Column | Een mediageniek getal over Groenland jaagt anti-Deens sentiment aan – ten onrechte

Posted on February 19, 2025 by admin

We moeten het over Groenland hebben. De Deense kranten lopen over van een nieuwe rel. Na ‘Eksperimentet’ (Groenlandse kinderen die in 1952 naar Denemarken werden gestuurd om te ‘verdeensen’) en het ‘Spiraalschandaal’ (de onthulling in een podcast dat Groenlandse vrouwen een spiraal kregen in het kader van ‘bevolkingsregulatie’), is er nu de zaak van ‘het witte goud’ (‘De hvide guld’). De documentaire Grønlands Hvide Guld, die begin februari werd uitgezonden op de Deense televisie, stelt dat Denemarken 400 miljard (!) kronen (52 miljard euro) zou hebben verdiend aan het delven van kryoliet aan de westkust van Groenland. Kryoliet is een zeldzaam mineraal waarmee onder andere soda, aluminium en spiegels kunnen worden gemaakt.

Anders dan de bij eerste twee schandalen, waarbij onomstreden vaststaat hoeveel schade koloniale verhoudingen hebben aangericht, is rondom deze documentaire een verhit debat ontstaan. Dat debat richt zich op twee zaken: de onafhankelijkheid van de maker en het getal van 400 miljard. Na het zien van de documentaire en lezen van diverse commentaren in Deense kranten begrijp ik de ophef. In de documentaire volgen we de geëngageerde Naja Dyrendom Graugaard, wier oma Groenlandse is. Zij bezoekt de oude – in 1987 gesloten – mijnplaats in Ivittuut. De andere lijn volgt een historica in Denemarken, die probeert uit te zoeken hoeveel geld er met de delving gemoeid is geweest. We zien haar in archieven neuzen, getallen noteren. Ze raadpleegt de econoom Torben M. Andersen, die haar helpt met de vraag hoe de waarde van de kroon te bepalen in historische tijden (er zijn inkomsten tussen 1854 – 1990); hij plaatst kanttekeningen door te wijzen op bruto en netto, de uitgaven van het Deense rijk om te kunnen delven (loon Deense arbeiders, verschepingen), en de uitgaven van Denemarken aan Groenland (685 miljard kronen volgens de documentaire).

Dan komt de Indiase econoom Arindam Banerjee, gespecialiseerd in koloniale relaties, aan het woord. Hij stelt onomwonden vast dat je het getal 400 miljard kunt aanhouden. Wanneer Graugaard dat getal hoort, kan ze haar tranen niet bedwingen. Banerjee komt in de vertelling als een curiosum uit de lucht vallen, alsof de maker niet tevreden was met de eerdere nuance.

Toch levert de rel ook belangrijke nieuwe historische kennis op over geld, grondstoffen en koloniale verhoudingen. Zo speelt Amerika in deze kryoliet-kwestie een belangrijke rol. Als Denemarken tijdens de Tweede Wereldoorlog bezet is door Duitsland, zijn het de Amerikanen die de delving overnemen en onder meer verwerken in geallieerde vliegtuigen. Ook zij verdienen veel.

In een recente Deense mediapodcast reflecteren drie sprekers op de ophef. De Groenlandse hoofdredacteur Masaana Egede (eigenaar van het grootste mediabedrijf op Groenland, Sermitsiaq.AG) vertelt dat hij zestien mensen in dienst heeft. Nuuk wordt op dit moment overspoeld door buitenlandse journalisten. Enerzijds is al die aandacht fijn, anderzijds hebben de buitenlandse journalisten vooral oog voor wat hun achterban interesseert: de onafhankelijkheid van Groenland in het licht van de Groenlandse verkiezingen van 11 maart. Andere kwesties die voor het land zelf van belang zijn, zoals meer supermarkten buiten de hoofdstad om in levensbehoeften te voorzien, verdwijnen uit beeld. Hij maakt zich ook zorgen over het gebrek aan nuance, niet alle Groenlanders denken hetzelfde. De kryolietzaak was al jaren bekend, die stond in zijn Groenlandse krant, maar er is kennelijk een Deen voor nodig is om het aanhangig te maken.

