De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) weet al bijna twee jaar dat vlees van runderen die grazen in het Verdronken Land van Saeftinghe aan de Westerschelde te veel PFAS bevat. Dat blijkt uit interne documenten waaruit de Zeeuwse krant PZC vrijdag citeert.
De NVWA oordeelde destijds dat het vlees van de Zeeuwse buffels „in beginsel ongeschikt [is] voor menselijke consumptie”. Het vlees van waterbuffels in Saeftinghe bleek na een bemonstering in opdracht van de NVWA in december 2022 volgens onderzoekers van Wageningen University & Research (WUR) „zeker niet” te voldoen aan de normen voor PFOS (een type PFAS) die in 2023 van kracht zouden worden.
De buffels in Saeftinghe worden beheerd door de stichting Free Nature, die ook in andere Nederlandse natuurgebieden zogeheten ‘grote grazers’ laat lopen. De ‘zoutminnende’ flora zou aan vlees een zilte smaak geven. Free Nature laat sinds december 2022 geen buffels uit Saeftinghe meer slachten. Het vlees van schapen en andere koeien die ook buitendijks in Saeftinghe grazen, is sindsdien ongehinderd verhandeld. Of dat vervuild was, is niet vast te stellen.
Behalve Free Nature zijn er twee Nederlandse en drie Belgische pachters. Voor Het Zeeuwse Landschap, eigenaar van Saeftinghe, fungeren de dieren als natuurlijke grasmaaier in het brakwaterschorrengebied.
Wildernisvlees
De Zeeuwse krant PZC verkreeg de documenten via de Wet open overheid (Woo). Het Woo-verzoek werd gedaan door Annemieke van Straaten die zich als burger al langer richt op wat zij „misstanden bij natuurorganisaties” noemt. Zij bracht eerder aan het licht dat het vlees van dieren die het jaar rond grazen in uiterwaarden langs de grote rivieren en in de Oostvaardersplassen – zogeheten ‘natuurvlees’ of ‘wildernisvlees’ – dusdanig was verontreinigd met dioxine (geen PFAS), dat het niet langer verhandeld mocht worden.
Op 21 oktober kreeg ze, anderhalf jaar na haar verzoek aan de NVWA over Saeftinghe, de documenten. Diezelfde week bleek na onderzoek van de Vlaamse toezichthouder FAVV dat het vlees van een koe van een Vlaamse pachter in Saeftinghe vier maal te veel PFAS bevatte. De NVWA zou ook daarvan al sinds augustus op de hoogte zijn geweest. De betrokken bedrijven hebben daarop een voorlopig verbod gekregen om vlees van hun dieren in de handel te brengen.
Een NVWA-woordvoerder zegt onderzoek te toen naar „wat er met wie is gedeeld” na het ‘buffelonderzoek’. De dienst onderzoekt ook of vlees van dieren van de Nederlandse veehouders in Saeftinghe te veel PFAS bevat. Saeftinghe wordt twee keer per dag deels bevloeid door de Westerschelde. Het water is zo vervuild door PFAS dat het eten van vis en schaaldieren uit de Westerschelde wordt ontraden. Voornaamste bron van de PFAS is 3M, een bedrijf in Antwerpen dat afvalwater op de rivier loost.
‘Geen directe gevolgen’
Volgens directeur Roeland Vermeulen heeft zijn stichting Free Nature natuurorganisatie Het Zeeuwse Landschap, die de eigenaar is van Saeftinghe, op de hoogte gebracht van de testuitslagen. Die melding gebeurde volgens hem via „lokale terreinbeheerders” (boswachters) en zou „niet op directieniveau [zijn] doorgedrongen”, zegt hij desgevraagd.
Rob van Westrienen, directeur van Het Zeeuwse Landschap, zei vrijdag tegen de krant PZC „van niets” geweten te hebben. „Als wij eerder hadden geweten dat de PFAS-waarden zo hoog waren dat het vlees niet geschikt was voor consumptie, hadden wij daar natuurlijk actie op moeten ondernemen.” Hij eiste na de Belgische melding al diepgravend onderzoek.
De NVWA-woordvoerder zegt de zorgen te begrijpen, „maar PFAS heeft geen directe gevolgen voor gezondheid”. De NVWA schreef in september wel dat het consumeren van met PFAS verontreinigd „wildernisvlees afkomstig van Nederlandse uiterwaarden” langs de rivieren al snel kan leiden tot het opnemen van „de maximale veilige inname”. „Voor kinderen kan de inname van PFAS uit dit vlees mogelijk tot gezondheidsrisico’s leiden”, dus de NVWA-analyse.
Het Zeeuwse provinciebestuur is boos zo laat geïnformeerd te zijn. Het maakt zich ernstige zorgen over de gezondheidsrisico’s, schrijft het in een brandbrief aan minister Femke Wiersma (Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur, BBB), die verantwoordelijk is voor de NVWA.
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) weet al bijna twee jaar dat vlees van runderen die grazen in het Verdronken Land van Saeftinghe aan de Westerschelde te veel PFAS bevat. Dat blijkt uit interne documenten waaruit de Zeeuwse krant PZC vrijdag citeert.
