Het is iets van de laatste tijd. Als ik niets weet om over te schrijven, ook als ik dat wel weet trouwens, gaat de deurbel. Dan komen dorpelingen een nieuwswaardig onderwerp brengen. Zoals een hond op het platteland ongevraagd een klein dier aan de voeten van zijn baas legt, vaak luid blaffend, dansend van de eigen opwinding.
Het was zondagmiddag, ik keek af en toe met een schuin oog naar NEC-Vitesse terwijl ik al wist dat ik daar niet over zou gaan schrijven, en de deurbel ging.
Man, een jaar of zeventig, haren over het kale voorhoofd gekamd, kleine hond aan de riem. Hij schoot wel eens op ganzen, zei hij, en die bracht hij dan naar de slager omdat die daar wel raad mee weet. In die orde van grootte moest ik het nieuwtje dat hij kwam brengen dan maar zien.
‘Ja’, zei de man, ‘het zal ergens anders wel normaal zijn, maar hier in Wormer niet. U constateert het zelf vaak: er gebeurt hier niets. Maar onder de oppervlakte broeit het!’
Waar ging dit over?
Was er weer boosheid over de Oekraïners die op het braakliggende veld buiten de bebouwde kom zijn geplaatst? Opwinding over klimaatmaatregelen? Of was er weer iemand bellend op z’n fiets gesignaleerd?
‘U constateert het zelf vaak: er gebeurt hier niets. Maar onder de oppervlakte broeit het’
Hij wees. ‘Ik woon daar, aan de overkant van de weg, over de brug, nog voor de winkels.’ Hij was zaterdagnacht om half twee ’s nachts wakker geworden van stemmen. Politie op straat. Twee wagens. Ze hielden een groep pubers op fatbikes staande, die op het bruggetje een meisje hadden lastiggevallen. Er was vorige week ook al een vrouw in de sloot gefietst, niet toevallig natuurlijk, en er was, door dezelfde groep waarschijnlijk, een fiets in het water gegooid.
Wist ik ervan?
‘Gefeliciteerd, u bent een goede slaper.’
Hij kwam tot de kern: ‘Wat ik ervan gezien heb zijn dat geen jongens uit Wormer. Ze komen van buiten! Ik dacht dat kom ik toch even zeggen. Nou dat was het.’
Hij liep het pad af, de stoep op, de boze wereld weer in.
Als het hier de middeleeuwen zijn ben ik de dorpsomroeper. Ze leggen de problematiek ongevraagd op mijn stoep en hebben stiekem het grootste vertrouwen dat het dan rondgaat.
Bij deze: de problemen in Wormer komen van buiten, het zijn pubers en ze zitten op fatbikes.
Marcel van Roosmalen schrijft op deze plek een wisselcolumn met Ellen Deckwitz.
In elke hoek van De Oude Bieb staat een ventilator. Op tafel dobberen roze badeendjes in een emmer. Twee vrouwen, die met een rollator de sociale huiskamer in de wijk Lewenborg binnenschuifelen, krijgen een glaasje ranja met een kleurrijk feestrietje. De aankleding is vrolijk, maar de bijeenkomst is serieus. Het Rode Kruis organiseert hier een ‘hittebingo’ voor ouderen, onder meer over hoe ze oververhitting kunnen herkennen. De vrijwilligers van De Oude Bieb hebben de huiskamer voor de gelegenheid versierd.
„Wat merk je als je het te warm hebt?”, vraagt Lin Vorstman van het Rode Kruis aan de elf deelnemers. Henk Brinkema (70) wijst naar z’n borstkas. „Dan gaat mijn harstslag omhoog en ga ik zweten.” Een andere deelnemer krijgt hoofdpijn.
Hitte is gevaarlijk voor ouderen. Ze zijn het kwetsbaarst voor hittegolven. Mensen ouder dan 65 jaar hebben vaak moeite om hun lichaam af te koelen, omdat ze minder zweten. Ook kunnen gezondheidsproblemen, zoals hartziekten, ervoor zorgen dat ze het nog warmer hebben. Tijdens de Europese hittegolf eind juni overleden in twaalf steden 3.2000 mensen aan de hitte. 88 procent was 65 jaar of ouder, blijkt uit onderzoek van het Britse Imperial College London.
Een bingokaart met plaatjes van de hittemaatregelen. Foto Sake Elzinga
Voetenbadje
Vrijwilligers van het Rode Kruis doen meerdere vergelijkbare zaaltjes aan met de hittebingo. „Voor een beetje bewustwording en zelfredzaamheid”, zegt Richard Dibbets, die met Vorstman de bijeenkomsten verzorgt.
