Geert Wilders heeft de verkiezingen gewonnen. Zijn eenmanspartij heeft veruit de meeste zetels in de Tweede Kamer en levert de meeste ministers en staatssecretarissen aan het nieuwe kabinet. Maar Wilders zelf stond dinsdag niet op het bordes. De reden: dat wilden de andere coalitiepartijen niet. Wat wel op het bordes stond: een groep onbekenden onder leiding van een kleurloze technocraat. Geen kopstukken, geen ervaring: een regering zonder gezicht.
Veel internationale media wisten dinsdag dan ook niet goed hoe ze onze nieuwe regering wel een gezicht moesten geven. The New York Times drukte een foto van Dick Schoof af. Maar The Guardian en Bloomberg publiceerden een foto van Wilders; raar, omdat de man helemaal geen deel uitmaakt van het kabinet.
Dat Wilders geen premier mocht worden, zal geen slimme keuze blijken, vrees ik. Dat begint al bij de martelaarsrol die hij zo toebedeeld kreeg. Veel mensen – niet alleen zijn directe aanhang – zien zijn afzien van het premierschap als grootse zelfopoffering, in het belang van het land. Geen wonder dat de PVV in de peilingen inmiddels groter is dan bij de monsterzege van de partij op 22 november.
Ook al doet Wilders zelf niet mee, als het kabinet-Schoof successen boekt, zal hij de eerste zijn die ze claimt. Maar maakt het kabinet fouten – wat ongetwijfeld gaat gebeuren – of neemt het maatregelen die bij zijn achterban slecht vallen, dan kan Wilders zich ervan distantiëren. Krijgen de VVD of NSC de overhand in het beleid – samen met Schoof vormen zij een meerderheid in de ministerraad, dus die kans is groot – dan zal Wilders vanuit de Kamer met verve weer de rol van oppositiepartij gaan voeren.
Dat Wilders geen premier mocht worden, zal geen slimme keuze blijken
Wilders kan het kabinet als Kamerlid kritisch blijven volgen en kan zich zo blijven profileren. Vergeet niet dat Wilders het Kamerlid is met veruit de meeste ervaring. Vergeet ook zijn eloquentie niet, zijn humor en zijn scherpte in debatten. Dat staat er bijna garant voor dat Wilders in de peilingen en bij volgende verkiezingen verder zal groeien. Een kabinet zonder Wilders op het bordes is voor hem een godsgeschenk. Zijn populariteit blijft gegarandeerd en een electorale afstraffing – gebruikelijk bij een kabinet dat er een potje van maakt – zal hem waarschijnlijk bespaard blijven.
Misschien wel de belangrijkste reden dat het dom is Wilders geen premier te maken, is dezelfde reden dat het dom was om Martin Bosma als Kamervoorzitter de toegang tot Keti Koti te ontzeggen. Als Bosma bij Keti Koti was geweest, had hij zich daar als een waardig Kamervoorzitter moeten gedragen. Hij had een speech gehouden waarin op zijn minst betrokkenheid en enig medeleven had geklonken. Hij had gesprekken gevoerd met aanwezigen, had een krans gelegd, was misschien niet direct veranderd, maar enige inleving en loutering had hij toch ondergaan. Terwijl nu Bosma’s afkeer en die van de PVV-achterban voor de slavernijherdenking alleen maar groter zal zijn geworden.
Als Wilders daadwerkelijk de regie had mogen nemen in dit kabinet, dan had hij zelf moeten bewijzen dat hij kan regeren en het land bij elkaar houden bij crises. We zijn een polderland, ook in dit kabinet zal er gepolderd moeten worden. Dat had Wilders ongetwijfeld een flinke dosis realiteitszin bijgebracht en hopelijk ook wat meer inlevingsvermogen.
Wilders de ruimte geven was zowel vanuit democratisch als pragmatisch oogpunt de beste keuze geweest. Niet alleen zijn ministers, ook hij zelf had dan water bij de wijn moeten doen. We hadden hem dan kunnen aanspreken op zijn verantwoordelijkheden. Nu kan dat eigenlijk niet, terwijl hij achter de schermen ongetwijfeld wel aan de touwtjes zal trekken.
Wilders heeft dit spel uitstekend gespeeld.
Aylin Bilic is headhunter en publicist.
