Zoals bekend kampt Nederland met een aantal crises: woningcrisis, opvangcrisis, stikstofcrisis en klimaatcrisis. Ik denk dat er nog een crisis is die ongezien voortwoekert: een gezondheidscrisis. Nederland wordt steeds ongezonder. Vooral vrouwen.
We leven steeds langer, al lijkt ook daar de rek uit te gaan. Maar het aantal jaren dat we in goede gezondheid leven daalt al twee decennia. In 2005 leefden Nederlanders nog bijna 65 jaar in goede gezondheid. In 2022 waren mannen gemiddeld 60 op het moment dat de gebreken zich aandienden. Bij vrouwen was dat al op hun 56ste.
Ook vanuit Europees perspectief doen we het slecht. Op Malta leven zowel mannen als vrouwen gemiddeld tot boven hun 70ste in goede gezondheid, de hoogste leeftijd binnen de EU. Nederlandse mannen doen het in Europees vergelijk al niet best, maar Nederlandse vrouwen behoren tot de ongezondsten van Europa. Alleen in Letland en Denemarken is het aantal gezonde jaren iets lager. Maar neem een land als Bulgarije, toch niet bepaald een land met een gezond imago: vrouwen leven er tot hun 69ste in goede gezondheid, blijkt uit cijfers van het Europees statistiekbureau Eurostat. Italië: 68. Zweden en Frankrijk: 65. België: 63. Duitsland: 61.
Daar komt bij dat we ons steeds vaker ziekmelden op het werk. Volgens arbo-organsiatie ArboNed zijn stressgerelateerde klachten de afgelopen vijf jaar met 30 procent toegenomen. Gemiddeld zitten mensen met stressgerelateerde klachten 245 dagen ziek thuis, waarmee stress een belangrijke oorzaak zou zijn van het hoge ziekteverzuim in Nederland. Het hoogst is het ziekteverzuim in bijvoorbeeld de zorg.
Stress kan tot psychische klachten leiden. Ook daarmee gaat het de verkeerde kant op. Volgens een onderzoek van vakbond CNV kampt ruim een kwart van de werkenden met psychische klachten als gevolg van het werk. Meer dan een op de drie jongeren kampt met mentale problemen. Onder hbo- en wo-studenten zou dit zelfs de helft zijn. „De politiek en de samenleving móeten ingrijpen om deze beweging om te keren”, waarschuwde de ggz in april dit jaar.
En dat terwijl we steeds langer moeten doorwerken. Om dat te kunnen, moeten we hard aan de slag om onze belastbaarheid te vergroten, fysiek fitter te worden en geestelijk leniger. Als we niets doen aan (werkgerelateerde) uitval, blijft het ziekteverzuim waarschijnlijk oplopen. Organisaties en bedrijven moeten veel beter kijken wat werknemers nodig hebben en hoe ze stress kunnen verminderen.
Ook de overheid moet veel meer doen aan de nieuwe gezondheidscrisis. Wat zijn de oorzaken van onze steeds slechtere gezondheid? Stress zal een rol spelen, maar het hele plaatje kennen we eigenlijk niet. En hoe kunnen we voor verbetering zorgen? Daar moet meer onderzoek naar komen. Voeding zal ongetwijfeld ook een knop zijn waaraan we kunnen draaien. Het is onbegrijpelijk dat supermarkten nog steeds zo veel ongezond voedsel op prominente plekken en bij de kassa durven uitstallen. Ook daar moet de overheid eindelijk eens harder ingrijpen, want ondanks jaren praten lijken supermarkten niet geneigd hun verantwoordelijkheid te nemen.
Er is een hele burn-outindustrie ontstaan – van ademhalingstherapieën tot fietsen en rennen. Maar onze reguliere zorg wordt er niet beter op. De wachtlijsten voor de ggz lopen almaar op. Naar schatting stonden eind vorig jaar zo’n 100.000 mensen in de rij voor een behandeling, aldus de Nederlandse Zorgautoriteit.
Door de vergrijzing zullen de tekorten op de arbeidsmarkt de komende jaren alleen maar oplopen. Volgens sommigen is meer immigratie de oplossing. Anderen pleiten voor snellere arbeidsproductiviteitsgroei en meer uren maken. Mij lijkt een gezondere bevolking net zo essentieel om de vergrijzing het hoofd te bieden. Daar is ontzettend veel werk te doen. Kabinet, onderken deze nieuwe crisis en ga er net zo hard mee aan de slag als met die andere.
Aylin Bilic is headhunter en publicist.