Voordat de bingo begint, legt Vorstman onder andere uit hoe de ouderen zich kunnen wapenen tegen hittegolven. Hij wijst de deelnemers met behulp van afbeeldingen op signalen van oververhitting, zoals huiduitslag. Ook hoofdpijn, spierpijn en duizeligheid gelden als symptomen. Voor vrijwel alle problemen luidt het devies: koelen. Met een natte doek, voetenbadje of een lauwe douche. En wanneer het echt gevaarlijk wordt en ouderen vermoeden dat zijzelf of iemand anders een hitteberoerte heeft – waarbij de warmteregulatie in de hersenen verstoord raakt – dan moeten ze 112 bellen.
Dan is het tijd voor de hittebingo. Op een scherm verschijnen plaatjes met hittemaatregelen. De deelnemers krijgen in groepjes een kaart met plaatjes met de maatregelen en kunnen die afvinken. Elke maatregel wordt besproken. Voldoende water drinken is bijvoorbeeld belangrijk, vertelt Vorstman. Veel ouderen hebben echter een ‘verminderd dorstgevoel’. Om bij te houden hoeveel ze moeten drinken, deelt Vorstman een schijf uit. Na ieder glas water kunnen ze daaraan draaien en dan vaststellen hoeveel ze per dag drinken. Telt koffie ook, wil een deelnemer weten. Zelf drinkt ze twintig koppen per dag. Geen verstandig idee, zegt Vorstman: cafeïne kan onder meer de hartslag verhogen, terwijl water hydrateert zonder bijwerkingen.
Hitte-uitslag, dat kende ik niet. Je bent nooit te oud om te leren, hè
Een zonnebril dragen, de schaduw opzoeken, zonwering gebruiken of de gordijnen dichtdoen, een pet of een hoed dragen: dat weten de deelnemers allemaal wel. Maar dan verschijnt de maatregel ‘om hulp vragen’ op het scherm. „Wie vindt dat lastig?”, vraagt Vorstman. Drie handen schieten meteen de lucht in. „Ik ken dat gevoel. Vroeger deed je het altijd zelf”, zegt Brinkema. Een vrouw weet niet wie ze om hulp zou moeten vragen. „We wonen met allemaal oude knarren in een flat.”
Veel mensen willen wel helpen, verzekeren Dibbets en Vorstman de groep. „Dat is makkelijker dan zelf om hulp vragen. Veel mensen vinden het ook fijn om een ander te helpen”, zegt Vorstman. Hij deelt kaartjes uit waarop de deelnemers een naam en telefoonnummer van een noodcontact kunnen noteren.
Tijdens de bingo wordt besproken hoe ouderen zich kunnen wapenen tegen de hoge temperaturen. Foto Sake Elzinga
Schaatsen
Na afloop van de hittebingo is het tijd voor échte bingo, georganiseerd door De Oude Bieb. Met ouderwetse bingokaartjes en prijzen die passen bij het thema: een waterpistool, herbruikbare ijsblokjes, rietjes.
De eerste drie rondes wint Harry van Iddekinge (87). Tot z’n eigen grote tevredenheid, want hij kwam voor de bingo en de gezelligheid. Over hitte maakt hij zich niet druk. „Ik heb op de zeevaart gezeten, ik ben in veel warme landen geweest.”
Ik heb op de zeevaart gezeten, ik ben in veel warme landen geweest
Toch treft ook Harry maatregelen. „Thuis hebben we een ventilator. En als de zon schijnt, doe ik een pet op wanneer ik naar buiten ga.”
Dat het tegenwoordig warmer is dan vroeger, daarover maakt hij zich wel zorgen. „Toen ik opgroeide, woonde ik aan het diep en kon ik in de winter naar het meer schaatsen. Dat kan al jaren niet meer. Er valt nauwelijks meer sneeuw en de zomers worden steeds warmer. Hoe het afloopt met de wereld weet ik niet, maar het gaat niet goed.”
Met deze draaischijf is bij te houden hoeveel water iemand heeft gedronken. Foto Sake Elzinga
Dakdekker
Henk Brinkema kwam wél voor de informatie over wat te doen tegen de hitte. De meeste maatregelen kende hij wel, toch heeft hij nog iets opgestoken. „Hitte-uitslag, dat kende ik niet. Je bent nooit te oud om te leren, hè.”
