Het Chinese vrachtschip Yi Peng 3, dat vermoedelijk twee onderzeese kabels in de Oostzee heeft vernield, is in verband gebracht met een eerdere sabotagepoging. Volgens de Deense nieuwszender TV2 zijn er sterke aanwijzingen dat het schip al op 7 november tussen Denemarken en Zweden ter hoogte van het eiland Læsø kabels wilde vernielen door een anker over de zeebodem te slepen. Het schip was toen op weg naar de Russische Oostzeehaven Ust-Luga. Het werd er al van verdacht op 17 en 18 november, op de terugreis vanuit Rusland, op dezelfde manier twee kabels te hebben stukgetrokken.
Uit transpondergegevens van de Yi Peng 3 – die onder meer positie, koers en snelheid tonen – leidde TV2 af dat het schip tijdens de heenreis precies boven drie Deens-Zweedse kabels op verdachte wijze vaart minderde en daarna enige tijd volledig stil kwam te liggen. Voor een vrachtschip op doorreis is daar geen enkele reden toe, zeggen experts.
TV2 liet daarop onderzoek doen met een onderwaterdrone. Daarmee werd een lang sleepspoor ontdekt en een diepe afdruk op de zeebodem, die door een gevallen anker kan zijn gemaakt. Plaats en richting van het sleepspoor kwamen overeen met de koers van de Yi Peng 3 op 7 november. Voor zover bekend zijn op die dag de kabels op die plaats – twee stroomkabels en een datakabel – niet gebroken.
Kattegat
Ook bij de latere kabelbreuken van 17 en 18 november in de Oostzee zijn dergelijke sleepsporen gevonden en gedroeg het schip zich verdacht. Sindsdien ligt de Yi Peng 3 voor anker net buiten de Deense territoriale wateren in het Kattegat. De 225 meter lange bulkcarrier wordt bewaakt door Deense en Duitse schepen. De Zweedse politie maakte donderdag bekend voor het eerst aan boord te zijn geweest. De agenten zouden daar „op uitnodiging” van China „als waarnemer” zijn geweest, terwijl de Chinese autoriteiten zelf inspecties uitvoerden.
Eerder werd bekend dat Denemarken en Zweden over toegang tot het schip onderhandelden met vlaggenstaat China . Op foto’s is te zien dat een van de twee ankers van het schip is verwrongen. Volgens de Zweedse verklaring gaat het politieonderzoek naar de kabelbreuk intussen door. Zweden wil dat het schip naar een Zweedse haven komt.
In oktober vorig jaar vernielde een Chinees schip een gasleiding in de Oostzee tussen Estland en Finland door een anker over de zeebodem te slepen, dat het daarbij verloor. Dat schip kon destijds ongehinderd de Oostzee verlaten.
Aanvulling (19 december 2024): Dit bericht is geactualiseerd met het bezoek van de Zweedse politie aan de Yi Peng 3, donderdag.
In Rotterdam kunnen 22 ongedocumenteerden opgelucht adem halen. Ze staan per 1 januari niet op straat, besloot de voorzieningenrechter donderdag. Asielminister Marjolein Faber (PVV) wilde de subsidie voor de noodopvang voor ongedocumenteerde daklozen, de zogeheten bed-bad-broodregeling, per 1 januari stopzetten. De rechter vond dat te hardvochtig, omdat een deel van deze mensen dan op straat belandt, terwijl ze fysiek of lichamelijk zeer kwetsbaar zijn.
Daarmee vond de rechter dat het belang van de ongedocumenteerden zwaarder woog dan het belang van de minister. Ze stelt dat de opvang niet per se op de huidige bed-bad-broodopvanglocatie hoeft te blijven. Het Ongedocumenteerden Steunpunt in Rotterdam wil pas reageren nadat is gesproken met de bewoners van de opvang.
Dit is heel positief. Kan niet beter. Zonder bed-bad-brood gaan mensen dood
Niet alleen ongedocumenteerden uit Rotterdam stapten naar de rechter. Advocaat Pim Fischer voert namens ongedocumenteerden een reeks rechtszaken, ook in andere steden, om de beslissing van Faber aan te vechten. In alle zaken gaat het om spoedprocedures, omdat de minister de financiering al zo snel stopt.
