De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft toegegeven zijn Israëlische collega Isaac Herzog de toegang tot het Turkse luchtruim te hebben ontzegd. Dat zei hij dinsdag op een G20-bijeenkomst in Brazilië. Herzog wilde een vlucht nemen die hem over het Turkse luchtruim naar Azerbeidzjan zou brengen, voor de COP29. De Israëlische president meldde afgelopen zaterdag dat hij vanwege „veiligheidsoverwegingen” niet meer naar de top zou gaan.
Erdogan heeft Herzog naar eigen zeggen gewezen op „alternatieve routes” naar Azerbeidzjan. Maar de andere routes, over de luchtruimen van Syrië, Irak of Iran, waren voor Israël al langer geen optie meer.
De Turkse president verzet zich sinds de oorlog in Gaza als een van de felste wereldleiders tegen Israël. Al op 4 november 2023, minder dan een maand na de Hamasaanslagen van 7 oktober dat jaar, haalde Erdogan de Turkse ambassadeur in Israël terug naar Ankara, vanwege de „humanitaire tragedie” in Gaza.
Erdogan noemt Israël al langer een „genocidale terreurstaat” en vergeleek de Israëlische premier Benjamin Netanyahu in december 2023 zelfs met Adolf Hitler. In mei 2024 verbrak Turkije alle economische banden met Israël, tot dat moment een belangrijke handelspartner. In augustus sloot Turkije zich vervolgens aan bij de genocidezaak die Zuid-Afrika tegen Israël aanspande bij het Internationaal Gerechtshof in Den Haag.
Herzog gaf aan uit „veiligheidsoverwegingen” niet naar Azerbeidzjan te gaan. Foto Gil Cohen-Magen / Pool via Reuters
In Spanje is de bevolking over alles verdeeld, maar over één ding is iedereen het eens: Rafael Nadal is de beste sporter uit de Spaanse geschiedenis. Na 22 jaar stopt Nadal op 38-jarige leeftijd als professioneel tennisser en daar wordt uitgebreid bij stilgestaan in Malaga, waar de finale van de Davis Cup, de landenwedstrijd in het tennis, wordt gespeeld. De stad hangt vol met spandoeken met de woorden „Gracias, Rafa”. Verspreid over het centrum staan schermen die de hoogtepunten van Nadals carrière afspelen. Het is het afscheid van een grootheid, hoor je op straat.
„Una leyenda”, zegt Luis Garcia Huergo met de Spaanse vlag om zijn nek, gekleed in een rood shirt. Hij komt helemaal uit Asturias, het noorden van Spanje, om het afscheid van Nadal bij te wonen. „Ik volg Nadal al sinds hij een klein jongetje is. De hele wereld ben ik afgereisd voor hem, dus je kunt je voorstellen dat dit een emotionele dag is voor mij”, zegt García.
Bij de spelerstent staan tientallen fans zenuwachtig te wachten op het Spaanse team. Ze zitten in het gras of op klapstoelen die ze zelf hebben meegenomen. „We zijn vanuit school direct hierheen gekomen”, zegt de 15-jarige Emilio. Hij is groot fan van Carlos Alcaraz, maar hoopt ook een glimp op te vangen van Nadal. „Door Nadal is er een Alcaraz. Hij heeft het tennis groot gemaakt en ervoor gezorgd dat jonge mensen tennis leuk zijn gaan vinden”, zegt de tiener. De 69-jarige Claudia Bejerano uit Cadíz vangt het gesprek op en knikt instemmend. Ze zit al bijna twee uur op haar klapstoeltje, een hoed op en een gigantische zonnebril op haar neus tegen de brandende zon. „Rafa is als een zoon. Hij was altijd in mijn woonkamer. Op televisie weliswaar, maar hij is familie.”
Dinsdag aan het begin van de middag loopt de 22-voudig grandslamwinnaar de baan op voor een laatste training. Hij oogt vastberaden, vloekt wanneer hij de bal in het net slaat. „Vamos!”, roept iemand langs de zijlijn. De ruimte is gevuld met journalisten. „Het is ook voor ons een emotionele week. Jarenlang volgden we Rafa overal naartoe en dat is na deze week klaar”, zegt een journalist van de populaire Spaanse radiozender Cope in zijn microfoon.
Bij Nadal druppelt het zweet van zijn gezicht. Na een uur trainen bedankt Nadal de aanwezige pers. „Tot straks”, zwaait hij. In aanloop naar de Davis Cup waren er twijfels of Nadal wel zou kunnen spelen omdat hij zich niet „topfit” voelde. De Spanjaard kampt al jaren met blessures. Maar dinsdagmiddag 17 uur zal hij in actie komen, in de eerste enkelpartij van de wedstrijd tussen Spanje en Nederland.
