Column | Een oud cultuurlandschap als Amelisweerd opheffen is geen zero-sum game

Liefde gaat door de maag, dus stond WNL op het VVD-partijcongres chocolade uit te delen. Overbodig, zou je denken: het huwelijk is al beklonken toen VVD-spindoctor Kees Berghuis tekende voor de positie van WNL-hoofdredacteur, nu zo’n maand geleden. Maar een gezonde relatie vergt aandacht en inzet; kleine cadeaus en herhaalde bevestiging. WNL begrijpt dat en toont zich graag een goede minnaar. Zodoende: chocolade.

De warme aanwezigheid van de omroep was Plakshot-presentator Roel Maalderink niet ontgaan. Zaterdag zette hij een filmpje online waarin hij de WNL-medewerkers vroeg of deze actie een ideetje van Berghuis was. Nee, zei een man in oranje WNL-shirt: dit idee kwam „van Eva, van de VVD zelf”. (Even Googlen leert dat er inderdaad een eventmanager bij de VVD werkt die Eva heet.) „Die heeft ons uitgenodigd om hier werving en selectie te doen voor WNL.” De omroep had het lastig, legde hij uit, vanwege de bezuinigingen op de NPO. Hij benoemde maar niet dat de VVD deels verantwoordelijk is voor die bezuinigingen. Misschien had hij daar überhaupt geen oog voor. Ook dat zeggen ze over de liefde: het maakt blind.

Daarom kon de redactie van WNL op Zondag vermoedelijk ook niet zien dat de gastensamenstelling dit weekend best opviel. De extra lange aflevering stond in het teken van de NAVO-top in Den Haag. Om de Nederlandse veiligheid te bespreken waren vier mensen uitgenodigd met functies die inderdaad pasten bij het onderwerp: de Commandant der Strijdkrachten, de burgemeester van Den Haag, de demissionair-minister van Buitenlandse Zaken en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid. En dan was er nog een vijfde gast: de partijleider van de VVD. Omdat ‘veiligheid’ ook met een ‘v’ begint, denk ik.

En nu Dilan Yesşilgöz er toch was, konden we net zo goed naar een fragmentje uit het partijcongres kijken. „Daar opende u frontaal de aanval op… Frans Timmermans!”, zei presentator Rick Nieman. Kalm glimlachend keek Yesşilgöz de beelden terug van hoe ze een dag eerder wederom alarm had geslagen over „het extreme, links-radicale en activistische deel in de achterban van GroenLinks en PvdA”. Zo kon de NAVO-top-special van WNL ook mooi gaan over hoe gevaarlijk de politieke tegenstanders van de VVD zijn. Alles is geoorloofd in liefde, oorlog en campagnetijd, zullen we maar zeggen. Maar na een weekend lang getuige te zijn geweest van voorspel met chocolade en extra veilige paringsdansen, had ik meer van deze plakkerige romance gezien dan me lief was.

Opgekropte frustraties

Gelukkig introduceerde Raven van Dorst die avond een heerlijk programma van een heel andere orde: Parels voor de Zwijnen (BNNVARA). De presentator nodigt doorgaans BN’ers uit op diens boerderij, maar in dit nieuwe format krijgen onbekende Nederlanders een podium. Op dat podium mogen ze (bijna) alles doen wat ze willen: in cowboykleding gedichten opdragen aan dementerende vaders, met een hese rokersstem anderen oproepen vooral niet te roken, taoïsme voorstellen als oplossing voor een gebrekkig seksleven – et cetera.

Hoogtepunt van de eerste aflevering was Jacqueline, die graag van haar opgekropte frustraties afwilde. Speciaal voor haar was daarom de ‘woedekamer’ opgetuigd: een kamer waarin het gehele interieur afkomstig was van het grofvuil. Jacqueline, klein van stuk, werd uitgedost met een schort, een helm en een basebalknuppel. Als eerste ramde ze verrassend doelgericht een portret van Leonardo Dicaprio van de muur (met samengeknepen ogen: „Díé is de lul”), daarna trok ze als een tornado door de rest van de kamer.

