Category: Vandaag

Justitie gaat voormalig mondkapjesonderhandelaar Sywert van Lienden en zijn compagnons vervolgen op verdenking van oplichting, verduistering, valsheid in geschriften en witwassen. Dat heeft het Openbaar Ministerie donderdag bekendgemaakt. Het besluit om de voormalig bestuurders van Stichting Hulptroepen Alliantie strafrechtelijk te vervolgen, volgt op jarenlang onderzoek naar de mondkapjesaffaire. Volgende maand is de eerste regiezitting in Rotterdam.

Van Lienden en zijn zakenpartners Bernd Damme en Camiel van Gestel verdienden in de coronapandemie miljoenen aan de overheid door een deal te sluiten over mondkapjes. Naar de buitenwereld lieten ze doorschemeren dat ze zonder winstoogmerk handelden en dus niks verdienden aan de order, maar in werkelijkheid bleek de deal voor alle drie zeer lucratief, vooral voor Van Lienden.

Hij heeft zelf altijd volgehouden onschuldig te zijn. Donderdagmiddag meldt Van Lienden in een reactie op het nieuws dat „deze stap weliswaar schadelijk is”, maar „ook duidelijkheid biedt”. „Het dossier zoals het er nu ligt ontkracht naar mijn mening dit verhaal al. Nu is het onze beurt om getuigen te horen en bewijsstukken aan te dragen zodat de rechtbank kan oordelen. We kunnen eindelijk beginnen.”

Publicitaire druk

Als mediapersoonlijkheid wist hij veel druk op het kabinet te zetten om met hem in zee te gaan. Hij beweerde dat de overheid te apathisch reageerde in de coronacrisis en veel hulpverleners daarom onbeschermd moesten werken. Vanuit het toenmalige kabinet klonken eerder al geluiden dat de publicitaire druk meespeelde om met Van Lienden samen te werken, maar wel in de veronderstelling dat hij er niet aan zou verdienen.

Naar Van Lienden, Damme en Van Gestel loopt eveneens een civiele zaak, aangespannen door de overheid en het huidige bestuur van Stichting Hulptroepen Alliantie. De twee partijen voelen zich misleid door de oud-bestuurders. Datzelfde geldt voor bedrijven als Coolblue en Randstad, die in hun ogen onder valse voorwendselen meededen aan het project van Van Lienden en ook aangifte tegen hem deden. In februari 2022 werd het drietal ontslagen bij de Stichting Hulptroepen Alliantie. Ook werd beslag gelegd op hun banktegoeden.

Tijdens de coronapandemie kochten Van Lienden en zijn zakenpartners in China twee grote partijen mondkapjes. In totaal ging het om 40 miljoen beschermingsmiddelen voor ruim 100 miljoen euro. Naar buiten toe stelden ze als non-profitondernemers in naam van Stichting Hulptroepen Alliantie te werken, maar de winsten vloeiden via een andere BV uiteindelijk toch naar henzelf.

Van Lienden zelf verdedigde dat aanvankelijk door te stellen dat hij een ondernemersrisico liep en zelf een deel moest voorfinancieren. Later bleek echter dat de overheid zelf het gehele bedrag had voorgeschoten. Ook de belofte dat hij „om niet” te werk was gegaan, bleek niet te kloppen.

Lees ook

De vrienden van Sywert wilden niet geloven dat hij miljoenen verdiende met zijn mondkapjes

Delen

Mail de redactie

ASML, de Nederlandse fabrikant van chipmachines, is gevraagd gedetailleerde informatie over Chinese klanten te delen met de China-commissie van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden. Binnen het Congres is veel kritiek op de regering-Biden, die onvoldoende maatregelen zou nemen om de groeiende Chinese chipindustrie af te remmen.

Begin november kregen vijf technologiebedrijven elk een openbare brief van deze commissie van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden. Net als ASML (jaaromzet 30 miljard euro) zijn de Amerikaanse firma’s KLA, Applied Materials en Lam Research aangeschreven, plus Tokyo Elektron uit Japan. Deze bedrijven leveren de belangrijkste machines voor chipproductie en halen een groot deel van hun omzet uit China. Bij ASML is dat dit jaar bijna de helft.

