Category: Vandaag

Het blijft vaag waarom J.T. Bessinger (35) precies naar Washington is afgereisd. De vrachtwagenchauffeur uit Charleston, South Carolina, paradeert woensdagochtend in zijn ‘Gays for Trump’ T-shirt voor het Witte Huis. „Deze rust had ik niet verwacht”, zegt hij. „Dat Donald Trump de popular vote (de meeste stemmen), heeft gewonnen, delegitimeert waarschijnlijk elk protest of rel voor ‘de democratie’ die we vandaag hadden kunnen zien.”

Was hij gekomen voor mogelijke rellen van de tegenpartij? Of geweld van zijn eigen kamp, als Trump had verloren? Dat wil hij niet met zoveel woorden zeggen. Maar hij gaat confrontaties duidelijk niet uit de weg hier in de hoofdstad, waar ruim 90 procent van de kiezers dinsdag op Kamala Harris stemde.

Wanneer er een kleine blonde vrouw in zakelijke kleding langsloopt die hem toebijt: „jij bent verachtelijk!”, gaat hij los. „Je hebt verloren, bitch. Is de meerderheid van het land verachtelijk? Je hebt de verkeerde flikker uitgezocht om ruzie mee te zoeken.” Dan, op rustiger toon. „Er zijn Republikeinen die vinden: je moet beleefd blijven. Daar hoor ik niet bij.”

Gelatenheid

De scène voor het Witte Huis, dat Donald Trump na zijn klinkende overwinning in de Amerikaanse presidentsverkiezingen in januari weer voor vier jaar mag betrekken, is tekenend voor de relatie van de zetel van de federale overheid met het achterland. In Washington klinkt op de dag na de verkiezingen onbegrip, frustratie, angst en, ja, verachting voor hoe de rest van de Verenigde Staten gestemd hebben. Toch heerst er meer gelatenheid dan in 2016, toen Trumps winst een totale verrassing en schrikbeeld was.

Lees ook

De Amerikaanse vrouwen kozen niet massaal voor Harris, de zwarte mannen niet massaal voor Trump

„Het is een treurige dag”, zegt Daisy Robinson (59), die voorbij het Witte Huis wandelt. „Maar dat is de democratie, hè. We moeten het accepteren en zien wat er gebeurt. We hebben het de eerste keer ook overleefd.” Robinson werd geboren in Bolivia en kent veel latino’s die op Trump hebben gestemd. „In zijn eerste periode heb ik familieleden en vrienden verloren van wie ik nog steeds vervreemd ben omdat we het zo oneens zijn over Trump. Ik vrees vooral meer verdeeldheid en onenigheid. Maar ik voel me minder slecht dan toen Hillary Clinton in 2016 verloor. Nu weten waar we aan toe zijn.”

Vicepresident Kamala Harris woensdag tijdens haar toespraak bij Howard University in Washington, waarin ze haar nederlaag bij de presidentsverkiezingen erkende.

De mensen in Washington die echt iets te vrezen hebben, zijn ambtenaren van de federale overheid. Trump wil hele ministeries, zoals dat van Onderwijs en dat van Milieu, afschaffen en mogelijk tienduizenden ambtenaren ontslaan. Zijn aanstaande vicepresident J.D. Vance heeft geopperd „elke gemiddelde bureaucraat (…) te ontslaan en te vervangen door onze mensen”. X- en Teslabaas Elon Musk zou een „overheidsefficiëntiecommissie” moeten gaan leiden: drain the swamp 2.0.

Een tiental ambtenaren dat tijdens hun lunchpauze ministeries in- en uitloopt wil onder geen beding over de verkiezingsuitslag praten, zelfs niet anoniem. „Wij horen elke president te dienen”, zegt één van hen. „Dat zullen we ook dit keer doen.”

Desastreuze verkiezingsavond

Op het terrein van Howard University overheerst verdriet. Dit is de – overwegend zwarte – universiteit waar Harris studeerde en waar duizenden aanhangers de desastreuze verkiezingsavond doorbrachten. Woensdag hebben ze allemaal een mail gekregen dat ze alsnog welkom zijn om de vicepresident te horen spreken. Ze geeft er in een toespraak van twaalf minuten haar nederlaag toe en feliciteert Trump. „We hebben allemaal veel emoties, maar we moeten de uitslag accepteren”, zegt Harris tegen haar aanhang. En moedigt die aan „niet op te geven en te blijven strijden”.

We hebben allemaal veel emoties, maar we moeten de uitslag accepteren

Ondanks enkele tranen overheerst ook hier berusting boven paniek. „Het valt nu mee. In 2016 heb ik dagenlang zo gehuild dat mijn man een nieuwe auto voor me heeft gekocht”, zegt vastgoedbeheerder Alecia Francis (50). „Ik kom net als Harris’ vader uit Jamaica en ik houd van dit land omdat het zware tijden doorstaat, dat zal ook dit keer zo zijn. Ik ben minder angstig dan bij zijn eerste termijn, maar meer verbijsterd dat de meerderheid van het land liever een veroordeelde crimineel heeft die ons tijdens de pandemie aanraadde om bleekwater te drinken, dan een uiterst capabele en ervaren zwarte vrouw.”

Jonge studenten op de campus vrezen voor hun mogelijkheden om een abortus te ondergaan als ze die nodig hebben en voor het opzeggen van klimaatverdragen, waardoor het opwarmen van de aarde wordt versneld. Harris’ verlies wordt toegeschreven aan racisme, seksisme, desinformatie op sociale media en Bidens weigering om eerder plaats te maken voor een nieuwe generatie. Harris, die een uiterst korte campagne voerde, wordt niets verweten.