Fans van Rafael Nadal poseren bij een van de grote spandoeken buiten het stadion in Malaga, waar Nadal zijn laatste wedstrijd speelde.Foto AFP
Land in rouw
Sinds Nadal op 10 oktober aankondigde na de Davis Cup te zullen stoppen, is Spanje ‘in rouw’. In talkshows, kranten, op de radio. Iedereen blikt terug op zijn carrière en wat die betekent heeft voor het land en het tennis. Oud-tennisser en directeur van de Davis Cup Feliciano López vertelt hoe Nadal door zijn „nederige” karakter „de harten van de Spanjaarden heeft veroverd”. „Zelfs de mensen die geen tennis kijken, zaten de afgelopen jaren gekluisterd aan de buis om Rafa te zien spelen. Wat hij heeft betekent voor het tennis is niet in woorden te omschrijven”, zegt de 43-jarige López, die in zijn carrière vaak tegen Nadal speelde en hem meerdere keren heeft verslagen.
López vertelt over de Davis Cup van 2004, toen Nadal zijn debuut in het toernooi maakte. „We waren allebei nog heel jong, maar de wijsheid en strijdlust van Rafa was toen al bewonderenswaardig”, lacht López. Spanje speelde in de eerste ronde tegen Tsjechië en Nadal verloor zijn eerste twee wedstrijden. De winst voor Spanje hing af van de partij die López moest spelen. „Hij kwam naar me toe rennen en zei dat we zouden winnen. Die mentaliteit, ondanks de achterstand, is wat Rafa zo’n bijzondere speler maakt.” Spanje won uiteindelijk van Tsjechië en wist de Davis Cup van 2004 in de wacht te slepen.
Volgens López zal met het vertrek van Nadal de tennissport nooit meer hetzelfde zijn. „We hebben de afgelopen jaren prachtig tennis gehad met Rafa, Roger Federer en Novak Djokovic. Ik denk niet dat er ooit iemand is die hen kan overtreffen. En als er al een speler is die een topprestatie levert, dan zal hij altijd vergeleken worden met dat drietal.”
Máár, besluit López: „Er is niemand zoals Rafa. En dan bedoel ik niet alleen zijn spel, maar ook Rafa als mens.” Volgens López is hij – ondanks zijn drukke sportcarrière – een familieman en een goede vriend. Iemand die altijd tijd maakt voor mensen die dicht bij hem staan. „Hij vergeet nooit waar hij vandaan komt.”
In de fanzone bij het stadion verschijnen honderden fans die afscheid willen nemen, onder wie de Nederlandse Emilie Grunewald uit Haarlem. Ze is met een vriendin en beiden dragen een oranje shirt en om hun pols een zweetband met de Spaanse vlag. „Natuurlijk zijn we blij als Nederland wint, maar ik hoop stiekem toch wel dat Nadal wint. Dat is wel mooi, als afsluiting van zijn carrière”, zegt Grunewald. De Haarlemmers spelen zelf ook tennis en volgen de Spanjaard op de voet. „Al die blessures en dat toch zo hoog in de top spelen. Dat is echt wel legendarisch hoor”, zegt Grunewald.
Lees ook
Groots winnen, groots verliezen: Rafael Nadal kon het allebei
Laatste wedstrijd
Het stadion José María Martín Carpena stroomt vol. Wanneer de wedstrijd op het punt staat te beginnen, gillen fans de naam van hun idool. Hoewel Nadal eerder tijdens een persconferentie zei dat „de emoties moeten wachten” tot na de wedstrijd, vullen zijn ogen zich met tranen. Zijn tegenstander Botic van de Zandschulp krijgt een introductie en wanneer de commentator hetzelfde moet doen bij Nadal zegt hij: „Dit is een grootheid die geen introductie nodig heeft.” Vervolgens somt hij toch diens 22 grandslamtitels op. „Roland Garros: 2005”, roept de commentator. „Hé!”, gilt het publiek. „2006, 2007, 2008, 2010, 2011.” En zo veertien keer. „Wimbledon: 2008, 2010”, klinkt het door de speakers. „Hé!”, roepen de fans telkens weer.
De wedstrijd loopt niet lekker voor Nadal. Hij verliest de eerste set en komt ook in de tweede set achter tegen Van de Zandschulp. Dat weerhoudt zijn supporters er niet van om de feeststemming erin te houden. „Rafa! Si, se puede”, klinkt het. „Je kunt het Rafa!”
Het mag niet baten. Nadal verliest in twee sets. Hij bedankt het publiek en druipt af naar de uitgang. Terwijl hij wegsnelt, krijgt hij een staande ovatie van het publiek. „Ik heb mijn eerste wedstrijd bij de Davis Cup verloren en ik heb mijn laatste verloren. De cirkel is nu rond”, lacht hij later bij de persconferentie.
Wanneer Nederland Spanje later op dinsdagavond uitschakelt, is het écht einde oefening voor Nadal. „De realiteit is dat je dit moment niet wilt bereiken in je carrière”, zegt hij kalm tijdens zijn afscheidsspeech in het stadion. „Ik wil niet stoppen met spelen, maar mijn lichaam zegt wat anders en dat moet ik accepteren. Ik heb alles gegeven wat ik in me had en meer kon ik niet doen.”
Nadal bedankt geëmotioneerd iedereen die hem de afgelopen jaren heeft gevolgd. ,,En dan ook echt iedereen: collega’s, familie, tennisfans en de pers. Het was een enorme eer en ik ben jullie uit de grond van mijn hart dankbaar dat jullie een deel uitmaakten van mijn verhaal. Muchisimas gracias por todo.”
