De Belgische gitarist Dany Lademacher is op 75-jarige leeftijd overleden. Dat bevestigt het management van zanger Bart Peeters, die jarenlang met Lademacher samenwerkte, aan de Vlaamse omroep VRT.
Lademacher werd eind jaren 70 bekend als lid van Wild Romance, de band van Herman Brood waar hij jarenlang in speelde. Hij schreef ook zelf mee aan tientallen nummers van Brood, zoals Saturday Night en Never Be Clever. Daarnaast was hij betrokken bij de speelfilm Wild Romance, over het leven van Brood.
Enkele jaren na het uiteenvallen van de band schaarde hij zich bij The Radios, de Belgische band die wereldfaam vergaarde met hitsingles als She goes nana en Teardrops. De popgroep met Bart Peeters en de broers Mosuse toerde in de jaren negentig door de hele wereld en verkocht honderdduizenden platen.
De laatste jaren kampte Lademacher volgens de VRT met hartproblemen.
Na een week vol politiek drama, slapeloze nachten, onderhandelingen, dreigementen, stemmingen en een enkele geknakte carrière, heeft het Congres ingestemd met Donald Trumps begrotings- en belastingplan. Dit gebeurde, zoals verwacht, met een bijzonder kleine meerderheid donderdagmiddag lokale tijd. De big beautiful bill, zoals Trump het plan noemt, moet het financiële fundament leggen voor al zijn verkiezingsbeloftes – ten koste van sociale voorzieningen voor arme Amerikanen, de financiële huishouding van het land en de staatsschuld.
De begrotingswet is een belangrijke overwinning voor Huisvoorzitter Mike Johnson en Senaatsleider John Thune, die hun fracties onder controle hielden, maar vooral voor de president. Het is zijn eerste echte parlementaire succes sinds zijn terugkeer in het Witte Huis en bestendigt zijn grip op de Republikeinse Partij.
Het plan regelt dat de tijdelijke belastingverlaging uit 2017 gehandhaafd blijft. Die spekt vooral de rijkste Amerikanen en grote bedrijven. Daarnaast beperkt de begrotingswet belastingen op fooien, overuren en AOW, waarmee Trump campagne voerde. Het plan maakt extra geld vrij voor de vreemdelingenpolitie en -detentie, de grensmuur en voor defensie. Maar het snijdt ook in zorgverzekeringen en voedselhulp voor arme Amerikanen. Op programma’s waarvan Trump eerder zei die met rust te zullen laten, wordt 1.000 miljard dollar bezuinigd. Ondanks die inperking zal de huidige staatsschuld van bijna 37.000 miljard dollar (ruim 31.300 miljard euro) de komende tien jaar naar schatting oplopen met nog eens 3.300 miljard.
Zeker een dozijn Republikeinen dreigt bij de tussentijdse verkiezingen te verliezen van een Democraat vanwege het snijden in de zorg
Tientallen Republikeinse congresleden uitten openlijk bezwaren tegen het plan en dreigden tegen te stemmen. Er werd nachten doorgehaald in de Senaat en het Huis om hen tot capitulatie te dwingen. Uiteindelijk durfden niet meer dan drie senatoren en twee afgevaardigden tegen Trumps plan te stemmen. Pogingen van fiscale conservatieven om het gat in de begroting te dichten en van meer populistisch ingestelden om de bezuinigingen op het Medicaid-zorgprogramma in te dammen, liepen op niets uit. Een enkeling protesteerde tegen het afschaffen van subsidies op groene energie. Het bleek allemaal voor de bühne. Uiteindelijk was hun loyaliteit aan Trump belangrijker dan hun achterban of hun eigen zetel.
Snijden in de zorg
Zeker een dozijn Republikeinen dreigt bij de tussentijdse verkiezingen volgend jaar te verliezen van een Democraat vanwege de impopulariteit van het snijden in de zorg. Ruim elf miljoen Amerikanen staan op het punt hun gesubsidieerde zorgverzekering te verliezen. De kwetsbare senator Thom Tillis (North Carolina), kondigde meteen na zijn tegenstem zijn vertrek uit Washington aan.
Afgevaardigde Brian Fitzpatrick, die een swing district in Pennsylvania vertegenwoordigt, stemde ook tegen. Van de begrotingshaviken die vanuit de oppositie altijd tekeer gaan tegen te grote uitgaven, durfde alleen Thomas Massie (Kentucky) ‘nee’ te stemmen. Hij heeft geen Democraat te vrezen, maar Trump heeft al aangekondigd een tegenkandidaat in de Republikeinse voorverkiezingen te zullen steunen. Warren Davidson (Ohio), die in mei nog tegen een eerdere versie van het plan had gestemd, koos eieren voor zijn geld. Hij had gehoopt dat aanpassingen in de Senaat een verbetering zouden zijn, zei hij, maar werd teleurgesteld. „Ik denk dat dit waarschijnlijk het beste product is dat we kunnen krijgen en ik wil er alles aan doen om president Trump te helpen dit wetsvoorstel over de finish te krijgen”, concludeerde hij.