Econoom Andersen voelt zich intussen enigszins gebruikt door de documentaire, maar wijst er desondanks op hoe interessant het is om te reflecteren op de betekenis van één getal. Cijfers kunnen emotioneren, zegt hij. Tot slot steekt de eindredacteur van DR Nyheder, de omroep die de documentaire uitzond, Thomas Falbe ruimschoots de hand in eigen boezem. Hij betreurt hij het dat door dit getal zo stellig te noemen de aandacht verdwijnt van het belangrijke verhaal achter het getal dat volgens hem nog steeds staat als een huis: een geschiedenis van delving door Denen van Groenlandse grondstoffen voor eigen gewin. Inmiddels heeft de omroep de documentaire wel teruggetrokken.

Wat mij intussen opviel was de zorgvuldigheid en zelfreflectie van alle sprekers plus de bereidheid van de eindredacteur tot het nemen van verantwoordelijkheid. Het zorgde ervoor dat ik, niet per se economisch onderlegd, écht wat opstak over de betekenis en de enorme media-impact van één verpletterend mediageniek getal. Ik hoop met de Groenlandse hoofdredacteur mee dat de fixatie op een getal niet het verhaal erachter wegdrukt. En bovenal dat deze zaak niet misbruikt wordt voor een nog sterker en ongenuanceerd anti-Deens geluid, aangejaagd door Amerika, dat nu zelf aast op Groenland. Want zíj zijn het die politieke munt en financieel gewin zullen kunnen slaan uit deze nieuwe ophef, met maar één resultaat; nog meer onderdrukking van de Groenlandse stem en identiteit.

Aanvulling (20/2/25): Inmiddels heeft de omroep de documentaire teruggetrokken. Dat is hierboven toegevoegd.

Stine Jensen is filosoof en schrijver. Ze schrijft om de week een column op deze plek.

Hoofdprijs op filmfestival Berlinale voor potentiële arthousehit ‘Dreams (Sex, Love)’

admin
February 23, 2025
0

Op de avond vóór de Duitse parlementsverkiezingen, werd op de 75ste editie van het filmfestival van Berlijn, de Gouden Beer uitgereikt aan een tedere coming of age: Drømmer (internationaal betiteld: Dreams (Sex Love)) van de Noorse regisseur Dag Johan Haugerud. Hierin pent de 17-jarige Johanne (Ella Øverbye) haar seksuele verlangens en dromen over haar lerares Frans neer. Haar eloquent uitgeschreven tienerbegeerte maakt veel los bij de mensen om haar heen, die er hun eigen denkbeelden en ervaringen op projecteren. Drømmer maakt deel uit van Haugeruds drieluik over hedendaagse relaties en seksualiteit. Drie films die, zoals zijn producent omschreef bij het in ontvangst nemen van de hoofdprijs, „niet focussen op conflict, maar proberen de standpunten van anderen te begrijpen.” Een terechte, toegankelijke winnaar, die dankzij zijn warmte en melancholie de potentie heeft een arthousehit te worden à la The Worst Person in the World (2021).

Tilda Swinton

In de hoofdcompetitie van de Berlinale zaten dit jaar meerdere films die speelden in fictieve of reële dystopische settings en waarschuwingen bevatten over autoritaire regimes of samenlevingen waar ongelijkheid en discriminatie woekeren. Zo volgt Radu Jude’s Kontinental ’25 gerechtsdeurwaarder Orsolya (Eszter Tompa) in Transsylvanië. Als zij een dakloze man uit de kelder zet waar hij verblijft, pleegt hij zelfmoord. We zien Orsolya vervolgens tegen talloze kennissen haar verhaal doen en herhalen dat ze wettelijk niets fout heeft gedaan, maar ze worstelt met haar geweten. De dialogen tonen een land vol corruptie, racisme en nationalisme waar boetiekhotels boven menselijkheid gaan. Jude, die in 2021 de Gouden Beer won, kreeg een Zilveren Beer voor zijn scenario.

Ook regisseur Michel Franco (Memory) was dit jaar geselecteerd. Hij kwam naar Berlijn met een drama dat de hypocrisie toont van een vrouw die denkt het beste voor te hebben met de wereld. In Dreams reist de Mexicaanse minnaar van een Amerikaanse kunstmecenas (Jessica Chastain) illegaal naar de VS om bij haar te zijn, maar al snel blijkt haar behoefte anderen te helpen grenzen te hebben.