Rafael Nadal neemt afscheid van het Spaanse publiek in Malaga. Foto EPA
Op de grote schermen wordt een compilatie van zijn carrière afgespeeld. Persoonlijke boodschappen van tennisgrootheden als Serena Williams, Roger Federer, Novak Djokovic komen voorbij. Fans in het publiek pinken tranen weg, en ook Nadal kijkt met vochtige ogen toe. ,,We zullen je erg missen”, sluit de Spaanse Davis Cupcaptain David Ferrer af. Een daverend applaus volgt en nog één keer roepen honderden fans zijn naam: „Rafa!” Dan verlaat Rafael Nadal voor de laatste keer de tennisbaan.
Buiten het stadion staan Spaanse fans elkaar te troosten. „Het doet pijn, want hij verdiende nog één keer die winst voor zijn vertrek. Dat zou een mooi afscheidscadeau zijn geweest”, zegt Luis García Huergo teleurgesteld bij de uitgang. „Maar hij is op. Hij heeft ons hele mooie jaren gegeven en die moeten we koesteren.”
Spanje gaat de komende jaren 900.000 ongedocumenteerde migranten voorzien van een verblijfsvergunning. Dat heeft de Spaanse migratieminister Elma Saiz dinsdag bekendgemaakt, schrijft de Spaanse krant El País. Saiz wil de komende drie jaar 300.000 migranten per jaar uit de illegaliteit halen.
De nieuwe regel werd dinsdag goedgekeurd in de ministerraad, en moet over zes maanden ingaan. Het doel ervan is het aantrekken en behouden van buitenlandse arbeidskrachten. Daarnaast moet de informele economie krimpen.
Spanje heeft een vergrijzende bevolking en de aanwas van de jeugd in de beroepsbevolking is klein. Spanje heeft een vruchtbaarheidscijfer van 1,2, een van de laagste wereldwijd. „Spanje moet kiezen tussen het zijn van een open en welvarend land, of een gesloten en arm land. Wij hebben voor het eerste gekozen”, zei Saiz.
De Spaanse economie is met een groei van bijna 3 procent over 2024 een van de snelst groeiende economieën van West-Europa. Maar volgens minister Saiz kan de Spaanse verzorgingsstaat alleen overeind gehouden worden als er jaarlijks tussen de 250.000 en 300.000 belastingbetalende arbeidsmigranten bij komen.
Lees ook
Spaanse premier: zonder extra immigranten stort onze economie in
Stallen die niet meer voldoen aan de eisen van paardenwelzijn, betonrot in de tribune, velden die volgens gebruikers „de helft van de tijd” niet bruikbaar zijn en volgens staleigenaren „soms wel zeven of acht lekkages per dag”.
Dát draf- en renbaan Duindigt in een erbarmelijke staat verkeert en een opknapbeurt nodig heeft, is voor iedereen duidelijk. Dat Duindigt – de enige nog overgebleven renbaan in Nederland, met een geschiedenis die teruggaat tot 1901 – behouden moet blijven, vinden bijna alle fracties in de Wassenaarse gemeenteraad. Net als de wethouder.
Dat daarvoor een investeerder nodig is, wordt ook begrepen. Die heeft zich ook al aangediend: Stichting Villa Betty van de Amsterdamse vastgoedondernemer Niek Sandmann. De stichting wil tien miljoen euro investeren in de renovatie van Duindigt en zich langere tijd committeren aan de renbaan.
En toch is er dinsdagavond een extra ingelaste raadsvergadering in Wassenaar, die eindigt met een motie van wantrouwen tegen wethouder Wim Koetsier (Ruimtelijke Ordening, CDA). Wegens het staken van de stemmen wordt die volgende week opnieuw in stemming gebracht.
Derby’s
Het klonk drie jaar geleden alsof er eindelijk schot zat in het slepende dossier Duindigt. De renbaan dreigde sinds begin jaren negentig meerdere malen failliet te gaan, terwijl het de enige baan is waar derby’s plaatsvinden, races met de jockey op het paard.
In de jaren zeventig en tachtig „was de sport skyhigh”, zegt Paul Mulder, voorzitter van de Stichting Nederlandse Draf- en Rensport (SNDR), die de eigenaar is van Duindigt. „Maar daarna hebben we de boot gemist, onvoldoende aan marketing en pr gedaan.”
De nieuwe Wet op de kansspelen, die in 2021 inging, heeft „ook niet geholpen”, zegt Mulder. Daardoor ging de omzet van het wedden op paardenkoersen niet langer grotendeels naar de sport: „De afdrachten zijn zo gereduceerd dat we er niet op kunnen overleven. Maar het is lastig om een ander businessmodel te vinden. De kurk was het wedden.” In afwachting van de nieuwe wet bleven investeringen uit. Terwijl de hypotheekrente 40.000 euro per maand is.
Zo nijpend werd de situatie dat de SNDR op zoek ging naar een nieuwe eigenaar voordat de renbaan failliet zou gaan. Die dacht ze in 2021 eerste instantie gevonden te hebben bij een ontwikkelaar die de renovatie en exploitatie van Duindigt met de bouw van een hotel en casino wilde bekostigen.
