Category: Vandaag

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) is de gemeente Westerwolde 50.000 euro verschuldigd per dag dat er meer dan tweeduizend asielzoekers in het aanmeldcentrum in Ter Apel aanwezig zijn, oordeelt de rechtbank in Groningen woensdag.

Daarmee krijgt Westerwolde opnieuw gelijk in een zaak tegen het COA. Eind januari kreeg het COA al een boete opgelegd van 15.000 euro per dag dat de limiet zou worden overschreden. Dat bedrag wordt nu dus ruim drie keer zo hoog. De limiet van tweeduizend asielzoekers is gebaseerd op een afspraak tussen de gemeente Westerwolde, waar Ter Apel onder valt, en het COA.

De boete kan maximaal oplopen tot 5 miljoen euro. Bij de vorige boete was de limiet 1,5 miljoen euro. Dat bedrag werd binnen vijf maanden bereikt.

Om de nieuwe maximumboete te bereiken zou de limiet van tweeduizend asielzoekers op honderd verschillende dagen moeten worden overschreden. In tegenstelling tot het vonnis uit januari krijgt het COA nu een boete voor elke dag dat er op enig moment te veel asielzoekers in het aanmeldcentrum zijn. Eerder ging het alleen om het aantal asielzoekers die de nacht doorbrachten in het aanmeldcentrum in Ter Apel.

Delen

Mail de redactie

Hongerig na een hele dag ravotten in het kinderdagverblijf stormen Emma, een donkerharig meisje, en Elia, een jongetje met koperkleurige krullen, de woonkamer binnen. Hun moeder Laura Zappa (37), administratief medewerker in een transportbedrijf, heeft de tweeling van 2,5 jaar na haar werk opgehaald en verdwijnt in de keuken om een hapje voor hen klaar te maken. Als twee kuikentjes hobbelen de peuters achter haar aan. Op Emma’s roze T-shirt staat in witte letters: ‘Mama is mijn superheld’.

Hun vader, Edoardo Scenna (34), een voormalige profwielrenner en tegenwoordig verkoper in een sportwinkel in de buurt, glimlacht vertederd. „Ze gaan bij de zusters naar de crèche. Het gaat goed, het zijn heel sociale kinderen.” Het stel woont met de kinderen in Fombio, een kleine gemeente in de Noord-Italiaanse streek Lombardije. Ze mengen er weinig met de buurt. „We lopen liever niet met ons verhaal te koop”, zegt Scenna.

Slaapkamer van Emma en Elia

Aan de buren heeft het echtpaar enkele jaren geleden verteld dat ze op het punt stonden een tweeling te adopteren. In werkelijkheid had het koppel online naar een agentschap gezocht dat draagmoederschap in het buitenland organiseert. In Italië is draagmoederschap al twintig jaar verboden. En sinds 16 oktober is het voor Italiaanse wensouders ook strafbaar om voor deze procedure naar het buitenland gaan. In Nederland is draagmoederschap wel mogelijk.

Slaapkamer van Emma en Elia

Het stel uit Lombardije ging in zee met Gestlife, een organisatie die een eiceldonateur en een draagmoeder voor hen regelde in Oekraïne. „De baby’s kwamen uiteindelijk in Georgië ter wereld, nadat Gestlife ons had gevraagd of wij door het oorlogsrisico in Oekraïne de draagmoeder daar in veiligheid wilden brengen”, vertelt Scenna, die de biologische vader is van de tweeling.

De verhuizing naar Georgië betekende een extra kostenpost. „Alles opgeteld betaalden wij 110.000 euro”, vertelt zijn vrouw. Van die som ging 20.000 euro naar het agentschap en 24.000 euro naar de Oekraïense draagmoeder. „We gaven haar uit vrije wil nog 3.000 euro bovenop het afgesproken bedrag, omdat ze door de tweeling een extra belastende zwangerschap had.” De overige uitgaven gingen naar medische kosten.

„Als we buiten het basispakket extra zouden betalen, zouden de embryo’s niet alleen worden gescreend op genetische afwijkingen, maar ook op geslacht.” Scenna zegt dat laatste met zichtbare gêne. „Ik hoor ook hoe dat klinkt. Alsof je een auto zoekt in een catalogus, ja. Maar wij wilden graag twee kindjes. En als we dan toch mochten kiezen, dan ook graag een jongen en een meisje, zei mijn vrouw.”

Universeel delict

Voortaan is het parcours dat Edoardo Scenna en Laura Zappa in Oekraïne hebben gevolgd strafbaar, met boetes tot 1 miljoen euro en celstraffen tot twee jaar. De wet die draagmoederschap tot een ‘universeel delict’ bestempelt, is een paradepaardje van Giorgia Meloni’s radicaal-rechtse regeringspartij Broeders van Italië, die zeer conservatieve waarden voorstaat. De premier zegt dat het gaat om een „regel van gezond verstand tegen de commercialisering van het vrouwelijke lichaam en kinderen”. De oppositie spreekt van een ‘ideologisch manifest’.

Draagmoederschap verdeelt de Italiaanse bevolking echter in twee vrijwel gelijke kampen, toonde een peiling vorig jaar aan. De tegenstanders, die moeite hebben met de hoge sommen geld die wensouders betalen, begrijpen dat de regering iets onderneemt om bepaalde commerciële praktijken een halt toe te roepen.

