Column | Apocalyptisch denken is onwetenschappelijk

Posted on by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Louise O. Fresco

Zestig jaar geleden ontving Linus Pauling de Nobelprijs voor de Vrede wegens zijn rol bij het tot stand komen van de Limited Test Ban Treaty, dat het testen van kernwapens aan banden legde. Protesten tegen kernwapens brachten in die jaren veel mensen op de been. Op een foto zwaait de gelauwerde scheikundige Pauling temidden van een menigte met een spandoek voor het Witte Huis. Jaren later zei hij daarover: „Alle mensen, alle burgers, hebben een verantwoordelijkheid in het democratische proces. Maar bijna iedere kwestie heeft een wetenschappelijke kant, en deze, kernoorlog, is natuurlijk bij uitstek een kwestie van wetenschap.”

Mag of moet een wetenschapper actievoeren? Pauling suggereert dat als er een wetenschappelijke kant aan zit, protest geboden is. Op het eerste gezicht lijkt er dan ook een sterke parallel met de hedendaagse klimaatprotesten, waar ook wetenschappers aan meedoen.

Maar er zijn belangrijke nuances. Kernwapens zijn een directe afgeleide van de ontdekking van nucleaire kettingreacties en de enorme energie die daarbij vrijkomt. Hoewel ons begrip van de effecten van de toename van broeikasgassen in de atmosfeer voortvloeit uit wetenschap, zijn de broeikasgassen zelf niet het eenduidige gevolg van wetenschap. Ze komen voort uit een veelheid van technologische en politieke keuzes die de mondiale consumptiemaatschappij aanzwengelden. Technologische vooruitgang heeft naast onvoorziene neveneffecten zoals milieuvervuiling ook de meerderheid van de wereldbevolking gezonder, beter behuisd en vrijer gemaakt. Anders gezegd, kernwapens zijn een veel eenduidiger onderwerp van protest. Afgezien van wederzijdse afschrikking is er geen positieve kant aan kernwapens te ontdekken.

De klimaatdemonstranten eisen stopzetting van fossiele ‘subsidies’ (eigenlijk belastingvrijstellingen). Maar die eis is niet wetenschappelijk onderbouwd. Economen vinden weinig grond om aan te nemen dat stopzetting de CO2-uitstoot vermindert of goed is voor het verdienmodel van Nederland waaruit investeringen in innovaties of alternatieve energiebronnen betaald moeten worden.

De (bijna) unanieme wetenschappelijke diagnose – versnelde opwarming van de atmosfeer door de sterke uitstoot van broeikasgassen sinds de industriële revolutie – leidt (nog) niet tot wetenschappelijke consensus over hoe het verder moet. Vervangen van fossiele brandstoffen vraagt om zorgvuldige discussie over wat, waar en hoe snel.

Wetenschappers die demonstreren als wetenschapper, en niet als privépersoon, hebben een speciale verantwoordelijkheid. Wie expliciet in zijn wetenschappelijke hoedanigheid naar demonstraties gaat waar verkondigd wordt dat er geen aarde meer zal zijn voor toekomstige generaties, gaat voorbij aan eeuwenlange wetenschappelijke vooruitgang. Apocalyptisch denken is daarmee volledig tegenstrijdig. Er is geen wetenschappelijke aanwijzing dat de mensheid nu niet in staat is tot correcties.

Wie zich uitdrukkelijk afficheert als wetenschapper, moet dezelfde zorgvuldigheid betrachten als gebruikelijk in de wetenschap. Dit is niet een academische kwestie. Wetenschappers die in een demonstratie persoonlijke emoties met wetenschappelijke feiten verwarren, voeden de opvatting dat wetenschap ook maar een mening is.

Kernfysici zagen destijds een ‘informed democracy’ als de bescherming tegen een ramp. Dat is nog steeds zo. Beleid begint met feitenkennis. Niet met wat nu dringend aandacht vraagt, maar met een begrip van de grote toekomstige veranderingen en een afgewogen visie op prioriteiten. Door de politiek te voeden met feiten, helpen wetenschappers de polarisatie tussen ideologie en wetenschap te vermijden.

Een versie van dit artikel verscheen ook in de krant van 2 oktober 2023.

Related Posts

Russische parlementsleden: inzet Amerikaanse langeafstandsraketten kan leiden tot wereldoorlog

  • admin
  • November 17, 2024
  • 0

Het besluit van de Verenigde Staten om Oekraïne toe te staan Rusland aan te vallen met Amerikaanse langeafstandsraketten is „een hele grote stap richting het begin van de Derde Wereldoorlog”. Dat zei adjunct-hoofd Vladimir Dzjabarov van de commissie internationale zaken van het Russische hogerhuis zondagavond volgens staatspersbureau TASS in reactie op de toestemming die Joe Biden volgens Amerikaanse media aan Oekraïne heeft gegeven om onder meer ATACMS in te zetten tegen Rusland. Dat zijn supersonische ballistische raketten.