De NVWA oordeelde destijds dat het vlees van de Zeeuwse buffels „in beginsel ongeschikt [is] voor menselijke consumptie”. Het vlees van waterbuffels in Saeftinghe bleek na een bemonstering in opdracht van de NVWA in december 2022 volgens onderzoekers van Wageningen University & Research (WUR) „zeker niet” te voldoen aan de normen voor PFOS (een type PFAS) die in 2023 van kracht zouden worden.
De buffels in Saeftinghe worden beheerd door de stichting Free Nature, die ook in andere Nederlandse natuurgebieden zogeheten ‘grote grazers’ laat lopen. De ‘zoutminnende’ flora zou aan vlees een zilte smaak geven. Free Nature laat sinds december 2022 geen buffels uit Saeftinghe meer slachten. Het vlees van schapen en andere koeien die ook buitendijks in Saeftinghe grazen, is sindsdien ongehinderd verhandeld. Of dat vervuild was, is niet vast te stellen.
Behalve Free Nature zijn er twee Nederlandse en drie Belgische pachters. Voor Het Zeeuwse Landschap, eigenaar van Saeftinghe, fungeren de dieren als natuurlijke grasmaaier in het brakwaterschorrengebied.
Wildernisvlees
De Zeeuwse krant PZC verkreeg de documenten via de Wet open overheid (Woo). Het Woo-verzoek werd gedaan door Annemieke van Straaten die zich als burger al langer richt op wat zij „misstanden bij natuurorganisaties” noemt. Zij bracht eerder aan het licht dat het vlees van dieren die het jaar rond grazen in uiterwaarden langs de grote rivieren en in de Oostvaardersplassen – zogeheten ‘natuurvlees’ of ‘wildernisvlees’ – dusdanig was verontreinigd met dioxine (geen PFAS), dat het niet langer verhandeld mocht worden.
Op 21 oktober kreeg ze, anderhalf jaar na haar verzoek aan de NVWA over Saeftinghe, de documenten. Diezelfde week bleek na onderzoek van de Vlaamse toezichthouder FAVV dat het vlees van een koe van een Vlaamse pachter in Saeftinghe vier maal te veel PFAS bevatte. De NVWA zou ook daarvan al sinds augustus op de hoogte zijn geweest. De betrokken bedrijven hebben daarop een voorlopig verbod gekregen om vlees van hun dieren in de handel te brengen.
Een NVWA-woordvoerder zegt onderzoek te toen naar „wat er met wie is gedeeld” na het ‘buffelonderzoek’. De dienst onderzoekt ook of vlees van dieren van de Nederlandse veehouders in Saeftinghe te veel PFAS bevat. Saeftinghe wordt twee keer per dag deels bevloeid door de Westerschelde. Het water is zo vervuild door PFAS dat het eten van vis en schaaldieren uit de Westerschelde wordt ontraden. Voornaamste bron van de PFAS is 3M, een bedrijf in Antwerpen dat afvalwater op de rivier loost.
‘Geen directe gevolgen’
Volgens directeur Roeland Vermeulen heeft zijn stichting Free Nature natuurorganisatie Het Zeeuwse Landschap, die de eigenaar is van Saeftinghe, op de hoogte gebracht van de testuitslagen. Die melding gebeurde volgens hem via „lokale terreinbeheerders” (boswachters) en zou „niet op directieniveau [zijn] doorgedrongen”, zegt hij desgevraagd.
Rob van Westrienen, directeur van Het Zeeuwse Landschap, zei vrijdag tegen de krant PZC „van niets” geweten te hebben. „Als wij eerder hadden geweten dat de PFAS-waarden zo hoog waren dat het vlees niet geschikt was voor consumptie, hadden wij daar natuurlijk actie op moeten ondernemen.” Hij eiste na de Belgische melding al diepgravend onderzoek.
De NVWA-woordvoerder zegt de zorgen te begrijpen, „maar PFAS heeft geen directe gevolgen voor gezondheid”. De NVWA schreef in september wel dat het consumeren van met PFAS verontreinigd „wildernisvlees afkomstig van Nederlandse uiterwaarden” langs de rivieren al snel kan leiden tot het opnemen van „de maximale veilige inname”. „Voor kinderen kan de inname van PFAS uit dit vlees mogelijk tot gezondheidsrisico’s leiden”, dus de NVWA-analyse.
Het Zeeuwse provinciebestuur is boos zo laat geïnformeerd te zijn. Het maakt zich ernstige zorgen over de gezondheidsrisico’s, schrijft het in een brandbrief aan minister Femke Wiersma (Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur, BBB), die verantwoordelijk is voor de NVWA.
Een groep beleggers dreigt met juridische stappen tegen bouwconcern Oranjewoud omdat ze miljoenen euro’s tegoed hebben van de omstreden ondernemer Gerard Sanderink. Die haalde Oranjewoud in 2021 van de beurs, maar weigert nog altijd de beleggers uit te betalen. De beleggers menen dat Oranjewoud nu aan zet is, maar dat wijst juist naar Sanderink. Die is momenteel geschorst als bestuurder, in een onderzoek naar wanbeleid door de Ondernemingskamer.