Meerdere Howard-studenten zien Harris’ verlies als een aanmoediging om zelf politiek actiever te worden, maar niet om de radicaal andere keuze van hun eigen land beter te begrijpen. „Wij moeten meer mensen uitleggen wat de werkelijkheid is, want ze zijn heel slecht geïnformeerd”, zegt marketingstudente Jordan Rogers (19). „Blijkbaar snappen ze niet dat het eigenlijk heel goed gaat met de Amerikaanse economie”

Delen

Mail de redactie

De Duitse kanselier Olaf Scholz (SPD) heeft woensdagavond zijn minister van Financiën Christian Lindner (FDP) ontslagen en daarmee het einde van zijn coalitie ingeluid. Na maandenlange ruzie in de coalitie van SPD, Groenen en de liberale FDP werd de situatie woensdag onhoudbaar. De drie partijen kwamen niet tot een overeenkomst over de begroting van 2025, en er was geen spoor wederzijds vertrouwen meer over. Woensdagavond laat liet de FDP weten al haar ministers terug te trekken uit de regering.

Woensdag kwamen Olaf Scholz, Christian Lindner en minister van Economie Robert Habeck (Groenen) eerst met zijn drieën bijeen, later werd er in bredere kring tussen de drie partijen overlegd. De drie partijen moesten de begroting voor 2025 sluitend zien te krijgen. Dat is al maanden een twistappel, maar woensdag kwam daar volgens Scholz en Habeck nog een factor bij: Duitsland zou de steun aan Oekraïne moeten opschroeven, omdat de Amerikaanse steun onder de nieuwe president Donald Trump uiterst onzeker is.

Scholz en Habeck wilden daarvoor middelen vrij maken zonder te bezuinigen op sociale voorzieningen en investeringen in de energietransitie. Daarvoor wilden de twee dat Lindner de ‘Schuldenbremse’ voor 2025 zou uitzetten. Die wettelijk vastgelegde eis dat de Duitse regering zwarte cijfers schrijft kan onder bijzondere omstandigheden worden opgeschort. Lindner weigerde dat. In een verklaring in de Bondsdag zei Lindner: “Scholz verlangde van mij dat ik de Schuldenbremse zou opschorten. Daarmee kon ik niet instemmen, omdat ik daarmee mijn ambtseed zou hebben gebroken.”

Tussen Lindner en Scholz is de vijandigheid groot. Scholz kraakte in een emotionele toespraak harde noten met zijn ex-minister van Financiën. “Lindner toonde zich niet bereid concessies te doen”, aldus de kanselier, “en geen compromissen aan te gaan in deze situatie is onverantwoord”.

Lindner had de verhoudingen in de coalitie afgelopen vrijdag op scherp gezet door een aantal eisen op papier te zetten die voor hem een voorwaarde waren om in de coalitie te blijven. Daarmee leek Lindner een breuk van de coalitie te willen forceren: ongeveer alle punten druisten in tegen de kernwaarden van zijn coalitiepartners. Zo wilde Lindner bezuinigen op sociale voorzieningen zoals uitkeringen en pensioenen, en bovendien de vermindering van CO2-uitstoot verregaand aan de markt overlaten.

Kiesdrempel

Scholz noemde Lindner behalve onverantwoord ook nog “egoïstisch” en “respectloos” en verweet hem alleen maar bezig te zijn met het overleven van zijn eigen partij, en niet met de belangen van Duitsland. Lindner moet inderdaad vrezen voor de toekomst van zijn partij: de FDP haalde in de drie laatste deelstaatverkiezingen nergens de kiesdrempel van 5 procent, en haalt die 5 procent ook niet in landelijke peilingen, waardoor de FDP in een nieuwe Bondsdag niet vertegenwoordigd zou zijn. Lindner poogt zijn partij dus meer profiel te geven – of zijn ontslag daar aan bij draagt, moet nog blijken.

Lindner, op zijn beurt, maakte Scholz harde verwijten. Volgens Lindner wilde Scholz niet verder praten over zijn eisenpakket, en “erkent Scholz niet dat de Duitse economie een nieuwe impuls nodig heeft”. In de laatste weken ruzieden de drie partijen vooral over maatregelen die moeten worden genomen om de Duitse economie weer vlot te trekken, aangezien die dit jaar voor het tweede jaar op rij krimpt. Lindner noemde de ideeën van Scholz “mat” en “onambitieus”. Volgens Lindner zelf had hij zich uiterst coöperatief opgesteld.

Lees ook

Intern verdeelde Duitse coalitie staat aan de rand van de afgrond

Robert Habeck had met oog op de herverkiezing van Trump de regering graag overeind gehouden. “Duitsland moet zijn internationale verantwoordelijkheid nemen”, aldus Habeck, die de strijd in Oekraïne een strijd voor “vrijheid en vrede” noemde. Zowel Habeck als Scholz wilden geld voor Oekraïne niet ten koste laten gaan van de voorzieningen in eigen land. Scholz: “Ik wil onze ondersteuning aan Oekraïne niet financieren ten koste van sociale zekerheid. Te doen alsof het het het één of het ander is, is gif. De tegenstelling is gevaarlijk en koren op de molen van populisten.”

Scholz kondigde aan dat hij tot het reces eind december zal proberen de samenwerking te zoeken met de CDU/CSU-fractie onder leiding van Friedrich Merz. Tot die tijd wil hij een aantal wetsvoorstellen nog door de Bondsdag loodsen, waaronder een verhoging van de pensioenen. Ook wil Scholz met Merz verdere Oekraïne-steun afspreken.