Hierna wordt bij de bestuursrechter in Den Haag een oordeel voor de langere termijn gevraagd. De uitspraak van deze donderdag betekent dus niet dat de bed-bad-broodregeling definitief is gered.
Lees ook
Zorgplicht voor alle ongedocumenteerden? De ambtenaren weten het niet. ‘Heel lastig voor ons om namens de minister te redeneren’
Enthousiast
Fischer reisde deze donderdag naar Rotterdam om zijn cliënten het goede nieuws te brengen. „Dit is heel positief. Kan niet beter.” Hij had niet anders verwacht, want „zonder bed-bad-brood gaan mensen dood”. Dat had de rechter goed begrepen.
Ook de uitspraak van de rechtbank in Eindhoven kwam donderdag binnen. Die bleek minder plezierig voor de ongedocumenteerden. De rechter oordeelde dat de minister de subsidie voor de Eindhovense opvang mag stoppen, want de gemeente heeft gezegd die zelf open te houden.
De gemeente heeft zichzelf in de vingers gesneden, zegt Fischer. „Als Eindhoven nu zegt dat ze niet genoeg geld hebben om de opvang zelf open te houden, mag ze het opnieuw proberen. Dat was eigenlijk een uitnodiging van de rechter. Nu maar hopen dat Eindhoven die hint begrijpt.”
Ongedocumenteerden uit Utrecht blijven nog even in onzekerheid. Ze stonden woensdag voor de rechtbank in een nette rij, gehuld in dikke jassen en sjaals, terwijl binnen de zitting plaatsvond. Elke bekende die aan kwam aanlopen, werd enthousiast onthaald door Rana van den Burg. „Wat goed dat je er bent! ” Rana werkt al dertien jaar bij de lokale noodopvang en had al die mensen wel verwacht. „Het gaat natuurlijk gewoon om hun onderdak.” In Utrecht gaat het om 105 mensen.
Zo is daar Steven, een vrolijke, netjes geklede man van 39 uit Sierra Leone. Zijn halve leven is hij al in Nederland. Hij mocht niet blijven maar Sierra Leone wilde hem niet terug. Hij belandde op straat. Nu zit hij twee jaar in de Utrechtse opvang. Hoe voelt hij zich over vandaag? „Tja,” zucht hij. „Als de opvang stopt, dan stopt hij.”
Soberder
Fischer voert namens ongedocumenteerden vijf rechtszaken omdat de bed-bad-broodregeling, officieel de Landelijke Vreemdelingenvoorzieningen (LVV), in vijf gemeenten bestaat. Rotterdam, Eindhoven, Utrecht, Amsterdam en Groningen. Rotterdam is de enige die niet van plan is de regeling na 1 januari op eigen houtje voort te zetten. De andere gemeenten proberen de opvang voort te zetten in een soberder vorm.
De setting tijdens alle zittingen is apart. Fischer staat tegenover ambtenaren van de gemeente. Maar die spreken niet namens hun gemeente, maar namens minister Faber, verkondigen háár standpunt. Alleen in Eindhoven bleven de stoelen van de ambtenaren leeg. Het Eindhovens college vond dat de minister maar zélf ambtenaren moest sturen om haar in hun ogen vreemde besluit te verdedigen.
Terugkeer & Vertrek beslist of iemand in de speciale ‘terugkeeropvang’ terechtkan. Zo niet, dan ontbreekt een alternatief
De minister wil dat de ongedocumenteerden uit Nederland vertrekken, omdat ze geen verblijfsrecht hebben. Fischer stelt dat de minister een zorgplicht heeft. Ze moet zorgen voor opvang van ongedocumenteerden, zo is bepaald door het Europees Hof van Justitie. Als uitvoerders zorgen de gemeenten voor opvangplekken. Niet alleen stopt de minister volgens Fischer met de opvang zonder dat degelijk te motiveren, ook zorgt ze niet voor een deugdelijk alternatief.