Sanderink besloot in 2021 om Oranjewoud, de holding achter onder meer infrabouwer Strukton en ingenieursbedrijf Antea Group, van de beurs te halen. De ondernemer had via zijn investeringsbedrijf Sanderink Investments al 99 procent van de aandelen in handen en moest beleggers uitkopen om de resterende aandelen te verwerven. Daarvoor startte hij een uitkoopprocedure bij de Ondernemingskamer. Anders dan de 6,10 euro per aandeel die Sanderink eiste, bepaalde die de prijs per aandeel eind 2023 met terugwerkende kracht op 10,06 euro.
Lees ook
‘Russische maffia, wrakingsverzoek’: zitting over positie Gerard Sanderink verloopt volgens bekend patroon
Het gaat in totaal om ruim 570.000 aandelen, waardoor de beleggers 5,7 miljoen tegoed hebben van Sanderink. Inmiddels is dat bedrag door rente opgelopen tot zo’n 6,6 miljoen euro. Uit onlangs gepubliceerde notulen van een aandeelhoudersvergadering van Oranjewoud blijkt dat Sanderink die betaling nog steeds niet heeft voldaan. Tot onvrede van het bestuur en de beleggers.
Zij verschillen echter van mening over de vraag wie daarvoor verantwoordelijk is. Dat heeft alles te maken met andere procedures bij de Ondernemingskamer. Die onderzoekt momenteel in twee verschillende zaken of er wanbeleid is gevoerd bij Oranjewoud en een ander groot bedrijf van Sanderink, IT-dienstverlener Centric. Bij de bedrijven vertrokken de afgelopen jaren tientallen bestuurders en klanten uit onvrede over de houding van de ondernemer. Die zou sinds zijn relatie met zelfbenoemd cyberexpert Rian van Rijbroek verschillende beslissingen hebben genomen die de continuïteit van de ondernemingen – waar duizenden mensen werken – in gevaar hebben gebracht. Ook werd hij in verschillende rechtszaken tot miljoenen euro’s aan dwangsommen veroordeeld vanwege smadelijke uitlatingen over zijn ex-vriendin.
Lees ook
Hoe de automatiseerder werd betoverd door de cybergoeroe
In beide onderzoeken zette de Ondernemingskamer Sanderink alvast op non-actief. Er is ook een tijdelijk bestuur benoemd. Sanderinks aandelen werden ondergebracht bij een externe beheerder, waardoor de zakenman daar nu geen zeggenschap over heeft.
Juridische stappen
Een groep van zeven aandeelhouders dreigt nu met juridische stappen. Zij stellen dat de uitkoopverplichting ligt bij het huidige bestuur en de beheerder van de aandelen van Sanderink. Het bestuur verwijst naar Sanderink Investments, dat Oranjewoud van de beurs haalde, en spreekt van „een ongewenste situatie voor de minderheidsaandeelhouders dat SI [Sanderink Investments] niet aan de uitspraak van de Ondernemingskamer heeft voldaan”. In een reactie aan NRC stelt president-commissaris van het bouwconcern Joseph Kuling de ondernemer „meerdere malen gemaand” te hebben „de vastgestelde prijs met rente aan de minderheidsaandeelhouders te betalen”. Die pogingen zijn „helaas tot op heden zonder succes”. Oranjewoud „onderzoekt welke mogelijkheden er zijn om de belangen van de minderheidsaandeelhouders te steunen”.
Ondertussen loopt het bedrag dat Sanderink de beleggers verschuldigd is verder op. Dat komt doordat de ondernemer ook rente moet betalen over de jaren dat hij nog niet het geld voor de aandelen heeft uitgekeerd. NRC heeft Gerard Sanderink meermaals om een reactie gevraagd, maar de ondernemer is daar niet op ingegaan.
De slogan Paz con la Naturaleza klinkt na bijna twee weken biodiversiteitsoverleg nog altijd even hoopvol. Vrede sluiten met de natuur, dat was het motto van de internationale top COP 16 die in het Colombiaanse Cali plaatsvond. De bedoeling was dat deelnemende landen met concrete voorstellen zouden komen om zich aan de biodiversiteitsdoelen te committeren. Maar dat bleek zo makkelijk nog niet.
Een deadlock – zo omschreven experts de situatie in Cali donderdag, op de een-na-laatste dag van de top. Een impasse, waarbij het vooral leek te draaien om één grote vraag: hoe wordt het beschermen van de wereldwijde soortenrijkdom gefinancierd? „Rijke landen staan daarin lijnrecht tegenover ontwikkelingslanden”, aldus programmaleider Jeanne Nel, die vanuit Wageningen University & Research bij de Nederlandse delegatie was betrokken. „Onderhandelaars pleitten de afgelopen dagen voor meer vertrouwen en solidariteit. Want al dat gedoe over financiering leidt af van die ándere belangrijke vraag: wat gaan landen doen om de afgesproken biodiversiteitsdoelen te halen?”
Moeizaam onderhandelen
Op 21 oktober vond de aftrap plaats van deze 16de Conference of the Parties over biodiversiteit. Al vanaf dag één werd de top in de wandelgangen de ‘implementatie-COP’ genoemd. Twee jaar geleden, tijdens COP 15 in het Canadese Montreal, werd na bijna twee weken moeizaam onderhandelen door 196 landen een biodiversiteitsakkoord gesloten: het Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework (KMGBF). Eén van de meest in het oog springende onderdelen daarvan was de 30 procent-doelstelling: vóór 2030 zou 30 procent van het totale aardoppervlak – zowel land als water – effectief moeten worden beschermd.
