Category: Vandaag

De ambtelijke onrust op het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat over de opstelling en uitspraken van staatssecretaris Chris Jansen (PVV) – zoals het publiekelijk verdedigen van Geert Wilders’ ‘minder Marokkanen’-uitspraak – zwelt aan. Een groep van 175 ambtenaren stuurde Jansen vrijdagmiddag een brandbrief.

Verder hebben zeker twee ambtelijke adviseurs van Jansen zich vanwege zijn omstreden uitspraken recentelijk ziek gemeld. De ondernemingsraad van het ministerie schrijft in de meest recente nieuwsbrief „signalen te ontvangen, uit verschillende hoeken, over het gevoel van een onveilig werkklimaat en een onveilige sfeer”. Dat alles blijkt uit onderzoek van NRC.

In het tv-programma Goedemorgen Nederland zei Jansen op 24 september nog altijd achter Wilders’ uitspraak uit 2014 te staan, toen de PVV-leider zei „minder Marokkanen” in Nederland te gaan regelen. Jansen bij WNL: „Absoluut.” Wilders werd voor de uitspraak veroordeeld tot aan de Hoge Raad. „Ik mag als persoon denken wat ik wil”, zei Jansen in het ochtendprogramma. „Dat staat mijn functioneren als staatssecretaris niet in de weg.”

Dat bleek al snel een onjuiste inschatting. Na politieke ophef en een interventie van premier Dick Schoof trok Jansen zijn geuite steun snel weer in middels een verklaring. „Ik neem als staatssecretaris afstand van mijn uitspraken, gedaan tijdens dit mediaoptreden. Deze persoonlijke opvattingen reflecteren niet het kabinetsbeleid.”

Vertrouwelijke mail

Jansens afgedwongen statement kon niet voorkomen dat zijn optreden tot grote beroering leidde onder zijn eigen ambtenaren. „Veel collega’s voelden zich onveilig bij die uitspraken”, schreef de hoogste ambtenaar van het ministerie begin oktober in een vertrouwelijke mail aan alle medewerkers. „Dat begrijp ik goed en ik trek mij dat ook bijzonder aan. Het is immers mijn werk om te zorgen voor een werkomgeving waarin iedereen zich veilig voelt en op een integere manier kan werken.”

Jansens optreden leidt tot grote beroering onder zijn eigen ambtenaren

Bij de begrotingsbehandeling van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) in de Tweede Kamer op 10 oktober ging het opnieuw mis. Jansen stelde aanvankelijk „geen signalen” te hebben gehad van ambtenaren op zijn ministerie wier vertrouwen hij zou hebben beschaamd met zijn uitlatingen bij WNL. Dat leidde, volgens meerdere bronnen, tot grote irritatie op het ministerie én tot een aanvaring van Jansen met een paar ambtenaren in een schorsing van het debat.

Aan het einde van het Kamerdebat probeerde Jansen, daartoe ambtelijk aangespoord tijdelijk de schorsing, de situatie te redden. „Ik heb begrepen dat er wat onduidelijkheid is over mijn opmerking over geen signalen van mensen van wie ik het vertrouwen moet terugwinnen op het ministerie. Ik heb begrepen dat er mensen zijn die daar graag met mij over willen praten. Dat zeg ik bij deze toe, mijn deur staat namelijk altijd open.”

’Zwaar gevoel’

In de afgelopen weken meldden zeker twee beleidsadviseurs van Jansen, beiden met een migratieachtergrond, zich ziek na diens recente uitlatingen.

Een groep van 175 ambtenaren met uiteenlopende achtergronden en functies bij I&W neemt nu stelling in een mail aan Jansen, die is ingezien door NRC. „Uw uitspraak tijdens het begrotingsdebat (…) liet ons, uw ambtenaren, achter met een zwaar gevoel”, schrijven ze.

De meeste van de briefschrijvers deelden hun ergernis en zorgen over Jansen met collega’s en ambtelijk leidinggevenden, maar niet rechtstreeks met de staatssecretaris. „De drempel om ongevraagd deze signalen te agenderen bij een bewindspersoon ligt voor ons hoog.”

Om te voorkomen dat ambtenaren „opnieuw worden gekwetst” door Jansen „en zich nog meer alleen gelaten voelen” door de leiding van het ministerie, uiten ze hun noodkreet nu per mail. Ze nemen daarin afstand van Wilders’ ‘minder Marokkanen’- uitspraak en schrijven „diversiteit te zien als kracht”. En: „Wij staan voor de gelijkwaardigheid van alle mensen.”

De mail eindigt met twee verwijten aan de ambtelijk leidinggevenden van het ministerie. „We vinden dat I&W er alles aan moet doen om het vertrouwen terug te winnen van mensen die door deze uitspraken (opnieuw) zijn gekwetst” en „verwachten dat iedereen zichzelf mag zijn en hierin openlijk wordt gesteund, door alle lagen van de organisatie”.

Brandbrief

De ambtelijke brandbrief valt nagenoeg samen met de laatste nieuwsbrief van de ondernemingsraad van het ministerie. Die „benadrukt” in een interne mail van 6 november „begrip te hebben” voor de „emoties, zorgen en onrust” bij medewerkers van I&W naar aanleiding van Jansens uitspraken.