Ik keek met morbide interesse toe hoe ze een tv zorgvuldig aan gort sloeg. „Já!”, riep Van Dorst bemoedigend. „Já! Kapót!” Zou je daar achteraf nou spijt van krijgen, vroeg ik me af. Maar toen de hele kamer in diggelen lag, hijgde Jacqueline alleen maar: „Hè. Wat lékker.”

Delen

Mail de redactie

Honderdveertig auto’s per minuut, honderdveertig de andere kant op. Vrijdag, acht uur ’s ochtends. Dit is niet de spits van andere werkdagen. Maar vanavond zal het verkeer hier weer voorbij kruipen. Of stilstaan.

Deze week wordt besloten welke plannen te gevoelig zijn om door een demissionair kabinet te worden behandeld. Misschien is het verbreden van de A27 bij Amelisweerd daar wel bij.

Tussen de bomen hangt een oud spandoek. Boze verfletters aan de binnenzijde van de geluidsschermen. Op een schakelkast van Rijkswaterstaat tussen de bramen staat „SOS A27, kilometer 77,7”, maar dat is een officieel bordje en hoort daar. Als de regering haar zin krijgt komt die kast dieper in het bos te staan. Op een plaats die dan geen bos meer is, want voor de bredere weg moeten 800 bomen verdwijnen, waaronder beuken en zomereiken van 150 jaar oud.

In april drukte de Raad van State op pauze. Minister Madlener wilde de stikstoftoename van het werk aan de snelweg bij Utrecht wegstrepen tegen de stikstofafname van boerenbedrijven die hij zou uitkopen. Hij kreeg een half jaar om de berekening te verbeteren. Als de Kamer het project niet alsnog controversieel verklaart, kan Robert Tieman, de nieuwe BBB-man van asfalt, er rond de verkiezingen uit zijn.

Beter rekenen dus. Maar principieel verandert er niets aan het plan dat op twee vertrouwde pijlers rust. De eerste is relativeren. Volgens het ‘tracébesluit’ gaat er maar „één à twee procent van het hele landgoed” verloren. Valt mee toch? Maar moet je het daar tegen afzetten? Het is zelfs een fractie van het totale bosbestand in Nederland. Maar het is 133 procent van het aantal bomen dat in 1982 al gekapt is voor de asfaltvlakte die nu te smal heet.

De tweede pijler heet compensatie: iets weghalen is niet erg als je ergens anders iets toevoegt. Zo worden de voor de A27 gekapte bomen volgens het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat „elders ruimschoots gecompenseerd” en wordt de verbrede weg overkapt met een dak dat „aantrekkelijk wordt ingericht”. Het idee is: per saldo is er geen verlies, of zelfs winst.

Stel: we breken Venetië half af, maar we bouwen op het vasteland nieuwe huizen. De Koninklijke Bibliotheek moet ruimte inleveren, maar we fotokopiëren de middeleeuwse manuscripten voor het nageslacht. Een oud cultuurlandschap opheffen is geen zero-sum game. Dat nieuwe groen is niet hetzelfde groen. Het is een steriel, papieren groen, groene cijfers, geen bomen die 150 jaar of langer geleden zijn aangeplant en – eerlijk is eerlijk – ook als maakbaar groen zijn begonnen, maar die nu een uniek, onvervangbaar rijksmonument vormen.

Wat natuurontwikkeling en natuurvernietiging delen, is dat ze de geschiedenis van het landschap buiten spel zetten, schreef filosoof Ton Lemaire. „De vergroeiing van natuur en geschiedenis worden gaandeweg uitgewist”, wat zich weerspiegelt „in de lege landschappen waardoorheen de autowegen hun rechte banen trekken. Elke maatschappij krijgt zo de landschappen die ze verdient.”

Zo ver is het hier nog niet. Er zijn joggers in de ochtendzon op het jaagpad langs de Kromme Rijn die traag voorbij schuift. Een man oefent iets Aziatisch. Maar achter de bomen knort de weg die je nergens niet hoort.

Hans Steketee doet elke maandag ergens vanuit Nederland verslag.

