Pieter Grinwis, Tweede Kamerlid van de ChristenUnie, loopt met een stapel slagroomtaarten door de gang van de Tweede Kamer. Dinsdagochtend, kwart over tien. De volgende dag bestaat de ChristenUnie 25 jaar, maar op dinsdag zijn de fractievergaderingen – en álle fracties krijgen taart. In de lift naar de Partij voor de Dieren, op de zesde etage, bedenkt hij dat de taart vast niet veganistisch is. Maar hoe erg, zegt hij, kan dat zijn? „Ze moeten een gegeven paard niet in de bek kijken.”
Dat doet de Partij voor de Dieren wel. Fractievoorzitter Esther Ouwehand is er nog niet en in haar plaats luistert Kamerlid Ines Kostic naar Grinwis, die de taartdoos openmaakt. Hij glimlacht en zegt: „Voor jullie. Geniet ervan en laten we hopen op nóg weer 25 jaar prettig samenwerken.” Kostic knikt. „Ik heb één belangrijke vraag…” „Ik weet het”, zegt Grinwis. „We zoeken het uit en anders krijgen jullie morgen een andere.” „Dat zou tof zijn”, zegt Kostic. „Tot die tijd geef ik deze aan je terug.”
Verderop in de gang zit BBB. Daar begint de fractievergadering bijna. Taart? Voor hén? Ze juichen en zingen ‘Lang zullen ze leven’. Caroline van der Plas neemt een filmpje op met Grinwis, om zijn partij te feliciteren. Kamerlid Henk Vermeer begint over zijn ouders, die in november 2023 niet op hém, maar op ChristenUnie-leider Mirjam Bikker hebben gestemd. Hij lacht. „Zij zouden nóóit hun verjaardag een dag van tevoren vieren.” Want hoe weet je of God het je gunt dat je de volgende dag haalt? „Zo de Heere wil”, citeert hij uit de Bijbel, Jacobus 4:15, „en wij leven.”
In de gang van de SP houdt een woordvoerder Pieter Grinwis tegen. „Kun je even wachten?” Híj zal vragen of Jimmy Dijk tijd heeft. Een minuut later is hij terug. „Sorry, Jimmy is de fractievergadering aan het voorbereiden.” „Maar hij is er wel?” vraagt Grinwis. „Na één seconde ben ik weg.” De woordvoerder blijft voor hem staan. „Misschien kun je later terugkomen?”
Grinwis geeft de taart aan SP’er Michiel van Nispen. „Jij bent de Jimmy-van-dienst.” Bij JA21 is de kamer van Joost Eerdmans leeg. Grinwis belt hem, Eerdmans zit op een andere verdieping te vergaderen. „Kom langs”, roept hij. „Gezellig man!”
„Je ziet het hè”, zegt Grinwis tegen mij. „Rechts kan feestvieren, links niet.”
Andere CU-Kamerleden delen die ochtend ook taart uit en van hen hoor ik: ook bij Volt en de VVD was gezongen, GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans was hartelijk, de PVV had later foto’s gestuurd naar PVV’ers in het land: „Kijk eens wat wij hebben gekregen.”
’s Middags, in de grote zaal, bedankt Kamervoorzitter Martin Bosma de ChristenUnie. „We hebben allemaal genoten.” Esther Ouwehand en Ines Kostic kijken elkaar aan, ze lachen.
De volgende dag brengt Grinwis hun een vegan versie van de Jubileumtaart. „O wow”, zegt Kostic. „Wij hadden een wedje gedaan, wij dachten: het lukt ze nooit.”
Navid (30) is de tel kwijtgeraakt. Hij heeft al honderden sollicitatiebrieven de deur uitgedaan, zegt hij. Maar of het nu de Rabobank was of AH to Go, overal kreeg hij nul op rekest. Hij vluchtte zes jaar geleden om politieke redenen uit Iran – en wil daarom niet met zijn volledige naam in de krant.
Daar werkte hij als advocaat. Hier is hij werkloos.
Toen de Leidenaar ging solliciteren, werd hij naar eigen zeggen van het kastje naar de muur gestuurd. Nóg een opleiding, nóg een traineeship. „Ik ben nu bezig met mijn tweede master. Ik heb stage gelopen bij grote bedrijven, ik heb Nederland geprobeerd te begrijpen. Wat moet ik nog meer doen om een baan te vinden?”
De realiteit van een arbeidsmarkt die onder hoogspanning staat, laat zich op het oog lastig rijmen met de rij werkzoekenden die deze ochtend de entree van de Johan Cruijff Arena in Amsterdam vult. Een groep die zojuist per bus is gearriveerd vanuit het asielzoekerscentrum, wordt door vrijwilligers in blauwe T-shirts naar de vierde verdieping geleid.