De raad schrijft verder „signalen te ontvangen, uit verschillende hoeken, over het gevoel van een onveilig werkklimaat en een onveilige sfeer” bij het ministerie.

De onrust bij I&W staat niet op zich. Een vijftigtal rijksambtenaren, allen met een migratieachtergrond, uiten onlangs hun zorgen in een brief aan de minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark (NSC), waarover NRC donderdagavond schreef. De groep vraagt de minister dringend „structurele maatregelen” te treffen tegen „institutioneel racisme, discriminatie en etnisch profileren binnen de rijksoverheid”.

Uitermark stuurde eind oktober een brief naar de Kamer over „de aard en impact” van ervaringen van rijksambtenaren met racisme binnen de organisatie. Dat onderzoek „geeft een schrijnend beeld van ervaringen met racisme op onze werkvloer. Dit is allereerst ontzettend pijnlijk voor de medewerkers die hierdoor worden getroffen. En het is onacceptabel.” Om daar aan toe voegen: „Dit kabinet heeft bovendien in het regeringsprogramma de daadkrachtige aanpak van alle vormen van discriminatie en racisme opgenomen.”

Zowel staatssecretaris Jansen als de hoogste ambtenaar van I&W waren vrijdagmiddag niet bereikbaar voor commentaar.

Delen

Mail de redactie

Een aangekondigde samenwerking van de noodlijdende busfabrikant Ebusco met een Chinese batterijfabrikant wist beleggers vrijdag niet te overtuigen dat een stabiele toekomst nabij is. Daarvoor viel een aantal nieuwe financiële details, waaruit nog maar eens bleek hoezeer het Noord-Brabantse bedrijf vecht voor het voortbestaan, te zeer op.

Ebusco meldde dat het zelfs met een voorgenomen nieuwe aandelenuitgifte van 36 miljoen euro nog altijd een werkkapitaaltekort van 25 miljoen euro heeft. Daarbij is het bovendien nog lang niet zeker dat het de 36 miljoen euro ook daadwerkelijk bij elkaar krijgt. Het aandeel koerste vrijdagmiddag bijna 12 procent lager.

Ebusco zit in zware problemen. Onderdelentekorten hebben ertoe geleid dat het bedrijf al maandenlang nauwelijks bussen kan afbouwen. Pogingen om de productie te verplaatsen naar contractfabrikanten in China liepen ook erg stroef.

Annuleringen, boetes

Dit alles heeft geleid tot juridische conflicten met klanten, annuleringen van orders en boetes die het aan klanten moet betalen, waardoor de financiële positie penibel is geworden. Het bedrijf, waar enkele honderden mensen werken, heeft schulden van 33 miljoen euro die het maar moeilijk kan afbetalen. Daaronder zitten ook schulden bij de Belastingdienst. In de eerste helft van dit jaar leed het bedrijf een verlies van 65 miljoen euro.

Eind oktober vocht Ebusco, dat bekend is om haar lichtgewicht bussen, een juridisch conflict met vervoerder Qbuzz uit bij de rechter, waarbij het verloor. Qbuzz hoeft een bestelling van tientallen bussen niet af te nemen. Voor deze voertuigen moet Ebusco nu andere klanten vinden.

In een poging het bedrijf te redden stemden aandeelhouders op een vergadering eind oktober ermee in dat Ebusco voor 36 miljoen euro aan nieuwe aandelen mag gaan uitgeven. Dat betekent nog niet dat dit geld binnen is; aandeelhouders of nieuwe investeerders kunnen vanaf vrijdag intekenen op de nieuwe stukken.

Belang van Gotion

Vrijdag maakte Ebusco bekend dat in ieder geval oprichter Peter Bijvelds bereid is om opnieuw 5 miljoen euro in het bedrijf te steken. Ook een aantal andere partijen meldden zich, maar voor de 36 miljoen is nog meer nodig.

Ebusco maakte ondertussen ook bekend dat het een samenwerkingsovereenkomst heeft gesloten met de Chinese batterijpartij Gotion. Dat wil onder meer het speciale lichtgewicht-bussenconcept van Ebusco in Azië op de markt gaan brengen. Ook willen de partijen samen gaan werken bij de ontwikkeling van „maritieme” batterijen.

Opmerkelijk was echter vooral dat Gotion voornemens is een belang te nemen in Ebusco. Dit kan gebeuren ofwel door aandelen te kopen die bij de aanstaande uitgifte niet direct worden opgekocht, ofwel door een nieuwe uitgifte waar huidige aandeelhouders dan eerst mee moeten instemmen. Maar aan welk bedrag Gotion, dat deels in handen is van Volkswagen, denkt, is niet bekend.

Het werkkapitaaltekort hoopt Ebusco de komende tijd op te lossen door bussen van geannuleerde orders aan nieuwe klanten te slijten, en bovendien ook de voorraden van onderdelen af te bouwen. Mocht het niet lukken om met deze plannen beleggers over te halen om nieuwe aandelen te kopen en wordt de 36 miljoen niet gehaald, dan trekt Ebusco de aandelenuitgifte weer in.

Ebusco is in 2012 opgericht door voormalig rallycoureur Bijvelds. Hij gaf tot deze zomer ook leiding aan het bedrijf, waarna de raad van commissarissen hem verving door de Duitser Christian Schreyer. Schreyer gaf eerder onder meer leiding aan een vrachtafdeling van Deutsche Bahn.