De Democraten hebben eensgezind tegengestemd en hopen dat Republikeinen bij de tussentijdse verkiezingen van november volgend jaar zullen worden afgerekend op de gevolgen van Trumps belasting- en begrotingsplan. Zij proberen vooral vicepresident JD Vance, die bij het staken van de stemmen in de Senaat dinsdag de doorslaggevende stem uitbracht, te verbinden aan het plan. Dat zou aan hem kunnen kleven als hij, zoals wordt verwacht, in 2028 de Republikeinse presidentskandidaat wordt.
Hakeem Jeffries, fractievoorzitter van de Democraten in het Huis, noemde het „roekeloze, regressieve en verwerpelijke Republikeinse belastingfraude”. In een recordlange toespraak van bijna negen uur las hij donderdag persoonlijke verhalen voor van Amerikanen in Republikeinse districten die dreigen hun gehandicaptenzorg kwijt te raken. Jeffries voorspelde dat er „mensen zullen sterven omdat hen zorg wordt ontzegd dankzij Trumps big ugly bill”.
Huisvoorzitter Mike Johnson slaat donderdagmiddag na een marathonzitting het megawetsvoorstel van president Trump af, het is aangenomen met 218 voor- en 214 tegenstemmen. Foto ALEX WROBLEWSKI/AFP
Foto Alex Wroblewski/AFP
Huisvoorzitter Mike Johnson krijgt felicitaties van partijgenoten in het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden.Foto Jonathan Ernst/Reuters
Foto Jonathan Ernst/Reuters
Electoraal risico
Nadat de Senaat dinsdag een aangepaste, nog kostbaardere, versie aannam van het plan dat het Huis eerder al goedkeurde, stemde het Huis van Afgevaardigden daar donderdag mee in. Donald Trump zal de wet vrijdag 4 juli, op de Amerikaanse Onafhankelijkheidsdag, publiekelijk ondertekenen.
De Republikeinen nemen niet alleen een electoraal risico, maar tarten ook de Amerikaanse centrale bank (de Fed), de obligatiemarkt en de stabiliteit van de dollar. Trump zet de Fed al een tijdje onder druk om de rente te verlagen, maar die dreigt door zijn begroting alleen maar verder op te lopen en het leven van Amerikanen met schulden duurder te maken. Woensdag riep president Trump Fed-voorzitter Jerome Powell op „onmiddellijk op te stappen”.
Trump en partijgenoten denken met de belastingverlagingen in dit plan een ongekende economische groei te ontketenen. Die zal, via extra gecreëerde banen, nieuwe fiscale opbrengsten met zich mee moeten brengen. Economen aan Yale University verwachten een kleine opleving op korte termijn, maar economische krimp in de komende decennia vanwege de schuldpositie en hoge rente.
Dat mag de pret voor Trump voorlopig niet drukken. De geslaagde uitkomst laat zien dat er juist door de hele kleine marges in het Congres (53 om 47 senatoren en 218 om 214 afgevaardigden) heel weinig ruimte is voor dwarse Republikeinen om veranderingen in wetgeving te bedingen. „Wij gaan hier geen akkoordjes sluiten, want dat opent de doos van Pandora”, zei Huisvoorzitter Johnson. Het bevredigen van de een, zou alleen maar tot grotere onvrede leiden bij de ander. En de Republikeinen delen een prioriteit: de gelederen gesloten houden en de president van successen voorzien.
Na een week vol politiek drama, slapeloze nachten, onderhandelingen, dreigementen, stemmingen en een enkele geknakte carrière, heeft het Congres ingestemd met Donald Trumps begrotings- en belastingplan. Dit gebeurde, zoals verwacht, met een bijzonder kleine meerderheid donderdagmiddag lokale tijd. De big beautiful bill, zoals Trump deze noemt, moet het financiële fundament leggen voor al zijn verkiezingsbeloftes – ten koste van sociale voorzieningen voor arme Amerikanen, de financiële huishouding van het land en de staatsschuld.
De begrotingswet is een belangrijke overwinning voor Huisvoorzitter Mike Johnson en Senaatsleider John Thune, die hun fracties onder controle hielden, maar vooral voor de president. Het is zijn eerste echte parlementaire succes sinds zijn terugkeer in het Witte Huis en bestendigt zijn grip op de Republikeinse Partij.