In Rotterdam en Utrecht zeiden de ambtenaren dat stopzetting van de bed-bad-broodregeling geen wetten schendt. Mensen kunnen zich melden bij de dienst Terugkeer & Vertrek, voor onderdak in de vrijheidsbeperkende locatie (vbl), een speciale ‘terugkeeropvang’ in aanmeldcentrum Ter Apel. Daar wordt gewerkt aan een zo spoedig mogelijke terugkeer naar het land van herkomst.
Logisch
Probleem is alleen dat niet iedereen die locatie binnen mág. Zonder uitzicht op terugkeer krijgt een ongedocumenteerde geen toegang. En dat komt best vaak voor, bijvoorbeeld omdat het herkomstland niet wil meewerken aan terugkeer of omdat de identiteit van de persoon in kwestie niet is vastgesteld – al dan niet met opzet. De dienst Terugkeer & Vertrek beslist of iemand in de speciale ‘terugkeer-opvang’ (vbl) terechtkan. Zo niet, dan ontbreekt een alternatief. Volgens de minister komt die situatie echter vrijwel niet voor.
Medewerkers van opvangcentra voor ongedocumenteerden ervaren dat anders. Ze hebben talloze voorbeelden van mensen die niet kunnen terugkeren naar het herkomstland en op straat belandden. Ik ben zo iemand, zegt Steven. Voor hem was de vbl geen optie, omdat Sierra Leona geen inreispapieren wilde geven.
Er is nog een probleem met de vbl in Ter Apel: die heeft te weinig plekken. Dat bleek tijdens de zitting in Utrecht, waar een opgewonden ambtenaar van de gemeente Utrecht in de zaal zat, met voor zich een stapel uitgeprinte mails. Namens de gemeente had hij het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) gevraagd of er plek was in de vbl. Nee, was het antwoord. Logisch, vond hij, gezien het structurele tekort aan plekken in Ter Apel. Als er mensen te veel zijn, worden die lege plekken natuurlijk met asielzoekers gevuld, redeneerde hij. De landelijke woordvoerder van het COA ontkent dat de opvang vol zit.
Lees ook
‘Kansarme asielzoekers’ in detentieregime: COA wist dat het niet mocht, maar deed het toch
De Tweede Kamer wil de eigen bezuiniging op verpleegkundigen na een week alweer terugdraaien. Een Kamermeerderheid stemde donderdag voor een motie van Tweede Kamerlid Hans Vijlbrief (D66), die daartoe oproept. Ook alle partijen die verantwoordelijk waren voor de omstreden bezuiniging, stemden voor de motie.
De coalitiepartijen maakten vorige week met oppositiepartijen CDA, ChristenUnie, JA21 en SGP een afspraak over de onderwijsbegroting. Van de voorgenomen bezuiniging van 1,9 miljard, werd zo’n 700 miljoen geschrapt. Zo werd voorkomen dat de Eerste Kamer de begroting zou tegenhouden.
De geschrapte bezuinigingen zouden deels worden betaald met geld uit de zorgbegroting. Er moest 150 miljoen euro bespaard worden op de beloning van vrijgevestigde medisch specialisten, die niet in loondienst werken. En 165 miljoen euro op de na- en bijscholing van zorgpersoneel, onder meer verpleegkundigen.
Onder die laatste groep was de onrust groot. Woensdag overhandigden verpleegkundigen een petitie aan Kamerleden, donderdag zaten ze massaal op de publieke tribune van een Kamerdebat over de zorg, waar ook de bezuinigingen ter sprake kwamen. Minister Fleur Agema (Zorg, PVV) zei eerder overvallen te zijn door de bezuiniging. Ze noemde het „pijnlijk”. „Hoe hebben we straks onze mensen aan het bed staan?”
Inmiddels noemen de onderhandelende partijen de bezuiniging op verpleegkundigen een vergissing en een domme fout, die pas na de stemming helder werd. „Wij betreuren het dat verpleegkundigen hierdoor geraakt worden. Dat was niet de bedoeling”, zei NSC-Kamerlid Daniëlle Jansen donderdagochtend. „Dit was onze keuze niet”, lichtte René Claassen (PVV) toe.
