De donkerbruine, bruisende frisdrank zit in een felrood blikje met witte, krullende letters – maar het is geen Coca-Cola. Het metaal is versierd met de Palestijnse vlag en ruitjes die de keffiyeh representeren. De maker van het cola-alternatief Gaza Cola belooft een „genocidevrije smaak”, de „echte smaak van vrijheid”.
Cola-alternatieven rezen als paddenstoelen uit de grond sinds de oorlog tussen Israël en Hamas ruim een jaar geleden uitbrak. Volgens pro-Palestijnse activisten is Coca-Cola betrokken bij „Israëlische oorlogsmisdaden” tegen Palestina. Op TikTok staan talloze video’s, sommige miljoenen keren bekeken, met de oproep om Coca-Cola te boycotten. Ook andere frisdranken die de gigant produceert, zoals Sprite en Fanta, zijn onderwerp van de aansporing.
Distributiecentrum op Westoever
Gaza Cola, vorig jaar in Londen opgericht door Osama Qashoo (43), is één van de merken die „schuldvrije” cola aanbiedt. Hij zag een „grote behoefte” aan een vervanger voor Coca-Cola bij mensen die het mierzoete drankje niet willen laten staan, maar tegelijk „niet medeplichtig willen zijn aan de genocide die plaatsvindt in Gaza”.
Centraal in de klacht van de activisten staat een distributiecentrum van een Israëlische franchiseondernemer van Coca-Cola. Die staat bij de plaats Atarot, een illegale Israëlische nederzetting op de bezette Westelijke Jordaanoever, zo bleek uit onderzoek van mensenrechtenorganisatie WhoProfits. De onderneming heeft ongeveer 40 procent van de Israëlische frisdrankmarkt in handen. Volgens activisten profiteert Coca-Cola daarmee financieel van de illegale bezetting en is het medeplichtig aan oorlogsmisdaden, omdat de franchiseondernemer belasting betaalt aan de Israëlische regering. Coca-Cola wil niet reageren op vragen van NRC over het centrum bij Atarot.
Onderzoeksbureau WhoProfits is onafhankelijk, hun onderzoeken worden geregeld aangehaald door de BDS-beweging. De van oorsprong Palestijnse beweging, opgericht in 2005, wil Israël geweldloos, door middel van boycots, desinvesteringen en sancties (BDS), dwingen om de mensenrechten van Palestijnen te respecteren. Die aanpak is niet geheel onomstreden. Israël, maar ook Duitsland en de Verenigde Staten, van oudsher twee krachtige bondgenoten van Israël, bestempelden de beweging als „antisemitisch”.
Mensen die onze cola kopen zijn ambassadeurs die de boodschap ‘je bent niet alleen’ verspreiden
Er zijn aanwijzingen dat boycots effect hebben. Verkoopcijfers van Coca-Cola in Turkije en Pakistan daalden in het derde kwartaal van dit jaar met respectievelijk 12,2 procent en 22,9 procent vanwege oproepen tot boycot, concludeerde Bloomberg eerder dit jaar.
„In landen waar de overheid Palestina openlijk steunt, is het veel makkelijker om alternatieve frisdranken te vinden”, zegt Qashoo van Gaza Cola. Vooral in overwegend islamitische landen zijn lokale alternatieven al jaren populair. „In Europa missen we de steun van onze overheid aan Palestina.” Inmiddels zijn er ook in Europa andere alternatieven. Zo biedt webwinkel bol in Nederland Palestine Cola aan.
Gaza Cola is sinds deze zomer te koop. In het Verenigd Koninkrijk verkocht het bedrijf naar eigen zeggen meer dan een half miljoen blikjes via onder meer de site van Gaza Cola en webwinkels als Amazon of bij demonstraties voor Palestina. Sinds kort krijgt het bedrijf aanvragen vanuit de hele wereld, zegt Qashoo. „Binnenkort sturen we honderdduizenden blikjes naar Italië, Irak, Koeweit en Australië.”
Winst moet naar Gaza
„Als Palestijn betekent ons succes veel”, vertelt Qashoo. „Wij krijgen het gevoel dat de genocide niemand iets kan schelen. Mensen die onze cola kopen zijn ambassadeurs die de boodschap ‘je bent niet alleen’ verspreiden.” Ook hoopt hij Coca-Cola en soortgelijke bedrijven tot verandering aan te zetten. „Onze boodschap is: ‘wij zijn niet blij met jullie investering in oorlogsmisdaden’. Als dit door veel mensen wordt uitgedragen, zullen giganten hun beleid veranderen.”
De winst die het bedrijf maakt, moet Gaza ten goede komen. Een eerste project is het steunen van het Al-Karama ziekenhuis bij Gaza-Stad, eerder volledig verwoest door Israëlische bombardementen. Gaza Cola heeft vijf medewerkers in het VK en vijf in Palestina zelf. Hoeveel geld hij tot nu toe ophaalde, wil Qashoo niet zeggen.
Overigens is de smaak van Gaza Cola volgens de oprichter „totaal anders” dan die van Coca-Cola. En ja, cola drinken blijft ongezond. Dat weet Qashoo ook wel. „Maar het kan geen kwaad om te genieten, en daarmee anderen te helpen.”