Het plan regelt dat de tijdelijke belastingverlaging uit 2017 gehandhaafd blijft. Die spekt vooral de rijkste Amerikanen en grote bedrijven. Daarnaast beperkt de begrotingswet belastingen op fooien, overuren en AOW, waarmee Trump campagne voerde. Het plan maakt extra geld vrij voor de vreemdelingenpolitie en -detentie, de grensmuur en voor defensie. Maar het snijdt ook in zorgverzekeringen en voedselhulp voor arme Amerikanen. Op programma’s waarvan Trump eerder zei die met rust te zullen laten, wordt 1.000 miljard dollar bezuinigd. Ondanks die inperking zal de huidige staatsschuld van bijna 37.000 miljard dollar (ruim 31.300 miljard euro) de komende tien jaar naar schatting oplopen met nog eens 3.300 miljard.
Zeker een dozijn Republikeinen dreigt bij de tussentijdse verkiezingen te verliezen van een Democraat vanwege het snijden in de zorg
Tientallen Republikeinse congresleden uitten openlijk bezwaren tegen het plan en dreigden tegen te stemmen. Er werd nachten doorgehaald in de Senaat en het Huis om hen tot capitulatie te dwingen. Uiteindelijk durfden niet meer dan drie senatoren en twee afgevaardigden tegen Trumps plan te stemmen. Pogingen van fiscale conservatieven om het gat in de begroting te dichten en van meer populistisch ingestelden om de bezuinigingen op het Medicaid-zorgprogramma in te dammen, liepen op niets uit. Een enkeling protesteerde tegen het afschaffen van subsidies op groene energie. Het bleek allemaal voor de bühne. Uiteindelijk was hun loyaliteit aan Trump belangrijker dan hun achterban of hun eigen zetel.
Snijden in de zorg
Zeker een dozijn Republikeinen dreigt bij de tussentijdse verkiezingen volgend jaar te verliezen van een Democraat vanwege de impopulariteit van het snijden in de zorg. Ruim elf miljoen Amerikanen staan op het punt hun gesubsidieerde zorgverzekering te verliezen. De kwetsbare senator Thom Tillis (North Carolina), kondigde meteen na zijn tegenstem zijn vertrek uit Washington aan.
Afgevaardigde Brian Fitzpatrick, die een swing district in Pennsylvania vertegenwoordigt, stemde ook tegen. Van de begrotingshaviken die vanuit de oppositie altijd tekeer gaan tegen te grote uitgaven, durfde alleen Thomas Massie (Kentucky) ‘nee’ te stemmen. Hij heeft geen Democraat te vrezen, maar Trump heeft al aangekondigd een tegenkandidaat in de Republikeinse voorverkiezingen te zullen steunen. Warren Davidson (Ohio), die in mei nog tegen een eerdere versie van het plan had gestemd, koos eieren voor zijn geld. Hij had gehoopt dat aanpassingen in de Senaat een verbetering zouden zijn, zei hij, maar werd teleurgesteld. „Ik denk dat dit waarschijnlijk het beste product is dat we kunnen krijgen en ik wil er alles aan doen om president Trump te helpen dit wetsvoorstel over de finish te krijgen”, concludeerde hij.
Lees ook
Hele regio’s in Kentucky draaien op Medicaid. Maar de Republikeinen willen ervan af
De Democraten hebben eensgezind tegengestemd en hopen dat Republikeinen bij de tussentijdse verkiezingen van november volgend jaar zullen worden afgerekend op de gevolgen van Trumps belasting- en begrotingsplan. Zij proberen vooral vicepresident JD Vance, die bij het staken van de stemmen in de Senaat dinsdag de doorslaggevende stem uitbracht, te verbinden aan het plan. Dat zou aan hem kunnen kleven als hij, zoals wordt verwacht, in 2028 de Republikeinse presidentskandidaat wordt.
Hakeem Jeffries, fractievoorzitter van de Democraten in het Huis, noemde het „roekeloze, regressieve en verwerpelijke Republikeinse belastingfraude”. In een recordlange toespraak van bijna negen uur las hij donderdag persoonlijke verhalen voor van Amerikanen in Republikeinse districten die dreigen hun gehandicaptenzorg kwijt te raken. Jeffries voorspelde dat er „mensen zullen sterven omdat hen zorg wordt ontzegd dankzij Trumps big ugly bill”.
Electoraal risico
Nadat de Senaat dinsdag een aangepaste, nog kostbaardere, versie aannam van het plan dat het Huis eerder al goedkeurde, stemde het Huis van Afgevaardigden daar donderdag mee in. Donald Trump zal de wet vrijdag 4 juli, op de Amerikaanse Onafhankelijkheidsdag, publiekelijk ondertekenen.
De Republikeinen nemen niet alleen een electoraal risico, maar tarten ook de Amerikaanse centrale bank (de Fed), de obligatiemarkt en de stabiliteit van de dollar. Trump zet de Fed al een tijdje onder druk om de rente te verlagen, maar die dreigt door zijn begroting alleen maar verder op te lopen en het leven van Amerikanen met schulden duurder te maken. Woensdag riep president Trump Fed-voorzitter Jerome Powell op „onmiddellijk op te stappen”.
