Column | Halsema laten ontslaan? Ons bestuurlijke bestel staat op het spel

Posted on November 14, 2024 by admin

Wie na de brief van burgemeester Halsema aan de Amsterdamse gemeenteraad nog denkt dat zich na de wedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv een klassieke vorm van voetbalvandalisme heeft voltrokken, vergist zich deerlijk. Het hoofdstedelijke feitenrelaas illustreert overtuigend dat het straatgeweld niet alleen voortkwam uit ongebreidelde solidariteit met de Palestijnse zaak doch ook uit antisemitisme.

Maar dat wil niet zeggen dat er geen onderzoek meer nodig is hoe die „giftige cocktail” ontstond en of die kan worden omgezet naar „herstel van het vertrouwen dat door relschoppers, ophitsers en hooligans kapot is gemaakt”, zoals de driehoek schrijft.

Veel politici in Den Haag zijn daarin echter niet geïnteresseerd. Bang om de toorn op te roepen van feitelijk regeringsleider Wilders („De burgemeester van Amsterdam moet vandaag nog aftreden”), hadden ook zijn coalitiepartners na die donderdagnacht hun analyses meteen klaar.

Nominaal premier Schoof, die sinds 1996 bij talrijke inlichtingendiensten (IND, BZK, NCTV, AIVD, J&V) niets anders heeft gedaan dan vanuit de coulissen de openbare orde dienen en dus beter zou moeten weten, concludeerde, reeds vóór de brief van de driehoek en nog net niet in het Duits, dat een groep Marokkaanse Amsterdammers „moreel volstrekt ontaard” is.

Een dag eerder had coalitiepartner Yesilgöz in een long read de burgemeester zelfs al de wacht aangezegd. „Dus tegen burgemeester Halsema […] zeg ik: het stopt hier.”

Omdat rechtsstatelijk minister Uitermark (Binnenlandse Zaken, NSC), die eerder deze herfst twittercontroleur Wilders het bos had ingestuurd toen die om het ontslag van Halsema vroeg, opzichtig zweeg, is één voorlopige conclusie onvermijdelijk: coalitie en kabinet willen de hoofdstedelijke burgemeester en politie aan hun lot overlaten.

Dat is geen toeval. De regering is al enige tijd systematisch bezig (denk aan jeugdzorg of stikstof) het plaatselijk bestuur buitenspel te zetten. De pregnantste ondermijner van de lokale democratie is minister Faber (Asiel en Migratie, PVV), die de telefoon niet opneemt als burgemeesters met haar willen praten over de asieldeal die zij straks op hun bord krijgen en in hun gemeenten moeten uitvoeren.

Hoe anders was het in het voorjaar van 1980, toen extremistische en iets minder radicale krakers eerst de Vondelstraat met geweld in hun greep kregen en twee maanden later de inhuldiging van koningin Beatrix in de Nieuwe Kerk bijna wisten te bestormen. Toen kreeg burgemeester Polak wel bestuurlijke steun van premier Van Agt en minister Wiegel. Toen weigerden regeringspartijen CDA en VVD juist om de verantwoordelijkheid voor de openbare orde in Amsterdam door de Tweede Kamer te laten overnemen.

Het geweld van toen en nu kent naar zijn sociale en culturele aard talrijke en ook grote verschillen, hoewel ik het aantal antisemieten bij de zogeheten ‘anti-imperialisten’ in de jaren rond 1980 liever niet de kost zou willen geven. Maar dat wil niet zeggen dat het een overbodige luxe is om de ervaringen van vier decennia geleden nog eens op hun actuele waarde te toetsen.

Kern van die historische ervaring is dat Polak en wethouders er toen in slaagden om met beleid de harde kern te isoleren van de grotere krakersgemeenschap. Deze bestuurders maakten hun eigen gelijk wel ondergeschikt aan hun bestuurlijke verantwoordelijkheid.

Misschien zijn Wilders’ twitter-bevelen en Yesilgöz’ dagorder – geen „nieuw beleid”, maar „nieuwe mentaliteit” – slechts ketelmuziek. Maar als ze Wilders’ eis tot ontslag van Halsema steunt, en vervolgens een regeringscommissaris en de koninklijke marechaussee op Amsterdam af worden gestuurd, dan staat ons bestuurlijke bestel op het spel.

Denkend aan 1980 opper ik: ‘meer Polak, minder Wilders’. Zo niet, dan zijn Amsterdam én andere steden in de aap gelogeerd.