Ook andere prominente parlementariërs hekelen het Amerikaanse besluit. „Aanvallen met Amerikaanse raketten diep in Russische regio’s zullen onvermijdelijk leiden tot een ernstige escalatie, die tot veel ernstiger gevolgen kan leiden”, zei voorzitter Leonid Sloetski van de commissie buitenlandse zaken van het Russische lagerhuis tegen persbureau TASS.

En Andrej Klisjas van de Federatieraad schrijft op Telegram dat „het Westen tot een niveau van escalatie heeft besloten dat ermee kan eindigen dat de Oekraïense staat in een complete ruïne verandert.”

Lees ook

Biden gaat overstag: Oekraïne mag doelen in Rusland aanvallen met westerse langeafstandsraketten

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky wordt omhelsd door de Amerikaanse president Joe Biden in het Oval Office van het Witte Huis in Washington, 21 september 2023.

President Vladimir Poetin heeft nog niet gereageerd, maar zei in september dat Oekraïense aanvallen op Russisch grondgebied met Amerikaanse wapens zou betekenen dat het Westen oorlog voert tegen Rusland en dat hij dan „passende beslissingen” zal nemen.

Liveblog
Oorlog in Oekraïne


Russische parlementsleden: inzet Amerikaanse langeafstandsraketten kan leiden tot wereldoorlog


Halsema stoort zich aan polarisatie uit Den Haag: ‘Ga aan het werk en maak geen ruzie’

  • admin
  • November 17, 2024
  • 0

De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema roept in Nieuwsuur politiek Den Haag op niet verder te polariseren rondom het geweld in Amsterdam na Ajax-Maccabi Tel Aviv. „Ga aan het werk en maak geen ruzie, want daar is niemand bij geholpen.” Ze stoort zich aan „het gemak waarmee gesproken wordt over een integratieprobleem. Het waren Amsterdamse, Nederlandse jongens die zich hebben misdragen. Waar is het ‘integratieprobleem’ op gebasseerd?”

De woorden van rechtse politici in Den Haag, Geert Wilders voorop, die willen ‘benoemen’ dat het om moslimjongeren zou gaan, helpen niet, zegt Halsema. „Deze politici spreken alsof ze weten wie de daders zijn. Ik mis de feiten in deze discussie.”

Zowel in de Joodse als in de Islamitische gemeenschap is er „heel veel pijn in de stad”, zegt Halsema. Die laatste heeft volgens haar nu weer het gevoel zich te moeten verantwoorden, zoals na de aanslagen van elf september 2001. Ze betuigt zelf spijt van het controversiële gebruik van het woord ‘pogrom’, dat daarna „als propaganda gebruikt” werd. Als ze dat had geweten, had ze het niet gezegd. „Ik ben geen instrument in een nationaal en internationaal politiek gevecht”

Halsema ontkende daarnaast slecht voorbereid te zijn op de komst van de Maccabi-supporters. Ze herhaalde dat het op voetbalgebied geen risicowedstrijd was, ook al staat de harde kern van Maccabi de afgelopen jaren in toenemende mate bekend als extreemrechts.

Liveblog
Onrust in Amsterdam


Halsema stoort zich aan polarisatie uit Den Haag: ‘Ga aan het werk en maak geen ruzie’


Hoe bespaar ik tijd bij verplichte vergaderingen?

  • admin
  • November 17, 2024
  • 0

Dilemma

Ik heb meerdere verplichte vergaderingen per week op mijn werk, waar ik erg weinig uit haal. De vergaderingen geven me vooral het idee dat ik mijn tijd zit te verdoen. Ze zorgen ervoor dat het werk dat ik geacht word te doen blijft liggen. Hoe moet ik daarmee omgaan?

Vrouw (65), werkzaam in de thuiszorg

Vóór de vergadering

Veel werkenden kennen het probleem: ze worden geleefd door hun agenda – vol met allerhande afspraken, overleggen en vergaderingen.

„Vaak gebruiken mensen hun agenda om hier afspraken met anderen in te zetten, maar ze zetten er nooit een afspraak met zichzelf in”, zegt Eric van den Heuvel. Hij verzorgt trainingen in time-management. Twaalf jaar geleden begon hij daarmee, uit frustratie, omdat zijn collega’s zaken niet konden prioriteren en hun werk nooit op tijd afkregen.

De eerste stap om dit om te keren, zo vertelt Van den Heuvel mensen die bij zijn bureau Een Helder Hoofd aankloppen, is dat je ook afspraken met jezelf in je agenda zet. „Want je bent zelf voor je eigen werk ook best een belangrijk persoon”, zegt hij. „Als collega’s allemaal witte vlakken in je agenda zien, denken ze dat je niks te doen hebt.”