Vervolgens, kondigde Scholz aan, zal hij in het nieuwe jaar op 15 januari de ‘vertrouwensvraag’ in de Bondsdag stellen, waarna Scholz formeel kan worden weggestemd. Bondspresident Frank-Walter Steinmeier moet daarop nieuwe verkiezingen uitschrijven die dan voor eind maart zullen plaatsvinden.

Lindner kondigde al strijdlustig aan om te zullen “vechten voor een nieuwe regering die voor meer welstand, groei en innovatie staat”. Vermoedelijk hoopt Lindner op een coalitie met de CDU/CSU. De christendemocraten onder leiding van Merz staan op ruime voorsprong in de peilingen. Of Olaf Scholz door zijn partij nog eens naar voren wordt geschoven als lijsttrekker is zeer de vraag. 

Aanvulling (7 november, 06.30u.): woensdagavond laat werd bekend dat de FDP-ministers zich uit het kabinet-Scholz terugtrekken. Dat is hierboven toegevoegd.

Delen

Mail de redactie

Kamala Harris heeft haar laatste toespraak gegeven voordat de stembureaus open gaan. „De race is nog niet klaar. We moeten sterken finishen. Dit kunnen de spannendste verkiezingen in de geschiedenis worden. Elke stem telt”, zei de Democratische presidentskandidaat.

Onder meer Oprah Winfrey en Lady Gaga spraken hun steun uit voor Harris. „Als we morgen niet komen opdagen, is het heel goed mogelijk dat we nooit meer de kans krijgen om een stem uit te brengen”, zei Winfrey maandagavond in Philadelphia. „We stemmen voor genezing in plaats van haat.”

Harris nam het woord vervolgens, nadat ze Winfrey een knuffel had gegeven. „Dit zou wel eens een van de spannendste races in de geschiedenis kunnen worden”, zei ze. „Jullie bepalen de uitslag van deze verkiezing, Pennsylvania. Maar vergis je niet: we zullen winnen.”

In haar slotpleidooi zei ze dat ze haar campagne beëindigt zoals deze begon, „met optimisme, energie, plezier en met de hoop op een toekomst waar we samen aan kunnen bouwen”.

Liveblog
Race naar het witte huis

Donald Trump en Kamala Harris voeren allebei campagne in swing state Pennsylvania

Delen

Mail de redactie

Bij een rally in Pittsburg, in de swing state Pennsylvania, heeft de Democratische presidentskandidaat Kamala Harris kiezers opgeroepen om te „stemmen voor vrijheid”. „Het momentum werkt in ons voordeel”, zei ze. „Vergis je niet, we zullen winnen.” Opvallend was dat ze de naam van Trump niet noemde. Popster Katy Perry trad op tijdens de rally in Pittsburgh.

Harris zei dat „alle stemmen nodig zijn”. Ze beloofde haar kiezers „nieuw leiderschap” en wilde „een politiek decennium gedreven door angst en verdeeldheid” achter zich laten. „We kunnen de bladzijde omslaan”, zei ze.

Harris had een vol programma op de avond voor de verkiezingsdag . Eerder op de avond ging ze langs de deuren van nietsvermoedende inwoners in de cruciale staat Pennsylvania. Na haar optreden in Pittsburgh vloog ze door naar Philadelphia voor haar laatste campagnebijeenkomst. Duizenden mensen stonden urenlang in de rij om bij de rally aanwezig te zijn. Volgens sommige tellingen is de rij ruim 2,4 kilometer lang. In Philadelphia worden ook popsterren zoals Lady Gaga, Ricky Martin en Oprah Winfrey verwacht. 

Liveblog
Race naar het witte huis

Donald Trump en Kamala Harris voeren allebei campagne in swing state Pennsylvania

Delen

Mail de redactie

In Pittsburgh sprak Donald Trump een grote menigte toe. Hij zei onder meer dat de afgelopen vier jaar onder president Joe Biden en vice-president Kamala Harris „een catastrofale mislukking, verraad en vernedering” waren voor Amerikanen.

Trump maakte een aantal opzienbarende opmerkingen. Zo suggereerde hij dat vechtsporters het op moeten nemen tegen migranten. „Ik wil dat de worstelaars van de universiteit van Pennsylvania de strijd aangaan met de migranten”, zei hij.

Bij rally’s van Harris treden onder meer Lady Gaga en Oprah Winfrey op. Bij de campagne van Trump worden geen beroemdheden verwacht. „Wij hebben geen ster nodig, want wij hebben beleid”, zei Trump tijdens de campagnebijeenkomst in Pittsburgh. Twee van zijn drie zoons, Eric en Donald Jr., en zijn dochter Tiffany kwamen het podium op. Tijdens de rally werd duidelijk dat de populaire podcastmaker Joe Rogan steun voor Trump heeft uitgesproken.

Trump waarschuwde dat hij Mexico importtarieven wil opleggen als de Mexicaanse regering niet genoeg doet om drugsmokkel naar de VS te voorkomen, zoals de drug fentanyl. Ook dreigde hij met importtarieven voor Chinese producten.

Hij had het tijdens zijn speech onder meer over de Amerikaanse economie. „Een stem voor Trump betekent dat je boodschappen goedkoper zullen zijn, je loon hoger wordt, de straten veiliger zijn, de gemeenschap rijker is en de toekomst beter is dan ooit tevoren”, aldus de Republikeinse presidentskandidaat.

Na zijn optreden in Pittsburgh vertrok Trump naar Michigan, waar hij zijn laatste toespraak zal houden.