Hubert Smeets is journalist en historicus. Hij schrijft om de week op deze plaats een column.

NPO-videodirecteur Remco van Leen vertrekt

admin
November 14, 2024
0

Remco van Leen, directeur Video bij de Nederlandse Publieke Omroep (NPO), verlaat de organisatie per 1 januari 2025. Dat meldt de NPO donderdagavond in een persbericht. Van Leen stond sinds februari dit jaar op non-actief na „signalen van vermeend grensoverschrijdend gedrag bij de toenmalige TROS”, waar Van Leen tot 2014 werkzaam was.

Naar aanleiding van die signalen stelde de NPO een onafhankelijk onderzoek in. Van Leen zei in februari zich niet in de beweringen te herkennen, maar volledig mee te werken aan het feitenonderzoek.

De NPO en Van Leen waren destijds naar eigen zeggen „op de hoogte van één eerdere melding waarin sprake zou zijn van mogelijk grensoverschrijdend gedrag door Van Leen” in zijn tijd bij de TROS (inmiddels AvroTros). „Na meerdere gesprekken met betrokkenen […] waren er op dat moment geen gronden die een goede vervulling van zijn werkzaamheden in de weg zouden staan”, aldus de NPO.

In Van Leens tijd bij de NPO waren er volgens de publieke omroep geen meldingen geweest van grensoverschrijdend gedrag. Ook uit het onderzoek naar grensoverschrijdend gedrag van de Commissie-Van Rijn kwamen geen klachten naar voren.

De NPO schrijft nu dat „de feiten van het onderzoek” een terugkeer bij de NPO „niet in de weg staan”, maar dat Van Leen er toch voor kiest de NPO te verlaten. “Het was voor mij geen eenvoudige keuze”, zegt Van Leen in het persbericht, „omdat de NPO en vooral ook mijn naaste collega’s mij zeer na aan het hart liggen. Maar de tijd schrijdt voort en ik kies er nu voor om mijn carrière elders te vervolgen”.

Weggevoerde demonstranten beschuldigen ME van excessief geweld. ‘Ze joegen op ons’

admin
November 14, 2024
0

„We rennen al”, „ik kan niet meer”, „ik loop toch?” Op videobeelden die online rondgaan en op beelden en audiofragmenten die NRC kreeg doorgestuurd is te horen hoe demonstranten in paniek op de vlucht zijn voor politieagenten. De agenten manen hen te rennen, zij geven daaraan gehoor, maar niet iedereen is even snel. Sommigen vallen. De politie haalt uit. Het is pikdonker, er is niemand anders in de buurt.

Woensdagavond komen enkele honderden mensen bij elkaar op de Dam in Amsterdam om te demonstreren tegen de oorlog in Gaza en tegen het afgekondigde demonstratieverbod. Afgezien van een paar opstootjes blijft het rustig. Maar aan het eind van de avond ontvangt NRC berichten en beelden: politieagenten die op wegrennende demonstranten inslaan. Een deel van die beelden verschijnt ook op sociale media. De politie kondigt een onderzoek aan naar de toedracht ervan.

Wat is er gebeurd? Een verslag op basis van gesprekken met vijftien aanwezige demonstranten.

Demonstratie verplaatst

Een half uur voor aanvangstijd van de demonstratie maakt de Amsterdamse veiligheidsdriehoek bekend dat de aanvankelijk verboden demonstratie alsnog mag plaatsvinden, alleen dan wel op het Westergasterrein en niet op de Dam. Enkele honderden demonstranten trekken zich daar niets van aan en gaan toch naar de Dam. Het protest begint om 18:00 uur. Actievoerders schallen leuzen als „Free, free Palestine” en „From the river to the sea, Palestine will be free” terwijl de politie hen omsingelt.

De politie vraagt demonstranten om te vertrekken, iets voor 19.00 uur. Wie blijft wordt aangehouden, en riskeert dus ook geweld. De groep die besluit te blijven wordt ingesloten. „We mochten kiezen of we vrijwillig naar de arrestantenbus wilden lopen of niet”, zegt demonstrant Thomas Owens.

Achtergelaten

Vanaf dat moment komen de ervaringen van inzittenden van de twee bussen die niet op het Westergasterrein mochten uitstappen overeen. Alle demonstranten die NRC sprak, zeggen dat ze na vrijlating worden achtergelaten. Owens: „We waren toen ineens helemaal alleen, zonder instructies te hebben gekregen van de politie.” „Op het moment dat we de bus uit waren, sjeesde de politie weg”, zegt een ander.