Sinds de wet er is, staat de telefoon van Giorgio Muccio, advocaat in familierecht in Bologna, roodgloeiend. „Wensouders die nu nog wachten tot de draagmoeder in het buitenland bevalt, vragen mij in paniek wat ze nu moeten doen”, vertelt hij. „Eén vrouw smeekte me alvast haar man te overtuigen de buitenlandse zwangerschap niet te laten onderbreken.”

De nieuwe wet is onduidelijk, zegt Muccio. Zo is niet helder wanneer het ‘misdrijf’ precies plaatsvindt dan wel achter de rug is: bij het begin van de zwangerschap, of pas als de draagmoeder bevallen is? Wensouders weten dus ook niet hoelang ze juridische gevolgen moeten vrezen, en dat creëert onrust, zegt de advocaat. „Als wensouders nu uit wanhoop abortussen laten uitvoeren, dan schiet deze wet zijn doel – vrouwen en kinderen beschermen – dus helemaal voorbij.”

De familierechtadvocaat stelt zijn cliënten gerust met de letter van de wet. „De wet is van toepassing op wie de procedure van draagmoederschap uitvoert”, luidt Muccio’s juridische interpretatie. „Dat betekent dus artsen, biologen en klinieken. Nergens staat dat de wet ook slaat op wie zich tot draagmoederschap wendt. Wensouders blijven bijgevolg buiten schot.”

Muccio zet zijn lezing van de nieuwe wet extra kracht bij door erop te wijzen dat het juridisch discutabel is om iets in Italië strafbaar te maken wat in andere EU-lidstaten legaal is. Zo oordeelde het Europees Hof van Justitie in 1991 dat Ierse vrouwen die in andere EU-lidstaten een zwangerschap lieten onderbreken, niet vervolgd konden worden, aangezien de ingreep daar legaal was. Pas als de eerste rechtszaken zich aandienen, zal blijken hoe Italiaanse rechters de nieuwe wet interpreteren. „Ik kan geen garantie geven dat wensouders worden vrijgesproken”, geeft advocaat Muccio ten slotte toe.

Mogelijke monsterboete of celstraf

Precies daarom slaapt Fulvio, een 39-jarige vader uit Rome, niet langer goed. „Niet lang geleden klonk het ook sussend dat die wet er nooit zou komen”, zegt Fulvio, via een videoverbinding. Zijn vrouw Claudia en hij hebben al een dochter van vijf, Gioia, maar wachten nog op hun wenskindje in Oekraïne, dat in mei wordt geboren.

Voor het gezin zijn het erg spannende tijden. „Nu hangt ons mogelijk een monsterboete of een celstraf boven het hoofd.” Maar ook zonder veroordeling riskeert Fulvio al zijn baan. Omdat hij voor de overheid werkt – zijn precieze functie en zijn volledige naam ziet hij liever niet in de krant in verband met de onzekerheid – kan hij al worden ontslagen, louter wanneer er een juridische procedure tegen hem wordt geopend.

Zelfs een oorlog hield de uitvoering van onze kinderwens niet tegen

Aan hun stap om een buitenlandse draagmoeder te zoeken, gaat een groot trauma vooraf. „Twee jaar geleden hebben wij een zoontje verloren. De dag voor de bevalling liep het helemaal mis. Ons kindje stierf tien dagen na de geboorte, in mijn armen. En door een zware interne bloeding was ik Claudia ook bijna kwijt.”

Sindsdien kan zijn vrouw niet meer zwanger worden. „We hebben adoptie overwogen, maar bij adoptiekinderen weet je toch niet wat er allemaal in dat rugzakje zit.” Dus werd het een draagmoeder uit Oekraïne. „We reisden naar Kyiv om ons biologisch materiaal af te geven. Tijdens ons verblijf sloeg een bom in op twee kilometer afstand. Het maakt misschien duidelijk hoe sterk wij naar dit kind verlangen – zelfs de oorlog hield ons niet tegen.”

Laatste optie

Ook Laura Zappa en Edoardo Scenna uit Lombardije hebben woelige jaren achter de rug. Toen natuurlijk zwanger worden niet lukte, werd ivf in drie verschillende ziekenhuizen geweigerd, omdat Laura aan een aangeboren leverziekte lijdt. „Ik werk voltijds en ben al twintig jaar stabiel, maar door mijn ziekte werd ik ook prompt voor adoptie afgekeurd”, vertelt Zappa. „Wij hadden héél graag geadopteerd”, benadrukt Scenna met een zucht. „Een draagmoeder was onze laatste optie, nadat alle andere deuren waren dichtgegaan.”

Op de geboorte van de tweeling in Georgië volgde een administratieve lijdensweg om de baby’s te kunnen registeren, en met hen naar Italië te reizen. „Het dieptepunt was toen het agentschap ons adviseerde de kindjes in Georgië achter te laten”, vertelt Scenna. „Voor die lui draaide het enkel om geld.” Het nieuwe Italiaanse verbod stelt echter helemaal geen paal en perk aan zulke agentschappen, maar gaat straks mogelijk dus wél achter de wensouders aan, vreest de Noord-Italiaanse vader.