De oproep komt van een commissie die zich specifiek richt op de ‘dreiging van de Chinese Communistische Partij voor Amerika’. Voor 1 december dient ASML een lijst te leveren met de dertig belangrijkste Chinese klanten, een overzicht van alle geleverde apparatuur aan China, en de aangevraagde Amerikaanse exportvergunningen van de afgelopen vier jaar. Ook wil de commissie ASML’s plannen voor uitbreiding van de productie weten.

Het gaat om gevoelige informatie die het hightechbedrijf in veel gevallen niet zal willen of mogen prijsgeven. De chipindustrie, waarin jaarlijks zo’n 600 miljard dollar omgaat, is gebouwd op vertrouwelijke klantenrelaties, miljardeninvesteringen op lange termijn en geheime productiemethoden.

Qua omzet en marktwaarde (245 miljard euro) is ASML de grootste leverancier van chipmachines. Het is de bijna-monopolist in lithografiesystemen, die fijnmazige chippatronen afdrukken op siliciumschijven. Deze apparaten zijn onmisbaar voor massaproductie van halfgeleiders.

ASML wil desgevraagd geen commentaar geven op de brief en zint op een gepast antwoord. De China-commissie kan bedrijven dagvaarden om ze te dwingen te reageren, volgens bronnen in het Capitool. De House Select Committee on the Chinese Communist Party, twee jaar geleden opgericht, heeft tot nu toe geen gebruikgemaakt van dat dwangmiddel. Voorzitter is John Moolenaar, een Republikeins Congreslid uit de staat Michigan, met Nederlandse wortels. Hij staat bekend om zijn scherpe toon tegen China.

Lakse aanpak

Het Amerikaanse Congres gaat echter niet over de exportcontroles – dat is een taak van de uitvoerende macht, tot januari de regering-Biden ligt. Het Bureau of Industry and Security (BIS), onderdeel van het ministerie van Handel, beoordeelt vergunningaanvragen voor export naar Chinese bedrijven die op een snelgroeiende ‘zwarte lijst’ staan, de Entity List.

Een van de redenen dat de China-commissie de chipmachinemakers aanschrijft, is dat het BIS te weinig gegevens van techbedrijven zou krijgen en daardoor in het duister tast. „Zowel de Republikeinen als de Democraten in het Congres zijn gefrustreerd. Niet omdat de exportcontroles niet werken, maar omdat het BIS ze niet goed uitvoert”, zegt een ingewijde bij de commissie, die anoniem wenst te blijven.

De chipindustrie blijkt lastiger te reguleren dan verwacht. Moolenaar drong afgelopen maand aan op strengere handelsmaatregelen tegen het ‘clandestiene chipnetwerk’ van Huawei. Ondanks jaren van Amerikaanse sancties groeit dit Chinese concern en speelt het een sturende rol in de Chinese chipindustrie.

De Democratische senator Mark Warner verweet de regering-Biden een „lakse aanpak”, waardoor Huawei mogelijk via-via de hand heeft weten te leggen op ‘verboden’ AI-chips van de Taiwanese fabrikant TSMC. Warner is voorzitter van de Senaatscommissie voor Inlichtingen.

De chipsector is bang dat de exportmaatregelen hun innovatietempo vertragen. Een ingewijde: „In Washington is veel gelobbyd door chipmachinemakers, ook door Nederlandse en Japanse bedrijven, om de indruk te wekken dat de restricties hun winst en omzet raken. Maar de westerse leveranciers van chipmachines hebben juist een ‘suikerkick’ gehad: ze haalden de afgelopen drie, vier jaar een recordomzet uit China, omdat de Chinezen alles kochten waar ze de hand op konden leggen.”

De commissie ergert zich aan die lobby, blijkt uit Moolenaars toelichting: „Sommige chipmachinemakers vinden dat we de Amerikaanse beperkingen moeten terugschroeven omdat die hun concurrentievermogen zouden aantasten. Maar exportcontroles en een gezondere industrie sluiten elkaar niet uit.”