Trump en partijgenoten denken met de belastingverlagingen in dit plan een ongekende economische groei te ontketenen. Die zal, via extra gecreëerde banen, nieuwe fiscale opbrengsten met zich mee moeten brengen. Economen aan Yale University verwachten een kleine opleving op korte termijn, maar economische krimp in de komende decennia vanwege de schuldpositie en hoge rente.
Dat mag de pret voor Trump voorlopig niet drukken. De geslaagde uitkomst laat zien dat er juist door de hele kleine marges in het Congres (53 om 47 senatoren en 218 om 214 afgevaardigden) heel weinig ruimte is voor dwarse Republikeinen om veranderingen in wetgeving te bedingen. „Wij gaan hier geen akkoordjes sluiten, want dat opent de doos van Pandora”, zei Huisvoorzitter Johnson. Het bevredigen van de een, zou alleen maar tot grotere onvrede leiden bij de ander. En de Republikeinen delen een prioriteit: de gelederen gesloten houden en de president van successen voorzien.
Jumbo en bezorgsuper Picnic verkopen Douwe Egberts-koffie voorlopig nog wel, maar zolang de voorraad strekt. Als de magazijnen van de supermarkten leeg zijn, zullen ze waarschijnlijk nee moeten verkopen aan DE-drinkers. Deze week bleek dat Everest, de inkoper van beide supermarkten, DE-koffie niet wil inkopen voor de nieuwe vraagprijs van het moederbedrijf van Douwe Egberts, JDE Peet’s. Die ligt vanaf deze maand tot 25 procent hoger dan de oude prijs.
De patstelling betekent een volgende episode in een langlopend conflict. In februari liepen de onderhandelingen tussen beide partijen ook al spaak en was Douwe Egberts wekenlang niet verkrijgbaar. Ook bij Albert Heijn raakten de voorraden op. Toen wilde JDE Peet’s een verhoging van 20 procent doorvoeren. De supermarkten gaven hun verzet tegen die prijsverhogingen na een paar weken op, toen bleek dat ze klanten verloren aan andere supermarkten.
1Waarom verhoogt JDE Peet’s de prijzen?
JDE Peet’s verklaart de nieuwe prijzen onder meer door de hogere prijzen van grondstoffen en slechte oogsten. Supermarkten vinden dat geen sterk argument, ze wijzen erop dat grote concerns als JDE Peet’s contracten voor de lange termijn sluiten en dus niet zo afhankelijk zouden moeten zijn van marktschommelingen op korte termijn. Het bedrijf presenteerde mooie winstcijfers en de supermarkten stellen dat ze consumenten nu voor die winst van JDE Peet’s moeten laten betalen.
JDE Peet’s, ook eigenaar van andere koffiemerken Senseo, L’Or, Kanis & Gunnink en theemerk Pickwick, zegt te kampen met winstmarges die onder druk staan. Het bedrijf maakte dinsdag bekend om die reden 500 miljoen euro te bezuinigen, de helft ervan voor 2028. De brutowinst moet op termijn met 4 tot 7 procent omhoog.
De nieuwe adviesprijs van JDE Peet’s voor een pak filterkoffie Aroma Rood van 500 gram bedraagt vanaf deze maand 10,69 euro. Dat populaire pak kost nu bij Jumbo nog 8,15 euro. Een kilo koffiebonen moet volgens JDE Peet’s 21,29 euro gaan kosten, een kwart meer dan de huidige adviesprijs. Supermarkten hoeven de adviesprijs niet volledig door te berekenen aan de consument, ze kunnen er ook voor kiezen de kosten deels zelf op te vangen, maar dat gaat weer ten koste van hun winstmarges.
2Waarom is koffie eigenlijk zo duur geworden?
De koffieprijs is de afgelopen jaren door het dak gegaan op de wereldmarkt. Hoge temperaturen en droogte, die vaker voorkomen door klimaatverandering, zorgen ervoor dat bloemen van de koffieplant zich niet overal goed kunnen ontwikkelen tot bessen. Dit speelde in Vietnam (droogte in 2023) en in Brazilië (hitte in 2024), samen goed voor ongeveer de helft van de wereldwijde koffieproductie.
Arabicabonen, waarvan in Europa de meeste koffie wordt gedronken, waren begin dit jaar twee keer zo duur als in 2023. Sinds dit voorjaar gingen de prijzen op de wereldmarkt weer omlaag, maar ze liggen nog altijd flink hoger dan twee jaar terug. Analisten wijzen erop dat het zo’n zes tot negen maanden duurt, voordat prijzen op de wereldmarkt tot in de supermarkt doordruppelen. Dit heeft te maken met leveringscontracten, voorraden en de timing van prijsonderhandelingen, aldus de Rabobank in een recente marktanalyse. De verwachting is dat de prijzen voorlopig niet zullen dalen.
