Category: Verkiezingen Europees Parlement

Veel Europeser dan de Nieuwstraat/Neustrasse krijg je het niet in de EU: aan de ene kant ligt Kerkrade, aan de andere kant Herzogenrath, de grens doorkruist de weg. Nederland stemt donderdag, Duitsland volgt zondag.

Op de Kerkraadse trottoirs, aan de Nederlandse kant, klinkt enthousiasme over de verhoudingen met het zo nabije buurland. Maar niemand lijkt echt warm te lopen voor een stem voor het Europees Parlement. Een jonge vrouw die haar hond uitlaat, blijft thuis bij de verkiezingen „omdat het niet veel uitmaakt”. Een oudere man, druk bezig in zijn tuin, stemt al niet meer sinds de PvdA als grootste partij in 1977 niet in het kabinet kwam: „Wat heeft het dan voor zin?” En nee, ze willen allebei niet met naam of foto in de krant.

Even verderop zegt Rade Orasanin dat stemmen altijd uitloopt op teleurstelling. „Ik hoopte bijvoorbeeld op verbetering met de nieuwe coalitie en dan hoor ik nu weer dat schoolontbijten misschien gaan verdwijnen. Europa is bezig met de verkeerde dingen: regels over van alles, maar één benzineprijs voor Europa lukt niet.”

Hoe anders is dat aan de Duitse kant van de straat, de Neustrasse. Max Röttger sleutelt aan zijn auto. Hij woont van kindsbeen af aan in de Neustrasse en vindt de verhoudingen aan de grens verbeterd. „We leven op een mooie manier samen.” Europa als geheel wenst hij hetzelfde toe. Röttger gaat in elk geval progressief stemmen: „Uit de kieswijzer kwamen de Piratenpartij, Volt en Die Grünen. Ik ga later deze week nog even de programma’s bekijken voor een definitieve keuze.”

De opkomstpercentages bij de Europese verkiezingen in 2019 laten een fors verschil zien: in Kerkrade ging 32,98 procent van de kiesgerechtigden stemmen, in Herzogenrath 58,57 procent.

Duitse betrokkenheid

Wie de bewoners van Herzogenrath aanspreekt, stuit op meer betrokkenheid dan in Kerkrade. Richard Nielsen, bijvoorbeeld, zit met zijn zestien jaar zondag op een stembureau en is al volop actief in de CDU en de Junge Union, de jongerenorganisatie van die partij. Hij maakt zich zorgen over de ruk naar rechts in Nederland en is blij met „de terugval van de [anti-immigratiepartij] AfD in de Duitse peilingen na een aantal affaires”.

Peter Dinninghoff heeft het evenmin op de politieke uitersten en stemt daarom zondag „op een partij uit het politieke midden”. De oud-politieagent is druk met het in kaart brengen van de geschiedenis van de Nieuwstraat/Neustrasse die volgens hem nog maar eens duidelijk maakt hoe uniek de huidige situatie is: „Dit is het hart van het land van Karel de Grote. Na zijn dood werd zijn rijk opgedeeld in twee helften, ruwweg het huidige Duitsland en het huidige Frankrijk. Veel van de oorlogen daarna zijn op die scheiding terug te voeren. Een samenwerking zoals nu is echt iets zeldzaams.”

De splitsing van de stad dateert van 1816. Sinds die tijd vormden onder meer hekken, prikkeldraad, een stroomdraad met 220 volt (tijdens de Eerste Wereldoorlog) en een muurtje de grensafscheiding. Het muurtje sneuvelde pas twee jaar na de Berlijnse Muur.

Presentator Mart Smeets bezorgde de Nieuwstraat/Neustrasse bekendheid tijdens het WK voetbal van 1990. Tijdens West-Duitsland tegen Nederland stond hij op de grens en suggereerde spanning die er eigenlijk niet hing. Door die verslaggeverstoon liep het later die avond toch uit op rellen. Ook Dinninghoff werd die avond ingezet. „Het was een van de eerste keren dat we als politiekorpsen echt goed samenwerkten.”

Sindsdien haalden beide kanten hun banden verder aan. Al levert die grens soms nog rare toestanden op. „Raak je hier gewond bij een verkeersongeluk, rol dan naar de Duitse kant” adviseert Dinninghoff. „Daar keren de verzekeraars betere schadevergoedingen uit.

Beide gemeenten werken onder de naam Eurode samen op tal van gebieden, van stadsontwikkeling tot verduurzaming. Een verklaring voor de opkomstverschillen hebben de twee burgemeesters niet. „Misschien is het de booming economie in de regio Aken”, suggereert de Kerkraadse burgemeester Petra Dassen (CDA). „Aan onze kant gaat het moeizamer en blijven mensen makkelijker hangen in slachtofferschap, terwijl er ook veel goed gaat. Maar Den Haag en Brussel voelen ver weg.”

Buiten de gemeenten om vinden Duitsers en Nederlanders elkaar met bijvoorbeeld gezamenlijke feesten en een ecologische wei voor kinderen. Benjamin Fadavian, de SPD-burgemeester van Herzogenrath, roemt een eigen initiatief van de brandweer van de beide brandweerkorpsen om ervoor te zorgen dat elkaars slangen op elkaar aan te sluiten zijn. Een koppelstuk volstond. „Zo simpel kan het zijn. Politici hadden daar nog jaren over moeten vergaderen”, lacht Dassen.

„Juist vanwege dat gevoel van verbondenheid en het vrijwel dagelijks de grens overgaan, vonden de mensen hier de afsluiting tijdens coronatijd moeilijk”, zegt ze. Ze ziet meer absurditeiten. „Nederlanders die in Duitsland een baan hebben en niet thuis mogen werken, omdat de sociale verzekeraar dat niet toestaat. Ook een tweetalige kinderopvang stuitte op blokkerende regels. En een Duitse leraar mag geen gastles geven op een Nederlandse school. Dus gaat de klas nu naar Duitsland. Dat mag wel.”

Beide burgemeesters dromen hardop van een pilotstatus als dubbelstad, waar de grenzen en juridische verschillen zoveel mogelijk vervagen. Fadavian: „Regionale en provinciale bestuurders in beide landen tonen veel interesse. Nu moeten ook Berlijn, Den Haag en Brussel enthousiast worden.” Dassen: „Europa biedt op zich mogelijkheden voor zo’n plan. Maar hoe het precies uitpakt, wordt pas in de praktijk duidelijk. We moeten het gewoon gaan doen.”

Lees ook
Stemmen voor Europa? De lijsttrekkers krijgen de kiezer niet snel enthousiast

Delen

Mail de redactie