Goh, een ouderwets academisch relletje. Martin Bosma, PVV-intellectueel en Kamervoorzitter, zag zijn proefschrift ten tweede male afgekeurd, berichtte het tv-programma Argos. Bosma begon alweer jaren geleden bij politicoloog en collega-stokebrand Meindert Fennema (1946-2023) aan een dissertatie over Zuid-Afrika, een bewerking van zijn eerdere, polemische boek Minderheid in eigen land (2015).
De ambitie van Bosma, die geen goed woord over heeft voor de ‘linkse universiteiten’, leverde toen al ophef op. Afgaande op de commentaren op zijn boek, een oefening in koloniaal revisionisme, was er wetenschappelijk ook nog wel wat te verhapstukken. Volgens Fennema’s opvolger, hoogleraar Jean Tillie, had Bosma in de tweede ronde een „verdedigbaar” werkstuk ingeleverd – maar blijkbaar dacht de rest er anders over. Bosma kán formeel verder, met een andere commissie – kleine kans.
Als eeuwige doctorandus (‘hij die nooit een proefschrift heeft gemaakt’), vraag je je intussen af: waaróm wil de Kamervoorzitter die graad zo graag halen? Vast weer een populistische provocatie, speculeerden stamgasten op sociale media, waar het leedvermaak over Bosma’s afgang dik van de ruiten droop. Een vals opzetje, zeg maar een soort academische false flag operatie – om de universiteit in opspraak te brengen. Zou het?
Natuurlijk niet. De anti-linkse stokebrand Bosma (60) wordt vermoedelijk gedreven door de zucht naar erkenning en status die menig promovendus op leeftijd op de been houdt tijdens een lange mars door de voetnoten. Hij wilde cultuurmarxistisch oprukken in de bovenbouw. Elites hekelen – of het ANC – gaat net iets beter met die twee gezaghebbende letters voor je naam.
Om het leedvermaak wat te dempen, de kwestie treft ook de universiteit, aldus Argos. Ja, die krijgt geld voor een buitenpromovendus, en had dus baat bij een goede afronding.
De Kamervoorzitter plaatst zich niettemin alsnog in een respectabele academische traditie: promotie-ophef. Drie jaar geleden een rel rond een Tilburgse promotie die op de valreep werd afgekeurd. In 2017 gehannes over de biografie van Jan Wolkers waar Onno Blom op zou promoveren, in 2011 een rimpeling rond de dissertatie van Paul Scheffer toen hoogleraar Leo Lucassen uit protest de commissie verliet.
Maar voor de meest spectaculaire rel rond een proefschrift moeten we toch terug naar 1978, toen filosoof Eldert Willems promoveerde op een mijmering over zijn eigen gedichten, onder de titel ARPH. Een beetje alsof Bosma zou promoveren op een exegese van de moties die hij als Kamerlid indiende. Hoogleraar metafysica Otto Duintjer, zelf niet vies van een potje meditatie, stapte verontwaardigd uit de commissie.
Wel pijnlijk voor de Kamervoorzitter: al deze betrokkenen promoveerden alsnog.
Sjoerd de Jong schrijft elke donderdag op deze plek een column.