Delen

Mail de redactie

Opnieuw slecht nieuws voor de Arnhemse voetbalclub Vitesse. De KNVB heeft de jaarrekening van de voetbalclub afgekeurd, omdat daar geen handtekening van de accountant op stond, meldt ANP. De voetbalclub heeft een schuld van 17 miljoen euro openstaan bij de Amerikaanse investeerder Coley Parry, waardoor de accountants geen garantie konden bieden.

De missende handtekening kan Vitesse mogelijk op een (punten)straf van de KNVB komen te staan. Dit gebeurde al eerder. Toen kreeg Vitesse twaalf punten in mindering, waarvan zes voorwaardelijk. Die zes zouden nu definitief kunnen worden. Vitesse verzocht de KNVB de jaarrekening later in te leveren, maar dat verzoek is afgewezen.

„Een faillissement aanvragen is wat ons betreft een absolute ‘no-go’. Linksom of rechtsom, we moeten en kunnen dit proces tot een goed einde brengen”, schrijft Vitesse-directeur Edwin Reijntjes op vrijdag op de website van de club. Reijntjes zegt dat hij in contact is met Parry. „Zijn lening uit de boeken van Vitesse krijgen is de sleutel tot een structurele oplossing voor de club”, aldus Reijntjes.

Vorige week kreeg Vitesse al een zware klap, nadat de overnamedeal met Coley Parry door Guus Franke niet doorging. In juli sloten Parry en Franke een akkoord en zou Parry als onderdeel van het akkoord het opeisen van de schuld van Vitesse met een jaar uitstellen. Franke, eigenaar van advies-investeringsmaatschappij Axiom Partners, meldde zich vlak voor de deadline als enige overnamekandidaat voor Vitesse, maar trok zich uiteindelijk toch terug uit de deal. Omdat Franke de enige kandidaat was, is het onwaarschijnlijk dat er iemand anders klaarstaat om Vitesse over te nemen.

Delen

Mail de redactie

„We kijken terug op een gitzwarte nacht, en ook vandaag is het nog donker”, stelt de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema vrijdag op een persconferentie over het geweld tegen supporters van de Israëlische voetbalclub Maccabi Tel Aviv. „Jongens op scooters gingen kriskas door de stad, op zoek naar supporters”, vertelt Halsema. „Het was ‘hit and run’. Voetbalfans werden geslagen en geschopt, waarna de relschoppers er snel vandoor gingen, vluchtend voor de politiemacht die massaal op de been was.”

Halsema „begrijpt heel goed dat dit de herinnering aan pogroms terugbrengt”, de van oorsprong Russische term voor het grootschalig en buitensporig geweld tegen Joden. Op vele plaatsen in Amsterdam, nota bene op de avond waarop in de Portugese synagoge de Kristallnacht werd herdacht, werden na de wedstrijd tegen Ajax in de Johan Cruyff Arena Joodse supporters tegen de grond gewerkt en mishandeld. „Onverdraaglijk en onverteerbaar”, aldus Halsema. „Ik ben woedend. Ik schaam mij voor het gedrag door relschoppers en criminelen. Deze uitbarsting van antisemitisme is on-Amsterdams.”

‘Geen reden om uitpubliek te weigeren’

De vraag is of dit geweld voorkomen had kunnen worden. Wat hebben de autoriteiten gedaan om de lieve vrede te bewaren? Had, bijvoorbeeld, burgemeester Halsema niet kunnen bepalen dat de wedstrijd zonder publiek uit Israël moest worden gespeeld? Zo’n maatregel wordt toch regelmatig genomen? Halsema: „Maccabi Tel Aviv geldt in de voetbalwereld als een niet hoog risico club. Er was geen enkele reden om het uitpubliek te weigeren. Daar was ook geen grond voor. Ik zou zelf grote bezwaren hebben tegen zo’n vergaande maatregel; ik zou toeschouwers weigeren, niet omdat zij zich misdragen maar omdat elders in de stad, iets wat wij niet konden voorzien, anderen zich misdragen.”

Dat laatste staat te bezien, want sport en politiek worden niet altijd gescheiden. Dat was ook de reden dat Halsema naar eigen zeggen voorafgaand aan de wedstrijd bij de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) had gepolst.

Halsema: „Wij waren ons bewust van de politieke omstandigheden waarin deze wedstrijd zich af zou spelen. Dat heeft ertoe geleid dat ik als onderdeel van alle voorbereidingen een aantal weken geleden opnieuw heb gebeld met de directeur van de NCTV en gevraagd om een extra dreigingsinschatting.” Alle politieke spanningen én de gelijktijdige herdenking van de Kristallnacht in ogenschouw nemend, had de NCTV vervolgens „opnieuw bevestigd dat er geen concrete dreiging” was. Halsema: „Wel vroeg de NCTV ons om maatregelen te treffen om het zo rustig en ordentelijk mogelijk te laten verlopen.”

Hit and run-acties

En dat is gebeurd, zeggen burgemeester Halsema en de Amsterdamse politiechef Peter Holla. Er zijn ‘veiligheidsrisicogebieden aangewezen. Er is preventief gefouilleerd. Er was „extra inzet” op het signaleren van supportersgroepen, pro-Palestijnse activisten en relschoppers. Ook is een appel gedaan aan clubs, supporters en voetbalbond om de wedstrijd „niet politiek” te maken en zich „niet te laten provoceren”. Demonstraties zijn verplaatst. En er zijn achthonderd politiemensen op de been geweest, plus zes pelotons Mobiele Eenheid en arrestatieteams. „We hebben het maximale klaargezet”, aldus politiechef Holla.