Liveblog
Race naar het witte huis

Donald Trump en Kamala Harris voeren allebei campagne in swing state Pennsylvania

Delen

Mail de redactie

Volgens een recent rapport van de Amerikaanse non-profitorganisatie Center for Countering Digital Hate heeft desinformatie van miljardair en X-eigenaar Elon Musk zeker 2 miljard mensen bereikt. De onderzoekers beweren dat zeker 87 berichten van Musk over de Amerikaanse verkiezingen door factcheckers als onwaar of misleidend zijn bestempeld.

In aanloop naar de verkiezingen hebben veel deskundigen gewaarschuwd voor desinformatie en onwaarheden, vooral op sociale media. Elon Musk voert campagne voor de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump en gebruikt daar ook zijn sociale mediaplatform X voor.

Het gaat bijvoorbeeld om berichten van Musk over „geïmporteerde kiezers”, een „drievoudige toename” van illegale immigranten in swing states in de afgelopen vier jaar en twijfels over „de integriteit van het stemproces” die door de onderzoekers als onwaar of misleidend zijn bestempeld.

Eerder bleek uit factchecks van CNN dat ook Donald Trump meer dan dertig onwaarheden uitte tijdens het presidentiële debat met zijn Democratische tegenkandidaat Kamala Harris.

Liveblog
Race naar het witte huis

Donald Trump en Kamala Harris voeren allebei campagne in swing state Pennsylvania

<dmt-util-bar article="4871809" headline="Rapport: '2 miljard views op X voor desinformatie verspreid door Musk'” url=”https://www.nrc.nl/nieuws/2024/11/05/rapport-2-miljard-views-op-x-voor-desinformatie-verspreid-door-musk-a4871809″>


Delen

Mail de redactie

Een rechter in Pennsylvania heeft bepaald dat de omstreden weggeefactie van miljardair en Trump-aanhanger Elon Musk wettelijk toegestaan is. Musk geeft dagelijks 1 miljoen dollar aan een kiezer in één van de zeven cruciale swing states bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen.

Deelnemers moeten een petitie invullen die hen vraagt de Amerikaanse grondrechten voor wapenbezit en vrijheid van meningsuiting te onderschrijven. Ook moeten ze geregistreerd staan als kiezer. Daarmee maken ze elke dag kans op 1 miljoen dollar. Tot nu toe heeft Musk al zestien miljoen dollar weggegeven. Volgens de advocaat van Musk is er geen sprake van een loterij en worden de winnaars zorgvuldig en „niet willekeurig” uitgekozen.

Volgens critici zou Musk het doel hebben dat meer Republikeinen zich registreren om te stemmen, om de opkomst voor Trump te vergroten. Kiezers rechtstreeks betalen voor hun stem of voor hun registratie is verboden, maar de loterij zou meer mensen aansporen zich te registeren. De openbaar aanklager van Philadelphia noemde het een „illegale loterij” met als doel „kiezers te beïnvloeden”.  Daar gaat de rechter niet in mee.

Vindt het kabinet straks na het migratiebeleid ook voor zijn landbouwbeleid steun in Brussel? Veel wilde de nieuwe beoogde Europees Commissaris voor landbouwzaken, de Luxemburger Christophe Hansen, maandag tijdens zijn hoorzitting in het Europees Parlement niet prijsgeven. Maar tussen de regels hoorde je conservatieve taal die ook in Den Haag klinkt.

De veestapel verkleinen? „Er is nog werk aan de winkel”, zei Hansen instemmend, als het gaat om het terugdringen van de broeikasuitstoot van de sector. Maar, zo voegde hij daar aan toe, de landbouw is slechts verantwoordelijk voor 11 procent van alle uitstoot in de EU. Hij wilde „liever eerst technische oplossingen uitproberen voordat we bot een kleinere veestapel afdwingen”.

In de suggestie van de Nederlandse Europarlementariër Anna Strolenberg (Volt) om meer aandacht te besteden aan plantaardige eiwitten als deel van het Europese dieet, zag Hansen weinig. „Ik wil niet gaan bepalen wie wat moet eten. Dat is niet hoe de Europese Unie werkt”, aldus de christen-democraat. „Mijn dokter heeft mij ook verteld dat ik minder rood vlees moet eten, maar ik denk dat het heel gevaarlijk zou zijn om dit van bovenaf op te leggen.”

Lees ook

De radicaal-rechtse Italiaan, de onervaren kandidaten en natuurlijk de Hongaar: welke hoorzittingen worden spannend?

Als een geslepen diplomaat probeerde de Luxemburger drie uur lang iedere partij tegemoet te komen tijdens zijn hoorzitting. Omdat het parlement het laatste woord heeft over de 26 kandidaten die voorzitter Ursula von der Leyen in haar Europese Commissie wil opnemen, kunnen de vonken ervan afvliegen. Maar ook als een kandidaat zich daar soeverein doorheen slaat, bieden de verhoren een inkijkje in de plannen van de nieuwe Commissie.

Tegengeluid

Een van de grote vragen is hoeveel werk Von der Leyen en haar team de komende vijf jaar willen maken van de groene plannen die de afgelopen jaren werden voorbereid. De Green Deal, die Von der Leyen samen lanceerde met Frans Timmermans (inmiddels de GroenLinks/PvdA-leider), staat vol plannen om Europa duurzamer te maken. Maar het tegengeluid zwelt aan, aangevoerd door Manfred Weber, de Duitse leider van de christen-democratische blok in het Europees Parlement. Een ontbossingswet is met een jaar uitgesteld, de wolf krijgt voortaan minder bescherming en dit voorjaar sneuvelde bijna de natuurherstelwet.