3Zijn slechte oogsten de enige oorzaak?
Ook speculatie en het aanleggen van voorraden spelen mee bij de hoge prijzen. Handelaren hebben de afgelopen maanden massaal koffie opgekocht, anticiperend op verdere prijsstijgingen. Zulke gecreëerde schaarste zorgt er ook voor dat de koffieprijzen stijgen. Ook de (dreiging van) importheffingen vanuit de VS spelen mee, door de onzekerheid die in de markt sluipt.
Daarnaast neemt wereldwijd de vraag naar koffie toe, mede door de hogere afzet in landen waar tot voor kort geen koffiecultuur was. In China, bijvoorbeeld, openen elke dag twee Starbucks-zaken.
4Profiteren koffieboeren nog van hogere koffieprijzen in Nederland?
Boeren die hun oogsten zien verslechteren hebben weinig aan hogere prijzen. Hun koffie wordt per kilo meer waard, maar ze produceren ook minder. Boeren met goede oogsten, bijvoorbeeld in Colombia, pikken wel een graantje mee. Maar in het algemeen zit de meeste waarde niet aan het begin van de keten, die zit aan het einde, bij de grote merken. Solidaridad, een ngo voor eerlijke handel, rekende uit dat van een koffiecupje (rond de 30 cent) in de supermarkt gemiddeld maar 0,6 eurocent naar de koffieboer gaat.
Lees ook
Droogte en misoogsten drijven prijs koffiebonen op: ‘Koffie wordt voor velen onbetaalbaar’
Voormalig arts Jennifer Geerlings-Simons (71) is bij acclamatie verkozen tot eerste vrouwelijke president van Suriname. Ze is de voorzitter van de Nationale Democratische Partij (NDP), lang de partij van de eind vorig jaar overleden Desi Bouterse. Parlementariërs konden tot vijf uur Nederlandse tijd kandidaten nomineren, maar een tegenkandidaat bleef uit.
Simons rondde in 1979 haar studie geneeskunde af aan de Anton de Kom Universiteit. Daarna vertrok ze naar Nederland om zich verder te specialiseren. Begin jaren terug verhuisde ze terug. In 1996 werd ze gekozen in het Surinaamse parlement.
Simons’ reputatie kreeg in 2012 een knauw, toen ze de controversiële uitbreiding van de amnestiewet door het parlement loodste. Daardoor kon Bouterse aanvankelijk niet verder vervolgd worden voor de Decembermoorden van 1982. De voormalig legerleider en oud-president werd pas in 2023 definitief veroordeeld tot 20 jaar gevangenisstraf, maar verbleef tot zijn dood op een schuiladres. Onlangs liet oud-president Ronald Venetiaan in een uitzending van ABC Radio weten dat hij het Simons nog altijd kwalijk neemt dat ze meehielp aan de amnestiewet. Simons staat nog steeds achter haar handelen in die kwestie.
Afgelopen mei tekende zes partijen, waaronder Simons’ NDP al een intentieverklaring. Samen hebben de partijen 34 zetels, oftewel een tweederdemeerderheid. De NDP haalde 18 zetels.
Simons zal als president onder meer een oplossing moeten vinden voor partijleden die zich verrijkten door corruptie. „Laten we de hand in eigen boezem steken: wij, de NDP en alle partijen hier aan tafel, en laten we het anders doen. We staan nu op een kruispunt, we kunnen in de toekomst het land opbouwen voor alle Surinamers, met de olie-ontwikkelingen in de toekomst”, aldus Simons bij de ondertekening van de intentieverklaring. Vanaf 2028 ontvangt Suriname tientallen miljarden aan olie-inkomsten.
Lees ook
Serieuze intellectueel wil zich losmaken van de erfenis van Bouterse, maar erft ook zijn weerbarstige partij
Het kabinetsplan om 177 miljoen euro per jaar te bezuinigen op een regeling voor kwetsbare leerlingen in het voortgezet onderwijs gaat naar alle waarschijnlijkheid niet door. De Tweede Kamer nam donderdag een motie aan tegen deze bezuiniging.
Het gaat om een subsidieregeling waar met name vmbo-scholen en praktijkscholen gebruik van maken. Zij krijgen extra geld voor leerlingen die in de klas meer hulp nodig hebben, bijvoorbeeld omdat ze thuis geen Nederlands spreken. Met dat geld kunnen scholen extra onderwijsassistenten of coaches inzetten, extra lessen of huiswerkbegeleiding aanbieden en ouders meer betrekken bij de school.