Voorafgaand aan COP 16 zouden alle deelnemende landen daarom hun plan van aanpak indienen: hoe zouden de gestelde doelen worden bereikt? Maar dat bleek uiterst stroef te gaan. Aan het begin van de COP hadden nog maar 31 landen hun National Biodiversity Strategies and Action Plan (NBSAP) ingeleverd; 20 procent van het totale aantal ondertekenaars. Vrijdag, op de laatste dag, waren dat er 44.
Ook veel welvarende landen komen de afspraak niet na – waaronder Nederland
Niet alle landen die het akkoord in 2022 ondertekenden hebben de middelen om bijtijds een volledig NBSAP af te ronden, benadrukken de organisatoren. Maar ook veel welvarende landen komen de afspraak niet na – waaronder Nederland. Want alhoewel er in Nederland na twee jaar werk een vrijwel complete NBSAP klaar lag, besloot het huidige kabinet die nog niet in te dienen. Pas op z’n vroegst in de loop van 2025 zal er een gereviseerde versie komen.
Van de vier autonome landen binnen het Koninkrijk der Nederlanden (Aruba, Curaçao, Sint Maarten en Nederland) had alleen Curaçao wél op tijd een plan van aanpak klaar. „Het merendeel van de landen heeft op COP 16 wel in grote lijnen de nationale doelen geschetst en zelfs dát heeft Nederland nagelaten”, aldus Jeanne Nel. „Bovendien was er niemand vanuit de regering aanwezig op de top. Mijn ergste nachtmerrie is dat biodiversiteit nu echt onderaan hun prioriteitenlijst bungelt.”
Tactische zet
Van uitstel hóéft niet per se afstel te komen, zegt Marcel Kok van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). „De ervaring laat zien dat uiteindelijk de meeste landen in dit soort situaties wel een plan indienen. Zeker voor veel ontwikkelingslanden is het opstellen van een NBSAP een grote klus. Maar het missen van zo’n deadline is soms ook een tactische zet: zo kunnen politici laten zien dat ze andere prioriteiten hebben, of door hun afwachtende houding eerst zien wat ánderen doen en bijvoorbeeld kijken of internationale financiering daadwerkelijk beschikbaar komt.”
Samen met collega’s van het PBL bracht Kok deze week een rapport uit waarin het effect van de KMGBF-doelen voor 2030 wordt doorberekend op hun bijdrage aan herstel van natuur op langere termijn, richting 2050. „Daarin gaan we uit van vier scenario’s, variërend van business as usual tot scenario’s waarin de tussendoelen voor biodiversiteit en klimaat worden behaald en er zelfs nog extra ambitieuze doelen worden gesteld.”
Uit de modelanalyses in het rapport blijkt dat voldoen aan de KMGBF-doelen zou zorgen voor ruim 3 miljoen vierkante kilometer beschermde natuur erbij in 2050: een oppervlak zo groot als India. Achteroverleunen en nietsdoen zou daarentegen zorgen voor het verlies van 3,5 miljoen vierkante kilometer. Met alle gevolgen van dien voor de biodiversiteit: want hoe minder geschikt leefgebied er voorhanden is, des te groter de negatieve gevolgen voor soortenrijkdom.
„In Cali worden afspraken gemaakt om voortgang beter te monitoren en te waarborgen dat landen hun beloften nakomen. Om landen beter bij de les te houden, is inzicht nodig in hoe het gesteld is met de uitvoering van hun biodiversiteitsplannen”, zegt Kok. „Bij klimaatbeleid is global stocktake een belangrijk evaluatiemiddel om de uitvoering van nationale doelen te monitoren en landen te dwingen extra inspanningen te leveren als doelen niet gehaald worden. Maar bij biodiversiteitsbeleid ontbreekt zoiets. Dat is een van de redenen dat de vórige doelen, die in 2010 werden vastgelegd in het Japanse Nagoya, niet zijn gehaald.”
Het PBL houdt er in de berekeningen rekening mee dat niet elk doel even concreet is. „Als een land zegt: wij gaan zoveel vierkante kilometer land omzetten in natuur dan kun je daar makkelijk een percentage uithalen. Bij andere doelen, zoals het terugdringen van overconsumptie, is het abstracter.”
Landen die hun doelen niet behalen krijgen niet direct sancties opgelegd, benadrukt Kok. „Maar er zal wel meer transparantie over de voortgang van landen ontstaan. De maatschappelijke druk om dan zelf ook het beste beentje voor te zetten, wordt groter.”
Een natuurbeschermer in Panama met jonge dwergschildpadden (Lepidochelys olivacea). Foto Bienvenido Velasco/EPA
Winstpercentages
Een belangrijk thema tijdens de top in Cali was digital sequence information (DSI) – een onderwerp dat ook in Montreal al uitgebreid op de agenda stond en waarin baten-deling van het gebruik van genetische informatie uit plant-, dier- en schimmelsoorten centraal staat. Bob Kreiken, die als promovendus aan de TU Delft en DSI-expert op de top aanwezig is, vertelt dat ook op dat vlak de onderhandelingen traag zijn gegaan. „Er is onder andere gesproken over de winstpercentages die bedrijven die DSI gebruiken moeten afstaan aan het DSI-fonds, en of dat überhaupt verplicht gesteld kan worden.”