Er zijn woensdag al groepen supporters en activisten uit elkaar gehouden, en een groep van vierhonderd Joodse voetbalsupporters is uit het Holland Casino veilig begeleid „na een online oproep aan taxichauffeurs” om zich te organiseren en naar het Casino op te stomen. En hoe het dan mogelijk is dat na de wedstrijd donderdag zo veel Israëlische supporters mishandeld konden worden? Holla: „De situatie bij het stadion was rustig. De problemen ontstonden later in de binnenstad. „Groepen Israëlische supporters lopen door de binnenstad. Vervolgens plegen relschoppers hit and run-acties op deze supporters. Met als gevolg een aantal ernstige mishandelingen. Ik wil opmerken dat het bijzonder moeilijk is om tegen dit soort flitsmomenten verspreid door de stad op te treden.”

Burgemeester Halsema: „We hadden gerekend op relletjes en opstootjes. Daarom was er ’s nachts ook zo’n grote politiemacht op de been. Maar optreden tegen scooters is buitengewoon ingewikkeld.” Holla: „We hadden in de binnenstad voldoende politiemensen. Een heel klein groepje komt aanrijden zonder te manifesteren dat het iets verkeerds gaat doen. Vervolgens gaan ze op zoek naar personen, mishandelen hen en gaan snel weer weg. Als dat continu doorgaat, wordt het optreden ernstig bemoeilijkt.”

63 aanhoudingen

Er zijn in de nacht van donderdag op vrijdag 63 aanhoudingen verricht. Tien aangehouden personen zaten vrijdag nog vast. Justitie is op zoek naar filmpjes en getuigen, vertelt de Amsterdamse hoofdofficier René de Beukelaer.

Zij worden vooralsnog verdacht van openbare geweldpleging, maar daar kunnen nog andere strafverzwarende verdenkingen bij komen; justitie onderzoekt antisemitische motieven, verbanden tussen de mishandelingen, wellicht bovendien in een georganiseerd verband.

Delen

Mail de redactie

Na jaren van kleine stapjes op lokaal niveau gaat binnen de SGP nu de discussie losbarsten over een grote sprong voor de partij op landelijk niveau: een vrouw namens de mannenbroeders in de Tweede Kamer. De kiesvereniging uit Vlissingen besloot woensdag om Lilian Janse, sinds 2014 het eerste vrouwelijke SGP-raadslid, alvast voor te dragen voor de kandidatenlijst van de volgende Tweede Kamerverkiezingen.

En Vlissingen wil doorpakken: de afdeling stelt ook voor om een artikel uit het beginselprogramma te schrappen dat vrouwen ontmoedigt om politiek actief te worden voor de partij.

Met de voorstellen rond de ‘vrouwenkwestie’ heropent de SGP Vlissingen een zeer gevoelig debat binnen de orthodox-protestantse partij. Door een uitspraak van de Hoge Raad in 2010 werd de SGP gedwongen vrouwen op de kieslijsten toe te laten. Janse was in 2013 in Vlissingen de eerste die zich kandideerde en ook gekozen werd.

In de jaren daarna stonden af en toe opnieuw vrouwelijke raadsleden op lokale kandidatenlijsten maar hun aantal bleef beperkt. De partij is nog altijd diep verdeeld. Er bestaat een kamp dat de kandidatuur van meer vrouwen als onvermijdelijk ziet en een conservatief kamp dat deze ontwikkeling met pijn in het hart aanschouwt.

Vlissingen wil doorpakken

De afdeling Vlissingen wil nu een doorbraak forceren, zegt ondervoorzitter Reinier van den Bosse. „Na jaren van balanceren vinden we het nu tijd voor actie. We zien lokaal wel meer vrouwen actief worden, maar het gaat nog mondjesmaat. Veel jonge SGP-vrouwen willen heel graag, maar ze willen ook geen verdeeldheid in de partij creëren.”

Om die patstelling te doorbreken doet de SGP Vlissingen naast de voordracht van Janse als Kamerlid ook het voorstel om artikel 10 uit het beginselprogramma te schrappen. Daarin staat nog altijd dat het vrouwenkiesrecht voortkomt uit „een revolutionair emancipatiestreven” en dat dit „strijdt met de roeping van de vrouw”. Daaraan wordt expliciet toegevoegd dat „dit ook geldt voor het zitting nemen van de vrouw in politieke organen”.

Volgens Lilian Janse zelf is het „de hoogste tijd” om dat artikel te schrappen. „De inhoud van dat artikel strookt helemaal niet meer met wat er in de SGP gebeurt. Ik ben nu al ruim tien jaar voor de partij politiek actief, terwijl in onze beginselen nog staat: ‘dat willen we niet’. Dat botst, dus dat moet je bij de tijd brengen.”

Gonda van den Heuvel, voorzitter van het SGP-vrouwennetwerk Sapientia, vindt de initiatieven vanuit Vlissingen „heel mooi nieuws”. Volgens haar is de discussie over het actief worden van meer vrouwen „heel lang onder tafel gemoffeld”. „Het is ongemakkelijk en het schuurt, maar we moeten het blijven aankaarten. En dit is de juiste route: verandering moet van onderop komen, want het komt niet van bovenaf.”