Brinkema is waakzaam voor warmte. „Vroeger was ik dakdekker. Ik droeg lange mouwen en nam een natte doek mee in een koelbox om mezelf mee af te koelen.” Nu mijdt hij de zon. „Als het warm is, blijf ik zoveel mogelijk binnen. En ik heb een bloeddrukmeter gekocht. Ik heb het weleens veel te warm gehad. Dan begint mijn hart te kloppen in mijn keel. Je moet wel op jezelf letten. Vroeger zorgden mijn vrouw en ik voor elkaar. Nu ben ik alleen en moet ik het zelf doen.”
Hydrateren tijdens de bingo met glaasjes ranja – met rietjes met honingraatballetjes. Foto Sake Elzinga
Lees ook
Klimaatverandering maakte Europese hittegolf eind juni heter en drie keer zo dodelijk
‘Het is toch een beetje gek, dat mensen gaan lopen”, zegt Bright uit Liberia die meedoet aan de Vierdaagse van Nijmegen. „Ik bedoel, waarom zou je gaan lopen? Als je vlucht, loop je honderden kilometers.” Ja, waarom lopen deze week 45.000 mensen vrijwillig door Gelderland – een uitputtingsslag van vijftig kilometer per dag? Het gevoel van de Vierdaagse (NPO 1) probeert hier antwoord op te geven.
Bright uit Liberia maakt deel uit van de internationale groep van Mo. Die vond de Vierdaagse nogal wit dus probeert hij de wandeltocht wat inclusiever te maken. Mo ziet deelname aan het nationale evenement als middel om opgenomen te worden in de Nederlandse gemeenschap. Als je de Vierdaagse hebt volbracht, moet je een Nederlands paspoort krijgen, grapt Bright.
Veel geportretteerde deelnemers hebben een donkere tijd achter de rug en zien de wandeltocht als een overgangsritueel naar betere tijden. Wat dat betreft lijkt het tv-programma op de kruisweg in The Passion. Elly is honderd kilo afgevallen en heeft een nieuwe knie. Jasmin en Thomas lopen mee uit eerbetoon aan hun overleden vader. Alleen de roodharige Hanna heeft niets meegemaakt. Ze is gekomen om een van de zesduizend soldaten aan de haak te slaan. Als ze een uniform ziet langskomen, smacht ze: „Neem me mee… neem me mee …”
De liefde schudde weer zijn lelijke kop in B&B Vol Liefde (RTL 4). De eerste breuk van het seizoen is een feit. Kasteelheer Illya wordt steeds grimmiger naarmate hij meer gebreken ontdekt aan de Brabantse Kim. Ze deelt niet zijn liefde voor tuinieren en koken. Hij wordt ook chagrijnig van haar „kinderhumor”. Zo schopt ze hem tegen zijn kont als hij gebukt een plantje plantte. Ja, dat is ook irritant. Illya: „Tuinieren vind ik jammer, die humor vindt ik jammer; dat zijn allemaal puntjes.”
Ook bij de 75-jarige weduwe Magda en de Amsterdamse Fons begint het verschil in tempo en temperament op te spelen. Fons verschijnt laat aan het ontbijt, ongewassen en in kamerjas. Zo loopt Magda’s vaste dagschema in het honderd! Hij praat eindeloos over het bereiden van paddestoelen terwijl Magda wil dat hij haar belangstellende vragen stelt. Ook allemaal puntjes, vindt ze.
De kandidaten, vrijwel allemaal vijftigplussers, runnen in hun eentje een B&B in het buitenland. Ze hebben hun eigen leven en sterke ideeën over hoe dat geleefd moet worden. Dat vraagt van de verse liefdeskandidaten een enorme buigzaamheid. Ze moeten volledig opgaan in het leven van de ander en ook nog goed kunnen raden wat diens verlangens zijn.
Humor en levenslust
Nog meer liefdes-tv waar je vrolijk en warm van wordt. Het Amerikaanse realityprogramma Jay and Pamela (TLC) volgt twee geliefden die graag willen trouwen en op zichzelf willen wonen. Het probleem: ze hebben osteogenesis imperfecta type 3, ook bekend als de brozebottenziekte. Ze zijn één meter lang en zitten in rolstoelen. Iedere week breken ze iets.
Hun zeldzame aandoening maakt het leven moeilijker maar ze slaan zich er met humor en levenslust doorheen. In de eerste aflevering checken ze de bruiloftszaal waar ze vooral geïnteresseerd zijn in de wc. Is die wel toegankelijk genoeg? Ontroerend is de scène waarin Pamela jurken gaat passen. Say Yes tot the Dress maar dan met een bruid van één meter.
Het grote probleem is niet hun aandoening. Sinds Pamela bij Jays ouders inwoont heeft ze haar eigen ouders niet meer gezien. Die keuren het huwelijk af. Pamela heeft haar hele leven zichzelf als „een last” gezien. Ze heeft het gevoel dat haar ouders haar op de stoep van Jays ouders hebben gedumpt. Nu ze gaat trouwen is familie juist zo belangrijk.