Villa Betty
Tot zich Stichting Villa Betty aandiende, die óók de renbaan wilde behouden en dat wil bekostigen door ook andere paardensporten op het terrein toe te staan, en er 46 woningen neer te zetten.
Sam Gouveneur van de stichting speelt zelf polo op Duindigt. „In het begin waren we als gebruikers enthousiast over het andere plan. Eindelijk zou de renbaan opgeknapt worden, ieder jaar was het toch onduidelijk of Duindigt nog zou bestaan. Maar tot ieders verrassing en irritatie lag de focus op het hotel, en moest een deel van ons van het terrein af.”
Gouveneur bedacht een alternatief en klopte aan bij Niek Sandmann, zijn oude werkgever. „Niek houdt van bijzondere dingen, dus hij was enthousiast.”
Maar bij de gemeente ontstond vervolgens onduidelijkheid, zegt wethouder Wim Koetsier in de raadsvergadering dinsdagavond: wie was nu de namens SNDR gevolmachtigde ontwikkelaar? De eerste initiatiefnemer met het hotel en casino, die met de gemeente in gesprek bleef, of Villa Betty?
Volgens SNDR sinds april vorig jaar de laatste. De bond noch de investeerder begrijpen waarom Villa Betty zo lang moet wachten op het college om te horen of haar plannen in principe in overeenstemming zijn met het bestemmingsplan. Alleen dan gaat de koop van de renbaan door.
De wethouder houdt ondertussen vol dat hij pas sinds eind september „helderheid heeft gevonden” dat de vorige ontwikkelaar niet meer in beeld is. En dat hij nu nog geen besluit kan nemen, komt omdat er volgens hem openstaande vragen zijn bij de plannen van Villa Betty, onder meer over de verkeersstromen. Koetsier wil ook meer details over de langjarige exploitatie dan een „globale indicatie”.
Gedraal
De fracties in de gemeenteraad vinden het maar verwarrend. Er wordt gesproken over chaos bij de besluitvorming en „gedraal”. Oppositiepartij Lokaal Wassenaar! vraagt rechtstreeks aan de wethouder of hij „jokt”. Diverse fracties hebben vragen of woningbouw noodzakelijk is, of de provincie financieel kan bijdragen zodat er niet gebouwd hoeft te worden, en of de groene zone die de renbaan is wel „een gracht” blijft tussen Wassenaar en Den Haag.
De eenmansfractie Democratische Liberalen ziet geen gevaar in een faillissement omdat de bestemming van het terrein nu eenmaal renbaan is. Terwijl oppositiepartij Hart voor Wassenaar er juist op wijst dat „niet op iedere straathoek iemand staat die een renbaan kan exploiteren”.
Op de publieke tribune wordt ondertussen tijdens het debat diep gezucht en met ogen gerold, door zowel de renbaan-gebruikers als omwonenden. „Wat een nonsens”, zegt iemand.
Dat de wethouder aanbiedt „om zo snel mogelijk, zelfs al morgen” met Villa Betty om de tafel te gaan zitten „om te kijken wat er mist”, kan de gemoederen niet bedaren. Hart voor Wassenaar dient een motie van wantrouwen in omdat Koetsier er volgens die partij „geen blijk van geeft de situatie onder controle te hebben”.
De wethouder is aangedaan. Na afloop zegt hij: „Het doet me echt wat dat het water de mensen aan de lippen staat. Maar de gemeente is niet verantwoordelijk voor de financiële malaise.”
Hij zegt ook: „Ons belang is dat er een goed plan komt. We hebben de kans om het nu in één keer goed te doen, we willen over tien jaar hier niet wéér staan.”
Er was vooraf veel twijfel of het ging lukken, maar busfabrikant Ebusco kan een (zeer bescheiden) feestje vieren: de uitgifte van nieuwe aandelen is geslaagd en heeft 36 miljoen euro opgeleverd.
Ebusco, Brabantse bouwer van elektrische bussen, zit in enorme financiële problemen en heeft dringend nieuw geld nodig. Door onderdelentekorten en een moeizame productiestart bij een fabriek in China lukt het nauwelijks om bussen af te bouwen.
De aandeelhouders van Ebusco stemden in oktober in met de nieuwe aandelenuitgifte. Hierbij waren veel twijfels of er genoeg interesse bij geldschieters zou zijn. Stond Ebusco er niet té slecht voor om investeerders voor zich te kunnen winnen?
Het blijkt nu toch gelukt. Onder meer de Chinese batterijfabrikant Gotion koopt voor 1,8 miljoen euro aan Ebusco-aandelen. Het bedrijf kan nu een tijdje vooruit, maar de situatie blijft penibel. Ebusco liet deze maand al weten dat het zelfs met het nieuwe geld uit de aandelenuitgifte nog 25 miljoen aan werkkapitaal tekortkomt.
Ziet u een taalfout of een feitelijke onjuistheid?
U kunt ons met dit formulier daarover informeren, dat stellen wij zeer op prijs. Berichten over andere zaken dan taalfouten of feitelijke onjuistheden worden niet gelezen.
Om dit formulier te kunnen verzenden moet Javascript aan staan in uw browser.