Maar grote knopen zijn op de laatste dag van de conferentie nog altijd niet doorgehakt. „Een spanningsveld vormt de verdeling van het DSI-fonds: moet dat aan projecten worden besteed, aan inheemse volkeren en traditionele boeren of aan overheden? Hoewel dat laatste strookt met de gelijkheids- en soevereiniteitsprincipes van de VN kan het ook zorgen voor een sterke verwatering van het opgehaalde geld. Deel je een al kleine taart, dan resteren er per land slechts kruimels. Dat is eerlijk, maar ook effectief? Projecten die ik hier in Cali heb bezocht als case studies, zoals een universitair biochemisch laboratorium, vereisen miljoenen aan investeringen en bedrijven dragen weinig bij.”
Hoeders van de natuur
Sowieso is financiering een heikel punt tijdens COP 16. Nooit eerder waren zoveel financiële instellingen aanwezig op een biodiversiteitstop, van banken tot en met pensioenfondsen, verzekeraars en investeerders. Het Wereld Natuur Fonds en Deloitte kwamen tijdens de top met een nieuwe methode om organisaties inzicht te geven in de natuurgerelateerde risico’s en kansen van hun investeringen.
Maar ondanks al die aandacht voor financiën bleef het echt grote geld uit, terwijl dat wel nodig is. Op de langere termijn zouden er naar schatting vele honderden miljarden dollars méér beschikbaar moeten komen om de biodiversiteitsdoelen te behalen.
Gelukkig zijn er ook hoopgevende zaken, zegt Nel. „Het streven van deze top was om ook inheemse gemeenschappen en andere lokale natuurbeschermers erbij te betrekken. Zij zijn de echte hoeders van de natuur, de reden dat we überhaupt nog soortenrijke ecosystemen hebben. Tijdens de top zijn er ontzettend veel initiatieven aangekondigd waarbij de relatie tussen mens en natuur centraal staat. Of het nu gaat om een gemeenschap die aan de oevers van de Amazone leeft of een Nederlandse boer die streeft naar natuurinclusieve landbouw: zulke lokale initiatieven inspireren. Hopelijk kunnen we daar de energie uithalen om de problemen die we zien bij de lurven te grijpen.”
Integratie van tops
Kok: „Er wordt ook gesproken over een betere integratie van biodiversiteit- en klimaattops in de toekomst. Die twee thema’s hebben immers een belangrijke overlap, terwijl nu nog veel gescheiden wordt geregeld.” De volgende biodiversiteits-COP, in 2026, zal plaatsvinden in Armenië.
Op toekomstige biodiversiteitsconferenties kan nog wel gewerkt worden aan de daadwerkelijke verbinding met de natuur, zegt Kreiken. „Ik heb met andere wetenschappers een mooie tocht gemaakt naar het tropische bos hier vlak bij Cali, waar brilberen, poema’s en andere iconische dieren leven. Daar zagen we maar weinig onderhandelaars terug. Ze zullen geen tijd gehad hebben, maar aan die mens-natuurverbinding op toekomstige COP’s kan nog gewerkt worden.”
Het dodental als gevolg van het noodweer in Spanje is opgelopen naar 205, melden Spaanse media vrijdag. Het grootste deel, 202 slachtoffers, komt uit de regio Valencia. De andere drie doden vielen in de regio’s Castilië-La Mancha en Andalusië. Spanje heeft sinds donderdag een driedaagse periode van nationale rouw afgekondigd.
Sinds vrijdagochtend zijn 1.700 militaire noodeenheden op zoek naar vermisten in de getroffen gebieden, 500 meer dan de voorgaande dag. De Spaanse defensieminister Margarita Robles Fernández heeft verzekerd dat „iedereen die daarvoor nodig is” zal worden ingezet in deze „verschrikkelijke tragedie”.
Terwijl het reddingswerk in volle gang is, houdt de regen in delen van Spanje aan. In verschillende gebieden is code oranje van kracht, waaronder in delen van de zwaar getroffen regio Valencia. In de provincie Huelva, in de zuidelijke regio Andalusië, geldt code rood.
Weerswaarschuwing
In een wekelijkse persmoment heeft de meteorologische organisatie van de Verenigde Naties (WMO) benadrukt dat door vroegtijdige waarschuwing voor overstromingen veel leed kan worden voorkomen, meldt persbureau Reuters.
„We moeten ervoor zorgen dat vroege waarschuwingen leiden tot vroege geïnformeerde acties”, zei Clare Nullis van de WMO. Ze wilde niet ingaan op de vraag of de Spaanse autoriteiten bewoners te laat hebben geïnformeerd over het noodweer. Volgens Nullis is dat iets wat „de Spaanse autoriteiten moeten onderzoeken”.