Partijtop blijft voorzichtig

Van den Heuvel doelt op de positie van de partijtop, die zich over het vrouwenstandpunt altijd erg op de vlakte houdt. Ook nu is het voorzichtigheid troef. Partijleider Chris Stoffer wil tegenover NRC niet ingaan op de kandidatuur van Janse en noemt de discussie over het beginselprogramma „een aangelegenheid van de partij”. Johan Roodnat, voorzitter van de SGP-jongeren, vindt dat „de discussie intern gevoerd moet worden, maar niet via de media”.

Peter Smit, woordvoerder van het partijbestuur, noemt de kandidatuur van Janse „wat prematuur” omdat nog niet duidelijk is wanneer de volgende Kamerverkiezingen zijn. „De procedure is nog niet opengesteld, maar we nemen hier kennis van.” Smit zegt verder dat het partijbestuur later inhoudelijk zal reageren op het voorstel rond het beginselprogramma. „Hierover bestaat al jarenlang verschil van mening in de partij, dit voorstel verscherpt dat wel weer. We gaan met de verschillende flanken goed in gesprek.”

Pas volgend jaar mei zal de kwestie op een partijcongres worden besproken. De afdeling Vlissingen is er dus vroeg bij, om een goede discussie binnen de partij een kans te geven. Lilian Janse ziet alvast uit naar een overstap naar Den Haag. „Het lijkt me geweldig om onderdeel uit te maken van die gezellige, goed functionerende fractie, waar al veel vrouwen werken.”

Haar Vlissingse collega Reinier van den Bosse hoopt dat de weerstand binnen de SGP overwonnen kan worden, in het belang van de partij. „Lilian is een echte volksvertegenwoordiger met veel ervaring, die houdt zich wel staande in dat mannenbolwerk. Als zij op de lijst komt, wordt ze zeker met voorkeurstemmen in de Tweede Kamer gekozen. En dankzij haar krijgt de SGP dan die vierde zetel, dus de nummer drie hoeft zich alvast geen zorgen te maken.”

Delen

Mail de redactie

Niet alleen Elon Musk heeft een uitstekende band met Donald Trump. Op een minder luidruchtige manier hebben ook de topmannen van ándere grote Amerikaanse technologiebedrijven de banden met Trump de afgelopen maanden aangehaald. Zij en hun machtige ondernemingen hebben veel te winnen bij de terugkeer van Trump in het Witte Huis.

Tim Cook, ceo van Apple, weet dat allang. Ook tijdens de eerste termijn van Trump onderhield hij goed contact met de president. ‘Tim Apple’, zoals Trump hem eens bij vergissing noemde, belde hem regelmatig, onder meer om te pleiten tegen importheffingen op in China geproduceerde producten van Apple.

Ook enkele weken voor de verkiezingen meldde Cook zich, vertelde Trump in oktober in een interview. Hij belde om te klagen over de hoge boetes die de Europese Unie zijn bedrijf oplegde, omdat het Europese regels had gebroken. Trump zei dat hij Cook had verzekerd dat hij niet zal toelaten „dat de EU onze bedrijven uitbuit, maar ik moet eerst de verkiezingen winnen”.

Zeldzaam goedgezind

Nu dat laatste is gelukt, kan Cook de aanstaande president aan dat gesprek herinneren. En kunnen Amerika, Europa en de rest van de wereld zich erop voorbereiden dat de toch al niet geringe macht van Big Tech nog verder zal groeien, nu er een hen vermoedelijk zeldzaam goedgezinde president in de Oval Office komt.

Silicon Valley, en de machtige miljardairs die er aan de touwtjes trekken, verwachten er veel van. Elon Musk heeft het oor van de toekomstige president, aan wiens zege hij de afgelopen maanden als financieel donor, actieve campagnevoerder en propagandist een forse bijdrage heeft geleverd. Daar kan de hele sector van meeprofiteren.

„Amerika is een land van bouwers, en jullie zullen snel weer vrij zijn om te bouwen”, schreef Musk woensdag tevreden op X. De invloedrijke technologie-investeerder en miljardair Marc Andreessen tweette als antwoord, vergezeld van een Amerikaans vlaggetje: „Tijd om te bouwen.”

Elon Musk, de rijkste man op aarde, lijkt een politieke sleutelpositie te krijgen

De afgelopen jaren voelden de grote Amerikaanse technologiebedrijven zich beperkt in hun vrijheid om te ondernemen, te innoveren en te „bouwen”. Allereerst in de Verenigde Staten, waar de regering van president Biden processen wegens te grote economische machtsconcentratie voert tegen Apple, Amazon, Meta en Alphabet (moederbedrijf van Google). En ook in Europa, dat zich tot ergernis van Silicon Valley heeft ontpopt tot voorloper op het gebied van regulering van nieuwe technologieën. Met de gevreesde miljardenboetes als stok achter de deur.