Ze zouden hem graag een „mooi adios” geven, zeiden de mannen van het Nederlandse Davis Cup-team zondag nog met enige bravoure. Alles in en rond het sportpaleis van Málaga draaide de afgelopen dagen om het afscheid van Rafael Nadal. De 38-jarige tennislegende ging met het Spaanse team op voor zijn laatste doel: het winnen van de Davis Cup voor eigen publiek.
Nadal probeerde rustig te blijven onder zijn naderende afscheid. Richting de kwartfinale tegen Nederland zei hij niet in Málaga te zijn “om met pensioen te gaan”. Nee, hij wilde gefocust blijven op het spel, Spanje verder helpen in het toernooi. Het liefst tot de finale, die zondag plaatsvindt. “Emoties, die zijn voor het laatst.”
Toch trillen zijn handen dinsdag bij het horen van het Spaanse volkslied. Met moeite kan hij zijn tranen bedwingen. En als de tienduizenden Spanjaarden op de tribune hem toezingen met Rafa, Rafa, Rafa, steekt hij dankbaar zijn hand de lucht in.Pas enkele uren voor de wedstrijd was doorgesijpeld dat de Spaanse captain David Ferrer hem zou inzetten in de eerste wedstrijd tegen Botic van de Zandschulp, en dus niet in het dubbelspel tegen de eveneens voor een afscheid staande Wesley Koolhof (35).
Lees ook
Groots winnen, groots verliezen: Rafael Nadal kon het allebei
Nerveus
Zowel Nadal als Van de Zandschulp heeft de zenuwen in de openingsset nog niet onder controle. Van de Zandschulp maakt het zichzelf in zijn eerste servicegame moeilijk. Hij maakt drie dubbele fouten op rij, maar Nadal weet niet te profiteren. De Spanjaard is ver verwijderd van het spel in zijn beste jaren, waarin hij met name op gravel onverslaanbaar was. Nu kan hij simpelweg niet snel genoeg bij ballen komen die in de hoeken werden gespeeld.
Niet alleen zijn leeftijd, maar ook zijn gebrek aan wedstrijdritme speelt daarin een rol. Nadals laatste officiële wedstrijd dateerde van 29 juli, toen hij op de Olympische Spelen in de tweede ronde verloor van Novak Djokovic. Daarna speelde hij enkel nog twee demonstratiewedstrijden in Saoedi-Arabië. Stilgezeten had hij de afgelopen weken niet, maar ook Nadal moest erkennen dat het lastiger is om een constant niveau te houden zonder competitie.
Op 4-4 krijgt Van de Zandschulp de eerste twee breakpoints van de wedstrijd, waarvan hij de tweede benut. Na een lange rally plaatst Van de Zandschulp de bal langs de naar het net opgestoomde Nadal, om vervolgens de openingsset koeltjes uit te serveren. De tweede set begint waar de eerste was geëindigd. Opnieuw breekt Van de Zandschulp Nadal, terwijl de Spaanse fans zich steeds luider laten horen. De umpire moet het publiek meerdere malen tot kalmte manen, voordat een van beiden kan serveren.
Comeback
Nadal blijft fouten maken. Hij redt ternauwernood zijn tweede servicegame, maar wordt bij 3-1 opnieuw gebroken. Op dat moment komt even de oude Nadal naar boven. Elke tegenstander die in zijn ruim twintigjarige carrière tegenover hem stond, wist dat de Spanjaard tot grootse comebacks in staat was. Memorabel is bijvoorbeeld zijn terugkeer in de finale van de Australian Open van 2021, toen hij tegen Daniil Medvedev een 0-2 achterstand omboog. Nu breekt Nadal Van de Zandschulp terug en voert hij de druk op.
Maar een comeback zit er vandaag niet in. Bij een 0-30 achterstand in zijn eigen servicebeurt maakt Van de Zandschulp vier punten op rij, waardoor het alsnog 5-3 wordt. Nadat ook de tweede set in 6-4 is geëindigd, verlaat de Spanjaard gelaten de baan. Van de Zandschulp viert de Nederlandse voorsprong ingetogen. “Het publiek maakte het niet makkelijk”, zegt hij. “Je speelt in Spanje tegen Rafael, waarschijnlijk de grootste sportman aller tijden hier. Als ik langs de kant had gezeten had ik hem waarschijnlijk ook aangemoedigd.”
Niet veel later maakt Nadal op een persconferentie bekend dat het, ongeacht of Spanje door zou gaan, zijn laatste wedstrijd als professioneel tennisser is geweest. “Er gingen veel emoties door me heen”, vertelt hij. “We wisten dat mij laten spelen een risicovol besluit was, maar de captain besloot toch om mij het veld op te sturen. Ik kon niet op tegen het niveau en de energie van Van der Zandschulp.” Als Spanje ondanks zijn nederlaag toch door zou zijn gegaan, dan “zou het logisch zijn om mij te vervangen. Ik wil gewoon het beste voor het team”.
Dubbelspel
Het is dan aan Nadals’ natuurlijke opvolger Carlos Alcaraz om de stand namens Spanje gelijk te trekken. Zonder problemen ontdoet hij zich van Tallon Griekspoor (7-6(0), 6-3), waardoor het dubbelspel de doorslag moet geven. Opnieuw komt Alcaraz in de baan. Samen met Marcel Granollers neemt de viervoudig grandslamwinnaar het op tegen Van de Zandschulp en Koolhof.
