Studenten uit China en Hongkong die in het buitenland studeren worden lastiggevallen en in de gaten gehouden door de Chinese overheid, volgens een rapport dat Amnesty International maandag heeft gepubliceerd. Amnesty gebruikte hiervoor 32 getuigenissen van studenten aan universiteiten in Nederland, België, Canada, Frankrijk, Duitsland, Zwitserland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Het is het grootste internationale rapport dat hierover tot nu toe is verschenen.
Bijna een derde van de geïnterviewde studenten gaf aan dat familie in China door autoriteiten was bedreigd om te voorkomen dat studenten in het buitenland kritiek zouden leveren op de Chinese overheid of haar beleid. Autoriteiten dreigden volgens studenten met het intrekken van paspoorten, ontslag op werk, het tegenhouden van promotie of pensioen, of zelfs het beperken van fysieke vrijheid.
Meer dan de helft van de studenten vertelde ook aan Amnesty regelmatig zelfcensuur toe te passen bij online (privé-)communicatie, uit angst voor surveillance. „Gevoelige” kwesties die volgens de studenten de aandacht van de Chinese autoriteiten op hen zou vestigen, zijn onder andere de coronademonstraties in 2022 en het prodemocratische protesten van Hongkong in 2019.
Lees ook
Chinese studenten protesteerden tegen het zero-covidbeleid en de censuur daaromheen
Studenten vertelden aan Amnesty dat ze merken dat ze in het buitenland in de gaten worden gehouden, door mensen van buitenaf en door medestudenten. Follow the Money schreef in 2021 dat Chinese staatsgelieerde studentenverenigingen hier een middel voor zijn. Studenten vinden gemeenschap binnen zo’n vereniging, maar onderwerpen elkaar en Chinese, Hongkongse en Oeigoerse studenten in de collegezalen ook aan strenge controle.
Transnationale repressie
„De getuigenissen die we voor dit onderzoek hebben verzameld laten duidelijk zien hoe de regeringen van China en Hongkong studenten het stilzwijgen proberen op te leggen, ook al zijn ze duizenden kilometers van huis”, zegt Sarah Brooks van Amnesty International in een statement. „Veel studenten leven hierdoor in angst.”
China maakt via verschillende Chinese en Hongkongse wetten duidelijk dat het Chinezen waar dan ook ter wereld doelwit maakt voor surveillance en controle. „De impact van deze ‘transnationale repressie’ door China is een serieuze bedreiging voor de vrije uitwisseling van ideeën die aan de basis staat van academische vrijheid,” zegt Brooks. Vaak zijn universiteiten volgens haar niet op de hoogte en slecht uitgerust om om te gaan met de repressie. „Regeringen en universiteiten moeten meer doen om dit tegen te gaan.”