Volgens Weber en andere christen-democraten is er bij het maken van de Green Deal te weinig naar de Europese burger geluisterd. De schrik voor een electorale afstraffing zit er ondanks de goede uitslagen bij de recente Europese Parlementsverkiezingen goed in, mede gevoed door het succesvolle resultaat van de BBB bij de Provinciale Statenverkiezingen in Nederland in 2023. Om te voorkomen dat zo’n klap bij latere verkiezingen alsnog volgt, zint Weber op minder groene regels.

De landbouw lijkt daarbij een logisch doelwit: de boerenbevolking is klein en krimpend, maar het thema leeft bij grote delen van de bevolking, zo hebben de boerenprotesten geleerd. Tegelijkertijd groeit de druk op de sector om zich aan te passen. De broeikasuitstoot van de landbouw mag dan relatief klein zijn als aandeel van de gehele uitstoot, er is veel minder sprake van een afname dan bij andere sectoren. Bovendien stuiten boeren op tal van milieunormen, van stikstof tot watervervuiling.

Lees ook

Boeren krijgen uitstel, maar Europese landbouwopgave blijft

Hansen, zelf afkomstig uit een familie van boeren, toonde zich begripvol voor het geluid van de demonstrerende boer. Dat zijn broer vorig jaar overleed, door een ongeluk, kon hij niet los zien van de grote mentale druk die hij zoals veel boeren ondervond in zijn bedrijf, zei hij in een emotioneel betoog. In reactie op een vraag van SGP’er Bert-Jan Ruissen noemde hij het onttrekken van landbouwgrond om er natuur van te maken „een serieuze zorg” en „een lastige balans”.

Niet morrelen

Aan de andere kant wilde de Luxemburger op geen enkel vlak afbreuk doen aan het bestaande beleid. Het past bij de balans die de kandidaten moeten vinden in de hoorzittingen. Ze moeten parlementariërs van allerlei pluimage tevreden stellen met hun antwoorden en zich bovendien houden aan de opdrachtbrief die Von der Leyen voor hen heeft opgesteld.

Daardoor zijn commissarissen nu nog behoedzaam met concessies. Zo zei de kandidaat-commissaris voor transport, de Griek Apostolos Tzitzikostas, op dezelfde dag tijdens zijn verhoor dat hij niet wil morrelen aan de uitfasering van benzineauto’s in 2035. Ook dat is een heet hangijzer: Weber wil er vanaf, heeft hij al gezegd. „We moeten ons aan onze plannen houden”, zei Tzitzikostas nu. „Anders geeft de Europese Unie een boodschap af die geen blijk geeft van stabiliteit en betrouwbaarheid.”

Dinsdag wordt onder meer de kandidaat-commissaris voor migratie, Magnus Brunner, ondervraagd. Wopke Hoekstra is donderdag aan de beurt. De laatste verhoren zijn op dinsdag 12 november. Inmiddels valt te horen dat de fragiele verhoudingen in het Europees Parlement er wel eens toe zouden kunnen leiden dat alle, of vrijwel alle, kandidaten het halen, om chaos te voorkomen.

Nationale regeringen letten deze dagen goed op met wie ze straks te maken krijgen op belangrijke dossiers. Er is alvast één voordeel als het kabinet in gesprek wil met de nieuwe Europees Commissaris voor Landbouw: Hansen heeft een Nederlandse moeder en spreekt Nederlands.

Lees ook

Welke kandidaat-Eurocommissarissen gaan de hoorzittingen overleven?

Delen

Mail de redactie

Plaatwerker Ryan Sanders is een vergevingsgezind mens en een atypische kiezer. In 2016 stemde hij op Hillary Clinton, „want ik was best tevreden over Barack Obama en zij was zijn logische opvolger”. Vier jaar later koos hij voor de toen zittende president Donald Trump, want „de meeste kritiek op hem was vanwege de pandemie, terwijl hem die ook maar was overkomen”. Als alcoholist – „nu 13 jaar nuchter” – heeft Sanders zelf vaak om vergiffenis en vertrouwen moeten vragen. Maar dit keer wist hij niet wie hij een tweede kans moest geven.

Nog een keer de Republikein Trump, „die met idiote retoriek een comeback probeert te maken”, maar tijdens wiens presidentschap „de economie lekker draaide en er geen oorlog was”? Of de Democraat Kamala Harris, „die in 2019 hele rare dingen zei, maar je als vicepresident niet verantwoordelijk kan houden voor oorlog en inflatie”?

Sinds hij zijn twijfel deelde met een lokale krant, heeft de telefoon niet stilgestaan. Want Ryan Sanders is de heilige graal van de Amerikaanse presidentsverkiezingen: een zwevende kiezer in Pennsylvania. Een prominent vakbondslid, bovendien. Hij vertegenwoordigt de plaatwerkers in de noordelijke industriestad Erie. Zijn vakvereniging heeft steun voor Harris uitgesproken, maar vanwege de populariteit van Trump onder hun leden, hebben niet alle bonden zo’n endorsement afgegeven.

Pennsylvania is dit jaar – wederom – de belangrijkste swing state die kan bepalen wie er volgend jaar in het Witte Huis zit. Met 19 van de 538 kiesmannen levert winst hier meer op dan in Georgia, North Carolina, Michigan, Arizona, Wisconsin of Nevada. Voor Harris zijn er nauwelijks scenario’s waarin ze president wordt zonder kiezers in deze noordoostelijke staat te overtuigen. Ook voor Trump kan Pennsylvania doorslaggevend zijn. Hij won er in 2016 nog nipter dan hij er in 2020 verloor.

