Politiek moet over de inhoud gaan, niet over de politici. Het is in de week van de ministersposten in Den Haag en de banentombola in Brussel een veelgehoorde verzuchting. Het is ook een wereldvreemde wens.
Personen doen er toe. De oorlog in Oekraïne is óók het verhaal van de megalomane revanchist Vladimir Poetin die zijn tanden stuk bijt op de standvastigheid en het vernuft van Volodymyr Zelensky. De oorlog in Gaza is óók het verhaal van de onbuigzame en nietsontziende Benjamin Netanyahu. De koers van de VS wordt bepaald in een tweekamp tussen twee oude mannen, van wie er één last heeft van zijn leeftijd en de ander van de rechter.
Politiek gaat over inhoud, maar politiek wordt gemaakt door politici. Juist in dagen die gekenmerkt worden door opvallende verkiezingsuitslagen en snelle wissels, is het raadzaam op personen te letten, op stijgers, op dalers én op rotte appels.
In Italië zitten deze week de leiders van de G7 aan tafel, de grote westerse landen plus Japan. Die bijeenkomst biedt een handzaam tableau van recente en komende politieke verschuivingen in het Westen. De kans dat de club volgend jaar weer in dezelfde samenstelling bijeenkomt is nihil.
Zal de Amerikaanse president Joe Biden er nog bij zijn? The Economist geeft deze week in elk geval Donald Trump betere kansen – voor wat het waard is.
De Britse premier Rishi Sunak moet nog deze zomer vrijwel zeker op zoek naar een andere functie. Er zijn veel redenen voor Britse kiezers zich af te wenden van de Conservatieven. Één daarvan is Liz Truss, Sunaks voorganger, die vrijwel in haar eentje een financieel-economische chaos veroorzaakte en na een paar weken weer van het toneel verdween. Truss, die het mes wilde zetten in de inkomstenbelasting, zou een waarschuwing moeten zijn tegen politici die beloven de wereld met simpele ingrepen wel even naar hun hand te zetten.
Verderop aan tafel zitten twee ervaren politici die een héél slechte zondag hadden. Beiden kregen bij de Europese verkiezingen een fikse dreun van extreemrechts en reageerden daar volstrekt tegengesteld op.
Kanselier Olaf Scholz deed in eerste instantie niets. Nadat de eerbiedwaardige SPD, ooit brede volkspartij, van plaats twee in de Duitse politieke was verdrongen door de AfD, ging Scholz naar het SPD-partijkantoor, maar het woord nam hij niet. Bedachtzaamheid? Sprakeloosheid? Zijn driepartijen-coalitie met de Groenen en de liberale FDP, kraakt en piept in elk geval vervaarlijk.
Nee, dan Emmanuel Macron. De Franse president nam wél het woord. Hij schreef vervroegde parlementsverkiezingen uit. Sindsdien staat politiek Parijs op zijn kop. Als zijn gok verkeerd uitpakt, zit hij straks opgescheept met een extreem-rechtse regering. Als president mag hij ook dan nog naar de G7, maar wat zal het doen met zijn internationale standing als hij radicaal-rechts aan de macht heeft geholpen?
Terwijl de mannen aan tafel het moeilijk hebben, gaat het de vrouwen voor de wind. De Italiaanse premier Giorgia Meloni won zondag de verkiezingen in Italië en groeit snel uit tot een invloedrijk politicus in Europa. Zij is de stijger van de week. De tweede vrouw aan tafel is Ursula von der Leyen – de EU mag ook aanschuiven bij de G7. Ook zij heeft reden voor feest: haar christen-democraten wonnen de verkiezingen en VDL maakt goede kans op een tweede termijn als voorzitter van de Europese Commissie.
Lachende gezichten waren er ook op de selfies die gemaakt werden tijdens een korte vergadering van kopstukken van de uiterst rechtse fractie ID die in een Brussels hotel bijeen waren. Geert Wilders, die ‘zijn’ kabinet vrijwel rond heeft, op de foto met onder andere Macrons uitdager Marine Le Pen, die de macht ruikt. Als uiterst rechts het voor elkaar krijgt zijn meningsverschillen te begraven, neemt zijn macht in Brussel snel toe.
Er is nóg een reden om goed op het politieke personeel te letten. Op de uiterst rechtse golf surfen ook lieden naar politieke posities die daar niet thuishoren. Het AfD-kopstuk Maximilian Krah, die de SS vergoelijkte, werd wel uit de ID-fractie gezet, maar zit gewoon in het Europees Parlement, evenals een homofobe Litouwer die thuis vervolgd wordt, een Italiaan die graag Mussolini ophemelt, een Tsjech die graag de nazi-groet brengt en een Pool die opviel door antisemitisme. Ze zullen de Europese rechtsstaat niet meteen omverlopen, maar ze normaliseren wel gedrag dat niet normaal mag worden.
Redacteur geopolitiek Michel Kerres schrijft hier om de week over de kantelende wereldorde.