In Scenna’s ogen draait het om een flink ideologisch getinte wet, bedoeld „om de aandacht af te leiden van de échte problemen in Italië, zoals gebrek aan werk of de economie”. Volgens de jonge vader is de wet „rood vlees voor het katholieke kiespubliek”. Al lopen in Italië de kerken leeg, de invloed van Kerk en Vaticaan op de Italiaanse samenleving en politiek blijft groot. De Katholieke Kerk is, volgens de lijn van paus Franciscus, progressief wat betreft vluchtelingen en migranten, maar oerconservatief inzake biologisch-ethische thema’s.

Partijen die de Vaticaanse visie aanhangen, weten zich verzekerd van de steun van een ouder wordend kiezersblok, dat bovendien veel vaker dan jongeren gaat stemmen. Jarenlang wist de almachtige Democrazia Cristiana zich van de katholieke stem verzekerd, later werd dat Forza Italia van wijlen Silvio Berlusconi. Meloni’s Broeders van Italië nam de fakkel over.

Maar of de zo druk bediscussieerde wet ook echt breed zal reiken, valt te bezien. Ook daarom spreken critici van ‘symboolpolitiek’. Volgens het dagblad Corriere della Sera wenden zich elk jaar slechts zo’n 250 koppels tot een buitenlandse draagmoeder, hoewel advocaat Giorgio Muccio vermoedt dat hun werkelijke aantal in de duizenden loopt. 90 procent van de koppels is hetero, 10 procent zijn homomannen, die enkel terecht kunnen in Canada of de VS.

Toch protesteert de lbhti+-gemeenschap in Italië nu het luidst, om wat aanvoelt als nieuwe discriminatie. Inzake lbhti-rechten in West-Europa hinkt Italië al flink achteraan. Niet-hetero’s mogen niet trouwen, maar enkel een samenlevingscontract sluiten. Homoadoptie mag niet, ivf door niet-hetero’s evenmin. Lesbiennes rest nog ivf in het buitenland, maar voor homo’s was een buitenlandse draagmoeder hun enige kans op een kind.

„Als Meloni zo tegen draagmoederschap is, waarom knuffelt ze dan met Elon Musk, die zo een kindje kreeg?” vraagt Fulvio, de vader uit Rome. Hij wacht de komst van zijn baby, in mei, met gemengde gevoelens af. „Ik weet niet wat me boven het hoofd hangt, maar ik zet door. Ik ga nog liever naar de cel dan mijn vrouw doodongelukkig te zien.”

Delen

Mail de redactie

De overname van Vitesse door ondernemer Guus Franke gaat toch niet door. De Amerikaanse durfinvesteerder Coley Parry, met 17 miljoen euro de grootste schuldeiser van de door financiële problemen geplaagde Arnhemse voetbalclub, heeft begin deze maand de beoogde overeenkomst met Franke eenzijdig opgezegd. Dat meldt Vitesse woensdag in een persbericht.

Hiermee wordt een belangrijke financiële levensader van Vitesse doorgesneden. Het akkoord tussen de twee ondernemers was een randvoorwaarde van de KNVB om de club te kunnen redden van een faillissement – en afgelopen zomer ternauwernood toch de proflicentie te verlegen. Daarmee kon Vitesse op het laatste moment toch uitkomen in de Keuken Kampioen Divisie, waar het sindsdien teleurstellende resultaten laat zien. De Arnhemmers staan momenteel een na laatste. Dat de KNVB de club onlangs opnieuw minpunten oplegde, heeft daarbij niet geholpen.

‘Geld stond al klaar’

Franke legt de schuld bij Parry en liet de club woensdagochtend weten van de geschrapte deal. „Wij hebben kosten noch moeite gespaard om Vitesse te redden, aan alle voorwaarden van de KNVB voldaan, en het geld voor de overname stond al klaar”, reageert Franke, die eigenaar is van advies- en investeringsmaatschappij Axiom Partners, in een persbericht. „Maar onze deal om de miljoenenschuld van de Amerikaanse schuldeisers over te nemen was een randvoorwaarde van de KNVB, dat wist iedereen, dus het kan niemand verbazen dat ik op deze manier de club niet langer kan overnemen.” Parry stak jarenlang miljoenen in de club met als doel deze over te nemen, maar kwam nooit door de screening van de KNVB.

In juli sloten Parry en Franke enkele minuten voor het verstrijken van de deadline een akkoord waarbij laatstgenoemde de miljoenenschuld van de Amerikaan zou overnemen. In de tussentijd stonden 47 ‘sterkhouders’, ondernemers uit Arnhem en omgeving, garant voor een gat in de begroting van Vitesse. Parry zou als onderdeel van het akkoord het opeisen van de schuld met een jaar uitstellen.

Hierna moest de herkomst van Frankes vermogen nog worden onderzocht. Als dat in orde zou zijn, zou de KNVB definitief de overname kunnen goedkeuren – en was de toekomst van Vitesse veiliggesteld.

Dat laatste lijkt nu verder weg dan ooit. Volgens Franke zou het proces Parry „te lang” hebben geduurd. De Amerikaan zelf heeft nog niet op het nieuws gereageerd.