Lees ook

Vier scenario’s voor de strijd om het Witte Huis – en 22 races om in de gaten te houden

Er is geen staat waar de kandidaten vaker campagne hebben gevoerd en meer geld hebben uitgegeven. Hun enige debat vond er plaats. Trump werd er in zijn oor geschoten en schepte er friet bij de McDonald’s. Harris introduceerde er haar running mate Tim Walz en treedt er dinsdagavond nog op met tv-persoonlijkheid Oprah Winfrey en popster Lady Gaga. Kiezers worden murw gebeukt door negatieve campagnespotjes. Velen kunnen „niet wachten tot dit voorbij is”.

Het platteland van de staat – die drie keer zo groot is als Nederland, met een bevolking van krap 13 miljoen – stemt trouw Republikeins. De inwoners van de twee grote steden, Philadelphia en Pittsburgh, kiezen Democratisch. Net als voor de meeste Amerikanen staat hun voorkeur lang van tevoren vast, alleen hun opkomst doet er toe. Daarnaast zijn er een drietal kiezersgroepen in deze overwegend witte staat die beide proberen te bereiken: vakbondsarbeiders, moeders in voorsteden en bankzitters, jonge mannen vooral, die net zo lief thuisblijven op verkiezingsdag. NRC ondernam een korte rondreis om deze kiezers in deze cruciale staat beter te begrijpen.

De vakbondslieden

Erie was al in verval voordat Ryan Sanders (43) er geboren werd. De noordwestelijke uitstulping van de staat, aan het grote meer met dezelfde naam, bruiste begin vorige eeuw op kolen, ijzer en staal. Maar de stad verliest al sinds de jaren zestig bedrijvigheid en inwoners, dat zijn er nu nog zo’n 92.000. Van de mensen die er in loondienst werken, is 15 procent aangesloten bij een vakbond. Zij kunnen de uitslag van dit swing district bepalen.

Op een zonnige najaarsdag maakt de stad geen troosteloze indruk. Maar leegstand, vervallen fabrieken en te brede straten voor het verkeer dat er nog rijdt, tonen wel dat deze betere tijden heeft gekend. Het is precies zo’n plek die Trump in 2016 veroverde met retoriek over terugkeer naar een geïdealiseerd verleden en protectionisme. Maar ook een stad die ‘union Joe’ Biden in 2020 terugwon. Waar de vakbonden weer floreren en de grote treinlocomotieffabriek – ondanks herhaaldelijk dreigen met vertrek naar vakbondsloos Texas – voorlopig is gebleven.

Op het fabrieksterrein van een vierkante mijl aan de oostkant van de stad, werken nog steeds een paar duizend mensen. Plaatwerker Sanders legde er bij een recente renovatie een nieuw dak op. Peter Kuzma (58) is er een van de monteurs. De locomotieffabrikant heeft afgelopen week 50 miljoen dollar subsidie ontvangen voor de ontwikkeling van een trein die rijdt op waterstof. „Heel toevallig vlak voor de verkiezingen”, redeneert Kuzma, in zijn werkkloffie, in zijn tuin met kippen, fruitbomen en hot tub.

Erie, Pennsylvania.

Foto’s: Shannon Stapleton/Reuters

„Zoals je kunt zien heb ik het aardig goed voor elkaar, en dat wil ik graag zo houden. Onder deze regering teer ik in”, zegt hij. Kuzma komt uit een vakbondsfamilie en staat nog altijd geregistreerd als Democraat, maar de laatste op wie hij stemde was Bill Clinton. „Politici liegen allemaal”, zegt hij, terwijl zijn vrouw koekjes en water komt brengen. „Maar bij deze twee kandidaten hebben we niet alleen beloftes, maar resultaten om ze op af te rekenen. De economie was gewoon beter onder Trump dan onder Biden-Harris. Leuk dat ik een vakbondsbaan heb en een loonsverhoging, maar de inflatie is vele malen hoger.” Hij is, zegt hij, niet tegen klimaatbeleid, „maar wel als dat de brandstof duurder maakt”.

De economie was gewoon beter onder Trump dan onder Biden-Harris

Peter Kuzma

De economie staat ook voor Ryan Sanders centraal, maar hij trekt de tegenovergestelde conclusie van Kuzma. Niet inflatie, die het afgelopen jaar daalde maar nog steeds gevoeld wordt, met name op de woningmarkt, maar baanzekerheid en een goed pensioen zijn voor hem het belangrijkst. De pezige man met vrolijke ogen onder een heel smerig petje, heeft kort voor verkiezingsdag besloten Harris een kans te geven.

Na zijn coming out als zwevende kiezer belden journalisten van over de hele wereld, maar ook Democratische campagnemedewerkers. Of ze hem mochten uitleggen wat Biden allemaal voor de vakbond had betekend en hoe Harris van plan was dat beleid voort te zetten. Dat heeft hem overtuigd, net als haar optreden in de campagne. „Ik kende haar eigenlijk niet toen ze Biden verving. Maar ze komt over als iemand die zich in ieder geval bekommert om andere mensen.”

De buitenwijkmoeders

Dat de Republikeinen niet bij Sanders aanklopten, heeft er volgens campagnevoerders in Pennsylvania mee te maken dat de Democraten veel meer geld en energie pompen in wat the ground game heet: het langs de deur gaan om mensen persoonlijk te overtuigen te gaan stemmen. „Voor elk persoon die wij op straat hebben, hebben zij er tien”, zegt een vrijwilliger op het Republikeinse kantoor in Erie. Zijn partij zet meer in op dominantie in de ether, podcasts die gericht zijn op een mannelijk publiek en online, met spotjes over hoe Harris miljoenen illegale immigranten heeft binnengehaald en zich inzet voor het bekostigen van operaties voor transgenders in gevangenissen. En Trump zet nu al in op de veronderstelling dat er bij de verkiezingen gefraudeerd wordt.