De coalitiepartijen spraken bij het Voorjaarsoverleg in april af dat ze deze regeling zouden afschaffen. In 2027 zou er 90 miljoen euro op worden gekort en vanaf 2028 zou de regeling helemaal verdwijnen. Demissionair staatssecretaris Mariëlle Paul (Funderend Onderwijs, VVD) gaf direct aan dat zij ook niet blij was met dit bezuinigingsplan, dat zij niet zelf had bedacht. „Ik snap heel goed dat mensen in het onderwijs hier boos over zijn”, zei ze. „Scholen hebben al genoeg op hun bordje.”
Belangenorganisaties voor het onderwijs protesteerden de afgelopen maanden fel tegen de bezuiniging. Volgens hen zouden zo’n 455.000 leerlingen erdoor worden geraakt. Scholen zouden soms wel 8 procent van hun leraren moeten ontslaan als de bezuiniging zou doorgaan, waarschuwden zij.
Dinsdag werd er over gedebatteerd in de Tweede Kamer. D66 diende toen met steun van CDA, CU, SGP, JA21, NSC en GL-PvdA een motie in waarin het kabinet het verzoek krijgt om de bezuiniging in augustus bij de onderhandelingen over de Miljoenennota te heroverwegen. Bij de stemming over de motie, donderdag, kreeg de motie steun van een meerderheid van de fracties. Paul reageerde positief: „Ik doe mijn uiterste best, samen met minister Bruins, om in augustus een passende oplossing te krijgen die niet drukt op de onderwijsbegroting.
Minder mensen dienden de afgelopen twee jaar een bezwaar in over de WOZ-waarde van hun woning dan in 2023. Dat blijkt uit de laatste cijfers van de Waarderingskamer, die controleert of gemeenten de wetgeving over de WOZ-taxatie, de ‘waardering onroerende zaken’ die als grondslag dient voor belastingheffingen, zorgvuldig uitvoeren.
Die daling komt volgens de toezichthouder voornamelijk door veranderde regelgeving voor commerciële bezwaarbureaus, in 2023 ingevoerd door het ministerie van Financiën. De proceskostenvergoeding is verlaagd, waardoor veel bureaus er mee stopten. Daarnaast kunnen gemeenten steeds nauwkeuriger de WOZ-waarde van een woning vaststellen en daar ook transparanter over communiceren met huiseigenaren, wat mogelijk zorgt voor minder bezwaarprocedures.
Afgelopen april hadden 285.000 woningeneigenaren een bezwaarprocedure lopen, ruim 40.000 minder dan een jaar daarvoor. Waar in 2023 nog 7,2 procent van de woningeigenaren in bezwaar ging tegen de WOZ-bepaling van hun huis, was dat in 2024 nog maar 3,9 procent. In 2025 is dat verder gedaald naar 3,3 procent.
De gemeente stelt de WOZ-waarde in het begin van het jaar vast op basis van de prijzen waarvoor bestaande woningen een jaar eerder zijn verkocht. De afgelopen tien jaar is de waarde alleen maar gestegen. De vaststelling van de WOZ-waarde is een schatting en loopt dus een jaar achter op de verkoopprijzen. De WOZ-waarde is bepalend voor de hoogte van de onroerendezaakbelasting (OZB) van gemeentes, de waterschapsbelasting en het eigenwoningforfait van de inkomstenbelasting.
No cure, no pay
De belangrijkste reden voor de daling is dat het kabinet maatregelen heeft getroffen om de proceskostenvergoeding voor zogeheten no cure, no pay-bedrijven fors te verlagen, zegt Linda Hennink, secretaris-directeur van de Waarderingskamer. Woningeigenaren hoeven deze bedrijven alleen te betalen als het bureau met succes bezwaar aantekent.
Het indienen van een bezwaar was via deze bedrijven zo gemakkelijk, dat huiseigenaren er veelvuldig gebruik van maakten. Volgens Hennink misbruikten dit soort claimbedrijven jarenlang de bezwaarprocedure via hun websites. „Met drie klikken had je op het internet een bezwaar ingediend. Dat was een gautomatiseerd proces, waar weinig naar de inhoud werd gekeken.” Als de bedrijven een zaak wonnen, moest de gemeente het bedrijf een vergoeding betalen. „Maar de kosten die zulke bedrijven maakten, stonden niet in verhouding met hun inspanningen, waardoor ze gemakkelijk geld konden verdienen.”
Lees ook
Waarom wil het kabinet ‘WOZ-bureaus’ aanpakken?
Maar nu zijn de proceskosten voor die bedrijven met zeker 75 procent teruggebracht. Hennink: „Nu ontvangen deze bedrijven bijvoorbeeld nog maar 150 euro proceskostenvergoeding, in plaats van 600 euro.” Door die verandering zijn de misbruikende bedrijven gestopt, ziet de Waarderingskamer.