Bedreigen

Chinese bedrijven hamsteren productieapparatuur voor chips, meer dan de Verenigde Staten, Zuid-Korea en Taiwan samen afnemen, constateert Moolenaar in zijn brief aan ASML-topman Christophe Fouquet. „Dit zal niet alleen China helpen chips te leveren aan de Russische oorlogsindustrie, maar ook Taiwan bedreigen. China zal zich minder beperkt voelen door de dreiging van Amerikaanse sancties. Die trend is een directe bedreiging voor de nationale en economische veiligheid van de VS en hun bondgenoten.”

De Nederlandse overheid legde in 2020 al exportbeperkingen op voor ASML’s duurste chipmachines, die met extreem ultraviolet licht (EUV) werken en de modernste chips kunnen produceren. Sinds september 2022 geldt ook een zo’n exportvergunning voor een aantal systemen die met diep ultraviolet licht werken, het resultaat van diplomatieke onderhandelingen met de VS en Japan. In september scherpte het kabinet de regels opnieuw aan, om de lijn te volgen die Washington sinds oktober 2023 eenzijdig afdwong.

De lat voor lithografiemachines die nog wél naar China mogen, komt almaar hoger te liggen. Aanvankelijk was het doel van de exportrestricties de Chinese vooruitgang in kunstmatige intelligentie te remmen, vanwege mogelijke militaire toepassingen. De nadruk komt inmiddels meer te liggen op dreigende afhankelijkheid van Chinese chips in het algemeen. Met overcapaciteit en bodemprijzen zou China ook de markt voor halfgeleiders naar zich toe kunnen trekken, net zoals dat gebeurde met batterijen, zonnepanelen en elektrische auto’s.

Uit de toelichting van Commissievoorzitter Moolenaar: „De mate waarin Japan, Amerika en Nederland nu chipmachines naar China exporteren, draagt eraan bij dat de wereld afhankelijker wordt van de Chinese chipproductie.”

De nieuwe regering-Trump kan prijsdumping van chips wellicht tegengaan met importheffingen. Het is niet de verwachting dat ze aan de exportregels tornt die de regering-Biden al instelde. Wel wordt verwacht dat de VS op korte termijn de exportmaatregelen naar Chinese chipfabrieken aanscherpen, en ook Zuid-Korea betrekken in het diplomatieke overleg met Japan en Nederland. Een breder pact biedt betere bescherming tegen eventuele Chinese tegenmaatregelen, is de gedachte.

Geen optie

ASML wordt in de politieke arena van het Capitool getrokken, en dat is een plek waar het bedrijf zich liever niet bevindt. Medewerking aan informatieverzoeken als dat van de Commissie is vrijwillig, „maar je bent sowieso de dupe, of je nou meewerkt of niet”, zegt Hosuk Lee-Makiyama. Hij is directeur van de Europese denktank Ecipe en expert in internationale handel en geopolitiek.

Lee-Makiyama vergelijkt Moolenaars oproep met de manier waarop de Europese Commissie grote Amerikaanse techbedrijven om informatie vraagt om hen te reguleren – tot ongenoegen van veel Amerikaanse politici. In dit geval wordt de Europese hightech-kampioen op het matje geroepen in Washington. Al staat ASML’s hoofdkantoor in Nederland, het bedrijf heeft ook een omvangrijke Amerikaanse tak, waar achtduizend mensen werken. De oproep negeren is daarom geen optie.

De brief van de China-commissie is geen voorzetje voor nieuw beleid, denkt Lee-Makiyama. „Het Congres heeft een andere agenda dan de regering. De leden van zulke commissies moeten het hebben van soundbites en korte videofragmenten waarin ze een agressieve toon kunnen aanslaan tegen China. Dat is niet de setting waarin je een constructieve dialoog over geopolitiek kunt hebben. Als de regering-Trump meer informatie nodig heeft van de chipmachinemakers, zal ze hen bij het ministerie van Handel uitnodigen, achter gesloten deuren, en niet bij het Congres.”

Het ministerie van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp, dat over exportvergunningen gaat, laat in een reactie weten dat het in nauw contact staat met ASML, maar dat het aan het bedrijf is af te wegen welke informatie het wil en kan delen met het Congres. „Onze primaire gesprekspartners zijn de overheden, niet de parlementen.”