Zullen de ouders van Pamela toch op de bruiloft verschijnen? Moet de Amsterdamse Fons ook vertrekken? Vindt de roodharige Hanna de soldaat van haar dromen? Blijf kijken.
De Slag bij Hastings is een van de meest bepalende gebeurtenissen in de Engelse geschiedenis. De slag markeert het begin van de Normandische overheersing onder Willem de Veroveraar, die de (laatste) Angelsaksische koning van Engeland, Harold II, in 1066 versloeg. Dat jaartal is diep in het Engelse geheugen gegrift. Dat de strijd al kort daarna op een 68,80 meter lang borduurwerk als stripverhaal avant la lettre in beeld werd gebracht zal daarbij geholpen hebben. Duizenden toeristen, vooral uit het Verenigd Koninkrijk, komen jaarlijks naar Normandië om het ‘Tapijt van Bayeux’, sinds 2007 UNESCO-werelderfgoed, met eigen ogen te zien.
Het is begrijpelijk dat de Franse president Emmanuel Macron dit unieke kunstwerk inzet voor diplomatieke doeleinden. Culturele diplomatie is een vaste waarde van de Franse soft power. Macron, vorige week op staatsbezoek, maakte daarom in Londen bekend dat Frankrijk het tapijt vanaf september voor een jaar uitleent aan het British Museum. Het 350 kilogram zware werk wordt eind augustus opgerold en per trein via de Kanaaltunnel – op zichzelf al een mooi symbool van de entente cordiale – naar Londen overgebracht.
Al sinds het Brexit-referendum probeert Frankrijk de samenwerking met het VK, vooral op militair strategisch gebied, te verstevigen. Door de toegenomen dreiging vanuit Rusland (en Duitse wankelmoedigheid op defensiegebied) is de noodzaak daarvan steeds dwingender geworden. Bij het staatsbezoek kwamen beide kernmachten tot voor heel Europa nuttige afspraken over het bundelen van de nucleaire afschrikking nu veiligheidsgaranties van de VS minder solide lijken. Ook is tot een proef besloten die migranten moet ontmoedigen om met gammele bootjes het Kanaal over te steken. Maar het cadeautje uit Bayeux voerde de boventoon.
Vraag is wel of het zo’n verstandig idee is om een bijna duizend jaar (!) oud kunstwerk te verslepen. Het tapijt hing oorspronkelijk (vanaf 1077) in de kathedraal van Bayeux en heeft sinds de Middeleeuwen eigenlijk maar twee keer gereisd, beide keren naar Parijs: door Napoleon, die – oh ironie – bang was voor een Engelse invasie, en in de Tweede Wereldoorlog door de Duitse bezetter. Tussen 1981 en 1983 is het werk gerestaureerd, waarna het zijn definitieve plek kreeg in een eigen museum in Bayeux. Toen Macron in 2018 al eens voorstelde om het uit te lenen, oordeelden conservatoren en restaurateurs dat de risico’s van een verre reis te groot waren. Nog maar drie jaar terug stond het museum in Bayeux zelf ook nog op dat standpunt.
Dit soort waarschuwingen bleef nu uit, mede omdat het museum gerenoveerd moet worden en het tapijt dus sowieso uit de vitrine gaat. Het Élysée was ook niet erg ontvankelijk voor bezwaren. „Decennialang hebben we ons best gedaan om niet in de positie te komen dat we het Tapijt van Bayeux uit moesten lenen”, zei Macron. „We wisten altijd experts te vinden die tot in detail konden uitleggen waarom uitlenen een slecht idee was. En geloof me, dat hadden we weer kunnen doen.” Die toon getuigt van dédain voor mensen die er verstand van hebben en kunstschatten voor de eeuwigheid proberen veilig te stellen, vinden Franse kunstkenners niet geheel ten onrechte.
Het Tapijt van Bayeux is tastbaar bewijs van een gedeelde Europese cultuur waar ook het VK onmiskenbaar deel van uitmaakt. Het is goed dat de Fransen het ‘Perfide Albion’ in onstuimige geopolitieke tijden inmiddels genoeg vertrouwen om niet alleen nucleaire afspraken te maken maar ook om waardevol erfgoed aan uit te lenen. Om dat punt te maken was deze precaire verhuizing liever niet nodig geweest.
Lees ook
Lees ook: Waarom leent Frankrijk nu wel wereldberoemd middeleeuws Tapijt van Bayeux uit aan Engeland?