Domme fout
Wat ging er mis? In de gesprekken over de onderwijsbegroting is het telkens gegaan over het weghalen van geld bij (vrijgevestigde) medisch specialisten, zeggen betrokkenen. Niet alleen bij hun beloning, ook bij hun na- en bijscholing, waar veel geld heengaat. De Tweede Kamer wil al langer dat vrijgevestigde medisch specialisten in loondienst komen, onder meer om te zorgen dat er minder financiële prikkels zijn. Onlangs nam een Kamermeerderheid daartoe een motie aan die het kabinet oproept dat te regelen.
Om geld bij de specialisten weg te halen, maakten de coalitiepartijen en CDA, SGP, ChristenUnie en JA21 gebruik van een jaarlijkse lijst met bezuinigingsopties van het ministerie van Financiën. De partijen hadden willen kiezen voor bezuinigingsvoorstel 88 (Ombuiging subsidie bijscholing en nascholing medisch specialisten), maar in plaats daarvan kwam per ongeluk voorstel 83 (Strategisch opleiden medisch specialisten zorg) in het voorstel terecht. Maar voorstel 83 is veel breder, en treft bijvoorbeeld ook verpleegkundigen.
Pijnlijk
Het amendement dat de bezuinigingen moest regelen, is in de nacht van woensdag op donderdag geschreven met hulp van ambtenaren van het ministerie van Financiën. Hoe het daar verkeerd is gegaan, is niet duidelijk. Maar dat het niet op tijd opgemerkt werd, is een feit.
Bij de oppositiepartijen die onderhandelden met de coalitie klinkt chagrijn. De coalitie, zeggen ze, wilde onderhandelen op de kamer van PVV-leider Geert Wilders. Daar waren geen ambtenaren bij aanwezig, terwijl je ambtenaren gemakkelijk en snel een vraag had kunnen stellen over de gevolgen van bezuinigingen. De coalitie, zeggen ze, wilde er geen ambtenaren bij hebben. Nee, zegt de coalitie: het is een gezámenlijke verantwoordelijkheid om amendementen goed te controleren. Iedereen aan tafel moet de volgende keer gewoon beter opletten.
Terwijl donderdag in de Tweede Kamer werd gestemd over de motie-Vijlbrief, vroeg minister Agema in een bijzaaltje van de Tweede Kamer om de vrijheid om naar een alternatief te zoeken. Ze noemde de bezuiniging op verpleegkundigen een „ongeluk dat we met elkaar moeten oplossen”.
Eerst pleitte Agema voor rust en hoopt ze dat „iedereen afkoelt. Geen ruzie maken voor de Kerst. En in januari met frisse moed verder.”
Lees ook
‘Monsterverbond’ staat niet te juichen bij eigen akkoord over onderwijsbegroting
‘In het asielzoekerscentrum slaap je altijd met een oog open”, zegt de veertienjarige Ariana Babayants. „De politie kan ieder moment binnenvallen. Maar hier in de kerk kan dat niet.” Haar moeder Karina: „De eerste dag dat we hier waren, hebben we zo lang en rustig geslapen.”
Bijna elf jaar geleden kwam de familie Babayants naar Nederland. Ariana en haar broer (20) zijn in Oezbekistan geboren, haar twee zusjes (10 en 3 jaar) in Nederland. De afgelopen jaren brachten ze door in een asielzoekerscentrum in Emmen, vertellen moeder en dochter in Kampen, waar ze kerkasiel hebben gekregen. Het betekent dat er nu 24 uur per dag een kerkdienst gaande is in de Open Hof, onderdeel van de protestantse gemeente. Zo’n dienst mag niet gestoord worden door de politie of een andere overheidsinstelling. En dus kan de familie Babayants voorlopig het land niet uitgezet worden.