Voor Volt-fractievoorzitter Laurens Dassen is de oproep van het Amerikaanse Congres aanleiding om Kamervragen te stellen. „De VS blijven op deze manier de druk opvoeren op ons meest strategische bedrijf en dit kabinet heeft daar geen antwoord op. De belangen van de VS zijn niet altijd de onze. Europa moet een duidelijk signaal afgeven: wij staan voor onze belangen en bedrijven.”

Delen

Mail de redactie

ASML, de Nederlandse fabrikant van chipmachines, is gevraagd gedetailleerde informatie over Chinese klanten te delen met de China-commissie van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden. Binnen het Congres is veel kritiek op de regering-Biden, die onvoldoende maatregelen zou nemen om de groeiende Chinese chipindustrie af te remmen.

Begin november kregen vijf technologiebedrijven elk een openbare brief van deze commissie van het Huis. Net als ASML (jaaromzet 30 miljard euro) zijn de Amerikaanse firma’s KLA, Applied Materials en Lam Research aangeschreven, plus Tokyo Elektron uit Japan. Deze bedrijven leveren de belangrijkste machines voor chipproductie en halen een groot deel van hun omzet uit China. Bij ASML gaat het dit jaar bijna om de helft van de omzet van alle verkochte machines.

De oproep komt van een commissie die zich specifiek richt op de ‘dreiging van de Chinese Communistische Partij voor Amerika’. Voor 1 december dient ASML een lijst te leveren met de dertig belangrijkste Chinese klanten, een overzicht van alle geleverde apparatuur aan China, en de aangevraagde Amerikaanse exportvergunningen van de afgelopen vier jaar. Ook wil de commissie weten wat ASMLs plannen zijn voor uitbreiding van de productie naar andere landen.

Het gaat om gevoelige informatie die het hightechbedrijf in veel gevallen niet zal willen of mogen prijsgeven. De chipindustrie, waarin jaarlijks zo’n 600 miljard dollar omgaat, is gebouwd op vertrouwelijke klantenrelaties, miljardeninvesteringen op lange termijn en geheime productiemethoden.

Qua omzet en marktwaarde (245 miljard euro) is ASML de grootste leverancier van chipmachines. Het is de bijna-monopolist in lithografiesystemen, die fijnmazige chippatronen afdrukken op siliciumschijven. Deze apparaten zijn onmisbaar voor massaproductie van halfgeleiders.

ASML wil desgevraagd geen commentaar geven op de brief en zint op een gepast antwoord. De China-commissie kan bedrijven dagvaarden om ze te dwingen te reageren, volgens bronnen in het Capitool. De House Select Committee on the Chinese Communist Party, twee jaar geleden opgericht, heeft tot nu toe geen gebruikgemaakt van dat dwangmiddel. Voorzitter is John Moolenaar, een Republikeins Congreslid uit de staat Michigan, met Nederlandse wortels. Hij staat bekend om zijn scherpe toon tegen China.

Lakse aanpak

Het Amerikaanse Congres gaat echter niet over de exportcontroles – dat is een taak van de uitvoerende macht, die tot januari bij de regering-Biden ligt. Het Bureau of Industry and Security (BIS), onderdeel van het ministerie van Handel, beoordeelt vergunningaanvragen voor export naar Chinese bedrijven die op een snelgroeiende ‘zwarte lijst’ staan, de Entity List.

Een van de redenen dat de China-commissie de chipmachinemakers aanschrijft, is dat het BIS te weinig gegevens van techbedrijven zou krijgen en daardoor in het duister tast. „Zowel de Republikeinen als de Democraten in het Congres zijn gefrustreerd. Niet omdat de exportcontroles niet werken, maar omdat het BIS ze niet goed uitvoert”, zegt een ingewijde bij de commissie, die anoniem wenst te blijven.

Lees ook

Reportage – Dit is de Chinese strategie in de techoorlog: heel China draait straks op ‘Huawei Inside’

De chipindustrie blijkt lastiger te reguleren dan verwacht. Moolenaar drong afgelopen maand aan op strengere handelsmaatregelen tegen het ‘clandestiene chipnetwerk’ van Huawei. Ondanks jaren van Amerikaanse sancties groeit dit Chinese concern en speelt het een sturende rol in de Chinese chipindustrie.

De Democratische senator Mark Warner verweet de regering-Biden een „lakse aanpak”, waardoor Huawei mogelijk via-via de hand heeft weten te leggen op ‘verboden’ AI-chips van de Taiwanese fabrikant TSMC. Warner is voorzitter van de Senaatscommissie voor Inlichtingen.