Druk op Europese regelgeving

Als Trump straks inderdaad, zoals hij Cook voorspiegelde, tegen de Europese wetgeving in het geweer komt (bijvoorbeeld met politieke druk of handelssancties), dan zal dat de Europese toewijding aan de eigen regels en belangen zwaar op de proef stellen. Druk van de Amerikaanse regering valt niet te negeren. Dat ervoer chipmachinefabrikant ASML uit Veldhoven, toen het bedrijf en de Nederlandse regering van de regering-Biden te verstaan kregen dat de export van geavanceerde machines naar China gestaakt moest worden. Als het erop aankomt is Europa slecht opgewassen tegen de macht van een Amerikaanse regering die uit is op confrontatie.

De wensenlijst waarmee de techbazen uit Silicon Valley bij Trump op de stoep staan is lang. Zo willen ze dat er een eind komt aan het beleid van de regering-Biden dat gericht is op inperking van de machtsconcentratie bij Big Tech. De vrouw die dat beleid met grote volharding voerde als hoofd van de Federal Trade Commission (FTC), Lina Kahn, is de gebeten hond en zal onder Trump hoogstwaarschijnlijk het veld moeten ruimen.

Regulering geldt in de wereld van de grote tech-bedrijven als obstakel voor innovatie. Op het gebied van crypto-valuta en kunstmatige intelligentie (AI) zou de overheid de industrie dus vooral niet voor de voeten moeten lopen, als het aan de techbedrijven ligt. Het hoofd van de beurswaakhond Securities and Exchange Commission (SEC) ), Gary Gensler, moet vanwege zijn pogingen om cryptomunten wél aan strenge regels te binden dan ook vrezen voor zijn baan, voorspellen Amerikaanse media.

Bitcoin supermacht

Trump stond aanvankelijk nog sceptisch tegenover de cryptovaluta, maar geholpen door donaties uit die hoek is hij dit jaar bijgedraaid. Amerika, zei hij in juli, moet een „bitcoin supermacht” worden, en de „crypto-hoofdstad van de wereld”.

Voorlopig schijnt het Trump niet te hinderen dat de techbedrijven grootmachten op zich zijn, en dat sommige van de miljardairs die er aan het hoofd staan zich gedragen alsof de politieke macht eigenlijk hén toekomt. Elon Musk is daar het duidelijkste voorbeeld van. Na de verkiezingszege van Trump deelde hij op X een fotomontage van hemzelf in de Oval Office, met een wastafel in zijn handen – alsof hij niet kon wachten om eigenhandig aan de verbouwing van Amerika te beginnen.

Trump heeft Musk een rol in zijn regering beloofd, als hoofd van een departement dat de doelmatigheid van het regeringsapparaat moet vergroten. Als dat doorgaat krijgt de rijkste man op aarde, die al een wereldspeler is op het gebied van elektrische auto’s, raketten, satellieten en sociale media, ook nog een sleutelpositie in het centrum van de Amerikaanse politieke macht.

Fiona Hill, die in Trumps eerste termijn zijn Rusland-adviseur was, waarschuwde in oktober in een interview met Politico dat ze in de groeiende invloed van miljardairs in de Amerikaanse politiek een patroon herkende, dat ze eerder in Poetins Rusland had gezien: de opkomst van oligarchen. Een Amerikaanse oligarch als Musk, waarschuwde Hill, steunt Trump en spreekt ook met Poetin, omdat het zijn politieke en financiële macht vergroot. „Zijn loyaliteit ligt niet noodzakelijkerwijs bij de Verenigde Staten.”

De vergelijking met Rusland leert overigens ook dat oligarchen wel machtig kunnen zijn, maar dat als staatshoofd genoeg van ze heeft, hij zich ook weer van hen kan ontdoen.

Delen

Mail de redactie

In India is het mogelijk geworden Salman Rushdies boek De duivelsverzen te importeren. Het hooggerechtshof in New Delhi heeft dat besloten omdat een verbod daarop onvindbaar is gebleken.

De import van het boek van Rushdie zou, negen dagen na verschijning in het Verenigd Koninkrijk in 1988 in India zijn verboden omdat het door een deel van de moslimgemeenschap werd gezien als blasfemisch. In India zelf werd het boek nooit uitgegeven. De meeste Indiërs zijn hindoe. Schattingen over het aantal moslims in India gaan meestal uit van 15 procent van de bevolking.

Het hof deed deze week uitspraak in een zaak die in 2019 was aangespannen door een man die het boek wilde lezen en ondanks naspeuringen het importverbod op geen officiële overheisdwebsite kon vinden. De Indiase regering liet volgens het hooggerechtshof in deze zaak weten dat het verbod, met nummer 405/12/88-CUSIII, inderdaad onvindbaar was en daarom niet overlegd kon worden. Ook de beambte die het verbod destijds zou hebben geformuleerd, kon het voor deze zaak niet reproduceren. Het hooggerechtshof zag hierdoor geen andere mogelijkheid dan „aan te nemen” dat het importverbod niet bestaat, staat in het vrijdag gepubliceerde vonnis.

Ondergedoken

De Indiase regering heeft nog niet gereageerd op de uitspraak van het hooggerechtshof. Daarom is onduidelijk of alsnog een verbod zal worden ingesteld. Over de vraag of zo’n verbod een gerechtvaardigde inperking van de vrijheid van meningsuiting is, heeft het hof zich in deze procedure niet kunnen uitspreken. Het hooggerechtshof gaf aan dat de man het recht heeft om „alle wettelijk toegestane acties te ondernemen met betrekking tot dit boek”.

