Celstraf, vrijspraak of een verdeelde jury: wat betekent dat voor Trumps kansen op het Witte Huis?

„Feit is: of hij nu vrijgesproken wordt, of dat de jury er niet uitkomt, of wat dan ook, hij is schuldig en iedereen weet dat”, aldus de juridische duiding van Robert De Niro, dinsdag voor de rechtbank in New York. De filmster luisterde een persmoment op van het campagneteam van president Joe Biden, ter gelegenheid van de laatste inhoudelijke procesdag in de strafzaak tegen ex-president Donald Trump – tevens de Republikeinse kandidaat bij de presidentsverkiezingen van 5 november.

Het Democratische campagne-evenement liet zien hoezeer deze eerste strafrechtelijke zaak tegen Trump de afgelopen weken ook onmiskenbaar een politieke lading had. En nu de jury woensdag in beraadslaging is gegaan, is het wachten op haar oordeel en welke gevolgen dit kan hebben voor de presidentscampagne. Schuldig, volledige of gedeeltelijke vrijspraak, of een verdeelde jury en een mogelijk nieuw proces: hoe kan het Trumps kansen juridisch, electoraal en financieel beïnvloeden bij de verkiezingen, dit najaar?

Juridisch: celstraf geen blokkade op weg naar Witte Huis

Voordat Trump vorig jaar in vier strafzaken werd aangeklaagd, was het nooit voorgekomen: een Amerikaanse (ex-)president die strafrechtelijk vervolgd wordt. Terwijl de andere drie strafzaken de afgelopen maanden veel vertraging opliepen, ging de oudste van de vier (wegens een weggemoffelde zwijggeldbetaling aan een ex-minnares, tijdens de presidentsrace van 2016) dit voorjaar wel van start.

Deze zaak blijft daarmee mogelijk de enige waarin al voor de verkiezingsdag een uitspraak ligt. Dat roept de vraag op of een eventuele veroordeling Trumps presidentiële ambities juridisch nog zou kunnen belemmeren. Hoewel er geen precedent is, zijn experts redelijk eensgezind: een veroordeelde crimineel kan tot president worden gekozen. De Grondwet stelt maar drie eisen: een president moet een geboren staatsburger van boven de 35 jaar zijn die minstens de afgelopen veertien jaar in de VS woonde.

Mocht de jury Trump schuldig bevinden, dan kan rechter Juan Merchan de ex-president voor de ernstigste ten laste gelegde delicten tot maximaal vier jaar gevangenisstraf opleggen – al draaien first offenders van niet-gewelddadige delicten in New York zelden de cel in. Die zou hij in afwachting van een hoger beroep sowieso niet direct hoeven uit te zitten. En tot een beroepszaak zal het dit verkiezingsjaar niet snel meer kunnen komen.

Sowieso hoeft een celstraf geen beletsel te zijn om op het stembiljet te staan. In 1920 deed de socialist Eugene V. Debs – na een veroordeling wegens zijn rol bij een verboden autostaking – vanuit de cel mee aan de presidentsrace (en haalde 3,4 procent van de stemmen). In kringen rond Trump is eerder gesuggereerd dat de ex-president desnoods een soortgelijke prison campaign zou willen voeren. Bij eventuele winst zou opperrechter John Roberts van het Hooggerechtshof hem in de cel de ambtseed kunnen laten afleggen. In het geval van een eventuele veroordeling op federaal niveau zou Trump zichzelf vervolgens als eerste presidentiële daad gratie kunnen verlenen om terug te keren naar het Witte Huis – al zou dat bij de zwijggeldzaak niet kunnen, omdat het aanklachten op staatsniveau betreft.

Electoraal: maakt een strafblad de Republikeinse kiezer iets uit?

Dit soort wilde scenario’s gaan er wel vanuit dat de kiezer Trump niet zou afrekenen op een eventueel strafblad. En dat is minder zeker. Enerzijds wordt de harde kern van Trumps achterban extra gemotiveerd door alle juridische perikelen van hun held. Anderzijds bleek bij de voorverkiezingen – die Trump begin dit jaar snel en met groot gemak won – dat een niet te verwaarlozen minderheid van het Republikeinse electoraat hem beu is. Ook nadat hij de nominatie half maart had veilig gesteld, bleef zijn laatst overgebleven rivaal Nikki Haley opmerkelijke aantallen stemmen trekken. Zelfs nadat zij haar kandidatuur al had opgeschort, scoorde zij in staten die nog moesten stemmen tussen de 13 en 22 procent.

Nu de voorverkiezingsrace bijna tot een eind komt, heeft een vijfde van de Republikeinse primary-stemmers op Haley gestemd. En uit de exitpolls die Amerikaanse media hielden rond enkele van deze stembusgangen, blijkt dat de Haley-stemmers sterk verschillen van de Trump-aanhang. Ze zijn hoger opgeleid, welvarender, wonen veel vaker in een voorstad dan op het platteland. Vooral zijn ze veel positiever gestemd over de staat van het land, president Biden en hun eigen toekomst. Hun stem op Haley is bovenal een proteststem tegen Trump en diens populistische greep op de Republikeinse Partij.