Het Spaanse meteorologische instituut Aemet gaf dinsdagochtend code rood af voor de regio Valencia, terwijl het op dat moment al hevig regende. De voorbije dagen worden in internationale media vraagtekens gezet bij de alertheid van de Spaanse autoriteiten in het afgeven van waarschuwingen bij het noodweer van dinsdag.
Lees ook
‘Alles is verwoest’: inwoners van het Spaanse Utiel ruimen geschokt de modder op
De zaak rond de van corruptie verdachte ambtenaar Rudy de B. van de gemeente Rotterdam is groter dan tot nu toe gedacht. Dit blijkt uit een vonnis deze week van de rechtbank Den Haag. De gemeente heeft meer dan twintig bedrijven, stichtingen en personen in het vizier met wie de ambtenaar vermoedelijk zakelijk én privé zaken deed en waarbij mogelijk steekpenningen aan de ambtenaar zijn betaald.
Rudy de B. was projectmanager bij enkele grootschalige renovaties van gemeentelijke panden, zoals museum Boijmans Van Beuningen, concertgebouw De Doelen en het Wereldmuseum. Het ging om projecten van honderden miljoenen euro’s. Uit onderzoek van NRC begin december 2023 bleek dat de ambtenaar betrokken was bij gemeentelijke opdrachten aan een bedrijf, waarmee hij ook privé zaken deed. Ook bleek dat collega’s van De B. jaren ervoor al meermaals hadden gewaarschuwd voor belangenverstrengeling binnen hun afdeling, Stadsontwikkeling. Ook de naam van de projectmanager kwam daarin voor.
Lees ook
‘De tekenen van corruptie waren duidelijk. Toch keek Rotterdam weg’
De bevindingen in NRC waren voor de gemeente aanleiding om extern onderzoek te laten doen en de ambtenaar te schorsen. Rotterdam deed op 18 maart 2024 aangifte tegen de oud-werknemer van vermoedelijke omkoping. Uit het vonnis nu blijkt dat de gemeente zelf nog eens zeven partijen (bedrijven, stichtingen en personen) heeft ontdekt waarmee de ambtenaar „zowel namens de gemeente als in privé banden onderhield”.
Ze vermoedt dat de ambtenaar en leveranciers zich „via een kick back-constructie” verrijkten ten koste van de gemeente. Dat zou betekenen dat er steekpenningen aan de ambtenaar zijn betaald. Ook heeft de gemeente aanknopingspunten voor „andere vormen van belangenverstrengeling” door de oud-werknemer.
Mailverkeer
Een dag na de aangifte doorzocht de Rijksrecherche het huis van De B. en nam zijn administratie in beslag. Hierop spande de gemeente recent een zaak aan om inzage te krijgen in die administratie, onder meer in privé-mailverkeer, soms beveiligd met wachtwoorden. De rechter heeft dit toegestaan, blijkt nu uit het vonnis.
De ambtenaar moet zijn wachtwoorden en gebruikersnamen van tien e-mailaccounts verstrekken en hieraan meewerken. De gemeente mag met een selectie van zoektermen het materiaal doorzoeken. Alleen de communicatie van de oud-ambtenaar met zijn advocaten, zijn communicatie met zijn zoon over privé-aangelegenheden, en met zijn notaris over zijn scheiding, zijn uitgezonderd.
De rechts-radicale opiniemaker en lid van de Raad van Toezicht van Ongehoord Nederland Gert Jan Mulder is opnieuw in opspraak, nu minister Eppo Bruins (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, NSC) en het NPO-bestuur zich bezorgd tonen over Mulders uitlatingen over moslims.
Aanleiding is een profiel in de Volkskrant, die onderzoek deed naar de econoom en agrarisch ondernemer die grote delen van het jaar in Uruguay woont. Met zijn jaarlijkse barbecue voor rechts-radicale kopstukken, in zijn huis op de Veluwe, is hij een gezien figuur bij politieke partijen PVV en Forum voor Democratie. Van beide is hij lid geweest. Op X, voorheen Twitter, fulmineerde hij afgelopen jaren geregeld over moslims. Meer recent plaatste hij een (AI)-afbeelding van „goddelijke tieten” waarvan Nederlandse mannen niet meer zouden durven te genieten. En hij publiceerde een boek waarin hij over zijn seksuele uitspattingen verhaalt. Hij noemt zichzelf „amateurgynaecoloog.”
Lees ook
Ongehoord Nederland drijft steeds verder uiteen
De raad van toezicht van Ongehoord Nederland stelt in een reactie dat er geen sprake van is dat Mulder moet wijken. De omroep zit momenteel in een proces om de werkcultuur veiliger te maken, nadat een rapport een vermeende angstcultuur blootlegde onder de afgelopen maand ontslagen voorzitter oprichter en oprichter Arnold Karskens. „Er wordt [door de Volkskrant] een link gelegd met deze organisatie die niet terecht is: het zijn opmerkingen van Mulder en niet van ON”, zegt Bauke Geersing, voorzitter van de raad van toezicht desgevraagd.