De chipsector is bang dat de exportmaatregelen hun innovatietempo vertragen. Een ingewijde: „In Washington is veel gelobbyd door chipmachinemakers, ook door Nederlandse en Japanse bedrijven, om de indruk te wekken dat de restricties hun winst en omzet raken. Maar de westerse leveranciers van chipmachines hebben juist een ‘suikerkick’ gehad: ze haalden de afgelopen drie, vier jaar een recordomzet uit China, omdat de Chinezen alles kochten waar ze de hand op konden leggen.”

De commissie ergert zich aan die lobby, blijkt uit Moolenaars toelichting: „Sommige chipmachinemakers vinden dat we de Amerikaanse beperkingen moeten terugschroeven omdat die hun concurrentievermogen zouden aantasten. Maar exportcontroles en een gezondere industrie sluiten elkaar niet uit.”

Bedreigen

Chinese bedrijven hamsteren productieapparatuur voor chips, meer dan de Verenigde Staten, Zuid-Korea en Taiwan samen afnemen, constateert Moolenaar in zijn brief aan ASML-topman Christophe Fouquet. „Dit zal niet alleen China helpen chips te leveren aan de Russische oorlogsindustrie, maar ook Taiwan bedreigen. China zal zich minder beperkt voelen door de dreiging van Amerikaanse sancties. Die trend is een directe bedreiging voor de nationale en economische veiligheid van de VS en hun bondgenoten.”

De Nederlandse overheid legde in 2020 al exportbeperkingen op voor ASML’s duurste chipmachines, die met extreem ultraviolet licht (EUV) werken en de modernste chips kunnen produceren. Sinds september 2022 geldt ook een zo’n exportvergunning voor een aantal systemen die met diep ultraviolet licht werken, het resultaat van diplomatieke onderhandelingen met de VS en Japan. In september scherpte het kabinet de regels opnieuw aan, om de lijn te volgen die Washington sinds oktober 2023 eenzijdig afdwong.

De lat voor lithografiemachines die nog wél naar China mogen, komt almaar hoger te liggen. Aanvankelijk was het doel van de exportrestricties de Chinese vooruitgang in kunstmatige intelligentie te remmen, vanwege mogelijke militaire toepassingen. De nadruk komt inmiddels meer te liggen op dreigende afhankelijkheid van Chinese chips in het algemeen. Met overcapaciteit en bodemprijzen zou China ook de markt voor halfgeleiders naar zich toe kunnen trekken, net zoals dat gebeurde met batterijen, zonnepanelen en elektrische auto’s.

Uit de toelichting van Commissievoorzitter Moolenaar: „De mate waarin Japan, Amerika en Nederland nu chipmachines naar China exporteren, draagt eraan bij dat de wereld afhankelijker wordt van de Chinese chipproductie.”

De nieuwe regering-Trump kan prijsdumping van chips wellicht tegengaan met importheffingen. Het is niet de verwachting dat ze aan de exportregels tornt die de regering-Biden al instelde. Wel wordt verwacht dat de VS op korte termijn de exportmaatregelen naar Chinese chipfabrieken aanscherpen, en ook Zuid-Korea betrekken in het diplomatieke overleg met Japan en Nederland. Een breder pact biedt betere bescherming tegen eventuele Chinese tegenmaatregelen, is de gedachte.

Geen optie

ASML wordt in de politieke arena van het Capitool getrokken, en dat is een plek waar het bedrijf zich liever niet bevindt. Medewerking aan informatieverzoeken als dat van de Commissie is vrijwillig, „maar je bent sowieso de dupe, of je nou meewerkt of niet”, zegt Hosuk Lee-Makiyama. Hij is directeur van de Europese denktank Ecipe en expert in internationale handel en geopolitiek.

Lee-Makiyama vergelijkt Moolenaars oproep met de manier waarop de Europese Commissie grote Amerikaanse techbedrijven om informatie vraagt om hen te reguleren – tot ongenoegen van veel Amerikaanse politici. In dit geval wordt de Europese hightech-kampioen op het matje geroepen in Washington. Al staat ASML’s hoofdkantoor in Nederland, het bedrijf heeft ook een omvangrijke Amerikaanse tak, waar achtduizend mensen werken. De oproep negeren is daarom geen optie.