Daar is voor het tweede jaar op rij een banenmarkt ingericht voor asielzoekers en statushouders, op initiatief van vacatureplatform Indeed en vluchtelingenorganisaties Tent Partnership for Refugees (Tent) en UNHCR. Er zijn stands van tientallen bedrijven, variërend van IKEA tot Philips en van fastfoodbedrijf KFC tot hotelketen Marriott International.
Stan Snijders, directeur Benelux van Indeed, ziet de met blauwe ledlampen verlichte zaal vollopen. „Het enige waar ik me zorgen over maak”, zegt hij, „is of we genoeg plek hebben.” Er komen zo’n 1.450 mensen.
Stand van een van de bedrijven op de banenmarkt. Foto Olivier Middendorp
Lopendebandwerk
De langste rij staat bij de stand van Ben&Jerry’s, dat kandidaten probeert te werven met gratis ijs. Niet veel minder populair is de snelcursus cv-maken, die Indeed-medewerker Dries Swijngedouw even verderop geeft aan wie er maar om vraagt. Een jonge vrouw schuift aan, op zoek naar een baan in de elektrotechniek.
„De informatie die erop staat is goed, maar ik zou het maximaal op twee pagina’s houden”, zegt hij na een blik op haar cv.
„Als je als werkgever cv’s bekijkt”, geeft hij haar mee, „is het meestal alleen maar kiezen. Ja-nee, ja-nee, ja-nee. Het is lopendebandwerk. De meeste werkgevers kijken alleen naar ervaring, opleiding en skills. Als die dingen op de eerste pagina staan, met eventueel nog een kleurtje en een foto, is het perfect.”
De 30-jarig Serhee uit Soedan, die haar achternaam eveneens liever niet noemt, heeft een flyer van uitzendbureau Randstad in handen gedrukt gekregen. Dat is niet helemaal waarvoor ze is gekomen. Ze wil het liefst een baan in de architectuur. Maar de beroepen die op deze markt worden gezocht, constateert ze, zijn vooral laagdrempelig en praktisch van aard.
Ze zucht diep als haar gevraagd wordt of het moeilijk is in Nederland aan een baan te komen. Ze heeft naar eigen zeggen al ruim zestig keer gesolliciteerd. „Het gaat allemaal via via, werd tegen mij gezegd. Ik probeer in contact te komen met mensen. Maar als je een mail stuurt, is het de vraag of je antwoord krijgt.”
Lees ook
Ingenieur in Syrië, werkloos in Nederland: hoe de talenten van hoogopgeleide migranten massaal onbenut blijven
Integratie
Asielzoekers die in Nederland een baan zoeken, mogen pas zes maanden na aankomst aan het werk. Niet zelden blijkt hun taalachterstand een barrière. Mede daardoor leggen ze het in de praktijk bijna altijd af tegen andere sollicitanten. Op deze banenmarkt wordt de afstand tussen vacature en kandidaat geregeld zichtbaar.
Hélène van Melle, directeur Nederland van de internationale vluchtelingenorganisatie Tent: „Ik denk dat bedrijven zich meer moeten inzetten om contact te krijgen met vluchtelingen. Omgekeerd moeten zij zich aanpassen aan de Nederlandse manier van werken. Al ben je ingenieur, hier gebruikt men een ander systeem.”
Van Melle is ervan overtuigd dat werk „de belangrijkste factor” is voor succesvolle integratie. „Tijdens je werk leer je de normen en waarden van het land kennen. Het alternatief is dat mensen in een uitkering blijven zitten. Als je dan ziet hoeveel vacatures er zijn, denk ik: jongens, waarom doen we niet nog meer?”
Stap een willekeurige bus binnen en je ziet een grijze man achter het stuur. Er gaan er heel veel met pensioen de komende jaren
Grijze man
Jeroen Magielsen, coördinator instroom bij regionale vervoerder Transdev, is na een ochtend bij zijn stand toch niet ontevreden. Zijn bedrijf heeft dringend nieuwe mensen nodig. „Stap een willekeurige bus binnen en je ziet een grijze man achter het stuur. Er gaan er heel veel met pensioen de komende jaren.”
Hier in de Arena hebben zich al meerdere gegadigden aangediend, onder wie een man die weliswaar geen Nederlands spreekt maar wel vloeiend Engels. „In Amsterdam kun je je daar uitstekend mee redden. Dan doen we een rij-analyse en kijken we of hij nog wat extra aandacht nodig heeft, en dan kan hij de weg op. In de rest van Noord-Holland is dat wat lastiger.”
De asielzoekers en statushouders krijgen onder meer hulp bij het maken van een cv. Foto Olivier Middendorp
Wat de banenmarkt werkgevers en vluchtelingen oplevert, valt nu nog niet te zeggen. De organisatie wil dat later via enquêtes achterhalen. Bij de vorige editie kreeg volgens Van Melle 10 procent van de ontmoetingen een vervolg.
„Op de eerste dag dat ik naar Nederland kwam”, vertelt Navid, „zag ik heel veel mensen die hun best deden om erbij te horen. Maar na teleurstelling op teleurstelling voelen mensen zich geen deel meer van de samenleving. In de Verenigde Staten zegt iedereen na tien jaar: ik ben een Amerikaan. Hier voelen mensen zich na zo’n tijd nog steeds buitenlander.”
Hij heeft zijn oog laten vallen op een vacante functie als receptionist. „Niet echt iets wat aansluit bij mijn cv, maar dat maakt niet uit. Als ik maar ergens kan beginnen. Het leven van een student is duur.”
Bij het Van der Valk hotel in Haarlem staan twaalf witte palen als futuristische totems verscholen achter het gebouw, tussen het fietsenhok en een sloot. Het woord Tesla schijnt in roodgloeiende letters op de superchargers; laadmachines die je auto in een kwartier tijd genoeg opladen om ruim tweehonderd kilometer mee te rijden. Aan belangstelling geen gebrek. De Tesla’s rijden af en aan.
Er zijn maar weinig wereldconcerns met een topman die zich zo uitgesproken met politiek bezighoudt als Tesla. Elon Musk, de rijkste man ter wereld, heeft zich in korte tijd ontpopt tot belangrijke adviseur van de Amerikaanse president Donald Trump. Hij steunt de Duitse radicaal-rechtse partij AfD op zijn eigen socialemediaplatform X en onderhield tot voor kort warme banden met Nigel Farage, Brexit-dirigent en voorman van de Britse partij Reform UK.
Wat betekent dit voor Tesla, het bedrijf waar Musk in 2004 (een jaar na oprichting) instapte, en waar hij tot op de dag van vandaag leiding aan geeft? En voor Tesla-bezitters? In media weerklinkt inmiddels de term Tesla-schaamte: lang niet elke bezitter van een Tesla is blij met de politieke koers van de topman, er zijn inmiddels bumperstickers te verkrijgen voor wie Musk openlijk wil afwijzen.
Of Musks politieke gedrag ook invloed heeft op de resultaten van het bedrijf, is nog maar de vraag. Woensdag presenteerde Tesla de cijfers over 2024. Het aantal verkochte Tesla’s steeg in het vierde kwartaal juist ten opzichte van het kwartaal daarvoor.
Teleurstelling analisten
Toch zijn analisten teleurgesteld in de prestaties van het bedrijf. 2024 is het eerste jaar sinds 2011 dat Tesla minder auto’s afzette dan het jaar ervoor. De winst van het bedrijf viel 1 procent lager uit dan in 2023. Dat lag volgens het bedrijf vooral aan hogere productiekosten, en grotere investeringen in AI, ter voorbereiding van een nieuwe productielijn waar in 2026 zelfrijdende taxi’s vanaf moeten rollen.
Als ik ooit een nieuwe auto koop neem ik Musks politiek denk ik wel mee in mijn keuze
Draagt de vermeende Tesla-schaamte bij aan de tegenvallende cijfers? En beïnvloedt ze mensen die al in een Tesla rijden? Uit een opiniepeiling van EenVandaag blijkt dat 40 procent van de ondervraagde Tesla-rijders schaamte voelt voor hun auto, 30 procent overweegt die te verkopen vanwege het gedrag van Musk. Tegelijkertijd zegt de helft van de respondenten dat het gedrag van Musk helemaal geen effect op hen heeft. Kanttekening: het gaat maar om 426 respondenten. De Amerikaanse elektrischeautowebsite Electrifying stelt in een recente peiling dat 60 procent van de potentiële kopers van een stekkerauto niet voor een Tesla zal kiezen, vanwege Musks reputatie. Nog een kanttekening: tussen voornemen en actie zit nog een hele wereld.
Een Tesla met een sticker tegen Musk, in Walnut Creek, Californië. Foto Smith Collection/Gado/Getty Images
Bij de superchargers in Haarlem zit iemand die de gevoelens van Tesla-schaamte herkent. Taxichauffeur Abid Ouald Chaib (54) rijdt in Amsterdam en omgeving. In de hoofdstad moeten taxi’s vanwege nieuwe milieuregels in 2025 elektrisch zijn. „Tesla kwam vorig jaar met een goed aanbod om goedkoop de auto te kopen, en dus ruilde ik mijn diesel in december in voor een Tesla”, zegt Ouald Chaib door zijn open autoraam. „Nu komt meneer Musk zo vaak in het nieuws met zijn rechtse meningen. Ik vind het helemaal niks. Als ik ooit een nieuwe auto koop, neem ik zijn politiek denk ik wel mee in mijn keuze.”
Meer vraag naar tweedehands
Van een overweging om de Tesla in de verkoop te zetten, is weinig terug te zien bij autoverkopers en leasebedrijven. Tweedehandsautowebsite AutoScout24 geeft tegenover NRC aan geen terugval in de vraag naar Tesla’s te zien. Sterker, de vraag was in december 2024 64 procent hoger dan een jaar eerder. Vooral vanwege een dalende prijs van tweedehands Tesla’s; het aanbod steeg sterk door een toename van oude leaseauto’s waarbij het gunstige bijtellingstarief is verlopen. „We zien niet de Tesla-schaamte waar de media naar op zoek zijn”, vat hoofd marketing van AutoScout24 Bojan Brkic samen via de mail.
Bij leasebedrijf en verkoper van tweedehands auto’s Electric Car Company herkennen ze ook niets in de berichtgeving. „We verkopen veertig of vijftig tweedehands Tesla’s per maand. Er is nog niemand geweest die bij ons zijn auto verkocht vanwege Tesla-schaamte”, zegt bedrijfseigenaar Nick van Beeten over de telefoon. „We hebben sinds de presidentsverkiezingen in Amerika alleen één klant gehad die bang was dat diens Tesla minder waard zou zijn.”
Op de Van der Valk-parkeerplaats staan veel chauffeurs die er precies zo over denken. Musk roept veel, maar is uiteindelijk gewoon een goede ondernemer, klinkt het. Ze kozen hun wagen praktisch: Tesla’s zijn nu eenmaal de meest gebruiksvriendelijke elektrische auto’s.
Als er al Tesla-schaamte bestaat, lijkt die zich vooral te uiten in schaamte om ervoor uit te komen dat je eigenlijk niet veel geeft om het gedrag van de topman. Geen enkele chauffeur die NRC aanspreekt – zeven in totaal, verspreid over twee dagen – wil met naam en toenaam zeggen dat hij (er waren alleen mannen) geen twijfels heeft over het gebruik van zijn Tesla.
Bij het Van der Valk Hotel in Haarlem staan twaalf laadpalen van Tesla. Foto Olivier Middendorp
Maar ook de mensen die zich niet kunnen vinden in het gedrag van Elon Musk zetten hun Tesla niet zomaar aan de kant, denkt Erik Kostelijk, associate professor sustainable marketing bij de Hogeschool van Amsterdam. „Het is geen zak chips, maar een auto van tienduizenden euro’s.”
Toch sluit Kostelijk niet uit dat het optreden van Musk wel degelijk effect kan hebben. Hij heeft veel onderzoek gedaan naar de invloed van persoonlijke waarden op consumentengedrag. „Er moet een klik zijn tussen waar jij voor staat en de achterliggende filosofie die bij een auto past. Mensen zien het als een verlengstuk van henzelf. Tesla en Musk waren altijd het toonbeeld van progressief, hip en cool. Als het bedrijf plots staat voor iets waar je zelf niet voor staat, dan past dat niet meer.”
‘Verschuiving van doelgroep’
Toch zal Tesla ook in de toekomst niet minder verkopen, denkt Kostelijk. „De progressievelingen zullen in de toekomst een ander merk kiezen. Maar voor de kopers die dachten aan kwaliteit of status, maakt het geen verschil. Aan de andere kant zal de snelle salesjongen die elektrisch rijden voor softies vond, nu zeggen dat het helemaal bij zijn wereldbeeld past. De doelgroep verschuift dus.”
Elon Musk is dan ook niet erg ongerust over de verkoopcijfers. Die zullen dit jaar herstellen, zei hij woensdag na de presentatie van de cijfers, mede door de ontwikkeling van Tesla’s zelfrijdende auto’s. „En we gaan een episch 2026 tegemoet en een belachelijk ’27 en ’28.”
Geen goede dag voor de gezondheidszorg gisteren. De Amerikaanse president Trump creëerde chaos door onder meer de financiering van aidsbestrijding en een deel van het ziekenfonds stop te zetten. Robert F. Kennedy Jr., beoogd minister van Gezondheid, werd in de Senaat ondervraagd over zijn weerzin tegen vaccinaties. Op sociale media wemelt het van de kwakzalvers, terwijl Mark Zuckerberg is gestopt met factchecken.
Dan moeten we het zelf maar uitzoeken. Het programma Gezond of Gelul (NPO3) ontmaskert iedere week misleidende gezondheidstips van influencers. Woensdag ging het over vitamines uit potjes en andere voedingssupplementen. Wederom kwam een beschamende rij „vitaminfluencers” voorbij die je proberen wijs te maken dat je „een vlugge dood sterft” als je bijvoorbeeld geen magnesium slikt. De deskundigen mochten vervolgens weer geduldig uitleggen dat er voldoende vitamines in ons eten zitten. Bijslikken is doorgaans overbodig en kan gevaarlijk zijn. Van een eenvoudige pot multivitaminen van de apotheek kun je bijvoorbeeld B6-vergiftiging krijgen.
Gezond of gelul serveerde deze broodnodige voorlichting weer fris en dynamisch, met de nodige herhaling. De expressieve presentatrice Amber Kortzorg zorgde voor de verbaasde „oooh’s” en „zooo’s”. En ik heb er weer veel van geleerd. Zo nam ik me voor vitamine D en B12 te gaan slikken want ik eet geen vlees en kom nooit buiten.
Omdat Focus (NPO2) over allergieën ging, dacht ik dat dit wetenschapsprogramma ook gezondheidsfabels zou gaan ontkrachten. Ik dacht namelijk dat de fors toegenomen allergie voor melk, noten en dergelijke grotendeels modieuze aanstelleritis was. Maar nee, zei Focus, we worden écht steeds allergischer. Eén op de vijf volwassenen heeft er last van. Dat komt doordat we in de grote stad wonen en niets meer gewend zijn. Daarom is het immuunsysteem te gevoelig afgesteld.
In Deventer probeerden ze daarom jonge kinderen met een allergie bloot te stellen aan bijvoorbeeld kleine doses melk, zodat hun immuunsysteem eraan kan wennen. 80 procent van de kinderen die meedeed kwam er vanaf. Meer tot de verbeelding sprak de onderzoeker die de lucht in koeienstallen opving om er anti-allergie-verstuivers uit te destilleren. Wat blijkt namelijk, plattelanders hebben veel minder last van allergieën. Boerenbaby’s die in een wippertje tussen de koeien worden gestald, ontwikkelen een beter afweersysteem. De frisse boerenlucht blijkt heilzaam te zijn. Je bouwt er weerstand van op. Puntje voor de BBB.
Ufologie
Als notenallergie echt bestaat, dan is dat van die vliegende schotels misschien ook wel waar. Op National Geographic begon het tweede seizoen van UFOs: Investigating the Unknown. Nieuw in de ufologie is dat de Amerikaanse regering het serieus is gaan nemen. NASA heeft er een afdeling voor en het Congres stelde een commissie in die getuigen hoorde. Kroongetuige deze aflevering was David Grusch, voormalig inlichtingenofficier van de luchtmacht, die voor het Congres stelde dat de NASA in het geheim een „niet-menselijk voertuig met een niet-menselijke organisme” in zijn bezit heeft. Zelf had hij niets gezien, maar het was hem verteld door betrouwbare bronnen.
De aflevering bevatte verder veel luchtmachtpiloten die UFO’s hadden gezien. Hadden ze beeldmateriaal mee? Nee. Wanneer Kim Kardashian de vuilnis buitenzet, heeft iedereen zijn mobieltje paraat. Maar als er een gigantische UFO boven de luchtmachtbasis hangt, vergeten ze een foto te nemen. Zo ging dat de hele uitzending door: veel ooggetuigen, geen beeld. Ja, steeds weer dezelfde video van een vaag achterlicht in de nacht. Ik wil graag geloven, maar het lukte me weer niet.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data127401491-266334.jpg|https://images.nrc.nl/hgmYDzAmi-c33U2ug1dwuI6Wdnc=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data127401491-266334.jpg|https://images.nrc.nl/kaEKg5E0g3ONdQwPL97upI1DZxU=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data127401491-266334.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data127401249-ed2c3c.jpg|https://images.nrc.nl/3qDN04BESBkvI8ePczVvRc0_6UI=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data127401249-ed2c3c.jpg|https://images.nrc.nl/TRrcAr3FBiDsjU6zkMYyMz939GM=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data127401249-ed2c3c.jpg)