Bovendien heeft de Waarderingskamer gemeenten gevraagd het contact met inwoners te verbeteren. Gemeenten stellen een taxatieverslag op, waarin zij beschrijven wat de staat van de woning is en welke vergelijkbare objecten er zijn die de WOZ-waarde van een woning bepalen. Door dit verslag op te vragen „snappen burgers beter waardoor de waarde tot stand komt. Ook dat maakt dat er aanzienlijk minder WOZ-bezwaren zijn ingediend.”
Volgend jaar
Vereniging Eigen Huis (VEH) ziet dat gemeenten beter communiceren, maar ook dat mensen bezwaar maken omdat hun verwachtingen van de WOZ-waarde niet kloppen, zegt woordvoerder Nico Stolwijk. „Mensen baseren hun verwachtingen op het huidige marktbeeld en zijn verrast als de WOZ-waarde hoger uitvalt. Je ziet een snelle stijging van huizenprijzen pas een jaar later terug.”
Stolwijk durft „voorzichtig te voorspellen” dat volgend jaar weer vaker bezwaar gemaakt zal worden, „omdat we dan de forse prijsstijging van vorig jaar terugzien in de WOZ-waarde, terwijl de prijzen dit jaar gematigder stijgen.” Meer transparantie over de totstandkoming van de taxatie kan volgens VEH daarom geen kwaad.
Hennink van de Waarderingskamer benadrukt dat iedere huiseigenaar recht heeft op het indienen van een bezwaar. „Dat kunnen burgers steeds makkelijker zelf doen bij hun gemeente. Dan hoeft de gemeente geen proceskostenvergoeding uit te betalen.” Gemeenten besteedden in 2024 ruim 9 miljoen euro minder aan proceskostenvergoeding dan in 2023 – geld dat nu aan maatschappelijke doeleinden besteed kan worden, in plaats van commerciële bedrijven.
Ondernemer Gerard Sanderink heeft infrabouwer Strukton aan de rand van de afgrond gebracht. De omstreden zakenman voerde jarenlang wanbestuur bij het bedrijf en bracht daarmee de toekomst van een van de belangrijkste bedrijven voor spoor- en wegenonderhoud van Nederland in gevaar. Dat bleek donderdag bij de Ondernemingskamer in Amsterdam. Daar vroegen de commissarissen van Oranjewoud, het moederbedrijf van Srukton, om Sanderink voor vijf jaar op afstand te houden.
Twee jaar geleden besloot de Ondernemerskamer al een onderzoek in te stellen naar wanbestuur bij Oranjewoud. Dit nadat Sanderink zijn bedrijven jarenlang betrok bij een privéruzie die hij was begonnen met zijn ex-vriendin. De ondernemer beschuldigde haar van onder meer fraude bij een van zijn ondernemingen, maar daarvoor is nooit bewijs gevonden. Motor achter de beschuldigingen was – bleek uit onderzoek van onder meer NRC – de eveneens omstreden internetondernemer Rian van Rijbroek, Sanderinks huidige vrouw.
In het onderzoek – een vuistdik rapport dat niet in te zien is door de media – wordt vastgesteld dat er inderdaad sprake was van wanbestuur bij Oranjewoud. Advocaat namens de raad van commissarissen Rik Analbers verwees donderdag tijdens de zitting naar de conclusies uit het rapport: „Sanderink was niet meer in staat zijn ondernemingen op een verantwoorde manier te leiden. Hij heeft de belangen van Strukton en de groep [Oranjewoud, red.] ernstig veronachtzaamd.”
Lees ook
‘Russische maffia, wrakingsverzoek’: zitting over positie Gerard Sanderink verloopt volgens bekend patroon
Eerder had de Ondernemingskamer al eenzelfde onderzoek bevolen naar de gang van zaken bij IT-dienstverlener Centric, destijds ook eigendom van de Sanderink. Daarin werd ook al jarenlang wanbestuur vastgesteld. Zowel bij Centric als Strukton liep het personeel weg en waren er problemen met klanten en bedrijfsrelaties, die niet meer geassocieerd wilden worden met de omstreden zakenman.
Centric is door een interimbestuurder inmiddels verkocht. Bij Oranjewoud werd Sanderink door de Ondernemerskamer twee jaar geleden al als bestuurder geschorst. Ook moest hij het beheer van zijn aandelen bij derden onderbrengen.
„Na de schorsing bleek de situatie veel erger dan we hadden gedacht”, zei de huidige president-commissaris Joseph Kuling donderdag. Verliezen bij probleemprojecten, zoals de verbouwing van het station in Groningen en de bouw van het nieuwe RIVM-kantoor in Utrecht, bleken „nog verder opgelopen” te zijn dan Sanderink had laten weten aan de commissarissen. Zo was het nettoverlies van Strukton in 2021 niet 15 miljoen euro, zoals Oranjewoud de beleggers had medegedeeld, maar 181 miljoen euro, bleek eind 2023 uit de definitieve cijfers over dat jaar.