De brief van de China-commissie is geen voorzetje voor nieuw beleid, denkt Lee-Makiyama. „Het Congres heeft een andere agenda dan de regering. De leden van zulke commissies moeten het hebben van soundbites en korte videofragmenten waarin ze een agressieve toon kunnen aanslaan tegen China. Dat is niet de setting waarin je een constructieve dialoog over geopolitiek kunt hebben. Als de regering-Trump meer informatie nodig heeft van de chipmachinemakers, zal ze hen bij het ministerie van Handel uitnodigen, achter gesloten deuren, en niet bij het Congres.”

Het ministerie van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp, dat over exportvergunningen gaat, laat in een reactie weten dat het in nauw contact staat met ASML, maar dat het aan het bedrijf is af te wegen welke informatie het wil en kan delen met het Congres. „Onze primaire gesprekspartners zijn de overheden, niet de parlementen.”

Voor Volt-fractievoorzitter Laurens Dassen is de oproep van het Amerikaanse Congres aanleiding om Kamervragen te stellen. „De VS blijven op deze manier de druk opvoeren op ons meest strategische bedrijf en dit kabinet heeft daar geen antwoord op. De belangen van de VS zijn niet altijd de onze. Europa moet een duidelijk signaal afgeven: wij staan voor onze belangen en bedrijven.”

Delen

Mail de redactie

Rusland heeft voor het eerst een intercontinentale ballistische raket op Oekraïne afgevuurd, volgens een bericht van de Oekraïense luchtmacht op Telegram. De langeafstandsraket had de Oost-Oekraïense stad Dnipro als doelwit en kwam vanuit de Russisch regio Astrachan, aldus het bericht.

Het is nog onduidelijk waarom de raket werd afgevuurd en over wat voor raket het precies gaat. Rusland geeft nog geen bevestiging over de soort raket. Er werden nog acht andere raketten afgevuurd waarvan er zes werden onderschept, schrijft de Oekraïense luchtmacht. Volgens persbureau AP zeiden lokale autoriteiten dat twee mensen gewond zijn geraakt door de aanval.

De aanval komt enkele dagen nadat de Amerikaanse president Joe Biden en andere westerse bondgenoten de inzet van westerse langeafstandsraketten door Oekraïne goedkeurden. Het Oekraïense leger kan die raketten inzetten tegen militaire doelen diep in Rusland. De goedkeuring betreft onder meer de Atacms, ballistische raketten, die wel kortere afstanden afleggen dan de intercontinentale raket. Poetin waarschuwde eerder dat als Oekraïne dat soort wapens mag gebruiken om Rusland te raken, Rusland in een oorlog met NAVO zou zijn.

Intercontinentale ballistische raketten (ICBM) zijn ontworpen om lange afstanden af te leggen. Zo zou een ICMB vanuit Rusland bijvoorbeeld de VS kunnen bereiken. De raketten kunnen koppen met nucleaire lading dragen en worden vaak gebruikt als het gaat om kernwapens.

De Verenigde Staten tekenden in 1988 met de toenmalige Sovjet-Unie een overeenkomst om te melden wanneer ICBM’s worden ingezet of getest. Volgens onderzoek van het Amerikaanse Congres, zou Rusland ongeveer 326 ICBM’s hebben. Rusland heeft het gebruik van de ICBM nog niet bevestigd.

Het militaire regime van Mali heeft de door hen zelf aangestelde premier Choguel Maïga en zijn hele regering ontslagen. Dat nieuws werd woensdag voorgelezen op de staatszender ORTM. Enkele dagen voor zijn ontslag had Maïga zich kritisch uitgelaten over de militaire junta bij een bijeenkomst met zijn achterban. Volgens de ontslagen premier werkt de junta onvoldoende mee aan de overgang naar democratische verkiezingen.

De junta is sinds 2020 aan de macht in Mali. Een jaar later beloofde het militaire regime dat de machtsoverdracht door middel van democratische verkiezingen in maart 2024 zou plaatsvinden. Die verkiezingen werden uitgesteld en er is nog geen nieuwe datum bekendgemaakt.