Mensen kijken op hun telefoon waar ze zijn, waar de dichtstbijzijnde bushalte is, of ze in contact kunnen komen met iemand om ze op te halen. Ze blijven in groepjes bij elkaar. Rond de tweede bus blijft een aantal demonstranten hangen, omdat er iemand is achtergebleven in de bus en ze die niet achter willen laten. Dan, zo’n vijf à tien minuten na het verdwijnen van de politie, komt er met grote snelheid en loeiende sirenes een politiebusje aangereden. En dan nog één, en nog één. In totaal spreken demonstranten van zes tot negen busjes.

De politie vraagt demonstranten op de Dam om te vertrekken omdat er een demonstratieverbod is, wie blijft wordt aangehouden.

Agenten van de Mobiele Eenheid (ME) stappen uit de busjes en beginnen volgens de getuigen willekeurig op demonstranten in te slaan. De paniek slaat toe, demonstranten rennen verschillende richtingen op, sommigen verstoppen zich tussen de vrachtwagens op het parkeerterrein. Dekker hoort in de verte het „paniekerig gegil” en het „geschreeuw van agenten”.

Ook demonstrant Jelle wordt achterna gezeten. De politie beveelt hem te rennen, maar dat kan hij vanwege een tumor in zijn hersenen niet. „Ik heb dat tegen de politie gezegd, heb zelfs mijn litteken laten zien.” Hij krijgt toch klappen op zijn been en rug. „Ze joegen op ons”, zegt demonstrant Dez. Met ongeveer een tiental anderen maakt ze zich uit de voeten, de politie achtervolgt ze.

Het was wegrennen, op adem komen, en weer rennen omdat ze met hun stokken dichterbij kwamen

Laleh Almarjani
demonstrant

„‘Rennen’, riepen ze, maar als we dat deden, renden ze achter ons aan”, zegt Van der Meulen. Sommigen zeggen tijdens het rennen geslagen te worden. „Maar ik rén toch!?”, wordt geroepen. „We renden door hoog gras, sprongen over een sloot, struikelden over kuilen in het gras”, zegt een activist. Op videobeelden is te zien dat agenten ook mensen die op de grond vallen blijven slaan. „We zijn ruim een kilometer opgejaagd”, zegt demonstrant Laleh Almarjani. „Het was wegrennen, op adem komen, en weer rennen omdat ze met hun stokken dichterbij kwamen.”

Alle demonstranten vertellen over een Egyptische man en zijn vriendin die in het tumult achterop raken en de meeste klappen krijgen. De man zou er een hoofdwond aan overgehouden hebben en wordt uiteindelijk door een taxichauffeur naar het ziekenhuis gebracht. NRC had zelf geen contact met hem.

De demonstratie op de Dam was verboden, toch kwamen veel mensen protesteren.

De politie „blijft jagen”, zegt een demonstrant. „Op een gegeven moment was ik buiten adem en dacht ik wel ver genoeg gerend te hebben. Maar toen kwamen ze nog steeds slaand achter ons aan. Ik dacht: wat willen ze nou?” Sommigen verstoppen zich onderweg in bosjes. De groepen raken versplinterd. Van der Meulen bereikt met een aantal anderen om 22.15 uur een bushalte, waar taxichauffeurs die door anderen zijn ingeseind al staan te wachten om demonstranten gratis naar huis te brengen. Een andere groep, onder wie activist Diana zich bevindt, wordt naar eigen zeggen pas om 22.45 uur met rust gelaten.

De vraag waar alle activisten mee achterblijven: waarom gebeurde dit? Als de politie ze wilde arresteren omdat ze iets fout deden, waarom werden ze dan niet naar het bureau gebracht maar opgejaagd? Het OM en de politie onderzoeken dat nu „met hoge prioriteit”, schreef Femke Halsema donderdag in een brief aan de gemeenteraad.

Met medewerking van Jamila Meischke

Reactie politie ‘Voorkomen dat de Dam weer volliep’

De politie zegt dat de demonstranten niet naar het Westergasterrein maar naar de locaties in het Westelijk Havengebied gebracht werden, omdat zij zag dat mensen uit de eerste bus terugliepen naar de Dam. De politie wilde voorkomen dat het daar weer volliep.

