Een fabriek in Helmond die teflonpoeder verwerkte voor het chemieconcern DuPont (nu Chemours) heeft jarenlang afvalwater met hoge concentraties PFAS in het riool gedumpt. Dat blijkt donderdag uit documenten in handen van het televisieprogramma Zembla. De fabriek heeft zeker 15 jaar lang het afvalwater met hoge concentraties PFAS vervuild. Dit gebeurde met medeweten van DuPont, melden oud-medewerkers van het Helmondse bedrijf Custom Powders aan Zembla.
Naar schatting gaat het om duizenden kilo’s gedumpte kilo’s van het zogenoemde PFOA in het afvalwater van Helmond, meldt Zembla. PFOA is een inmiddels verboden en kankerverwekkende chemische stof die vrijkomt bij het productieproces van teflonpoeder.
Chemieconcern DuPont leverde sinds 1996 nat teflon aan Custom Powders, die het vervolgens droogde en weer terugleverde aan het chemieconcern. Bij het droogproces kwam er vervuild water vrij dat direct naar het riool werd afgevoerd, blijkt uit de documenten.
Het is niet de eerste onthulling die Zembla doet in het kader van schadelijke chemische uitstoot door het chemieconcern. Uit eerder onderzoek van het televisieprogramma is al gebleken dat chemieconcern DuPont ook schuldig is aan te hoge PFOA-uitstoot in het milieu rondom fabrieken in Dordrecht en de Verenigde Staten, en dit jarenlang verborgen hield. De interne documenten van de fabriek in Helmond tonen een nog grotere doofpot dan al bekend was.
Duizend keer te veel PFOA in bloed
Uit de documenten, in handen van Zembla, blijkt dat DuPont al zeker al vanaf 2011 afwist van de te hoge PFOA-uitstoot door de fabriek in de omgeving. In 2007 werd het bloed van medewerkers in Helmond onderzocht door DuPont. Daaruit bleek dat de gemeten PFOA-waardes veel hoger lagen dan de zorgwekkende concentraties gevonden in het bloed van DuPont-medewerkers in Dordrecht en de Verenigde Staten. Een van de medewerkers in Helmond blijkt concentraties in zijn bloed te hebben die duizend keer hoger liggen dan de huidige norm die het RIVM veilig acht.
De medewerkers van Custom Powders werden door DuPont verteld dat blootstelling aan PFOA niet ongezond zou zijn. In een verklaring laat het Britse bedrijf weten altijd de vereiste vergunningen te hebben gehad, die werden afgegeven op basis van de „volledige veiligheids- en milieu-informatie van Chemours.” De fabriek van Custom Powders ging eind vorig jaar failliet door een schadeclaim van de gemeente door een te hoge uitstoot van chemische stoffen.
Voor de lozing van PFOA op het riool wil de gemeente een claim indienen bij Chemours, laat verantwoordelijk wethouder Arno Bonte (Natuur en Water, Milieu & Klimaatadaptatie, GroenLinks) journalisten van Zembla weten. Chemours stelt in een reactie aan Zembla de documenten die het in handen heeft niet te kennen en zegt dat er „volgens de toen geldende wetgeving” geen cruciale informatie is achtergehouden. Ook schuift het verantwoordelijkheid af op het Custom Powders in „het naleven van de verplichtingen uit haar vergunningen”.
Toen ik een paar jaar geleden het recept voor geroosterde spitskool met spicy dressing las, kon ik het gerecht eigenlijk al proeven. Ik had niet eerder geroosterde spitskool gegeten, maar net als Janneke was ik meteen om. Als ik het op een menukaart zie staan, is het niet moeilijk om een keuze te maken. Ik gebruikte geen citroensap, maar rasp van een biologische citroen. Dat vind ik iets verfijnder smaken.
Om de saus iets vloeibaarder te maken, gebruikte ik een scheutje kokosmelk. Dat kwam goed uit, want ik had geen geraspte kokos in huis toen ik het voor de eerste keer bereidde. Dit gerecht heeft alles in zich: zoet, zuur, zout, zalvig door de pindakaas en een crunch door de gehakte pinda’s. Ik dronk er Formosa Oolong Dragon Noir bij: een half ge-oxideerde thee uit Taiwan. Deze thee ruikt en smaakt naar vochtige herfstbladeren en combineert prachtig met de wat rokerige smaak van de geroosterde spitskool. Natuurlijk serveer ik de thee in een wijnglas, dat is wel zo feestelijk.