In dezelfde exitpolls geeft een flink deel van de Haley-kiezers desgevraagd aan in november niet op Trump te zullen stemmen. En dit aandeel stijgt verder in het geval van een veroordeling. Haley zelf zei vorige week in november wel op Trump te gaan stemmen.

In een ander onderzoek, afgenomen bij de aftrap van het New Yorkse strafproces, gaf 60 procent van de onafhankelijke (zwevende) kiezers aan niet op een veroordeelde Trump te stemmen. Onder Republikeinen was dit 24 procent, met nog eens 24 procent die twijfelde. Deze oude zwijggeldzaak is in de ogen van veel kiezers echter wel minder ernstig van aard – zeker vergeleken met de delicten in Trumps andere drie strafzaken (over de bemoeienis met de uitslag van 2020 en de staatsgeheimen die hij hamsterde).

Deze enquêtes zijn bovendien vaak meer dan een half jaar voor verkiezingsdag afgenomen. Een deel van de Trump-sceptici zal zich na een polariserende algemene campagne de komende maanden alsnog achter de Republikeinse kandidaat scharen, is de verwachting. Een ander deel kan echter wel degelijk op Biden gaan stemmen of thuisblijven.

Een vrijspraak van Trump zou kunnen helpen deze critici nog tijdig terug te winnen. Een veroordeling daarentegen kan juist een extra argument zijn de rug in november recht te houden. Zelfs als het New-Yorkse vonnis zo uiteindelijk maar een kleine minderheid van de weifelaars beïnvloedt, zijn dat vele tienduizenden stemmen die Trump nodig heeft als het presidentschap, zoals in 2016 en 2020, weer in een handvol swing states met minieme marges wordt beslist.

Financieel: het meeste geld stroomt binnen na tegenslag

Het kost Trump nooit veel moeite om geld op te halen bij zijn trouwste aanhangers, maar juist bij tegenslagen piekt de geldstroom. Na zijn verloren verkiezingen van 2020 hengelde hij een kwart miljard dollar aan kleine donaties binnen voor zijn kansloze pogingen de uitslag nog aan te vechten. Nadat hij zich in augustus vorig jaar moest melden bij justitie in Atlanta voor zijn verkiezingsinmenging en er voor het eerst een arrestantenfoto van hem werd genomen, haalde hij in één dag 4 miljoen dollar op. De ‘mugshot’ figureert sindsdien op allerlei Trump-merchandise. Zijn miljoenenboete in de civielrechtelijke zaak tegen zijn zakenimperium leidde afgelopen maart tot een nieuwe inkomstenpiek.

Ook zijn lopende New-Yorkse strafproces greep hij aan voor fondsenwerving. Nadat de rechter hem een boete van 9.000 dollar oplegde wegens het herhaaldelijk schenden van zijn zwijgplicht over hoofdrolspelers in de zaak, verstuurde Trump een bedelmailtje in kapitalen aan zijn fans: „Ze willen me het zwijgen opleggen. Ze denken dat ze me kunnen laten leegbloeden en me de mond snoeren, maar ik zal nooit ophouden voor jullie te vechten!” In april, de maand waarin het proces begon, haalde Trump voor het eerst deze race meer geld op dan Biden. De campagnegiften in mei, toen Trump de hele maand in de rechtszaal zat, moeten nog bekend worden, maar hij lijkt zijn achterstand op Biden in te lopen.

Ook een (gedeeltelijke) vrijspraak kan Trump aanwenden om nog meer donaties te vragen: ‘Help mij na deze mislukte linkse heksenjacht’. En als het vanwege een verdeelde jury tot een mislukt proces (‘mistrial’) komt: dat is géén vrijspraak en het OM kan dan bepalen dat het de hele zaak nog een keer laat voorkomen.

Ook een (gedeeltelijke) vrijspraak kan Trump aanwenden om nog meer donaties te vragen: ‘Help mij na deze mislukte linkse heksenjacht’. Maar een veroordeling zou Trump waarschijnlijk meer opleveren. En een celstraf zou nog veel meer kunnen genereren. Daar leek hij in de rechtszaal de afgelopen weken welhaast naar te solliciteren door zich meermaals niet aan de huisregels van rechter Merchan te houden.

Trump kan elke dollar gebruiken, want zijn financiële achterstand op Joe Biden is groot. Niet alleen werven de president en zijn Democraten tot nu toe veel makkelijker fondsen, Trump is veel geld kwijt aan advocatenrekeningen. Begin dit jaar telden die al op tot ruim 100 miljoen dollar en Trump rekt mazen in de federale regels voor campagnefinanciering zeer ruim op om zijn juristen uit de partijkas te kunnen blijven betalen.

Het geld vliegt er net zo snel uit als het binnenkomt. Dit zijn allemaal dollars die zijn Republikeinen niet kunnen uitgeven aan tv-spotjes, reclametelefoontjes of billboards in andere verkiezingsraces dit najaar. Maar kandidaat Trump heeft dit verkiezingsjaar een geheel eigen podium ontdekt: de rechtszaal.

Delen





Mail de redactie