Achter voorganger Elske de Lange brandt een witte kaars, die aangeeft dat er een dienst gaande is. Sinds 21 november heeft er in de kerk elke minuut een kaars gebrand, die van voorganger op voorganger wordt doorgegeven. De zaal is groot, maar de sfeer intiem. Er zijn deze ochtend drie toehoorders in de kerkzaal, die vlakbij De Lange zitten en luisteren hoe ze voorleest uit De grondwet voor geluk van filosoof Hein Stufkens.
Er moet beter nagedacht worden hoe je omgaat met kinderen van asielzoekers die geworteld zijn in Nederland
Het is niet de eerste keer dat De Lange – die voorganger is bij de vrijzinnige gemeente in Kampen – een dienst verzorgt tijdens het kerkasiel. Ze is inmiddels meermaals geweest. Ze is ervoor gevraagd door de dominee van Open Hof, maar ze vindt het ook belangrijk om een signaal af te geven aan de overheid, vertelt ze. „Er moet beter nagedacht worden hoe je omgaat met kinderen van asielzoekers die geworteld zijn in Nederland.” Het is een reactie die meer vrijwilligers en bezoekers van de kerk geven.
Angelique Eijsberg is ook van de vrijzinnige gemeente en vandaag zoals vaker de afgelopen maand, in de Open Hof. De sfeer in de kerk is bijzonder rondom het kerkasiel, vindt ze. En ze steunt het doel. „Ik ben ook een keer ’s nachts geweest. Toen ben ik vroeg opgestaan en was ik hier om half vier. Na half acht ben ik weer weggegaan om te gaan werken. Er waren natuurlijk weinig mensen, dus het was heel knus.”
Voorganger Elske de Lange vertelt toehoorders uit een boek van filosoof Hein Stufkens. Foto Dieuwertje Bravenboer
Veel steun
Ruim vijf weken geleden kreeg dominee Klaas Jager van de Open Hof de vraag of hij de familie Babayants wilde opvangen. Iets meer dan een week later stonden ze op de stoep. Jager stond er voor open, maar alleen als zijn gemeenschap dat ook wilde. Er bleek veel steun voor te zijn. „Het ging al snel niet meer over de vraag of we het moesten doen, maar hoe.” Jager was eind 2018 ook actief bij het kerkasiel dat werd verleend in Den Haag, waar een Armeens gezin uiteindelijk 97 dagen is opgevangen. Voor Jager is heel duidelijk waarom hij de familie Babayants opvangt. Hij vindt dat het asielbeleid en de procedures niet ten koste mogen gaan van de kinderen, die in Nederland zijn geworteld.
Er leven veel zorgen over het asielbeleid van het huidige kabinet binnen de kerkelijke gemeenschap. „Dat hebben we ook direct na de presentatie van het hoofdlijnenakkoord duidelijk gemaakt”, zegt algemeen secretaris Coen Wessel van de Raad van Kerken aan de telefoon. In een opiniestuk in Trouw schreef de raad afgelopen mei bijvoorbeeld dat het voorgenomen asielbeleid een „toonbeeld van harteloosheid, ongelijkheid en gebrek aan naastenliefde en zorg voor mensen in nood” liet zien.
We vinden het belangrijk dat de kwetsbaarheid van het kind als uitgangspunt wordt genomen bij het beoordelen van het verlenen van asiel
Wessel bezocht deze week de familie Babayants in Kampen. De Raad van Kerken steunt het kerkasiel. „We vinden het belangrijk dat de kwetsbaarheid van het kind als uitgangspunt wordt genomen bij het beoordelen van het verlenen van asiel.” Wessel wijst erop dat in het recht steeds vaker wordt gekeken naar het belang van kinderen, bij echtscheidingsprocedures bijvoorbeeld. „Wat wij vragen is: zet dat ook door op het gebied van asiel.”
De jongste dochter (3) van het gezin werd geboren in Nederland. Moeder Karina: „We hebben hoop, geloof en liefde in ons hart. Zonder hoop kun je niet leven.”