Die wedstrijd gaat lange tijd gelijk op en is de spannendste van de avond. Nederland overleeft weliswaar twee breakpoints, maar wint wel de tiebreak in de eerste set met 7-4. Met een fanatiek coachende Nadal aan de zijkant komt het Spaanse duo in de tweede set op een break voorsprong die enkele games later weer teniet wordt gedaan. Opnieuw volgt een tiebreak, opnieuw wint Nederland.
Snel wordt alles in het stadion in gereedheid gebracht voor de klaarstaande afscheidsceremonie van Nadal. Op schermen komen hoogtepunten uit zijn carrière langs. Zelf weet de Spanjaard even niet zo goed wat hij zeggen moet. Dan dankt hij alsnog het publiek voor alle steun en wordt hij voor een laatste keer toegezongen. Hij bedwingt opnieuw zijn tranen. ,,Ik heb meer kunnen bereiken dan ik ooit had kunnen dromen.”
<dmt-util-bar article="4873764" headline="Carrière tennisgrootheid Nadal ten einde na Davis Cup-verlies tegen Nederland ” url=”https://www.nrc.nl/nieuws/2024/11/20/carriere-tennisgrootheid-nadal-ten-einde-na-davis-cup-verlies-tegen-nederland-a4873764″>
Sinds de introductie van de Wet betaalbare huur deze zomer zijn per saldo meer dan drieduizend huurwoningen van de markt verdwenen. Met name het aanbod van duurdere huurwoningen is afgenomen. Dat komt hoogstwaarschijnlijk doordat ze verkocht zijn, dan wel tegen een lagere prijs verhuurd moeten worden als gevolg van nieuwe wet- en regelgeving op de huurmarkt.
Dit blijkt uit een analyse van huurgegevens van het tweede en derde kwartaal van dit jaar. De gegevens zijn gedeeld door Rent.nl, een online dienst die gebruikers op nieuw beschikbare huurwoningen op andere platformen wijst. Er bestaat geen centraal register voor huurwoningen; de cijfers geven volgens Rent.nl het meest nauwkeurige beeld van de huurmarkt tot nu toe en liggen in lijn met eerdere schattingen.
De daling van het aantal huurwoningen is slecht nieuws voor de vrije huursector in Nederland. Die is met een aandeel van ongeveer 8 procent van de totale woningvoorraad – zo’n 700.000 woningen – internationaal gezien al klein. De afgelopen jaren is de vrije huursector juist wat gegroeid, maar die trend lijkt voorlopig te zijn gekeerd.
„Recente signalen duiden erop dat de vrije huursector krimpt”, mailt een woordvoerder van De Nederlandsche Bank (DNB) nu in een reactie: „Deze cijfers bevestigen dat beeld.” DNB maakt zich al jaren zorgen over de vrije huur. Deze sector is namelijk een vluchtheuvel voor mensen die geen huis kunnen of willen kopen. Een robuuste vrije huursector is daarnaast belangrijk voor de economie, omdat mensen makkelijker kunnen verhuizen voor een nieuwe baan. DNB-president Klaas Knot hield daarom onlangs een pleidooi voor het terugdraaien van de Wet betaalbare huur.
Scherpe daling
Uit de gegevens van Rent.nl blijkt dat uit het aanbod in de duurdere huursector (maandhuur boven de 1.158 euro) ongeveer vierduizend woningen verdwenen, een daling van een kwart. Daar staat tegenover dat er bijna negenhonderd woningen met een middenhuur (tussen 880 en 1.158 euro) bij zijn gekomen, een stijging van bijna 20 procent. Deze groei kan erop duiden dat duurdere huurwoningen tegen een lager bedrag worden verhuurd – een rechtstreeks gevolg van de Wet betaalbare huur. Met name in Diemen, Delft, Den Haag en Hilversum daalde het aantal duurdere huurwoningen scherp.
De bijna 74.000 advertenties op Rent.nl tonen dat het aantal aangeboden huurwoningen na 1 juli sterk is afgenomen. Dat is voor een deel een seizoenseffect; het aanbod van huurwoningen daalt van het tweede op het derde kwartaal altijd, door de zomervakantie. De percentages zijn hiervoor gecorrigeerd op grond van het fluctuerende aanbod uit het verleden. Zo nam bij de middenhuur het aanbod met bijna 24 procent af, terwijl dit in andere jaren bijna 37 procent was. Hierdoor bleven in dit middensegment negenhonderd woningen behouden voor de verhuur, die anders verloren zouden zijn gegaan.
De markt voor duurdere huur is ruim drie keer zo groot als die voor middenhuur. Bij deze huurwoningen was de daling dit jaar met 43 procent sterker dan in voorgaande jaren (gemiddeld ruim 25 procent). Daardoor verdwenen dit kwartaal vierduizend woningen extra uit het aanbod.