De politie schreef woensdagavond in het persbericht dat demonstranten vernielingen hadden aangebracht in een van de GVB-bussen.

Verschillende inzittenden bevestigen dat er in de tweede bus inderdaad een ruit was ingeslagen. Het is onduidelijk of dit de aanleiding was voor het geweld, dat moet nog blijken uit het onderzoek, zegt de politie. Het geweld dat door de collega’s gebruikt is, is zoals gebruikelijk gemeld bij een Hulpofficier van Justitie, schrijft de politie in een reactie aan NRC.

Na 25 jaar leugens en complottheorieën wordt Infowars onderdeel van een satirische nieuwswebsite

admin
November 14, 2024
0

Infowars.com, het extreemrechtse complotkanaal van de failliete Amerikaanse presentator Alex Jones, wordt eigendom van The Onion, het satirische nieuwsmedium. Met de aankoop komt er „een einde aan decennia van haatdragend nepnieuws” op het platform, schrijven de nieuwe eigenaars donderdag in een persbericht.

Jones richtte Infowars op in 1999 als postorderbedrijf voor de complotdocumentaires die hij met zijn vrouw maakte. In de jaren daarna ontpopte de radiopresentator uit Texas zich tot, in de woorden van de anti-haatgroep SPLC, „de meest actieve complotdenker van de hedendaagse Verenigde Staten”.

Zijn miljoenenpubliek vormde een goudmijn voor Jones, die tussen zijn tirades door veelvuldig reclame maakte voor de vitaminepillen, voedingssupplementen en survivalspullen in zijn webwinkel. In januari 2022 bleek dat Jones’ webwinkel in drie jaar tijd zo’n 165 miljoen dollar had omgezet.

Uiteindelijk deed één complottheorie Jones de das om. In december 2012 schoot de 20-jarige Adam Lanza 26 mensen, waaronder 20 jonge kinderen, dood in de Sandy Hook-basisschool in het stadje Newtown. In de nasleep van de schietpartij beweerde Jones dat de gebeurtenis in scène was gezet door politici die erop uit waren vuurwapens te verbieden.

De voormalige Infowars-eigenaar **Alex Jones**

Foto David J. Phillip/AP

Laster

Het resultaat: meerdere ouders van de vermoorde kinderen ontvingen zelf doodsbedreigingen. Eén vader van een jong slachtoffer zei dat complotdenkers over het graf van zijn zoon hadden geürineerd, omdat er toch niemand in zou liggen.

In 2018 klaagden drie ouders Jones aan wegens laster. Er volgde een soms opzienbarende rechtszaak, waarin Jones’ advocaat per ongeluk zelf het bewijs leverde dat zijn cliënt had gelogen over zijn inkomsten. In 2022 beval de rechter Jones een schadevergoeding te betalen van omgerekend 1,4 miljard euro. Jones vroeg prompt een faillissement aan.

En zo gebeurde het dat Infowars en de bijbehorende webwinkel vorige week werden geveild in een faillissementsverkoop. Zowel fans als tegenstanders van Jones hadden geprobeerd het mediakanaal te kopen, schrijft persbureau AP, maar uiteindelijk werd de veiling gewonnen door The Onion, gefinancierd door de ouders van de Sandy Hook-slachtoffers. De hoogte van het aankoopbedrag is onbekend.

The Onion is vergelijkbaar met de Nederlandse website De Speld en publiceert sinds 1988 satirische nieuwsberichten. Beroemd is het artikel dat de website steevast plaatst na iedere grote schietpartij: „Hier was niets aan te doen, zegt het enige land waar dit telkens opnieuw gebeurt”. Het bedrijf is van plan om Infowars in januari 2025 opnieuw te lanceren als parodie op zichzelf. De eerste grote adverteerder wordt Everytown For Gun Safety, een Amerikaanse non-profitorganisatie die strijdt tegen vuurwapengeweld.

„We hopen dat de families van Sandy Hook snel kunnen genieten van de kosmische grap die we van Infowars.com gaan maken”, schrijft bestuursvoorzitter Ben Collins. „The Onion is trots op zijn aankoop van Infowars en ziet uit naar de voortzetting van een rijke traditie: de bezoekers van de website bang maken met leugens tot ze hun koude, harde knaken aan ons geven. Of Bitcoin. We accepteren ook Bitcoin.”