Foto’s: Dieuwertje Bravenboer
Een ‘nieuwe fase’
Er zijn ook andere religieuze initiatieven geweest. Zo stuurde initiatiefnemer Jan de Beer eind november een petitie met handtekeningen van 1.153 voorgangers naar minister-president Dick Schoof. Daarin spraken zij zich uit tegen het huidige asielbeleid. De petitie is veel getekend door christenen, onder wie predikanten, maar ook door enkele imams en rabbijnen. De Beer, die zelf jurist is, zag een „nieuwe fase” in de vluchtelingenopvang, vertelt hij aan de telefoon. „Tot nu toe was er wel een intentie om er voor de vluchtelingen te zijn. En je kunt een mening hebben over hoe dat werd uitgevoerd. Maar nu zag ik dat er geen ruimte meer zou zijn voor hen.”
Het raakte De Beer, die zelf religieus is. Volgens hem tastte het de basis van onze samenleving aan. „En dat fundament is sterk bepaald door religie. Daarom leek het me mooi om al die verschillende religies te verenigen om zich hierover uit te spreken.”
Ook voor dominee Jager uit Kampen speelt de „harde, gure wind” die volgens hem momenteel in Nederland waait een rol bij het opvangen van de familie Babayants. „We hebben een warme wind nodig. Al realiseren we ons ook dat het gure klimaat juist betekent dat we ons doel misschien niet kunnen bereiken. Maar we willen dat dit gezin hier een toekomst kan opbouwen. En niet alleen zij, maar ook de andere kinderen die in dezelfde situatie zitten.”
Afgelopen zomer leek er een eind te komen aan het verblijf van de familie Babayants in Nederland. Ze werden opgepakt en zijn een tijd in een detentiecentrum geplaatst, met de bedoeling om ze uit te zetten. De voorzieningenrechter in Arnhem bepaalde dat ze toch voorlopig in Nederland mochten blijven, om het besluit op hun bezwaar af te wachten. Inmiddels is ook dat afgewezen. Ten einde raad klopte het gezin bij de kerk aan. Een „rehabilitatiecentrum” noemt Karina Babayants het. Hier in Kampen heeft ze het gevoel dat ze kan bijkomen en herstellen van de afgelopen stressvolle maanden.
Het gezin, hier moeder Karina (links) en dochter Ariana, mag gedurende het kerkasiel de kerk niet verlaten. Dieuwertje Bravenboer
Diepe geloofsgesprekken
Een kerkdienst is een viering. Dat het nu wordt gebruikt als een continue dienst, vindt dominee Jager te verantwoorden. „Tijdens zo’n viering bespreken we alle emoties die we hebben. Ons verdriet komt aan de orde, onze boosheid, onze blijdschap. En dat richten we naar God. Dat zien we nu bijna in pure vorm terug in de vieringen die we hebben. We gaan in gesprek met elkaar en er ontstaan diepe geloofsgesprekken. Maar er komen ook mensen langs die niks met God of het geloof te maken hebben.”
Ariana vindt het bijzonder dat ze nu al een maand in de kerk verblijft. „Je overnacht hier normaal gezien niet.” Het gezin voelt zich thuis en veilig in de kerk, maar is ook gebonden aan de binnenruimte. Ze kunnen de kerk niet verlaten. De kerkgemeenschap heeft de jeugdruimte getransformeerd tot een ruimte om te kunnen wonen. De keuken was er al en verder zijn er bedden geplaatst en gordijnen opgehangen. De twee middelste dochters volgen online onderwijs en af en toe woont het gezin ook een kerkdienst bij. Karina: „We hebben hoop. Dat is moeilijk, maar het is belangrijk. We hebben hoop, geloof en liefde in ons hart. Zonder hoop kun je niet leven.”
Het gezin is dankbaar dat er zoveel mensen zijn die hen steunen. Met kerst zijn er ook verschillende diensten gepland. Ariana gaat koken voor de familie, maar wat er op het menu staat is nog een geheim. Ze wordt fel als ze het over Kerstmis heeft. „Ik kan me niet voorstellen hoe de mensen die ons willen uitzetten Kerst vieren. Vrede met Kerst? En tegelijkertijd mensen uitzetten? Hoe dan?”