De gevolgen zijn goed te zien in bijvoorbeeld Amsterdam. In het middensegment verloor Amsterdam in het derde kwartaal een kleine honderd van de bijna achthonderd woningen die in het tweede kwartaal werden aangeboden, een verlies van ongeveer 12 procent. Met een daling als die in andere jaren zou Amsterdam bijna driehonderd middeldure huurwoningen zijn kwijtgeraakt. De Wet betaalbare huur lijkt Amsterdam dus tweehonderd van die woningen te hebben opgeleverd, goed voor een kwart van het aanbod in het tweede kwartaal.
Van de bijna 6.000 dure woningen die in het tweede kwartaal werden aangeboden, raakte Amsterdam er in het derde kwartaal zo’n 2.500 kwijt. De normale daling zou 1.500 woningen zijn geweest. Amsterdam raakte dus zo’n duizend duurdere woningen kwijt, vijf keer zoveel als er aan middeldure woningen bij kwamen.
„De middenhuur is over het algemeen qua aanbod toegenomen. Dat is een effect dat de overheid met de Wet betaalbare huur voor ogen had”, zegt Bart Kappenburg van Rent.nl. „Tegelijkertijd is er in het duurdere – en veel grotere – segment een enorme verschraling opgetreden. Netto is het aanbod op de huurmarkt er enorm op achteruitgegaan door de nieuwe wetgeving.”
Stapeling aan wetten
De afgelopen jaren is een flink pakket aan wet- en regelgeving doorgevoerd dat de geliberaliseerde huurmarkt weer aan banden moest leggen. Zo werd in sommige steden een opkoopbescherming ingevoerd, werd vermogen in box 3 zwaarder belast en ging de overdrachtsbelasting voor beleggerswoningen scherp omhoog. Ook werden vaste huurcontracten de norm en werden huurprijzen in de ‘middenhuur’-sectie gereguleerd middels een puntenstelsel.
Dat laatste werd ook geregeld in de Wet betaalbare huur. Daardoor worden, naast sociale huurwoningen, ook middenhuurwoningen voortaan gereguleerd volgens het woningwaarderingsstelsel en een huurplafond dat past bij het aantal punten.
Leeuwendeel verkocht
Met name particuliere verhuurders waren mordicus tegen de wet. Zij kondigden aan hun huurwoningen in de verkoop te zullen zetten (uitponden) zodra het lopende huurcontract met een huurder afloopt.
De cijfers van Rent.nl wijzen op een toenemende verkoop, al zal een deel van de duurdere woningen inmiddels tegen een lagere prijs worden verhuurd, vermoedt Kappenburg: „De huizen die net boven de middenhuur zaten, met een eigenaar die financiële ruimte had wat rendement in te leveren.” Het leeuwendeel van de woningen is waarschijnlijk verkocht.
Maar hoe groot de ‘uitpondgolf’ in werkelijkheid is, blijft bij afwezigheid van een centraal huurregister uiteindelijk giswerk. Bij het Kadaster wordt wel onderzoek gedaan naar het aan- en verkoopgedrag van beleggers. „In het begin van dit jaar zagen we dat investeerders zowel meer kochten als verkochten. Maar inmiddels zien we toch dat er meer huurwoningen aan eigenaars-bewoners worden verkocht en dus van de huurmarkt verdwijnen”, aldus woningmarktonderzoeker Paul de Vries.
Omdat er nog tijdelijke huurcontracten van kracht zijn, met een looptijd van twee of drie jaar, kan het zijn dat er nog een „na-ijl-effect” zichtbaar blijft. „Bij het aflopen van een contract verwacht ik namelijk dat het huurobject vaak in de verkoop gaat als het qua rendement niet meer uit kan door de verplichte nieuwe gereguleerde huurprijs”, aldus Kappenburg. „De totale huurmarkt gaat hiermee dus alleen nog maar verder krimpen en dat is zeer zorgwekkend.”
<dmt-util-bar article="4873678" headline="Sinds strengere regulering van de huurmarkt zijn er 3.000 huurwoningen minder” url=”https://www.nrc.nl/nieuws/2024/11/19/sinds-strengere-regulering-van-de-huurmarktzijn-er-3-000-huurwoningen-minder-a4873678″>
Voor het eerst sinds haar aftreden als staatssecretaris voor Toeslagen en Douane vorige week heeft NSC-politicus Nora Achahbar dinsdag gereageerd op de afgewende kabinetscrisis. „Er is een giftige cocktail ontstaan van feitenvrij spinnen en speculeren”, staat te lezen in een overzicht dat is opgesteld door Achahbar, in handen van NRC. „Dit kan het vertrouwen in de overheid, instituties en personen schaden.”
Afgelopen vrijdag werd bekend dat Achahbar zou opstappen als staatssecretaris, waarna de hele avond door premier Dick Schoof en de vier fractievoorzitters van de coalitie crisisoverleg werd gevoerd op het Catshuis over de houdbaarheid van het kabinet. Uiteindelijk werd besloten dat het kabinet door kon, zij het zonder Achahbar.
Democratische rechtsstaat eerbiedigen
Achahbar zegt dat haar belangrijkste voorwaarde om toe te treden tot dit kabinet was dat de „gezamenlijke basislijn” die in de formatie werd afgesproken zou worden gerespecteerd. Daarin werd afgesproken dat de coalitiepartijen de democratische rechtsstaat zouden respecteren. Volgens Achahbar werd „de gezamenlijke lijn in toenemende mate verlaten”.