Delen

Mail de redactie

Er wordt veel gedroomd in de alternatieve popmuziek, tegenwoordig. Dat bleek ook dit weekend op het Best Kept Secret-festival (BKS), in Beekse Bergen. ‘I dreamt you fed me/ Omakase Berries’ zong de New Yorkse Cassandra Jenkins. Eefje de Visser zong: ‘In mijn hoofd/ in mijn dromen/ Rijden we samen over de snelweg’. ‘Ik leef enkel in jouw droom’, declameerde voorman Sam de Laat van de band Droom Dit.

Maar wat zijn het voor dromen? En wat komt erna? Dat was de vraag, dit weekend op het Brabantse festival waar maatschappelijke bewustwording al langer een thema is.

Dat klinkt tegenstrijdig. Want ook BKS, dat dagelijks gemiddeld 24 duizend bezoekers trok, draait in de eerste plaats om muziek en vertier. Maar de maatschappelijke realiteit drong vanzelf binnen: klimaat, loonpolitiek, de oorlog in Gaza. Het festivalterrein was tropisch (34 graden op vrijdag), er waren NS-stakingen (de organisatie zette pendelbussen in). En de ‘Wij trekken de Rode Lijn’-demonstratie in Den Haag kreeg hier een eigen tak: publiek werd gevraagd ‘s-zondags in het rood te komen.

Headliners

En dan hadden we de artiesten nog niet eens gehoord. Zouden politieke en maatschappelijke kwesties doordringen in hun optredens?

Het activistische Ierse trio Kneecap was gepromoveerd naar het hoofdpodium. De sfeer rond Kneecap is geladen: in Duitsland werd het trio geweerd wegens hun radicaal pro-Palestijnse leuzen. Maar op BKS was Kneecap zaterdag dus plotseling ‘semi-hoofdact’. Het was voor deze editie moeilijk headliners te boeken, vertelde festivaldirecteur Maurits Westerik. „Een paar artiesten zegden af. Sommige optredens waren logistiek lastig en ook moeilijk te betalen.” Hij ziet het probleem als ‘iets tijdelijks’.

<figure aria-labelledby="figcaption-0" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Concert van The Pill op Best Kept Secret.

Foto Andreas Terlaak

” data-figure-id=”0″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Concert van The Pill op Best Kept Secret.

Foto Andreas Terlaak

” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/06/activisme-en-volop-vertier-op-best-kept-secret-2.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/06/15135451/data133715925-9507ae.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/06/activisme-en-volop-vertier-op-best-kept-secret-20.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/06/activisme-en-volop-vertier-op-best-kept-secret-18.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/06/activisme-en-volop-vertier-op-best-kept-secret-19.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/06/activisme-en-volop-vertier-op-best-kept-secret-20.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/06/activisme-en-volop-vertier-op-best-kept-secret-21.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/Q-ZvmWD9hHwgfBHxXIv_Nyy05v0=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/06/15135451/data133715925-9507ae.jpg 1920w”>

<figure aria-labelledby="figcaption-1" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Concert van Baby Beserk op Best Kept Secret.

Foto Andreas Terlaak

” data-figure-id=”1″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Concert van Baby Beserk op Best Kept Secret.

Foto Andreas Terlaak

” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/06/activisme-en-volop-vertier-op-best-kept-secret-3.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/06/15135458/data133715892-96d297.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/06/activisme-en-volop-vertier-op-best-kept-secret-24.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/06/activisme-en-volop-vertier-op-best-kept-secret-22.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/06/activisme-en-volop-vertier-op-best-kept-secret-23.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/06/activisme-en-volop-vertier-op-best-kept-secret-24.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/06/activisme-en-volop-vertier-op-best-kept-secret-25.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/V0tqJUSvklndt4YveDt6doBcKxk=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/06/15135458/data133715892-96d297.jpg 1920w”>

Zo werd Eefje de Visser een verrassende afsluiter op vrijdag. De exclusieve show – ze geeft geen concerten meer deze zomer – was minutieus geproduceerd: haar twee danseressen/zangeressen en vier muzikanten stonden op blokken waarop filmbeelden te zien waren, in een koepel van witte gordijnen, geflankeerd door een surrealistische ‘onscherpe’ weergave op de videoschermen. De muziek was een golfslag tussen wiegend en verleidelijk, aan het eind daverden de beats als in een live-remix. Anderhalf uur kon ze gemakkelijk vullen met hits als ‘Lange Vinnen’ en ‘De Parade’. Wel bleek dat ieder nummer op een eigen manier aantrekkelijk is, maar dat de sfeer onderling gelijk blijft.