Maïga zei afgelopen weekend op een bijeenkomst met zijn achterban dat de verkiezingen waren uitgesteld zonder dat hij daarover geïnformeerd was. Door de verwarring die is ontstaan over de machtsoverdracht staat Mali volgens Maïga voor „serieuze uitdagingen en het risico van een terugval in de tijd”.

In april verbood het Malinese militaire regime alle activiteiten van politieke partijen. Ook werd het journalisten verboden om verslag uit te brengen over politieke partijen. In januari stapte Mali uit het West-Afrikaanse samenwerkingsverband Ecowas.

Delen

Mail de redactie

De Rotterdamse politie heeft donderdagochtend meerdere aanhoudingen verricht rondom het Ahoygebouw. Daar vindt vandaag de jaarlijkse wapenbeurs van de Nederlandse Industrie voor Defensie en Veiligheid (NIDV) plaats. Dat ligt gevoelig: volgens actievoerders zouden maken de wapenleveranciers op de beurs zich schuldig aan oorlogsmisdaden in onder andere de Gazastrook.

Zo’n honderd demonstranten zijn aanwezig. Rond kwart voor acht ’s ochtends kwam een groep actievoerders aanrijden bij de voorgevel van Ahoy. Nadat zij met rode verf de ramen bekladden, werden meerdere demonstranten aangehouden. Volgens de politie gaat het om zeker drie arrestaties.

De bekladding is opgeëist door actiegroep XR Justice Now, een tak van klimaatgroep Extinction Rebellion. Ahoy en hoofdsponsor KPN hebben volgens de actiegroep „bloed aan de handen” en zijn „medeplichtig aan genocide”, zo is te lezen in een verklaring op sociale media. Afgelopen week werd veelvuldig tegen de wapenbeurs en de betrokken organisaties gedemonstreerd: zondag en maandag werd het kantoor van KPN ook al beklad. Volgens de politie zijn toen eveneens arrestaties verricht.

Wegenblokkades

De demonstranten bleven aanvankelijk in het aangewezen demonstratievak, maar inmiddels is de actie verspreid naar meerdere plekken rond Ahoy. Dat leidt tot meerdere schermutselingen tussen de demonstranten en de politie. Verschillende actievoerders proberen wegen te blokkeren en voor de ingang van het nabijgelegen winkelcentrum ligt een groepje demonstranten aan elkaar vastgeketend. De politie probeert na waarschuwingen demonstranten terug het demonstratievak in te krijgen. Agenten gebruiken hun wapenstok.

De beurs van de NIDV vindt ieder jaar plaats. Dit jaar is de 35ste editie. Vorig jaar werd er ook gedemonstreerd en arresteerde de politie meerdere mensen. Ook Rotterdamse politieke partijen zijn kritisch: de partijen BIJ1, GroenLinks en SP dienden een motie in, waarin werd opgeroepen de beurs af te gelasten wegens de aanwezigheid van wapenleveranciers „die mogelijk medeplichtig zijn aan oorlogsmisdaden”.

Delen

Mail de redactie

Gaan met die banaan? Dat was de vraag voor zeven bieders tijdens een kunstveiling in New York op woensdagavond. Het kunstwerk, een banaan die met ducttape aan een muur is geplakt, werd voor 6,2 miljoen dollar (bijna 5,9 miljoen euro) verkocht. Na een veiling van vijf minuten werd crypto-entrepreneur Justin Sun de gelukkige eigenaar.

„Dit is niet alleen een kunstwerk, dit vertegenwoordigt een cultureel fenomeen dat een brug slaat tussen de werelden van kunst, memes [internetplaatjes] en de crypto-gemeenschap”, zei Sun in een verklaring aan het veilinghuis Sotheby’s, waar het kunstwerk geveild werd.

De banaan met ducttape is een kunstwerk uit 2019 van Maurizio Cattelan, een moderne kunstenaar en provocateur in de kunstwereld, en draagt de naam Comedian. Het werk komt met een certificaat van authenticiteit en installatie-instructies voor de eigenaar om de banaan te vervangen als die bijvoorbeeld gaat rotten. De geveilde banaan van woensdag is dus al lang niet meer de oorspronkelijke banaan uit 2019.