Er zijn zelfs Republikeinen die campagne voeren voor Harris, zoals Ann Womble, in een buitenwijk van Lancaster. Vanuit de industrie rond Erie in het noordwesten, door de berken- en naaldbossen en over de bergen van de Appalachen, verschijnt het boerenland rond Lancaster. Een district dat altijd rood kleurt, maar met de stad Lancaster een blauw hart heeft. Een hart dat uitdijt ten opzichte van de omgeving. Door het dichterbij komen van de buitenwijken van Philadelphia verkleurt de regio verder. Steeds meer hoger opgeleiden, onder wie pensionado’s, uit andere linkse staten trekken hier naartoe.

„Stem op fatsoenlijkheid” staat er op een bordje in Wombles voortuin. In haar de buurt domineren leeggelopen Halloween-decoraties het straatbeeld. De 56-jarige moeder van vijf was Republikeins opgevoed en zag haar partij het afgelopen decennium veranderen van „conservatief en gericht op mogelijkheden” naar een club die „grieven- en slachtofferpolitiek voert – precies wat me eerder bij de Democraten zo tegenstond”.

Dit is niet het moment om te kibbelen over de juiste hoogte van de kinderbijslag, dit is een existentiële keuze

‘Licht-conservatieve’ vrouwen is de groep waar de campagne van Harris, in Pennsylvania en elders, groeipotentieel ziet. Behalve de meest religieuze zijn velen van hen ook geschrokken van het afschaffen van het landelijk recht op abortus en de extreme gevolgen daarvan in veel Republikeinse staten. Meer dan mannen, en meer dan vier jaar geleden, voelen zij afkeer voor Trump – vanwege zijn veroordeling voor het afkopen van een pornoster en de Capitoolbestorming van 2021. En hoewel vrouwen vaker boodschappen doen en de gevolgen van inflatie voelen, staat de economie iets minder hoog op hun politieke prioriteitenlijstje. Hier in Lancaster trof Womble op een vrouwen-wc van een benzinestation een blauwe post-it aan de binnenkant van de deur met daarop de tekst: „Onthoud dames, je stem is privé!” Je Trump-beminnende echtgenoot hoeft het niet te weten.

Harris kan best wat mannen in de arbeidersklasse – wit en zwart – verliezen en zich ten koste van de Arabische stem achter Israël blijven scharen als ze flink meer vrouwen zoals Womble voor zicht wint. Abortus is Harris’ belangrijkste politieke thema. Ze richt zich de laatste weken vooral op Trumps karakter, aftakeling en vermeende fascisme. En ze voert campagne met de Republikeinse haviksdochter en Trump-impeacher Liz Cheney.

„Mijn pleidooi aan conservatieven is simpel: ik ben het ook niet in alles met Harris eens, maar dit is niet het moment om te kibbelen over de juiste hoogte van de kinderbijslag of starterssubsidie”, zegt Womble. „Dit is een existentiële keuze. In een ander jaar kun je misschien kiezen tussen een appel en een sinaasappel en concluderen dat een appel niet je favoriete fruit is. Dit jaar stem je op een appel of een handgranaat die elk moment kan ontploffen.”

Het platteland rond Lancaster, een district dat altijd rood kleurt, maar met de stad Lancaster een blauw hart heeft.

Foto’s: Ryan Collerd/AFP, Jessie Wardarski/AP, Diane Desobeau/AFP, Paul Nolp/AFP

De thuisblijvers

Low propensity voters, heten ze in het Engels. Mensen zoals Ace Jones Jr. (23) die in Rankin op straat met zijn vader staat te kletsen. Rankin is een voorstadje van Pittsburgh. Van oudsher net zo afhankelijk van de almaar krimpende zware industrie als Erie, maar met een bijna helemaal zwarte bevolking. Ook deze wijk staat vol eengezinswoningen: maar allemaal dicht tegen elkaar aan en in slechtere staat dan in de buitenwijken van Erie en Lancaster. En vol bordjes voor Kamala Harris.

Jones is al vijf jaar stemgerechtigd, maar heeft daar nog nooit gebruik van gemaakt. „Dit keer ga ik dat echt doen: op Trump. Hij is een man van de wereld”, zijn vader knikt bevestigend. Die stemde de vorige keer al op hem. „Neemt hij het niet op tegen een of ander meisje?”, vraag zijn zoon. Daar gaat hij sowieso niet op stemmen. „Een vrouw moet altijd door een man geleid worden (…) Ik zeg niet dat alle vrouwen gek zijn, maar als ze macht krijgen gaan ze zich anders gedragen.”

Ik zeg niet dat alle vrouwen gek zijn, maar als ze macht krijgen gaan ze zich anders gedragen

Junior woont bij zijn moeder en heeft nu even geen werk. Hij heeft zich ook nog niet als kiezer laten registeren: een voorwaarde om dinsdag te kunnen stemmen. Hij is bij uitstek het type waar de Trump-campagne zich op richt. Zijn aanname is dat in de VS, met een opkomst van 67 procent bij de laatste verkiezingen (bijna 77 procent in kantelstaat Pennsylvania), nog een schat aan onaangeboorde kiezers te winnen is. Jonge mannen, nauwelijks politiek geïnformeerd, die wel eens van Trump gehoord hebben en hem waarderen om zijn rijkdom en vechtersmentaliteit. De grote gok van die benadering is dat dit soort kiezers moeilijk van de bank te porren zijn.