Ze wijst daarbij op een reeks gebeurtenissen die hebben meegewogen bij haar besluit om op te stappen. In haar verklaringen linkt ze onder meer naar artikelen over staatssecretaris Chris Jansen (PVV) die de ‚minder Marokkanen-uitspraak’ van Geert Wilders nog steeds verdedigt, over Wilders die het ontslag eist van de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema en over minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening Mona Keijzer (BBB) die naar „een deel van de islamitische gemeenschap” wijst na het recente geweld in Amsterdam.
„Als staatssecretaris ben je verantwoordelijk voor alles wat wordt gedaan of nagelaten door het kabinet. Ook spreekt het kabinet met één mond”, schrijft Achahbar in haar verklaring. „In de stroomversnelling van de laatste weken werd het voor mij, tegen deze achtergrond, duidelijk dat ik niet meer naar eer en geweten effectief kon en wilde zijn in het kabinet.”
Lees ook
Bij toeslagenouders slaat het vertrek van Achahbar in als een bom
Geschrokken van onwaarheden
Tegenover Hart van Nederland zei Achahbar dinsdag geschrokken te zijn van de „onwaarheden” die in kranten en op sociale media werden gedeeld. Achahbar spreekt van een „rollercoaster” waar ze de afgelopen dag in zat. „Ik hoop dat het stopt.”
Ze ontkende dat haar vertrek te maken zou hebben met racisme onder bewindslieden. „Ik heb geen idee wat daar gebeurd is. Het lijkt wel op het spel van vroeger waarbij je iets in elkaars oor fluistert, aan het einde van de kring komt er dan een heel ander woord uit. Er is iets niet goed gegaan”, aldus de politica. Ze weigert in te gaan op de vraag van Hart van Nederland of de term ‚kut-Marokkanen’ is gebezigd in de ministerraad.
Volgens de vertrokken staatssecretaris diende ze haar ontslag in vanwege polariserende omgangsvormen. „Daarmee bedoel ik de felheid binnen de ministerraad maar met name ook wat bewindspersonen en Tweede Kamerleden naar buiten toe zeggen.” Als voorbeelden noemt ze opmerkingen van onder meer premier Schoof dat Nederland een „integratieprobleem” heeft en dat „een groot deel van de islamitische jongeren onze waarden niet onderschrijft.”
Miljardair en bitcoinfan Howard Lutnick is door aankomend president Donald Trump voorgedragen als minister van Handel. Hij krijgt een belangrijke rol bij het invoeren van de importtarieven die Trump heeft beloofd tijdens zijn verkiezingscampagne.
De 63-jarige Lutnick is nu topman van effectenmakelaar en investeringsbank Cantor Fitzgerald. Samen met Linda McMahon is hij voorzitter van het transitieteam van Trump. In die rol is hij verantwoordelijk voor het voordragen van kandidaten voor belangrijke posten.
„Importtarieven zijn een geweldig middel voor de president”, zei Lutnick in september in een interview met CNBC. „We moeten Amerikaanse arbeiders beschermen”. Trump beloofde tijdens de campagne tarieven van 10 tot 20 procent op de import uit alle landen in te voeren en voor import uit China zelfs van 60 procent. Veel economen zijn sceptisch over die protectionistische maatregel van Trump, maar in Lutnick heeft hij een enthousiaste medestander gevonden.
De aankomend minister van Handel is in tegenstelling tot veel andere bankiers op Wall Street erg te spreken over de cryptomunt bitcoin. „Ik ben een fan van crypto, maar laat me heel precies zijn: van bitcoin, alleen van bitcoin”, zei hij vorig jaar in een podcast van CNBC. „Die andere munten zijn helemaal niks”.
11 september
Lutnick kreeg na de aanslagen van 11 september 2001 nationale bekendheid, omdat twee derde van het personeel van zijn bedrijf Cantor Fitzgerald daarbij om het leven kwam. De kantoren van het bedrijf waren gevestigd op de 101e tot 105e verdieping van de door een vliegtuig getroffen en later ingestorte noordelijke toren van het World Trade Center in New York.
Hij werd ook genoemd als mogelijke minister van Financiën, maar die cruciale rol zal waarschijnlijk worden vervuld door iemand die beter valt in financiële kringen en geen negatieve reactie zal veroorzaken op de door Trump uiterst belangrijk geachte aandelenmarkten.
Liveblog Amerikaanse politiek
Donald Trump bevestigt zijn plannen om het leger in te zetten voor massadeportaties van migranten
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124622367-a0cebc.jpg|https://images.nrc.nl/cDg4RervR3RMghL8uuMLDWpkoaE=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124622367-a0cebc.jpg|https://images.nrc.nl/PI-Va84ukwAVQpuFcsL2crm7l0o=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124622367-a0cebc.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124650559-a8946d.jpg|https://images.nrc.nl/U-IaWUkE6ffNMfBa7gP1oe_asNU=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124650559-a8946d.jpg|https://images.nrc.nl/tBJLet0TkqvWZTXJnMdJPxnfzvY=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124650559-a8946d.jpg)