Om te smullen

In 2019 zorgde de muurbanaan al voor grote ophef, nadat het op een kunstbeurs Art Basel Miami hing met een prijs van 120.000 dollar. De voorpagina van de The New York Post las ‚BANANAS! Art world gone mad’. De echte ophef kwam pas de dag daarna toen de Georgische kunstenaar David Datuna de banaan opat als performancekunst en tegenreactie die hij ‚hongerige kunstenaar’ noemde. Datuna noemde het kunstwerk ‚geniaal’ maar was ook kritisch: „Miljoenen mensen sterven zonder voedsel”, zei Datuna in een interview met The Guardian.

In 2023 werd de banaan opnieuw opgegeten, dit keer door een Zuid-Koreaanse student die ook zei dat hij „hongerig” was. Hij noemde „het beschadigen van een modern kunstwerk” ook kunst, maar dat de student vervolgens de schil weer vastmaakte was bedoeld als „een grap”.

De nieuwste eigenaar Justin Sun is ook van plan om het waarschijnlijk duurste stukje fruit ter wereld op te eten. „In de komende dagen wil ik zelf de banaan eten als onderdeel van de unieke artistieke ervaring, ter ere van zijn plaats in zowel kunstgeschiedenis als de populaire cultuur”, zei Sun.

Lees ook

‘Voor het kunstbegrip van de gewone man is de muur-banaan niet goed’

Wat is het waard?

In The Art Newspaper schreef de kunstenaar Maurizio Cattelan in 2021 dat het werk niet bedoeld was als grap. Het zou een commentaar en reflectie moeten zijn op de dingen waar mensen waarde aan toekennen. Het werk heeft de bedoeling om een kritische blik te werpen op de kunstwereld.

„Als Comedian in de kern een kritiek is op het hele begrip van de waarde van kunst, dan is de veiling in november de ultieme realisatie van het conceptuele idee van het werk”, zei David Galperin, hoofd hedendaagse kunst bij Sotheby’s, eerder. Galperin benadrukte dat het publiek kan bepalen wat de waarde is. En dat publiek bepaalde dat Comedian, een banaan van 35 cent, miljoenen waard is.

Delen

Mail de redactie

De Verenigde Staten hebben woensdag een veto uitgesproken over een resolutie van de VN-Veiligheidsraad voor een staakt-het-vuren in Gaza, melden internationale persbureaus. De overige veertien leden van de Veiligheidsraad stemden voor de resolutie.

„We hebben in de onderhandelingen duidelijk gemaakt dat we geen onvoorwaardelijk staakt-het-vuren kunnen steunen waarbij de gijzelaars niet vrijgelaten worden”, zei de Amerikaanse diplomaat Robert Wood na de vergadering. „Deze twee urgente doelen zijn onlosmakelijk aan elkaar verbonden”, aldus Wood.

In de resolutie waarover gestemd werd, stond de eis voor een direct, onvoorwaardelijk en permanent staakt-het-vuren én de eis voor de directe en onvoorwaardelijke vrijlating van alle gijzelaars. Volgens Wood was de resolutie niet goed genoeg, omdat een noodzakelijk verband tussen de twee eisen achterwege wordt gelaten. Dat zou volgens de Amerikaanse diplomaat „een gevaarlijke boodschap” sturen naar Hamas.

Het is de vierde keer sinds het uitbreken van het huidige conflict op 7 oktober 2023 dat een voorstel over Gaza wordt geblokkeerd door de VS.

Amerikaanse gezant spreekt Netanyahu

De Amerikaanse gezant voor het Midden-Oosten, Amos Hochstein, is woensdag aangekomen in Israël. Daar zal hij donderdag spreken met de Israëlische premier Benjamin Netanyahu. Het gesprek zal gaan over een staakt-het-vuren tussen Israël en Hezbollah in Libanon.

Hezbollah-leider Naim Qassem verklaarde woensdag de onderhandelingen te steunen maar wel onder enig voorbehoud. Zo is hij tegen het verlenen van bewegingsvrijheid aan Israëlische troepen in Libanon.

Liveblog
Crisis in het midden-oosten

VS vetoot resolutie VN-Veiligheidsraad voor staakt-het-vuren in Gaza

Delen

Mail de redactie