Het is niet aannemelijk dat een nieuwe redder met het benodigde geld zich snel meldt. De deal met Guus Franke werd al gesloten vlak voor de deadline bereikt werd – en er waren geen andere overnamekandidaten in beeld. De club moet voor het einde van het seizoen met een nieuwe investeerder komen die de schuld van Parry overneemt en andere tekorten in de begroting opvult – waarmee een bedrag van ruim 20 miljoen euro gemoeid is. Omroep Gelderland spreekt zelfs van een megasom die kan oplopen tot 30 miljoen euro. Als hier al een geldschieter voor gevonden wordt, moet ook zijn of haar vermogen weer worden goedgekeurd door de KNVB.

Vitesse laat weten later pas uitgebreid te reageren op de tegenvaller. De club speelt woensdagavond in de eerste ronde voor de KNVB Beker tegen RKC Waalwijk. Komende zondag spelen de Arnhemmers in eigen Gelredome tegen TOP Oss.

Delen

Mail de redactie

David DePape, de man die twee jaar geleden Paul Pelosi, de man van de voormalige Amerikaanse parlementsvoorzitter Nancy Pelosi aanviel, is dinsdag veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. Hij maakt geen kans op vervroegde vrijlating, melden Amerikaanse media.

DePape drong destijds het huis van de Pelosi’s in San Francisco binnen. Hij was op zoek naar Nancy Pelosi, maar die was niet thuis. Daarop mishandelde hij de destijds 82-jarige Paul Pelosi met een hamer. Hij moest daarna geopereerd worden aan een schedelbreuk en ernstig letsel aan zijn rechterarm en handen. Een jury in San Francisco acht DePape schuldig aan het uitvoeren van een gewelddadige inbraak en ontvoering.

In mei werd DePape in een federale rechtszaak al veroordeeld tot dertig jaar cel. De nieuwe veroordeling komt uit een proces in de staat Californië zelf.

In eerdere verhoren gaf DePape toe dat hij Nancy Pelosi wilde ontvoeren en ”haar knieschijven zou breken”, als ze niet zou toegeven dat ze had gelogen over Russische inmenging in de presidentsverkiezingen van 2016. In mei gaf hij nog aan spijt te hebben, in deze zaak deed hij dat niet.

De rechter wil er zeker van zijn dat DePape ,,nooit vrijkomt uit de gevangenis”. „Ik heb geen medelijden met u”, sprak hij DePape toe. „Ik heb wel medelijden met het slachtoffer in deze zaak, die geluk heeft dat hij nog leeft.”

Complotdenker

DePape zelf meent ,,helderziend” te zijn, zei hij in zijn verklaring. Hij sprak de complottheorie uit dat de aanslagen van 11 september 2001 een inside job waren. Ook is hij ervan overtuigd dat zijn ex-vrouw is vervangen door een body double en dat zijn advocaten tegen hem samenspannen. „Hoe meer ik mediteer, hoe helderziender ik word.”

Zijn advocaat liet weten in hoger beroep te gaan. Hij wilde dat de rechter rekening zou houden met DePape’s geestelijke gezondheid. DePape zou zijn vereenzaamd en daardoor vatbaar zijn geworden voor online propaganda. Voor zijn arrestatie haalde hij op zijn blog vaak extreemrechtse complottheorieën van de groepering QAnon aan. Bijvoorbeeld dat Amerika wordt bestuurd door duivelaanbiddende pedofielen. Voorheen was hij ,,altijd een vreedzaam persoon”, aldus zijn advocaat.

Delen

Mail de redactie

Waarom heeft Kamala Harris niet meer van haar huidige voorstellen uitgevoerd in haar tijd als vicepresident, vroeg Donald Trump zich af tijdens het debat met Harris. Kijkers die een antwoord willen op die vraag, zijn beter af op TikTok dan op de website van de Amerikaanse overheid. Op de immens populaire video – app legt een dertiger uit Atlanta de zaak in zo’n vijf minuten namelijk haarfijn uit, met behulp van videofragmenten en screenshots van documenten: een vicepresident heeft vrijwel geen macht.

Deze Zak Kimball maakt naar eigen zeggen „enigszins bevooroordeelde politieke analyses” in zijn vrije tijd, naast zijn werk in de medische reclamewereld. Hij maakt er op TikTok geen geheim van dat hij Democraat is, maar hij uit ook kritiek op Harris. „Ik besefte: ‘wow, de meeste mensen weten dit gewoon niet’”, zegt hij in een videogesprek over de TikTok. „Ik volg dit al intensief sinds m’n tiende, ik weet hoe de overheid in elkaar zit. Het leek mij zoiets basaals.”