De realiteit is juist dat elke groep in de loeispannende strijd in Pennsylvania doorslaggevend kan zijn. De arbeiders, die in toenemende mate overstappen naar de Republikeinen, maar in absolute aantallen een steeds kleiner deel van de bevolking en dus het electoraat uitmaken. De suburban moms die juist in tegenovergestelde richting naar de Democraten oversteken. De nauwelijks betrokken jonge mannen als ze dit keer opeens wel komen opdagen. Maar ook de zwaar religieuze Amish, waar de Republikeinen een speciale campagne voor hebben opgezet, kunnen de doorslag geven. Puerto Ricanen die boos zijn omdat ze op een Trump-rally in New York voor afval werden uitgemaakt. In een land met 335 miljoen inwoners en 538 kiesmannen, kan elke kiezer in Pennsylvania bepalend zijn.

Delen

Mail de redactie

Om Folkert Idsinga eens goed te vertellen hoe slecht het btw-plan valt, was maandag een keur aan BN’ers naar Den Haag gekomen. Zorgvuldig gepland op de dag dat de staatssecretaris het omvangrijke Belastingplan, het pakket aan maatregelen waarmee het kabinet bepaalt hoe het inkomsten genereert, voor het eerst moest verdedigen in de Tweede Kamer.

Oud tv-presentator en sportschoolhouder Arie Boomsma had in de ochtend bij een protestontbijt een sportlesje gegeven aan Kamerleden en sportlobbyisten. Voormalig bokser Remy Bonjasky deelde bokshandschoenen uit, waarop in rode letters ‘nee tegen 21 procent btw’ staat. En acteur Gijs Scholten van Aschat zocht in de hal van de Tweede Kamer naar voorstanders van het plan, om met ze in debat te gaan. Later zouden de BN’ers samen op de tribune gaan zitten, om te luisteren naar de verdedigingslijn van het kabinet.

Maar dat was buiten Folkert Idsinga zelf gerekend. Afgelopen vrijdag stapte hij onverwachts op, nadat de Tweede Kamer hem had gevraagd om extra toelichting op waar hij zijn pensioen in had geïnvesteerd. Terwijl hij als staatssecretaris midden in de behandeling van dat miljarden tellende en uit elf wetsvoorstellen bestaande Belastingplan zat. De financieel specialisten in de Tweede Kamer hadden voor de herfstvakantie honderden vragen gesteld aan het kabinet. Daarvoor nog waren ze in een technische sessie al bijgepraat door ambtenaren.

En omdat de staatssecretaris vertrok, kon het debat grotendeels niet doorgaan. Minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) kon het ook niet overnemen, want hij was deze maandag op een vergadering in Brussel.

Mislukte zoektocht

De demonstranten besloten alsnog te komen, want inhoudelijk lijkt in de Tweede Kamer nog steeds een meerderheid voor het btw-plan. Coalitiepartijen zijn óók niet blij met het plan, maar zeggen dat het geld nodig is om hun plannen te kunnen betalen.

Tweede Kamerlid Hans Vijlbrief (D66) was eropuit gestuurd om te kijken of er een andere manier was om aan het geld te komen. Vrijdag zei hij dat zijn zoektocht vooralsnog mislukt was en gaf hij de coalitiepartijen tot maandag de kans om in actie te komen. Maar ook maandag hadden de coalitiepartijen geen oplossing.

Voor die coalitiepartijen is het grotere probleem dat niemand in het kabinet goed voorbereid is op een debat met de Tweede Kamer over het technisch ingewikkelde Belastingplan. En dat terwijl de behandeling volgens een strak schema loopt: deze week zou een eerste debat met de Tweede Kamer plaatsvinden, volgende week zou dat debat in de grote zaal van de Tweede Kamer vervolgd worden en zou de Tweede Kamer ook al gaan stemmen over het plan.

Op die manier heeft de Eerste Kamer nog genoeg tijd om het plan te behandelen, zodat het in kan gaan op 1 januari.

Gestuntel

In de vergadering waarin Kamerleden overlegden hoe ze nu verder moesten, uitten oppositiepartijen grote zorgen. Senna Maatoug (GroenLinks-PvdA) zei dat ze „groot ongemak” had bij het vertrek van de staatssecretaris, zo vlak voor het debat. Vijlbrief (D66) noemde het gestuntel. „Steeds als je denkt dat de chaos niet groter kan, gebeurt er toch weer iets.” De Tweede Kamer en de democratie mogen geen slachtoffer worden van dit gestuntel, zei hij.

Om niet te veel vertraging op te lopen, besloot de Tweede Kamer om het deel van het Belastingplan waarover Idsinga vandaag eigenlijk het woord zou voeren, komende vrijdag te behandelen. De kleinere delen van het plan waarvoor andere bewindspersonen verantwoordelijk waren, gingen maandag wel door. Wie vanuit het kabinet het woord gaat voeren over Idsinga’s deel – de nieuwe staatssecretaris, minister Heinen of een ander kabinetslid – is nog onduidelijk.

Het is de verantwoordelijkheid van NSC, de partij waar Idsinga lid van is, om een nieuwe staatssecretaris te vinden. Eentje die zich snel kan inlezen en die zin heeft om een impopulaire btw-maatregel te verdedigen. Namen die genoemd worden in de partij zijn die van Tweede Kamerleden Tjebbe van Oostenbruggen, financieel woordvoerder, oud topambtenaar Sandra Palmen en Olger van Dijk, eerder persoonlijk adviseur van de koning en koningin.

Lees ook

De btw-verhoging tast een kernwaarde aan van kunst en cultuur: dat ze voor iedereen zijn

Delen

Mail de redactie