Islamofoob
In 2021 schreef NRC al over de islamofobe tweets die Mulder meermaals op een schorsing van Twitter (tegenwoordig X) kwamen te staan. Dit was kort nadat zijn voorganger in de raad van toezicht Taco Dankers aftrad, toen de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding na onderzoek van NRC constateerde dat die antisemitisme verspreidde via de rechts-radicale stichting Gefira. Mulder noemde zichzelf islamofoob op Twitter. In coronatijd noemde hij de NOS „Gods vergeten verderfelijk, verrot en corrupt”. In een tweet stelde hij nooit met een moslim te willen werken.
De NPO zou hierover het gesprek aangaan met Ongehoord Nederland. Een woordvoerder van toenmalig minister Arie Slob liet destijds weten dat er geen plek voor racisme is in de publieke omroep, maar liet zich verder niet uit over stappen. Bruins zegt nu tegen de Volkskrant dat hij zonodig de gedragscode van de publieke omroep wil laten aanscherpen door het Commissariaat voor de Media.
Als toezichthouder is Mulder functionaris van de vereniging van Ongehoord Nederland. Aan de Volkskrant liet hij weten dat uitspraken uit de context zijn gehaald of hem niet bekend voorkomen. „Zolang ik er iets mee te maken heb is er geen millimeter ruimte voor racisme”, zegt Geersing. Wat betreft Mulders opvattingen: „Hij is libertijn, houdt er andere opvattingen op na dan ik maar daar is gelukkig ruimte voor in Nederland.”
Een alles overheersende regeringspartij, al tientallen jaren verankerd in alle machtsorganen van het land, verliest vrijwel nooit verkiezingen. Die trend in de Afrikaanse politiek is vrijdag verrassend doorbroken toen in Botswana de regeringspartij een verbijsterende nederlaag leed en de macht overdroeg aan de oppositie.
Sinds de onafhankelijkheid van het Verenigd Koninkrijk in 1966 zwaaide de Botswaanse Democratische partij (BDP) de scepter. Tot ze vrijdag haar meerderheid verloor – de eerste uitslagen wezen op een verpletterende nederlaag voor de BDP. De vertrekkende president -Mokgweetsi Masisi gaf kort na de uitslag zijn nederlaag toe en feliciteerde de winnaar, mensenrechtenadvocaat Duma Boko.
Boko’s partij, een verzameling van oppositiepartijen onder de noemer Umbrella for Democratic Change (UDC), kreeg vooralsnog 32 van de 65 parlementszetels tegen slechts drie voor de BDP. De oppositie hamerde tijdens de campagnes op corruptie en slecht bestuur onder de regeringspartij. Door een financiële crisis kon de overheid nauwelijks meer salarissen betalen aan zijn ambtenaren.
Wat de BDP vooral de das heeft omgedaan is de teruglopende economie, voor tachtig procent afhankelijk van de export van diamanten. Op dit moment is Botswana na Rusland de grootste exporteur van diamanten. Wereldwijd daalt echter de vraag naar diamanten snel waardoor de werkloosheid in Botswana met 27 procent steeg, onder jongeren zelfs met 38 procent.
In haar eigen campagne kwam de zittende regeringspartij met de belofte de afhankelijkheid van de edelstenen te doorbreken. Maar de campagneleuze ‘Samen veranderen en welvaart opbouwen’ klonk vooral hol, na vele jaren aan de macht.
Oppositieleider en presidentskandidaat Duma Boko brengt zijn stem uit in Gaborone, 30 oktober. Foto Monirul Bhuiyan/AFP
Oude machten uitgedaagd
De zege toont dat het groeiende percentage jongeren in Afrika – zeventig procent van de bevolking is jonger dan 30 jaar – steeds sterkere gevolgen heeft voor de politieke verhoudingen. Dominante regeringspartijen, zoals het ANC in Zuid-Afrika, Frelimo in Mozambique en het MPLA in Angola, hebben in de ogen van jonge kiezers hun glans verloren als bevrijders van de koloniale overheersers.
In Mozambique, waar Frelimo sinds 1975 de regering vormt, vond vorig maand fraude plaats bij verkiezingen en kreeg de favoriete kandidaat van de jeugd, Venâncio Mondlane, geen meerderheid, waarna er dagenlang hevige rellen uitbraken. De verkiezingen in 2022 in Angola verliepen volgens eenzelfde patroon. In Zuid-Afrika verloor het ANC zijn meerderheid en moest een coalitieregering vormen met oppositiepartijen.
Interne eenheid
Historisch heeft de ontginning van diamanten Botswana veel opgeleverd. Toen het daar in 1972 mee begon, was het land straatarm. Zo lag er destijds slechts twaalf kilometer asfaltweg en telde het land 22 inwoners met een universitaire opleiding.
Botswana is een atypisch Afrikaans land, uitgestrekt maar met slechts 2,5 miljoen inwoners. Met name interne eenheid maakte het mogelijk dat Botswana uitgroeide tot een van de meest succesvolle democratieën van het continent.
Etnische tegenstellingen vertroebelen de politiek niet. De groep van Tswana-stammen vormt de grote meerderheid, en de onderlinge verschillen binnen deze groep zijn gering. De grootste minderheidsstam is de Kalange (twaalf procent), en de Basarwa, die historisch is achtergesteld maar zich politiek nog niet laat horen.
