In de nacht van zaterdag op zondag voerden Israëlische gevechtsvliegtuigen een aanval uit op een topcommandant van Jemens Houthirebellen. De Israëlische luchtmacht was er nogal trots op. „Afgelopen nacht, terwijl de aanvallen in Iran voortduurden, vlogen straaljagers van de luchtmacht meer dan tweeduizend kilometer vanuit Israël en sloegen toe in Sana’a in Jemen”, aldus een woordvoerder. Of het raak was, is onduidelijk.
Bij aanvallen tijdens Israëls bloedige afrekening in de Gazastrook vielen zaterdag zeker 57 doden en zondag nog eens 41; waarmee het totale dodental aan Palestijnse kant ruim boven de vijfduizend kwam sinds Israël half maart weer in het offensief ging na een soort staakt-het-vuren van twee maanden. In Zuid-Libanon vielen zeven gewonden bij Israëlische drone-aanvallen. In Syrië bombardeert Israël ook alles wat vijandig wordt geacht.
Ik wilde even aandacht voor die andere doorgaande Israëlische oorlogen, die door het grotere en nieuwere conflict met Iran buiten het nieuws en de aandacht terechtkomen. Die gaan ongehinderd door terwijl premier Netanyahu met nog meer geweld zijn doelen in Iran probeert te verwezenlijken: de kop van de octopus eraf hakken. De octopusdoctrine, uit 2018, is niet van Netanyahu maar van de toenmalige rijzende ster Naftali Bennett, maar dat geeft niet. Eerst de tentakels eraf, Hamas, Hezbollah, de shi’itische milities in Irak en de Houthi’s, en dan de kop, het brein, Iran.
De tentakels zijn (nog) niet allemaal afgehakt, en voor zover wél, groeien ze, zoals tentakels wel doen, misschien terug. Maar in elk geval is Iran vandaag dusdanig verzwakt – de tentakels vormden in Iraanse termen zijn voorwaartse verdediging tegen Israël – dat de verleiding om toe te slaan Netanyahu te machtig werd.
Meer dan twintig jaar al hamert hij op het „existentiële gevaar” van het Iraanse nucleaire programma voor Israël omdat het niet civiele doeleinden zou dienen maar een atoombom moest opleveren. Iran zweert van niet, al heeft zijn drukke nucleaire verrijkingsactiviteit het wel tot op de drempel van een bom gebracht. Maar noch de internationale atoominspectie IAEA noch de Amerikaanse inlichtingendiensten zien bewijs dat Iran feitelijk een bom in elkaar sleutelt. Die Israël overigens wél bezit; een stuk of honderd wordt geschat.
De aanvallen van vrijdag op Iraanse nucleaire installaties werden begeleid door de liquidatie van de top van leger en revolutionaire garde en kerngeleerden, en later gevolgd door bombardementen op civiele doelen: olie- en gasinstallaties en instituties van het regime, het gebouw van de staatsradio- en tv en het hoofdbureau van politie in Teheran onder andere. Dat weerspiegelt ook het dubbele doel: vernietiging van het nucleaire programma en omverwerping van het regime, zoals ook afleidbaar is uit Netanyahu’s oproepen aan het Iraanse volk in opstand te komen. Net als in zijn andere oorlogen schendt Israël trouwens in vele opzichten het internationaal recht, maar dat doet er tegenwoordig niet meer toe.
Over het eerste doel kan ik kort zijn: daarvoor heeft Israël Trump en zijn bunkerbusters nodig en die wil als het éven kan niet in zo’n potentiële forever war terechtkomen. En een nieuwe Iraanse revolutie? Al die protesten van de afgelopen jaren – u herinnert zich het Vrouw, Leven, Vrijheid protest na de dood van Mahsa Amini in handen van de zedenpolitie – maken duidelijk hoe weinig het volk nog met zijn leiders opheeft. Aan de andere kant is er nauwelijks georganiseerde oppositie, en een charismatische oppositieleider ontbreekt.
Uit de doorgaande vergeldingsaanvallen op Israël blijkt dat het gewapende deel van het regime gehavend is maar verder overeind blijft. Mij zou het niet verbazen als een of andere ambitieuze generaal zich vandaag of morgen aan de macht meldt. Voor een autoritair regime maar dan zonder ayatollahs. Iemand daar blij mee?
Carolien Roelants is Midden-Oostenexpert. Ze schrijft om de week een column.