De advocaat van de man liet aan The New York Times weten dat die nog niet heeft geprobeerd het boek te bestellen. Het was overigens al mogelijk het te downloaden, maar de man wilde de wet niet overtreden.

De publicatie van De duivelsverzen leidde in 1988 tot woede en boekverbrandingen door moslims in verschillende landen. In Nederland werd een pop van Rushdie verbrand. Een jaar na publicatie riep de toenmalige Iraanse leider, ayatollah Ruhollah Khomeini, moslims wereldwijd op om Rushdie te doden. Rushdie leefde daarna jaren ondergedoken.

In augustus 2022, meer dan dertig jaar later, werd de schrijver tijdens een lezing die hij gaf in New York, vijftien keer gestoken door een jonge geradicaliseerde moslim, die het boek overigens niet gelezen had. Rushdie is sindsdien blind aan één oog en kan één van zijn handen niet goed meer gebruiken. Ook vertalers en uitgevers van zijn boek kregen met bedreigingen te maken. In 1991 werd de vertaler van de Japanse versie vermoord. Dit jaar publiceerde Rushdie het boek Mes over de aanval. Daarin beschrijft hij onder meer een fictief gesprek met de dader.

<dmt-util-bar article="4872395" headline="Importverbod voor Rushdies Duivelsverzen blijkt in de Indiase rechtbank onvindbaar” url=”https://www.nrc.nl/nieuws/2024/11/08/importverbod-voor-rushdies-duivelsverzen-blijkt-in-de-indiaase-rechtbank-onvindbaar-a4872395″>


Delen

Mail de redactie

Bijna 70 procent van de doden in Gaza bestaat uit vrouwen en kinderen. Dat stelt het bureau voor mensenrechten van de Verenigde Naties (OHCHR) vrijdag op basis van een eigen onderzoek. Het OHCHR spreekt van een „systematische schending van de fundamentele principes van het internationale mensenrecht”.

De VN houden sinds het begin van de oorlog op 7 oktober 2023 een telling bij. Deze telling is met 8.119 doden veel lager dan de ruim 43.500 Palestijnen die volgens het ministerie van Volksgezondheid zijn omgekomen in Gaza. Dat komt doordat de VN een andere telmethode hanteren: iemands overlijden moet door drie onafhankelijke bronnen worden bevestigd.

Het ministerie van Volksgezondheid in Gaza heeft volgens de meeste onafhankelijke deskundigen overigens een tamelijk solide reputatie als het gaat om de berichtgeving omtrent dodentallen.

‘Schijnbare onverschilligheid’

Het OHCHR meldt dat de meeste geverifieerde doden kinderen zijn, onder wie kinderen van 5 tot 9 jaar het vaakst omkwamen. „Het geweld moet onmiddellijk stoppen, de gijzelaars en degenen die onwillekeurig zijn vastgehouden moeten worden vrijgelaten en we moeten ons concentreren op het overspoelen van Gaza met humanitaire hulp”, zei de Oostenrijkse commissaris van de OHCHR, Volker Türk.

Volgens het OHCHR laten de aanvallen waarbij de Palestijnse bevolking wordt gedood „een schijnbare onverschilligheid” zien bij de Israëliërs ten aanzien van de dood van Palestijnse burgers.

Na drie uur te hebben gesproken, kwam bij de Russische president Vladimir Poetin dan toch het hoge woord eruit. „Ik maak van deze gelegenheid gebruik om [Trump] te feliciteren met zijn verkiezing tot president van de Verenigde Staten”, zei Poetin donderdag tijdens een sessie van de Valdai-discussieclub in Sotsji. Om er meteen aan toe te voegen, dat hij „geen idee” heeft wat Trump zal gaan doen, maar dat diens voornemen om de betrekkingen met Rusland „te herstellen” en de „Oekraïne-crisis” te helpen beëindigen „op zijn minst aandacht verdient”.

Terwijl Europese leiders, onder wie de Oekraïense president Zelensky, er woensdag snel bij waren om de president-elect te feliciteren, bleef het vanuit Moskou stil. De enige reactie kwam van Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov, die liet weten „niet op de hoogte te zijn” van plannen van zijn baas om Trump te feliciteren. Dat zou de betrekkingen echter niet beschadigen, suste Peskov, omdat die toch „niet verder konden verslechteren”. Het was Poetins opzichtige manier om desinteresse te veinzen en te laten zien dat de diplomatieke mores hem gestolen kunnen worden. Anderhalve dag later kwamen de felicitaties dan toch.

Heel geloofwaardig was de Russische desinteresse voor de aanstaande Amerikaanse machtswisseling toch al niet. De Russische nieuwssite Vjorstka wist woensdag te melden dat Poetin en andere hooggeplaatste leden van zijn regering Trump wel degelijk al op woensdag hadden gefeliciteerd. Echter niet via de officiële weg met een telefoontje, maar „via kennissen”, aldus een anonieme bron in de Doema, het Russische parlement. Onder meer Buitenlandminister Sergej Lavrov, voorzitters van Doema en Federatieraad Vjatsjeslav Volodin en Valentina Matvienko, en de machtige bankier German Gref zouden felicitaties naar Mar-a-Lago hebben gestuurd. Daarmee zouden zij, aldus de bron, hun persoonlijke betrekkingen met Trump opwarmen, waar „het Kremlin veel waarde aan hecht”.

