Wéér Trump! Is dit allemaal nodig? vroeg een briefschrijver al; „iedereen weet onderhand wat die man van plan is”. Is dat zo? Ja inderdaad, van alles en nog wat opeisen, van Groenland tot en met het Panamakanaal, en meteen hard terugmeppen als iemand tegenspartelt. En het werkt, zien we aan die dappere president van Colombia die tamelijk snel besloot om toch maar vliegtuigen vol uitgezette migranten te accepteren. Hoe zou de Deense premier zich voelen?
Maar ik schreef vorige keer over die andere kant van Trump, die van de dealmaker en geslaagde zakenman, en het Israël-Saoedi-Arabië-akkoord (met een morsdode mus voor de Palestijnen) dat hem dan die ultieme onderscheiding, de Nobelprijs voor de Vrede zou moeten opleveren. Vandaag die andere potentiële deal, een nieuw akkoord met Iran in plaats van de oorlog die Israël zo graag wil (tip: lees Target Tehran). En ik beloof daarna Trump als onderwerp te mijden- – voorlopig.
Trump I stapte in 2018 uit het drie jaar oude nucleaire akkoord tussen Iran en de wereld, in zijn woorden „het slechtste akkoord aller tijden”, en kwam met „de zwaarste sancties ooit” tegen Iran. Die hebben aan de ene kant geleid tot Iraanse stappen die een atoomwapen, ik zal maar zeggen het dichtstbij ooit brengen – zonder een formeel besluit tot zo’n wapen – en aan de andere kant tot bijna-vernietiging van de Iraanse economie. Omdat Israël ook nog eens Irans voorwaartse verdediging (As van verzet) zo goed als heeft opgerold, begint het regime zich serieus bedreigd te voelen. Anders zou president Pezeshkian heus niet in een interview met een Amerikaanse zender, NBC, hebben gezegd dat Teheran „fundamenteel bereid” is met Trump te praten over zijn nucleaire programma. En zou vicepresident Zarif niet een soortgelijke boodschap hebben gezonden vanuit het World Economic Forum in Davos. Zarif meende dat Trump zich in 2018 had laten overdonderen door oorlogszuchtige figuren om hem heen. Maar zonder hen heeft de nieuwe Amerikaanse regering „een unieke kans om een ander pad te banen”.
Zarif doelde op Trump-I’s nationale veiligheidsadviseur Bolton, toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Pompeo en speciaal Irangezant Hook. Nog interessanter dan wat Trump zelf zegt over een nieuw akkoord met Iran – zoals „hopelijk zal Iran een akkoord sluiten, en als ze dat niet doen is het ook okay” – is het feit dat deze drie haviken inderdaad weg zijn. Hij heeft hen ook met onmiddellijke ingang hun beveiliging ontnomen, hoewel ze alle drie worden bedreigd, door Iran kennelijk. Trump: „Ze hebben allemaal een hoop geld verdiend. Ze kunnen hun eigen beveiliging inhuren.” Iran ontkent trouwens dat het zelfs Trump zelf heeft willen elimineren (bij de aanslag in Pennsylvania op 13 juli).
Bolton heeft een explosief boek over zijn tijd in het Witte Huis geschreven, dus die is gewoon gestraft, en het was bekend dat Trump geen zin meer had in Pompeo, maar hij had na zijn verkiezingsoverwinning op 24 november Hook ingehuurd aan het hoofd van de transitieploeg van het State Department. Maar na een aantal interviews waarin Hook Iran opnieuw de wacht had aangezegd, was hem al het zwijgen opgelegd, en vorige week ontsloeg Trump hem omdat hij „niet op een lijn zit met onze visie”.
‘Onze visie’: in een ander teken dat Trump nu voor diplomatie kiest wordt Steve Witkoff, de man van het staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas in de Gazaoorlog, nu genoemd als Irangezant.
Als het tot onderhandelingen komt zit Iran natuurlijk in een heel zwakke positie ook al roept opperste leider Khamenei dat Iran niet moet worden onderschat. Komt die oude eis weer op tafel dat Iran stopt met uranium verrijken? Wil Trump de restjes van Irans As van verzet ook ontmanteld hebben? Moeilijk, moeilijk. Maar intrekking van die moordende sancties zou het regime heel wat waard zijn.
Carolien Roelants is Midden-Oostenexpert.