Gegil

Er viel veel te ontdekken. Op een klein podium in het bos ontroerde de gevoelvolle stem van Morpheus, een beginnende zanger uit Noord-Holland met een cellist en pianist. Ook was er het festivaldebuut van Long Fling, het samenwerkingsverband tussen de groepen Personal Trainer (rond Willem Smit) en Pip Blom. Vijf muzikanten speelden veelkantige rockliedjes met een hoofdrol voor de wisselwerking tussen Bloms heldere zangstem en het gemonkel van Smit.

Uit het bos klonk ’s middags ijselijk gegil. Het bleek het nieuwe Britse trio The Pill (‘We are the Pill’), waar twee vrouwen die ook gitaar spelen, energiek de zangpartijen afwisselen bij hun schreeuwpunk. Toch won in dit genre het Nederlandse kwartet L.A. Sagne, met voorvrouw Tara Wilts, op felheid en volharding. Haar hoge stem gierde als een alarmsignaal.

Een van de hoogtepunten was Jasmine.4.T, een kleurrijk (haren, kleding) kwartet rond Jasmine Cruikshank die breed grijnzend het leven als transvrouw bezingt. De band overrompelt ook met hun muziekstijl waarbij bekende elementen spontaan lijken samen te groeien tot losse rockliedjes. Ze vroeg bijval voor Palestijnen, en voor de rechten van transmensen in het VK.

De Amerikaanse zangeres Lucy Dacus, die op tournee is met Jasmine in het voorprogramma, bood een oase van schoonheid voor een toegewijd publiek. Dacus, ook bekend als een van de leden van boygenius, creëerde zachtheid door de fluwelen klank van haar stem en het samenspel met haar zeven muzikanten. Dat viel eerder op de dag ook op bij het concert van harpist Remy van Kesteren en zijn groep instrumentalisten en gastzangeressen als Pitou en Nana Adjoa: hoe subtiel en ontroerend muzikale inventiviteit kan zijn.

De ontlading kwam zaterdag bij Kneecap, dat de afgelopen maanden zowel heel populair werd als in het nauw kwam, allebei – mede – door hun consequente steunbetuiging aan Palestijnen. Kneecap-rapper Mo Chara moet aanstaande woensdag voorkomen in een rechtszaak, om zijn ‘steun aan terroristische organisaties Hamas en Hezbollah’. Al dat nieuws én de film die vorig jaar over de band uitkwam, zorgde voor grote toeloop. Gelukkig stonden ze op het openluchtpodium.

De opwinding was dit keer eerder muzikaal dan inhoudelijk, de ‘Free Palestine’-chant was kort. Maar de raps waren strijdlustig. Nummers als ‘Sick In The Head’ en ‘I’m Flush’, met oorverdovende beats van DJ Próvaí, creëerden een vechtduwende maalstroom in het publiek.

Het engagement zat verder in kleine hoekjes. De Vlaamse Kaat van Stralen had er een song over geschreven, zonder muziek, over ‘dromen van kinderen die nooit uit zullen komen’. De Amerikaanse singer-songwriter Cassandra Jenkins prevelde een smeekbede voor gelijkwaardigheid van ‘Asians, Blacks, Palestinians’. Eefje de Visser hield een bewogen toespraak: ‘Nooit meer is nu’.

De zaterdag was geopend door de Schotse zanger Jacob Alon die zijn leven bezong in breekbare liedjes. Een daarvan heette ‘Don’t Fall Asleep’. De dromers zijn het wakkerst.

Delen

Mail de redactie