inname van de Krim, het eerste exemplaar in ontvangst van een boek vol halvegare pro-Russische complottheorieën door een extreem-rechtse auteur?
Omtzigt toont soms gezond wantrouwen tegen de machtigen, maar hij kan ook doorslaan naar een soort paranoia, zoals in de zaak van Joris Demmink, de ex-topambtenaar van Justitie, die door ongure complotdenkers volkomen ten onrechte werd beschuldigd van pedofilie. Omtzigt voedde met Kamervragen die heksenjacht.
Als leider van een grote fractie krijgt Omtzigt straks een machtspositie in het parlement. Dan zal hij kunnen demonstreren dat macht niet per se corrumpeert.