Covid-tests voor Poetin

Ook is bekend dat Poetin en Trump er nauwere persoonlijke betrekkingen op nahouden dan beide mannen doen voorkomen. Begin oktober schreef de Amerikaanse journalist Bob Woodward, bekend van zijn Watergate-onthulling, dat Trump bij het uitbreken van de pandemie in 2020 een setje van de eerste covid-tests naar Moskou had gestuurd. „Ik zal het aan niemand vertellen, want de mensen zullen boos worden op jou, niet op mij”, zou Poetin tegen Trump hebben gezegd. Ook zouden ze zeker zeven keer telefonisch contact hebben gehad.

Eind oktober berichtte The Wall Street Journal ook over de goede banden tussen Poetin en Elon Musk, die naar verwachting een belangrijke post zal krijgen binnen Trumps administratie. Beide mannen zouden volgens anonieme Amerikaanse, Europese en Russische bronnen sinds 2022 regelmatig contact hebben over persoonlijke, zakelijke en geopolitieke onderwerpen. Poetin zou Musk onder andere hebben verzocht Starlink-satellieten boven Taiwan niet te activeren, als gunst aan China.

De schimmige werkwijze herinnert aan Trumps eerdere contacten met Moskou en de vele ‘Rusland-onderzoeken’ die Congres en FBI na zijn eerste verkiezing instelden naar de vele Russische en Oekraïense connecties binnen team-Trump. Toen was het onder meer de Russisch-Azerbeidzjaanse popster Emin Agalarov die Trump namens zijn vader, de bekende zakenman Aras Agalarov, gevoelige informatie aanbood over Hillary Clinton. Trump kende de Agalarovs uit 2013, toen zij zijn Miss Universe-verkiezing naar Moskou haalden. Trump zou Poetin naar eigen zeggen in die periode voor het eerst hebben ontmoet, iets wat hij later ontkende.

Donderdag meldde Peskov dat hij een gesprek tussen Trump en Poetin voor diens inauguratie in januari niet uitsloot, maar dat Trump daartoe het initiatief zou moeten nemen. Kurt Volker, Trumps speciale gezant voor Rusland en Oekraïne tussen 2017 en 2019, zei woensdag te verwachten dat Trump het Kremlin zal benaderen. „Ik denk dat hij Poetin zo snel mogelijk gaat bellen en hem zal zeggen dat hij de oorlog moet beëindigen”, zei Volker tegen de Kyiv Independent.

Maar hoe een duurzame vrede tot stand moet komen, is een open vraag. Volgens The Wall Street Journal deed het Trump-team al meerdere voorstellen, die de oorlog echter zouden bevriezen in plaats van beëindigen. Ze behelzen Russische controle over een vijfde van Oekraïens grondgebied, de instelling van een gedemilitariseerde zone van maar liefst 1300 kilometer en een blokkade van Oekraïense NAVO-toetreding. In ruil daarvoor zou Oekraïne kleinschaliger Amerikaanse hulp ontvangen. „Wij kunnen trainingen geven en andere steun, maar de loop van het geweer zal een Europese zijn”, zei een anonieme bron uit Trumps entourage tegen de krant.

Proefballonnetjes

Een andere optie zou zijn om de militaire steun aan Kyiv domweg in te trekken en Zelensky zo te dwingen tot onderhandelingen met Moskou. Dergelijke proefballonnetjes mogen Poetin als muziek in de oren klinken, op instemming van Kyiv of van Europese landen zullen ze niet kunnen rekenen. Bovendien is breed bekend dat Trump ook over cruciale dossiers per dag, zelfs per uur, van gedachten kan veranderen. Een bezoek aan Kyiv kan hem zomaar doen besluiten om niet Oekraïne, maar Rusland een ultimatum te stellen.

Het Kremlin zit niet te wachten op een bevriezing van het conflict, noch op Amerikaanse ultimatums. Woensdag schreef Dmitri Medvedev, vicevoorzitter van de Russische Veiligheidsraad en uitgesproken havik, op het (in Rusland verboden) X: „Kamala is er geweest. Laat haar maar kakelen. De doelen van de Speciale Militaire Operatie blijven onveranderd en zullen worden bereikt.” Daarmee herhaalde Medvedev het Kremlin-mantra, dat Rusland niet van plan is de oorlog te staken, die onder het mom van ‘demilitarisering’ en ‘denazificatie’ wordt gevoerd.

Ondertussen hopen Russische elites wel degelijk dat Trump de financiële steun aan Oekraïne zal indammen en de betrekkingen met de VS zullen verbeteren, maar hebben ook zij moeite de stemming in het Kremlin te peilen. De Russische staatspropaganda dreef donderdagavond de spot met Trumps echtgenote Melania, door op tv naaktfoto’s uit haar modellentijd te tonen.

Bovendien boekt Rusland successen op het slagveld en vormt de oorlog een motor achter de door sancties getroffen Russische economie en de propaganda, die haat tegen het Westen voedt en een cruciale peiler vormt onder Poetins regime. Ook gezien de Russische successen op het slagveld, lijkt het onwaarschijnlijk dat Poetin zich na Trumps inauguratie naar de onderhandelingstafel zal haasten. Tenzij er wordt gedreigd met keiharde sancties, of hij onderhandelingen aan zijn achterban kan verkopen als onbetwistbare overwinning.

Delen

Mail de redactie