Aan deze informatie blijkt veel behoefte te zijn: Zak Kimballs TikTok is inmiddels bijna vier miljoen keer bekeken. Het illustreert dat TikTok in de VS veel meer is dan een app voor entertainment: het is ook een politiek platform geworden. Naast Kimball maakt volgens onderzoeksbureau Pew Research 7 procent van de Amerikaanse TikTokkers wel eens politieke filmpjes. Dat komt neer op, geschat, zo’n 1,7 miljoen Amerikanen. Die gebruiken het platform om te reageren op politieke gebeurtenissen, zichzelf te filmen op partijbijeenkomsten of discussies aan te gaan. En, niet onbelangrijk: Trump en Harris maakten afgelopen zomer allebei een account aan. De TikTokverkiezingen

„Het is tijd voor volwassenen om te accepteren dat TikTok meer is dan een video-app die je nichtje acrobatische danspasjes leert”, schreef entertainmentjournalist Jordan Hoffman afgelopen zomer in Foreign Policy. Politieke TikToks zouden volgens Hoffman weleens beslissend kunnen zijn voor de toekomst van de VS, omdat een steeds groter deel van de Amerikaanse cultuur en politiek zich op de app afspeelt. Daarbij komen zorgen om politieke beïnvloeding, door nepnieuws en desinformatie.

Volgens Pew Research Center gebruikt meer dan de helft van de Amerikanen onder de dertig TikTok. 46 procent van de gebruikers zegt filmpjes over politiek op het platform tegen te komen.

De twee presidentskandidaten voeren ook campagne op het platform. Trump verschijnt er in video’s met jonge internetpersoonlijkheden, zoals in de video waarin hij een zwarte gepantserde terreinwagen cadeau krijgt van de Puertoricaanse reggaeton-muzikant Anuel AA. Trump heeft inmiddels elf miljoen volgers.

Kamala Harris heeft bijna zes miljoen volgers, het account Kamalahq heeft een nog groter bereik. Harris’ jonge online-campagneteam krijgt daar vrij spel om haar campagne online te promoten: de veelal (informele) grappen over Harris én Trump slaan aan.

Harris omringt zich graag met jonge politiek strategen, bleek al bij haar eerste gooi naar het presidentschap in 2019. Toen betrok ze de negentienjarige Deja Foxx bij haar team, die als activist en influencer een serieuze volgersbasis had opgebouwd op Instagram en TikTok. „Ik kon als expert optreden, omdat er niemand is met een PhD in TikToks en influencerstrategie”, zei Foxx in Rolling Stone – Foxx plaatst nog steeds regelmatig TikToks over politiek en abortus- en reproductieve rechten.

Zak Kimball begon in juni met het maken van politieke TikToks, een platform dat hij vanwege het bereik verkiest boven Facebook. „Het algoritme van TikTok geeft voorrang aan inhoud. Als een video het slecht doet, laat dat gewoon zien dat mensen geen moer geven om waar ik het over heb. En dan heb ik video’s die het ongelofelijk goed doen, omdat mensen om de inhoud geven.”

Kimball komt op TikTok ook in contact met gebruikers die nog niet weten op wie ze zullen stemmen. „Het is nog maar een klein percentage mensen, maar die hebben vragen en zitten op TikTok. Ik denk dat TikTok een goede plek is om die vragen te beantwoorden.”

Desinformatie en beïnvloeding

Over de invloed die TikTok mogelijk heeft op de aanstaande verkiezingen in de VS bestaan veel zorgen. De rol van sociale media in verkiezingen wordt namelijk zelden als positief gezien. De door Trump gewonnen verkiezingen van 2016 werden later omgedoopt tot ‘de Facebookverkiezingen’. In de jaren erna berichtten media zoals The Guardian en The New York Times over Russische desinformatiecampagnes op het platform.

Nu maakt Washington zich zorgen om mogelijke Chinese spionage en desinformatiecampagnes op TikTok. De app dreigt zelfs verboden te worden. In januari 2025 moet het Chinese moederbedrijf Bytedance de knoop doorhakken: of ze verkopen TikTok, of de app wordt verboden.

Als je een partijdige maker bent, krijg je een partijdig publiek

De Amerikaanse Justitie beschuldigde TikTok in juli bulkdata over politieke standpunten van gebruikers te delen met zijn Chinese moederbedrijf. Volgens Chinese wetgeving heeft China het recht om toegang te krijgen tot die data, al is het vooralsnog niet bewezen dat de Chinese overheid TikTok daar daadwerkelijk voor gebruikt. The Guardian concludeerde eerder dit jaar dat gebruikers door het TikTok-algoritme makkelijk bij filmpjes terechtkomen die extreemrechtse standpunten verkondigen, eetproblemen aanmoedigen of desinformatie verspreiden. Dat laatste is in strijd met TikToks richtlijnen. TikTok treedt daartegen op, maar vaak alleen in navolging van andere platformen. Een week nadat Meta in september een reeks accounts blokkeerde die onderdeel waren van een Russische beïnvloedingscampagne en onder andere Russische propaganda en desinformatie verspreidden, deed TikTok dat ook. Tegen de verspreiding van nazipropaganda in westerse landen trad TikTok niet op, schreef het Oostenrijkse Der Standard in augustus.

Facebookverkiezingen

Toch heeft online desinformatie volgens onderzoekers tot nu toe geen doorslaggevende rol gespeeld in Amerikaanse of Europese verkiezingen, zegt Luuk Ex. Hij doet voor het Rathenau Instituut onderzoek naar de invloed van online mis- en desinformatie. Hij merkt op dat de angst voor de gevolgen van nepnieuws en desinformatie in het verleden al snel een eigen leven ging leiden. Het idee dat Facebook het verschil maakte in de Amerikaanse verkiezingen van 2016 ziet Ex niet terug in de wetenschappelijke literatuur over dit onderwerp, waarvan het overgrote deel uit de VS komt.