Financieel wanbeleid
De solvabiliteitsratio, een graadmeter voor hoe financieel gezond een bedrijf is, was eind 2020 gedaald tot 4,3 – terwijl 25 geldt als ondergrens voor wat als goed beleid wordt beschouwd. Dat kon onder meer gebeuren omdat de controlerend accountant, PWC, was opgestapt. Dat was gebeurd nadat Sanderink en Van Rijbroek eigenhandig hadden geprobeerd de cijfers van het – destijds nog beursgenoteerde – bedrijf aan te passen.
Dat Strukton de afgelopen tijd niet is omgevallen, komt onder meer doordat een ander bedrijf uit het Oranjewoud-concern, ingenieursbureau Antea Group, tientallen miljoenen leende aan de infrabouwer en er onderdelen zijn verkocht.
Doordat ook de relatie met de banken „tot onder het nulpunt” was gedaald en ze eerst geen geld meer beschikbaar wilden stellen voor het herstellen van Strukton, moest Oranjewoud de afgelopen jaren bij private financiers aankloppen. Kuling: „De rente van dat soort partijen ligt gewoon hoger, waardoor je weer meer geld kwijt bent.”
Lees ook
Bij de bedrijven van Sanderink vertrekt de ene na de andere bestuurder
Dat dit nodig was, kwam ook doordat het bedrijf sterk op Sanderink als financier had geleund. De ondernemer stak veel geld van zijn andere bedrijven in Strukton en hield zo de financiële problemen ervan deels uit het zicht. Toen hij werd geschorst, weigerde Sanderink mee te werken aan oplossingen, waardoor Strukton ineens in de acute financiële problemen kwam.
Inmiddels heeft het bedrijf „de reddingsfase achter de rug” en kan het „langzaam weer vooruitkijken”, zei Kuling donderdag. De commissarissen willen „voorkomen dat Sanderink terugkeert”. Dat zou nodig zijn omdat ook banken, met wie het contact inmiddels hersteld is, in financieringscontracten hebben opgenomen dat ze die kunnen ontbinden als de ondernemer terugkeert.
Beleggers gedupeerd
Donderdag bleek ook dat Oranjewoud op het punt staat een oplossing te bieden aan een groep gedupeerde beleggers. Sanderink haalde Oranjewoud in 2021 van de beurs, maar weigert vooralsnog de overgebleven aandeelhouders uit te kopen. Eind vorig jaar was hij hen nog 6,6 miljoen euro schuldig.
Op welke manier Oranjewoud de beleggers financieel tegemoet wil komen, wilde president-commissaris Kuling donderdag nog niet zeggen. „Sanderink Investments is de partij die eigenlijk moet betalen, maar je kunt deze situatie ook niet laten voortbestaan, vandaar dat we iets willen doen.”
Lees ook
Ondernemer Sanderink weigert beleggers miljoenen te betalen
Van de 76-jarige Sanderink zelf ontbrak donderdag elk spoor. Niemand bij de Amsterdamse Ondernemingskamer leek te weten waar de zakenman zich ophield. Er was geen advocaat en er is ook geen verweerschrift ingediend. Sanderink is voor het laatst gezien in het Duitse Kleve, waar hij met Van Rijbroek woont.
Volgens advocaat Marnix Holtzer, die Sanderinks Oranjewoud-aandelen beheert nadat de ondernemer door de Ondernemingskamer op afstand werd geplaatst, verloopt de communicatie met hem niet al te vlot. Hij hoorde in september vorig jaar voor het laatst iets van de ondernemer, die destijds een Spaanse advocaat in de arm had genomen.
„Er zijn beschuldigingen van Russische inmenging in het proces, en dat ook de Ondernemingskamer onder invloed van de lange arm van Rusland zou staan. Ik vond het niet altijd gemakkelijk dat soort zaken een plek te geven, maar hij vindt dat soort opmerkingen wel heel belangrijk om te noemen.”
De Ondernemingskamer doet over drie maanden uitspraak over het verlengen van zowel de schorsing van Sanderink als het op afstand plaatsen van het beheer van zijn Oranjewoud-aandelen.
Aan de hand van de klachten weet longarts Hanna Kuiper wat voor weer het buiten is. Op warme, zonnige dagen melden patiënten met longaandoeningen zich bij het expertisecentrum van het Rotterdamse Franciscus ziekenhuis – met astma-aanvallen, benauwdheidsklachten en ontstekingen in de luchtwegen. Ze hebben last van de hitte en van smog.
Op meetstations in Gelderland, Zeeland en Zuid-Holland werden op dinsdag aan het eind van de dag de grenswaarden voor ozonconcentraties in de lucht overschreden. Er was sprake van ‘matige smog’ [zie grafiek]. