Column | De kwestie van het vliegtuig met echte dollars en nepgoud

Een dag of tien geleden meldde een onafhankelijk Egyptisch mediaplatform, Matsadaash, dat in Zambia aan boord van een privévliegtuig uit Egypte miljoenen dollars cash, wapens en honderden goudstaven waren ontdekt. Er waren dertien mensen gearresteerd, onder wie zes Egyptenaren. De volgende dag viel de Egyptische politie het huis binnen van de auteur van het bericht, Karim Asaad. Agenten mishandelden zijn vrouw, bedreigden zijn kind, haalden de boel overhoop, en namen telefoons en computers en Asaad zelf mee. Matsadaash (jargon voor: ‘Geloof het niet’, dat de overheid factcheckt en vecht tegen valse informatie), en alle andere niet-overheidsmedia werd verboden nog verder over deze zaak te berichten.

Het bericht lag dus gevoelig bij de autoriteiten maar op zich was het politiehandelen niet erg opmerkelijk – sinds generaal Sisi tien jaar geleden de macht greep zijn in Egypte zo’n tweehonderd journalisten gearresteerd en kortere of langere tijd vastgehouden. Zeshonderd binnen- en buitenlandse nieuws- en mensenrechtenwebsites zijn geblokkeerd. Wél opmerkelijk: Asaad werd na een dag weer vrijgelaten. Hoe dan ook, de zaak wilde niet weggaan.

Bij de Egyptische overheid ligt de zaak kennelijk gevoelig

U kunt het allemaal natuurlijk zelf ook googelen, maar ik heb het alvast gedaan voor wie daar geen zin in heeft. In de kern gaat het om corrupte zakenlieden die elkaar probeerden op te lichten, met op de achtergrond de bijzonder wankele staat van de Egyptische economie.

Het vliegtuig vloog vanuit de Jordaanse hoofdstad Amman via Caïro naar Lusaka in Zambia. Daar waren de autoriteiten getipt dat er „gevaarlijke goederen” aan boord waren. Ze vonden 5,7 miljoen dollar cash in dozen en tassen, vijf pistolen en 126 patronen, en 602 goudstaven (127,2 kilo).

Maar ja, die staven bleken nep, namelijk een legering van koper en zink. En ze waren ook niet al vóór de landing aan boord, zo werd later duidelijk, maar na de landing erheen overgebracht vanuit een vlakbij geparkeerd vliegtuigje. Kennelijk waren de dollars bedoeld om het ‘goud’ te betalen (wat heel goedkoop zou zijn geweest als de staven écht echt waren geweest bij de huidige prijs van 61.000 dollar per kilo).

Op het platform medium.com heeft een vroegere Midden-Oostenredacteur van The Guardian, Brian Whitaker, een hoop interessante details gepubliceerd, met name over de arrestanten. Een van de Egyptenaren is een goudhandelaar, een tweede een goudsmid met zakelijke belangen waaronder militaire technologie. Drie Egyptenaren zouden een militaire of politieachtergrond hebben. De overige inzittenden zouden bemanningsleden zijn, onder wie de Nederlandse piloot. De vier Zambiaanse arrestanten zouden zakenlieden zijn van wie twee eveneens in de goudhandel. En dan is er ook nog een Zuid-Afrikaanse zakenman die in de transportbranche zit.

De Egyptische regering zegt heel weinig behalve dat het vliegtuig geen Egyptisch eigendom is. Maar het bewuste toestel is toevallig wel vaak door ministers gebruikt, en de arrestatie van journalist Asaad en het publicatieverbod verraden nervositeit. Van buiten Egypte wordt gewezen op de zeer precaire situatie waarin de Egyptische economie verkeert. Alles neemt snel toe: inflatie, nationale schuld en armoede – de Wereldbank ziet 60 procent van de 108 miljoen Egyptenaren als arm of kwetsbaar. In die situatie is er een grote vraag naar goud en proberen veel rijke Egyptenaren hun geld in een buitenland te parkeren. De 5,7 miljoen staat nu op de Zambiaanse Bank.

Carolien Roelants is Midden-Oostenexpert.