Veel onderzoekers concluderen volgens Ex juist dat het heel onwaarschijnlijk is dat Facebook-desinformatie toen doorslaggevend was. „De vraag blijft: is het zo dat online mis- of desinformatie die mensen heeft misleid, of gingen zij ernaar opzoek om het standpunt dat ze al hadden te onderbouwen?”

De meeste misleidende berichten in 2016 werden gezien en verspreid onder Trump-aanhangers, volgens Ex. „Mensen zoeken online bevestiging voor het beeld dat ze al hebben, waardoor wijziging in stemgedrag onwaarschijnlijk lijkt. En de meeste mensen informeren zich veel breder dan alleen op Facebook”, zegt Ex. „Ze praten met vrienden en familie en volgen wellicht ook nieuws via televisie of een krant. En ze komen ook een heleboel betrouwbaar nieuws tegen op Facebook.” Deze punten gelden evengoed voor TikTok, zegt Ex. Ook op TikTok hebben gevestigde Amerikaanse nieuwsmedia veel volgers.

Echokamers

TikTokker Kimball merkt wel dat er echokamers zijn op TikTok. „Zodra de app je politieke voorkeur kent, schotelt hij je vooral video’s voor die daarbij passen. Ik heb ook een privéaccount waar ik vooral TikToks kijk en niks maak, daar komen bijna geen rechtse video’s voorbij.”

Toch bereikt hij zelf met zijn video’s Republikeinen én Democraten. „In mijn commentaarsectie gaan mensen uit het hele politieke spectrum fel op elkaar in. Maar ik denk wel dat je een partijdig publiek krijgt als je een partijdige maker bent op de app.”

De schaal van de schadelijke gevolgen van echokamers en sociale mediafuiken is volgens Ex nog onduidelijk. „Er zijn zeker mensen die in dit soort online omgevingen terecht komen. Dit kan voor individuen ernstige problemen veroorzaken: pro-anorexia content is bijvoorbeeld niet voor niets verboden.” Maar media-onderzoekers suggereren dat de algoritmen achter de platforms ook positief zouden kunnen werken door diverse bronnen over één onderwerp te tonen.

„Ik denk dat het TikTok-algoritme wel beter kan op dit gebied”, zegt Kimball. TikTok lijkt volgens hem niet ingericht op het voorschotelen van filmpjes die mensen uitdagen in hun voorkeuren . „Mensen zitten niet op TikTok om zich ongemakkelijk te voelen.”

Anti-pestmaatregel

Op de app zijn links en rechts politieke TikToks te vinden die een groot publiek bereiken. Na het plaatsen van een TikTok kwam een rapnummer met de oorwurm „Fuck Joe Biden, ik stem op Trump” kort in de hitlijsten terecht. Een recente uitspraak van Trump over zwarte kiezers – „hebben die liever een zwarte of witte president” – werd met spot op TikTok becommentarieerd, fragmenten van Fox News worden met humor ontleed. Rond het presidentiële debat werden op de app zelfs debatwedstrijden gehouden over de vraag wie van de presidentskandidaten moet winnen.

Veel Amerikanen zien dan ook politieke filmpjes op TikTok voorbijkomen. Toch is dat vreemd: volgens intern moderatiebeleid dat in 2019 uitlekte, zou het algoritme van TikTok filmpjes met politieke inhoud niet aan zijn gebruikers moeten aanbevelen. Hetzelfde geldt voor politieke advertenties, volgens NBC News. Ook die komen desondanks in verkiezingsjaar 2024 wel degelijk voor.

Andere inhoud wordt om onduidelijke redenen wél gecensureerd. Of shadow banned: niet weggehaald, maar ook niet door het algoritme aanbevolen, zodat haast niemand ze te zien krijgt. Na het uitlekken van het interne moderatiebeleid in 2019 bevestigde TikTok dat video’s van gebruikers die zwart of lhbtiq+ zijn of een beperking hebben, beleidsmatig door het algoritme werden weggedrukt. TikTok legde dit destijds uit als een onhandige „anti-pestmaatregel”. Een jaar later zagen Afro-Amerikaanse gebruikers hetzelfde gebeuren bij TikToks over de Black Lives Matter-protesten. Gebruikers wier video’s worden gecensureerd of tegengehouden, krijgen vrijwel nooit te horen waarom.

TikTokcampagnes

De Republikeinen én Democraten zetten individuele TikTokkers in voor hun campagne, al dan niet tegen betaling. Tijdens de vorige verkiezingen meldde de BBC dat enkele TikTokkers, betaald door een marketingbedrijf, anti-Trumpfilmpjes maakten, zonder erbij te vermelden dat het betaalde advertenties betrof. Ook Kimball is benaderd door een Democratische fondsenwerver, maar sloeg dat naar eigen zeggen af.

Een andere fondsenwerver heeft voor Trump-supporters een databank aangelegd met politieke videofragmenten voor gebruik in TikToks, de Content Creators War Room. „Uw one-stop shop om de echte Donald Trump te helpen”, inclusief een AI-programma dat automatisch TikTok-scripts genereert.