Als je zelf weet wat er allemaal op je bordje ligt, is het ook makkelijker om ‘nee’ te zeggen. En is dan is daar vaak genoeg ook begrip voor onder leidinggevenden, ziet Van den Heuvel. „Dan zeg je: ‘Ik heb andere prioriteiten. Als ik nu ruimte moet maken, blijft het andere werk liggen’.”

Leidinggevenden stellen het vaak op prijs als werknemers zich afvragen waar de prioriteiten in hun werk moeten liggen, merkt ook organisatiepsycholoog Iris Ooms, die als coach mensen helpt om in hun werk grenzen aan te geven. „Als je zelf weet waar je mee bezig wilt zijn in je werk, en je jezelf afvraagt waarom je de dingen doet die je doet, laat je je van je goede, gemotiveerde kant zien. Ondanks dat je misschien nee zegt tegen een opgelegde verplichting.”

Aankaarten dat je denkt je tijd nuttiger te kunnen besteden dan in een verplichte vergadering, vindt niet iedereen even gemakkelijk. Ook hierbij hangt natuurlijk veel af van de relatie met je leidinggevende. Als het individueel niet lukt, raadt Ooms aan om het dilemma samen met collega’s aan te kaarten.

In de vergadering

„Er is ook nog een tussenvorm”, zegt Ooms. „In plaats van er helemaal niet te zijn, of juist de gehele vergadering erbij zijn, zou je ook alleen het deel van de vergadering kunnen bijwonen dat voor jou relevant is. Dan vraag je gewoon: bij welk agendapunt ben ik echt nodig?”, stelt Ooms.

In de zorg is dat best gebruikelijk, weet de coach uit haar adviespraktijk. „Als er overleg over bepaalde cliënten plaatsvindt, dan wordt vaak van tevoren afgestemd over welke cliënt het gaat, zodat medewerkers kunnen kiezen welk deel van de vergadering ze bijwonen.”

Als afzeggen of zo’n tussenvorm niet mogelijk is, is effectiviteit het toverwoord bij trainers als Van den Heuvel en Ooms. Een bijeenkomst waarvan niet duidelijk is wat daar moet gebeuren, is een van de grootste ergernissen rond vergaderen.

Bij een vergadering is het dus cruciaal dat er een duidelijke agenda is, zegt Van den Heuvel. „Als die er niet is, wordt het een soort Poolse landdag, waarin de tijd wordt volgepraat en aan het eind iedereen leeg is.”

Als er geen duidelijke agenda is, kan het een soort Poolse landdag worden

Eric van den Heuvel
trainer time-management

„Je moet ook duidelijk bepalen hoeveel tijd je aan ieder onderdeel wilt besteden”, zegt Ooms. „Als dat niet gebeurt, gaat iedereen natuurlijk achterover leunen en maar zien wat er gaat gebeuren.” De deelnemers van een vergadering moeten op hun beurt voor zichzelf ook afvragen „waarom ze er zitten, wat er van hen wordt verwacht en wat ze eruit kunnen halen”, aldus Ooms.

Verder is van belang: worden er beslissingen genomen? En hoe dan? Als je de tijd goed wilt besteden, is het belangrijk om vast te leggen wat er is besloten, en als er een actielijst komt, hoort daar ook een termijn aan vast te zitten waarbinnen zaken moeten worden afgerond.

Werkgevers hebben een duidelijk belang bij efficiënt vergaderen. Als er te weinig besluiten worden genomen, zal hen dat immers geld kosten. In sectoren als ict heeft men dat goed begrepen, ziet Van den Heuvel. Met ‘stand-ups’ en ‘sprints’ brengen collega’s kort aan elkaar over waar ze mee bezig zijn, en wat ze de komende tijd gaan afronden. In minder commerciële sectoren ontbreekt het volgens de trainer nog wel eens aan duidelijke planning en communicatie.

Van den Heuvel ziet dat mensen die bij hem aankloppen nog vaak dezelfde denkfout maken: eerst moet de mailbox leeg voordat ze aan andere zaken kunnen beginnen. „Toen ik een potentiële klant die altijd in tijdnood kwam vertelde dat hij overzicht moet houden en prioriteiten moet stellen, zei hij: ja maar daar heb ik geen tijd voor”, lacht Van den Heuvel. „Eigenlijk zegt hij: ik heb problemen, maar ik heb geen tijd om er iets aan te doen.” Daaruit breken, daar begint het volgens hem mee.

Dus

Uit een vergadering wegblijven is niet altijd mogelijk, maar als je je eigen prioriteiten duidelijk hebt vastgesteld en andere dingen te doen hebt, kun je bij leidinggevende polsen of het écht noodzakelijk is dat je aanwezig bent. Misschien kun je het deel dat niet op jouw werk van toepassing is overslaan. En als je dan toch in een vergadering belandt, zorg er dan met elkaar voor dat het efficiënt gebeurt.