Franco’s film werd niet bekroond. Ook de enige documentaire in de hoofdcompetitie, Strichka chasu (Timestamp), over Oekraïense scholen waar docenten zo goed en zo kwaad als het kan vasthouden aan schoolroutines, viel buiten de prijzen. De jury leek, op enkele uitzonderingen na, melancholie, subtiliteit en rust boven expliciete boodschappen te verkiezen. Zo ging de Juryprijs (brons) naar het ingetogen Argentijnse El mensaje (The Message), over een jong meisje dat mensen helpt met hun overleden huisdier te communiceren. De Beer voor beste regie ging naar Huo Meng voor Living the Land dat de kijker meeneemt in de veranderingen in het rurale China van de jaren negentig. De Zilveren Beer voor beste hoofdrol ging naar de Amerikaanse Rose Byrne als uitgeputte en doorgedraaide moeder in Mary Bronsteins If I had Legs, I’d Kick You. Andrew Scott kreeg een Zilveren Beer voor beste bijrol in Richard Linklaters Blue Moon. Ethan Hawke speelt hierin liedtekstschrijver Lorenz Hart die samen met Richard Rodgers (Scott) tijdloze nummers schreef als ‘My Funny Valentine’. Linklater zoomt in op één veelbetekenende avond tijdens de laatste fase van Harts leven.

Rose Byrne posteert met haar Zilveren Beer voor de hoofdrol in ‘If I Had Legs I’d Kick You’ op de Berlinale.

Foto Lisi Niesner

Tijdens het festival zelf, dat zich profileert als het meer politieke broertje van Cannes en Venetië, werden af en toe meer expliciete politieke statements gemaakt dan in de dit jaar gelauwerde films. Zo viel in de eerste dagen Tilda Swintons bevlogen speech op bij het in ontvangst nemen van haar ere-Beer. De actrice maakte haar mening over politieke hangijzers als Gaza, Oekraïne en Trump duidelijk, zonder deze bij naam te noemen. Swintons toespraak kon rekenen op veel bijval. Dat laatste ontbrak toen de Hongkongse filmmaker Jun Li een speech voorlas waarin Israël onder meer „een wrede kolonistenstaat gefinancierd door het Westen” werd genoemd, die afsloot met de omstreden leuze „from the river to the sea”.

Afgelopen jaar kwam de Berlinale onder meer onder vuur te liggen nadat het Israëlisch-Palestijnse regieduo van documentaire No Other Land tijdens de slotceremonie Israël en de oorlog in Gaza bekritiseerde. Het festival liet weten veel werk te hebben gestoken om van deze editie „een inclusieve en niet-discriminerende omgeving” te maken en te hopen dat het incident met Jun Li het festival niet zou overschaduwen. De slotceremonie afgelopen zaterdag verliep zonder veel felle politieke statements. Al verwees Radu Jude naar de Duitse verkiezingen met de opmerking dat hij hoopt dat de uitslag er niet toe leidt dat het festival volgend jaar opent met Riefenstahls Triumph des Willens.

Succeszanger Teddy Swims doet alles voor de aanhang in Ziggo Dome

admin
February 23, 2025
0

De Amerikaanse zanger Jaten Dimsdale, alias Teddy Swims, heeft een opvallende kledingstijl. Op het podium van Ziggo Dome, Amsterdam, draagt hij een lange zwarte tovenaarsjas met daaronder een geblokte kilt. De tot op het voorhoofd getatoeëerde Dimsdale schrijdt over het toneel als een koning. Op sokken, dat wel.

Op zijn rug heeft hij ‘Amsterdam’ geschreven, zoals hij op het Lowlands-festival, afgelopen zomer, een Lowlands-T-shirt aanhad. Teddy Swims (acroniem van ‘Someone Who Isn’t Me Sometimes’, een verwijzing naar zijn veelzijdigheid) behaagt graag. Dat gaat hem goed af, dankzij de warmbloedige klank van zijn stem, een stem bovendien die soepel door de muziek danst en welgemikte emoties afvuurt. Een snik, een schuurplek, nooit echt rauw, maar met de suggestie van doorleefdheid. Zijn soepele soul raakt een snaar. Binnen een paar jaar werd hij een internationale ster die nu optreedt in een uitverkocht Ziggo Dome.

Daar heeft hij een compacte podiumopstelling: een zwart decor met daarin vijf muzikanten en drie achtergrondzangers. Daarboven is een plankier waar Dimsdale overheen wandelt, en er zijn verhogingen waar gitaristen hun solo’s kunnen spelen. Feestelijke elementen zijn vonkenregens en vuurknallen, maar de meeste aandacht gaat uit naar Dimsdale zelf, drievoudig te zien op videoschermen. Daar figureren zijn rossige baard, koddig opengesperde ogen en tatoeages van zandloper, knuffelbeer en sneeuwkristallen langs zijn wangen.

Teddy Swims in de Ziggo Dome in Amsterdam.

Zwierig mineur

De geschiedenis van de nu 32-jarige Dimsdale was gekleurd door verslavingen maar ook door sport (football) en muziek, vooral uit zijn eigen staat, Georgia, van bijvoorbeeld soulzanger Ray Charles. Hij viel enkele jaren geleden op met covers op YouTube, en begon vervolgens eigen nummers te schrijven. Die liedjes, zoals te horen op de recent verschenen albums I’ve Tried Everything but Therapy, Part 1 (uit 2023) en Part II (2025) klinken toegankelijk, niet origineel maar wel stijlvast. Hij eert de oude soul-voorbeelden in zwierig mineur, gecombineerd met een eigentijdse boodschap over mentale gezondheid en de effecten van gefnuikte liefde. En met af en toe een kwinkslag: ‘You wore that little black dress to my funeral’ (in ‘Funeral’).

Teddy Swims doet alles voor zijn fans, blijkt zaterdagavond. Als hij op de rand van het podium komt staan, is dat voor de technici een teken: ze kunnen mobieltjes, brieven en kadootjes van de voorste rijen doorgeven, en Dimsdale maakt selfies of zet al zingend een handtekening.

Het is steeds zijn stem die nummers als ‘Apple Juice’, ‘Hammer To The Heart’ en monsterhit ‘Lose Control’ weet op te krikken. Zijn rockmuzikanten spelen met weinig fantasie. Gitaarsolo’s dwalen door steeds dezelfde toonladders en zelfs de magische klank van de pedal steel is hier voorspelbaar.

Zijn verhalen voor de zaal klinken routineus. Hij verkleedt zich een paar keer, zoals in een wit country-kostuum, en wandelt rond, maar als de uptempo liedjes halverwege schaars zijn, is het optreden soms futloos, en gaat hij vaker zitten. In het verleden hebben artiesten allerlei zetels op podia gehaald, zoals troon of barkruk. Teddy Swims maakte een originelere keus. De wc-pot waar hij gedurende het zingen van ‘Crazy’ op uitzakte, was een primeur.

Als Den Haag oude ideeën verkoopt alsof ze hagelnieuw zijn

admin
February 22, 2025
0

Nieuwe politiek is: een verkiezingszege interpreteren als het begin van een vijandige overname van de overheid. Het is democratie zonder geschiedenis. Alsof alle vorige verkiezingsuitslagen nooit relevant zijn geweest. Alsof eerdere wetgevingsdebatten en beleidskeuzes nooit hebben bestaan. Alsof de overheid van je voorgangers geen legitimiteit heeft.

En iedereen kan nu in de VS zien wat er dan ontstaat: een democratie met dictatoriale intuïties.

In Den Haag ging het deze week ook een avondje over die nieuwe Amerikaanse regering – in een debat over Trump, Poetin, Oekraïne en nationale veiligheid. En omdat Frans Timmermans (GL-PvdA) nu hogere Defensie-uitgaven bepleit, verweet Joost Eerdmans (JA21) hem dat de PvdA “vele jaren” bezwaar maakte tegen investeren in Defensie. Een opmerking met gevoel voor de tijdgeest: scherpe stellingname, helaas geen kennis van de feiten.

Want onder de meest linkse premier ooit, Joop den Uyl (PvdA), stegen de Defensieuitgaven in 1977 naar 3 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Ze zijn nu 2 procent van het bbp (en moeten door Trump vermoedelijk weer naar 3 procent of hoger).

En je kunt denken: och, iedereen vergist zich soms. Maar dat ook een relatief ervaren politicus als Eerdmans (oud-CDA-medewerker, oud-LPF-Kamerlid, oud-wethouder in Capelle a/d IJssel en Rotterdam, sinds 2021 JA21-Kamerlid) onbekend is met dit soort basale feiten, past in een breder verschijnsel.

Want het valt op dat de Kamer vaker voorstellen bespreekt die jaren terug zijn afgehandeld.

In de archieven

Vandaar dat ik deze week even in de archieven terugzocht naar twee actuele thema’s waarbij dit ook speelt. Het gaat in beide gevallen om voorstellen van BBB-bewindslieden, maar daar heb ik ze niet op geselecteerd.

Dit gaat om de geschiedenisloosheid van de hele Haagse politiek. Omdat een democratie pas gezond is als politici besluiten van hun voorgangers, destijds meestal ook verkiezingswinnaars, kunnen respecteren en accepteren.

Maandag maakte minister Mona Keijzer (Volkshuisvesting, BBB) via De Telegraaf bekend dat ze begint met inspraak voor het wetsvoorstel waarmee ze de voorrang van statushouders (erkende asielzoekers) op een sociale huurwoning wil beëindigen.

“Hiermee doen we recht aan woningzoekenden die de gevolgen merken van de schaarste op de woningmarkt”, zei ze bij Vandaag Inside. Ze bereikte zo’n beetje alle rechtse media. De leider van de grootste partij reageerde enthousiast op X. “Dank voor je steun, Geert”, schreef Keijzer terug. Hartjes in de coalitie, dat zie je ook niet altijd.

Toch is het is in veel opzichten een wankel plan. De eerste keer dat de Kamer dit voorstel kreeg voorgelegd, was in 2015, toen veel Syriërs naar Europa vluchtten. Het Kamerlid Joram van Klaveren, uit de PVV gestapt, diende daartoe een initiatiefvoorstel in, en de Raad van State bekritiseerde het voorstel omdat het “geen aandacht” had voor de gevolgen voor onder meer statushouders en gemeenten.

De Raad adviseerde dit “alsnog overtuigend te motiveren” of anders “van het voorstel af te zien”. Het laatste gebeurde.

Dat was één.

Acht jaar later, in 2023, diende het PVV-Kamerlid Alexander Kops een vergelijkbaar initiatief in: “Dit wetsvoorstel regelt dat sociale huurwoningen met voorrang worden toegewezen aan Nederlanders”, ronkte hij.

Geen verrassing: ook nu adviseerde de Raad van State “van het voorstel af te zien”: hiermee zou statushouders vrijwel elk “zicht hebben op passende huisvesting” worden ontnomen. Bovendien stond “het voorstel op gespannen voet [staat] met internationaalrechtelijke verplichtingen en is het strijdig met het Unierecht”. Formeel handhaafde de PVV het voorstel maar de fractie deed er, typisch PVV, niets meer aan.

Dat was twee.

Verstoppingen

En nadat het voorstel vorig jaar mei terugkeerde in het Hoofdlijnenakkoord, stelde CDA-leider Henri Bontenbal hartje zomer scherpe Kamervragen aan Keijzer. Kende zij bijvoorbeeld dat vernietigende Raad van State-advies uit 2023?

“Ja, daar ben ik mee bekend”, schreef ze, zonder toelichting. Daarover wilde ze het duidelijk niet hebben. Vanaf de nazomer verscheen haar plan nog in twee persberichten van haar ministerie.

De VNG waarschuwde vorig jaar september al tegen verdere verstoppingen in de asielopvang als het plan doorgaat. En in oktober stuurde Keijzer onderzoek naar de Kamer waaruit bleek dat gemeenten “slechts sporadisch en vooral lichte weerstand van inwoners bij de huisvesting van statushouders” ervaren. Haar toelichting ontbrak opnieuw.

Ook hierover wilde Keijzer het duidelijk niet hebben.

Dus toen ze maandag haar concept-wetvoorstel bekendmaakte, had het alles van politiek voor de bühne. Ze vertelde alle media dat het voorstel na de inspraakronde voor advies naar de Raad van State gaat.

Je mag vermoeden dat ze daar, na 2015 en 2023, nog steeds van opvatting zijn dat één plus één twee is.

Om de absurditeit van de situatie te schetsen, publiceerden zestien gemeenten diezelfde dag een brandbrief. Daarin verwijzen ze onder meer naar een oproep, drie dagen eerder, van nota bene minister Marjolein Faber (Asiel en Migratie, PVV), die gemeenten aanspoort tegen vergoeding meer statushouders op te nemen.

Burgemeester Jaap Velema van Westerwolde, waaronder Ter Apel valt, wees op de dwangsom die het Rijk moet betalen als Ter Apel meer dan tweeduizend mensen moet opvangen. “Het kabinet wil het strengste asielbeleid ooit, maar ze krijgen dan de duurste asielzoekers ooit”, zei hij tegen RTV Noord.

En in een ander dossier vertoonde minister Femke Wiersma (Landbouw, BBB) gedrag met frappante gelijkenissen. Zij presenteerde vorig weekeinde “een flinke doorbraak in het stikstofdossier”, aldus De Telegraaf, die haar interviewde.

Nadat de Raad van State in 2019 een stop op meer stikstofneerslag had gelast, voerde het ministerie een zéér strenge grenswaarde voor extra stikstof in. En door deze ‘rekenkundige ondergrens’ voor stikstof te verhogen, zei Wiersma nu, hoeven de meeste boeren geen nieuwe vergunning aan te vragen voor bedrijfsuitbreiding.

Punt is alleen dat dit volgens veel critici méér stikstof in circulatie brengt – terwijl de Haagse rechtbank enkele weken terug oordeelde dat de overheid nog steeds veel te weinig doet aan stikstofvermindering.

Aan dit laatste werkt de minister nog, zegt ze, maar haar mediaoptreden herinnert aan een truc die de landbouw in dit dossier al decennia hanteert: toezeggen dat je later strenger wordt maar eerst een achterommetje voor verdere groei regelen.

Zelf diende BBB hierover al tijdens haar succesvolle Statencampagne van 2023 met JA21 een initiatiefnota in. Toen al niet erg kansrijk. Ik zag deze week dan ook dat het stuk, destijds beschikbaar voor alle media, zelfs nooit daadwerkelijk bij de Kamer is ingediend.

Maar toen ook dit idee vorig jaar alsnog in het Hoofdlijnenakkoord belandde, waarschuwden Landbouw-ambtenaren de minister in hun introductiedossier voor de keerzijde: “Wanneer een hogere ondergrens leidt tot depositiestijgingen, dan zijn aanvullende bronmaatregelen nodig.”

Daar stond: als een hogere drempelwaarde leidt tot meer stikstofuitstoot, moet het kabinet dieper ingrijpen – ook in de landbouw.

‘Onderbouwing niet gevonden’

Nu had het departement al voor Wiersma’s aantreden onderzoek van TNO en de UvA aangevraagd: konden zij een wetenschappelijke onderbouwing vinden om zo’n versoepelde rekengrens te rechtvaardigen? Maar helaas: zomer vorig jaar meldden ze de minister wat BBB liever niet wilde horen: dat “een [wetenschappelijke] onderbouwing niet is gevonden”.

Toen volgde een andere tactiek die de landbouw al decennia hanteert: de wetenschap net zolang raadplegen totdat iemand een gewenste conclusie trekt. Over hoe dat het laatste half jaar ging schreven NRC-datajournalisten Rik Wassens en Wouter van Loon talrijke inzichtelijke stukken.

Het resultaat meldde Wiersma – verrassing! – vorig weekeinde in De Telegraaf: “We hebben aan de wetenschap gevraagd: is het te onderbouwen dat de ondergrens opgehoogd kan worden (..)? Het antwoord is: ja.”

Maar toen deze week de stukken van betrokken academici naar de Kamer gingen, viel op dat een elementaire bron niet aan de bevinding had bijgedragen: TNO, dat vorig jaar zomer de omgekeerde conclusie trok.

De oude truc had opnieuw gewerkt: shoppen tot de wetenschap een politiek comfortabele conclusie trekt. Niettemin wezen ambtenaren de minister er op dat er onder wetenschappers “geen consensus is”.

Mwa, suggereerden de minister en Caroline van der Plas donderdag in de Kamer: die malle wetenschappers worden het nu eenmaal nooit eens.

Maar ook de aanjager van een ruimere grenswaarde, de Londense hoogleraar Arthur Petersen, trapte er niet in. Hij vertelde NRC dat in het stikstofdossier die rekengrens bij lange niet het voornaamste vraagstuk is.

“Er is beleid nodig om tot hele drastische emissiereducties te komen én tegelijkertijd niet met schijnzekerheid te rekenen. Als je het ene, de rekengrens, benadrukt, benadruk je het andere, stikstofemissies reduceren, minder. En dat is de grootste opgave.”

Zo verandert de democratie als de politiek zich afzondert van zijn verleden: ook in een periode van grote vragen (asiel, woningbouw, stikstof, klimaat, kernenergie, toeslagen, etc.) herhaalt men liever debatten die al geweest zijn, of nauwelijks bijdragen aan een echte oplossing.

Politiek als marketingmethode voor hoop bij de achterban – met amper zicht op werkelijke verandering.

Reacties? Graag naar [email protected] of op mijn LinkedIn.