De UEFA heeft FC Twente een boete opgelegd van 83.125 euro, onder meer vanwege racistische leuzen in het Europa League-duel met Lazio Roma. Ook moet een deel van Vak-P (de fanatieke statribune van FC Twente) leegblijven tijdens de eerstvolgende Europese wedstrijd, tegen het Brusselse Union Saint-Gilloise op 28 november. Dat meldt de Enschedese voetbalclub vrijdag op de eigen website. De UEFA laat nog weten welke vakken het betreft.
De aangewezen vakken zullen niet toegankelijk zijn in de wedstrijd tegen Union Saint-Gilloise, maar in de praktijk komt het voor dat supporters naar andere vakken overlopen dan van de tribune waar ze eigenlijk kaarten voor hebben.
De straf van de Europese voetbalbond volgt op misdragingen van de Twentse fanatieke supporters. Tijdens de Europese thuiswedstrijd tegen Lazio Roma, die FC Twente met 0-2 verloor, lieten supporters zich racistisch en discriminerend uit. Ook gooiden fans met bekers bier en werd een provocerend spandoek getoond. Mogelijk met de tekst ‘Lazio Merda’ (Lazio is troep).
Uit onderzoek van de UEFA blijkt dat de zwarte Lazio-speler Loum Tchaouna, bij het tweede doelpunt van de Romeinse club, racistisch en discriminerend werd bejegend door supporters van FC Twente.
‘Onacceptabel’
„Het is triest dat dit in ons stadion heeft plaatsgevonden. Dit gedrag is onacceptabel, FC Twente onwaardig en raakt ons allen diep. De impact die dit heeft op de goedwillende supporters, spelers en staf is groot”, schrijft Dominique Scholten, algemeen directeur van de Tukkers op de website. Hij belooft „alles in het werk te stellen” om de daders op te sporen, hen te bestraffen en de boete op hen te verhalen. FC Twente zegt al een aantal biergooiers te hebben opgespoord. De club wil de kosten van de boete op hen verhalen en legt stadionverboden op.
Het is niet voor het eerst dat de harde kern van FC Twente zich misdraagt in Europees voetbalverband. Afgelopen juli veroordeelde de rechtbank tien Twente-supporters tot maanden gevangenisstraf, omdat ze zich tijdens de thuiswedstrijd tegen het Zweedse Hammarby IF in 2023 schuldig maakten aan openbare geweldpleging. „De maatschappij is het zat, de maatschappij is ú zat”, zei de rechter toen tegen de verdachten.
Cabaretier en televisiepresentator Arjen Lubach (45) stapt met zijn hele team over van de VPRO naar RTL. Dat maakte hij vrijdag bekend middels een filmpje op zijn Instagramaccount. Lubach tekent een contract voor drie jaar bij de commerciële omroep en zal vanaf het voorjaar van 2025 een dagelijks satirisch nieuwsprogramma maken, meldt RTL.
Donderdagavond presenteerde Lubach zijn laatste editie van De Avondshow, zijn dagelijkse satirische nieuwsshow op de VPRO. Daarmee komt een einde aan tien jaar Lubach bij de publieke omroep. Vanaf 2014 maakte hij zeven jaar lang een wekelijks programma Zondag met Lubach, geïnspireerd op Amerikaanse late night shows. Daarna volgde een variatie op dat concept in dagelijkse vorm: De Avondshow.
Lees ook
Vertrek Arjen Lubach is een aderlating voor de publieke omroep
In zijn programma’s vermengde Lubach nieuws en opinie met humor, satire en activisme. Hij wist een bijzonder jong publiek aan te spreken, mede doordat zijn uitzendingen ook op YouTube werden geplaatst. Meermaals bereikten Lubachs items ook het buitenland, zoals het spotje America first, The Netherlands second, waarin hij zich in Trumpstijl tot de toenmalige president van de Verenigde Staten richtte. Hij lanceerde ooit een trailer van een fictieve serie genaamd Westeros, door miljoenen kijkers geïnterpreteerd als de aankondiging van een sequel van de wereldberoemde serie Game of Thrones. Ook probeerde hij zichzelf via een burgerinitiatief tot Farao van Nederland te kronen, als spottende kritiek op het koningshuis.
Dat concept zal hij, als het aan RTL ligt, grotendeels voortzetten bij de commerciële. Peter van der Vorst, directeur content bij RTL, liet in een verklaring weten: „Op humoristische en geëngageerde wijze laat hij Nederlanders ontsnappen aan de waan van de dag én helpt hij ons om de wereld beter te begrijpen vanuit zijn eigen unieke perspectief. Die insteek past perfect bij RTL.” Lubachs nieuwe programma zal ook (terug) te kijken zijn op streamingsplatform Videoland.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data123842957-d79fd1.jpg|https://images.nrc.nl/DXx-v5zvo_J5k1TmsuUQ74SMIE8=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data123842957-d79fd1.jpg|https://images.nrc.nl/z0j9frv4GxmjShgz7zKsq7nfByU=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data123842957-d79fd1.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data123844640-d78146.jpg|https://images.nrc.nl/-14KU97yHJX-pINYf6TAAtGXVfI=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data123844640-d78146.jpg|https://images.nrc.nl/WgDg96CDKDD8Eq_iz1ZwVnezYPM=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data123844640-d78146.jpg)