Café Klein is niet zo klein, zeker niet als je de private dining Studio Klein meerekent. Toch weten ze, ook als het niet druk is, een fijn geborgen sfeertje te creëren – gewoon, door achter in de zaak het licht uit te doen, niemand die er last van heeft. De inrichting is verder modernebistro-minimalistisch: tafeltjes netjes ingedekt met wit linnen en papier erover, een lange rij lege wijnflessen op de witte lambrisering over de gehele lengte van de tent. Het menu is een trits deelbare gerechtjes, onderverdeeld in snacks, koude en warme gerechten. Het zijn er nét iets te veel om met z’n tweeën een heel rondje te maken. Jammer, want eigenlijk klinkt alles op papier heel aantrekkelijk. Ook voor de prijs hoef je het niet te laten: voorgerechten tussen de 12 en 14 euro per bord, het duurste hoofdgerecht is een tomahawk van 34 euro – maar dat is dan ook een jakker van een varkenskotelet. Kortom: Klein is zo’n tent waar je eigenlijk altijd goed terechtkunt, of je nu uitgebreid wil tafelen of gewoon een beetje borrelen-plus.
De avond komt ietwat sputterend op gang met een tweetal rammelende snacks: een lekkende gougère (hartige soes) gevuld met een veel te dunne, gladgedraaide caponata die eruit spuit bij het happen, en een flauwe krabsalade, op een nog flauwere langoustinemayonaise, op een veel te groot stuk briochetoast. Met de oeufs mayonaise daarentegen is absoluut niets mis. De dooiers zijn diepgeel en smeuïg, de dragonmayonaise is prachtig glanzend egaal olijfgroen, lopend en lekker zuur. Een troostrijke klassieker, maar ook eigen.
Dan neemt Klein een vlucht. De dorade is het mooist gecomponeerde gerecht van de avond: forse plakken kraakverse rauwe vis gecombineerd met een mildzure karnemelkcrème en een meer fruitige en lactische ‘umeboshi’ van rabarber, die heel goed zijn crunch behoudt, en aardbei die meer mushy wordt, maar ook ongelooflijk aromatisch is, en dus prachtig kleurt bij het parfum van het engelwortelschuim. Mooie bruggetjes.
Ook de tostada met wortel is geweldig verrassend: een knapperig gefrituurde tortilla met een berg blokjes van dry-aged, gebarbecuede wortel, met een hollandaise van wortelsap en geitenboter. De kauwsnoepige, ingedroogde wortelstructuur, met de zwoele rookzweem én dat animale van de geitenboter geeft een enorm vlezige bevrediging. Het roept de herinnering op aan de tweeënhalf uur in geitenboter gegaarde wortel die ik tien jaar geleden bij De Nieuwe Winkel, vlakbij, at. Wellicht is het een inspiratie geweest. In dit geval is de wortel knap afgemaakt met een zure chimichurri en sprankelende kruiden, waaronder zuring en pittige Oost-Indische kers. Echt heel plezierig.
Tintelend van de szechuan
De prei in doenjangsaus [zie inzet] met chili-olie, is knapperig squishy, lekker pittig en de macadamia met zacht, zilt zeewier geeft cachet. Kokkels in sherry-achtige shaoxing-kookwijn met sappig varkensgehakt, licht tintelend van de szechuan, en Thaise basilicum zijn gewoon heel lekker.
De pasta van de ravioli is wat dik en daardoor taai aan de randen, de vulling van geitenkaas nogal fors en daardoor drogend in de mond, die had best wat afgeslapt mogen zijn. De saus van morilles daarentegen is diep en rijk, bijna cappuccino-achtig, maar wel te dun, waardoor die niet aan de pasta blijft plakken. Zelfde tikkie taaie euvel hebben we met het deeg van de gyoza’s (eigenlijk grote tortelloni), in een wel weer mooie boterige bisque. Ze zijn gevuld met een varken-garnalenfarce, een dimsummige combinatie, die nogal frivool wordt van een overdaad aan limoenblad: alsof de gyoza zich voor carnaval heeft verkleed als Thais viskoekje. Een zwaar gerecht in zowel vorm als smaak. Fijn dat we delen.
Dat gevoel hebben we ook bij twee nogal plompe koolrollen gevuld met zwarte linzen. Gerookteknolselderijcrème met fivespicejus eronder doen erg hun best, maar krijgen het feest niet op gang.
Bij zo’n verzameling gerechten om te delen wordt natuurlijk geen vast arrangement geschonken, maar bij bijna elk gerecht wordt een passende open wijn aangeraden. Dat advies is de ene keer raker dan de andere. De cider bij de kokkels is een schot in de roos, fruitigheid voor bij zoet-zilte schelpjes, zoetigheid om de pit te dempen en een zweempje stal voor bij het varkensgehakt. Zelfde geldt voor de lichte, aardse pinot noir bij die morillesaus. Nergens is de wijn echt mis, hoogstens minder memorabel.
Er past nu helaas nog maar één hoofdgerecht bij, dus dat moet dan toch die tomahawk zijn, die lonkt al de hele avond. Zo’n mooi stuk varken zouden we vaker moeten eten: goedkoper en vooral duurzamer dan biefstuk van de koe, én, mits ordentelijk gesourced en goed klaargemaakt, zéker niet minder smaakvol. Het betreft een ribkotelet van het livar (Limburgs kloostervarken), mooi gegrild, mals en sappig. (Van mij persoonlijk had het nog een fractie meer rosé mogen zijn, maar ik kan met goed voorstellen dat veel gasten beginnen te steigeren als je roze varken serveert. Gelukkig is het vlees aan het bot altijd nét iets rauwer, dus daar is nog wat te kluiven voor de liefhebber.)