Op de app lijkt Kamala Harris de strijd te winnen, schreef Financial Times eind oktober. Progressieve TikToks worden beter bekeken, al verliezen die wat aan momentum sinds het vicepresidentsdebat.

Delen

Mail de redactie

Door noodweer in het zuidoosten van Spanje zijn minstens 51 doden gevallen, melden Spaanse media. Storm Dana, zoals de storm door de meteorologische instituten van Zuidwest-Europa wordt genoemd, zorgt sinds dinsdagavond voor hevige regenval en overstromingen.

Het dodental wordt gemeld door de regionale overheid van Valencia. Andere getroffen regio’s in het zuiden en oosten van Spanje hebben nog geen aantallen slachtoffers bekendgemaakt. In de regio Albacete zijn minstens zes mensen vermist.

Op de Spaanse televisiezender RTVE zijn beelden te zien van de grootschalige overstromingen. Ook is te zien hoe de Spaanse politie met helikopters zoekt naar mensen in nood.

Storm Dana

Storm Dana treft sinds dinsdagavond grote delen van Spanje. Met name de regio’s Valencia en Albacete, in het oosten van Spanje, zijn zwaar getroffen. In de zuidelijke regio Málaga ontspoorde dinsdagavond een hogesnelheidstrein.

Volgens het Spaanse meteorologische instituut AEMET zou in sommige gebieden in de regio Valencia tweehonderd millimeter regen zijn gevallen sinds het begin van de storm. Ter vergelijking: volgens het KNMI komt meer dan honderd millimeter regenval op een dag „ongeveer één keer per eeuw of iets vaker” voor.

El País schrijft dat de meest hevige regen zou zijn gepasseerd. Wel zou zware regenval aan kunnen houden tot donderdag, en lichtere regenval tot zondag.

Delen

Mail de redactie

Israël en Iran blijven elkaar bedreigen met mogelijke aanvallen. Dinsdagavond heeft de Israëlische stafchef en generaal Herzi Halevi tijdens een verklaring tegenover militairen en journalisten van onder meer The Times of Israël gezegd Iran „zeer, zeer hard” te zullen raken, mocht Iran Israël nogmaals bestoken met raketaanvallen.

„We zullen Iran opnieuw weten te vinden en middelen gebruiken die we afgelopen keer niet gebruikt hebben”, aldus Halevi. Hij doelde op de aanvallen van het Israëlische leger afgelopen week — de eerste militaire aanval van Israël op Iran sinds de Iran-Irakoorlog eind jaren tachtig.

De Iraanse ayatollah Ali Khamenei zei dat de Israëlische aanvallen van vrijdagnacht „overdreven noch onderschat” moeten worden. „We zijn niet opzoek naar oorlog, maar we zullen de rechten van onze natie verdedigen”, aldus de Iraanse opperste leider. President Masoud Pezeshkian zei dat Iran een „gepast antwoord” zou geven op de Israëlische aanval .

„De wereldhandel dreigt te verzanden in een groeiend web van invoertarieven en andere handelsrestricties. Deskundigen zijn bezorgd dat een nieuwe golf handelsoorlogen voor de deur staat, die tot nog meer ellende kan leiden”, schrijft collega Eline Nugteren.

Lees hier haar stuk over de afnemende relevantie van de WTO.

Vlak nadat Kamala Harris de slottoespraak van haar ongekend korte en kostbare verkiezingscampagne beëindigt met de boodschap dat Amerika „de macht heeft de bladzijde om te slaan en een nieuw hoofdstuk te schrijven in het meest bijzondere verhaal ooit”, komen haar aanhangers klem te zitten. Er zijn maar enkele openingen in de hoge hekken rond het park ten zuiden van het Witte Huis waar zij dinsdagavond tienduizenden kiezers heeft toegesproken. „Het is waarschijnlijk niet de bedoeling dat we juist hier de barricades omver kegelen”, grapt één van hen. En schuifelt braaf verder richting de uitgang

De plek van Harris’ zogeheten closing argument is symbolisch. Het was in dit park dat Donald Trump op 6 januari 2021 zijn fans aanmoedigde naar het Capitool te trekken. Daar stormden zij met geweld naar binnen in een poging de certificering van de verkiezingsuitslag te blokkeren. Er vielen zes doden, onder wie een politieagent.

Het contrast met die dag en dat geweld is de kern van Harris’ campagne. De „kleinzielige tiran” Trump brengt „meer chaos, meer verdeeldheid”. Terwijl zij „een gemeenschappelijke basis en gezond verstand-oplossingen om uw leven beter te maken” biedt.

Eén ding is zeker: komende week schrijven de Verenigde Staten wederom geschiedenis. Het land kiest of voor het eerst een vrouw – een dochter van migranten uit India en Jamaica zelfs – of voor het eerst een veroordeelde crimineel als president. De keuze lijkt op papier eenvoudig, maar opinieonderzoeken hebben nog nooit twee presidentskandidaten zo aan elkaar gewaagd gepeild. Zeven cruciale staten kunnen beide kanten op vallen en één van de twee het benodigde aantal kiesmannen opleveren.

‘Generieke Democraat’

Trump (78) is nog steeds, of opnieuw, populair onder kiezers die de elite hier in Washington wantrouwen. Zij houden Harris (60), als vicepresident, verantwoordelijk voor de hoge inflatie, migratieproblemen en internationale oorlogen.

De toespraak die Harris dinsdag geeft in Washington is exemplarisch voor de campagne die zij heeft gevoerd sinds Joe Biden zich in juli onder druk van de Democratische Partij terugtrok. Voordat Biden de aftocht blies, bleek uit peilingen dat hij van Trump zou verliezen, maar dat een ‘generieke Democraat’ de Republikein eenvoudig zou verslaan. Harris begon haar campagne met plezier en de bravoure van een buitenstaander. Maar in de afgelopen drie maanden werd ze – bewust – steeds meer de ‘generieke Democraat’ die met enkele economische plannen en veel handreikingen naar gematigde Republikeinen vooral campagne voerde als de anti-Trump.

„Ik weet dat de overgrote meerderheid van ons veel meer gemeen heeft dan wat ons scheidt”, zegt Harris dinsdagavond. „Daarom doe ik mee aan deze race. Om te vechten voor het volk. Zoals ik altijd heb gedaan.”

Als openbaar aanklager in California representeerde Harris twintig jaar lang ‘het volk’ in de vervolging van criminelen. Als presidentskandidaat heeft ze de afgelopen maanden een uitstekende casus gebouwd tegen Donald Trump. Ze heeft hem als weirdo, crimineel, ontspoord, egoïst, narcist en zelfs fascist neergezet. Ze heeft mensen herinnert aan de chaos en hatelijkheid tijdens zijn presidentschap en wat daarna kwam.

Ze is er veel minder in geslaagd uit te leggen wat haar eigen visie is en waarom juist zij president zou moeten worden. Aan de andere kant van de omgeslagen bladzijde staat voor veel Amerikanen een onbeschreven blad.

„Als ze verliest, heeft het op geen enkele manier aan haar gelegen. Ze heeft een loepzuivere campagne gevoerd. Als ze half zo’n goede president is als campagnevoerder, zijn we gezegend”, zegt Andrew Murray (28), uit Virginia, die in zijn eentje naar de toespraak is gekomen. „Ik ben doodzenuwachtig over deze verkiezingen en dit leek de enige plek om dat een beetje te kalmeren.” Hij heeft al gestemd „voor de derde keer tegen Trump, daar draaien alle verkiezingen in mijn volwassen leven tot nu toe om”. Maar hij is er niet gerust op dat genoeg anderen dat doen.

Contrast met Trump en Biden

Dat Harris misschien geen visionair is, maar wel een betrouwbare en weinig aanstootgevende kandidaat, blijkt een contrast met Trump, maar ook met Biden. Tijdens Trumps slotbijeenkomst in New York zondag noemde een Republikeinse komiek het Amerikaanse eiland Puerto Rico een „drijvende hoop afval”. In reactie daarop zei Biden dinsdag in een videogesprek met latino’s „het enige afval dat ik zie, zijn zijn aanhangers”. Een verspreking, meldde hij even later. Biden had „de hatelijke retoriek van Trumps aanhangers over Puerto Rico” bedoeld. Maar de schade – afleiding van Harris’ speech – was reeds geschied.

Harris focus op het trekken van onafhankelijke en zelfs Republikeinse kiezers is een strategische keuze geweest. Behalve wat betreft het recht op abortus heeft ze geen expliciet progressief beleid gepropageerd. Ze blijft ver weg van identiteitspolitiek. Ze belooft subsidie en belastingvoordelen voor ondernemers, starters op de woningmarkt, jonge ouders en mantelzorgers. Ze heeft weinig gedaan om de onvrede over onvoorwaardelijke steun aan Israël te apaiseren en noemt geen enkel buitenlands thema in haar slotpleidooi. Ze hoeft in dit stadium geen harten meer te veroveren, maar wel hoofden.

Ook heeft ze de hele campagne weinig, mogelijk te weinig, afstand genomen van het beleid dat Joe Biden de afgelopen vier jaar impopulair maakte. Ze toont zich niet kritisch over ingrepen die de inflatie en de hoeveelheid illegaal overstekende migranten opstuwden. Gevraagd naar wat zij als president anders zou hebben gedaan, antwoordde ze in een interview dat haar „niets te binnen schiet”.

Treffende oneliners heeft Harris genoeg. Wijzend naar het Witte Huis zei ze dat Trump daar begin volgend jaar zijn intrek kan nemen met een „lijst van vijanden”, terwijl zij zou beginnen „met een to-do lijst vol prioriteiten”. Het is „tijd om op te houden met vingerwijzen en de handen ineen te slaan”.

In het park in Washington zijn haar aanhangers overtuigt van Harris, maar niet zeker van haar succes. Daniela Moghtadaie (31) werd katholiek en Republikeins opgevoed, maar is al sinds Hillary Clinton om voor de Democraten. „Juist hier, waar Trump het hart van de democratie aanviel, zou je verwachten dat mensen dat snappen. Hier vrees ik geweld na de verkiezingen als hij weer de uitslag niet accepteert”, zegt ze. Maar ze kan zelfs haar eigen familieleden niet overtuigen om Trump te laten vallen, hoe ze het ook probeert. „We komen geen millimeter dichter tot elkaar.”

Delen

Mail de redactie