Het ene dessert – sesamijs, met sesamcrumble en sojacaramel – is zonder omwegen zoet en bevredigend. Het ander juist fris en creatief: niet te zoete dille-sorbet, met komkommers ingelegd in vlierbloesemsiroop, met gin-tonic-schuim.
Eigenlijk zijn bijna alle gerechten heel leuk bedacht. De meeste zijn ook goed uitgevoerd, sommige kunnen nog iets scherper. Wat duidelijk is, is dat hier iemand met heel veel plezier creatief staat te koken (en met liefde voor Chinese smaaktwists). En dat voor een hele aangename prijs, een fles wijn hoeft ook niet meer dan 40 euro te kosten. We kunnen nu met zekerheid bevestigen: Klein is een plezierige tent waar je voor elke gelegenheid binnen kunt vallen.
India heeft Pakistan ervan beschuldigd achter de aanslag op toeristen in de Indiase provincie Kasjmir te zitten. De belangrijkste grensovergang met Pakistan is gesloten en India heeft een verdrag opgeschort dat het gezamenlijk gebruik van rivierwater regelt. De Pakistaanse minister van Energie Awais Leghari heeft India er op X van beschuldigd water op „illegale wijze” in te zetten als middel bij oorlogvoering. Beide landen beperken visa voor elkaars inwoners.
Dinsdag werden 26 toeristen doodgeschoten bij een aanslag op een toeristische bestemming in Kasjmir. Zij bezochten Pahalgam, een schilderachtig dorp in het Himalaya-gebergte. Alle dodelijke slachtoffers waren man. De Indiase nieuwszender Firstpost meldt dat een moeder en kind moesten toezien hoe de vader van het kind werd doodgeschoten. De vrouw en haar kind werden ongemoeid gelaten.
De aanslag vond plaats tijdens een meerdaags bezoek van de Amerikaanse vicepresident JD Vance aan India. Hij werd vergezeld door zijn vrouw Usha Vance, wier ouders vanuit India naar de VS emigreerden, en hun kinderen.
Willekeur
De bevolking van Kasjmir is overwegend islamitisch. In heel India vormen de ongeveer 200 miljoen moslims een minderheid ten opzichte van de circa 1,2 miljard hindoes. The Guardian schrijft dat enkele getuigen van de schietpartij meldden dat vooral niet-moslims slachtoffer waren, maar andere getuigen zagen willekeur in de keuze voor slachtoffers. Onder hen is in ieder geval ook één moslim. In de Indiase krant The Hindu vertelt de dochter van een slachtoffer dat hij werd doodgeschoten toen hij een Koranvers niet uit het hoofd kon reciteren.
Autoriteiten in Kasjmir hebben donderdag de namen genoemd van drie verdachten van betrokkenheid bij de aanslag, meldt persbureau Reuters. Twee van hen hebben volgens de politie de Pakistaanse nationaliteit. Pakistan ontkent betrokkenheid bij de aanslag.
De Indiase president Modi brak een bezoek aan Saoedi-Arabië woensdag vervroegd af om terug te keren en beloofde dat de verantwoordelijken voor de aanslag „geïdentificeerd, vervolgd en gestraft zullen worden tot in alle uithoeken van de wereld.”
Dat India de werking van het Indus-waterverdrag opzegt is een sterke escalatie
Kasjmir is een open zenuw als het gaat om de verhoudingen tussen India en Pakistan, die beide een kernmacht zijn. Sinds de opdeling van Pakistan en India in 1947 is zeggenschap over het gebied aanleiding voor reeksen conflicten. Tot 2019 werd de overwegend islamitische provincie meer autonomie gegund maar de huidige president Modi draaide dat besluit terug tijdens zijn tweede termijn. Hij voerde ook campagne met die belofte. Sindsdien is Kasjmir formeel een provincie als alle andere.
Dat India de werking van het Indus-waterverdrag opzegt is een sterke escalatie in het conflict tussen de buurlanden. Het verdrag uit 1960 bleef in stand tijdens alle eerdere conflicten en regelt de gebruiksrechten voor de Indus en haar zijrivieren. India’s besluit kan op termijn voor watertekorten zorgen in ten minste twee provincies in Pakistan.
Peter Knoope, voormalig directeur van het International Centre for Counter-Terrorism in Den Haag (ICCT), woont in New Delhi en ziet dat de emoties bij Indiërs hoog oplopen, vertelt hij telefonisch. „De komende tijd moet blijken in hoeverre de Indiase regering weerstand zal kunnen bieden aan de roep om zware vergelding”. Hij noemt een strijd tussen twee kernmachten „altijd risicovol” .
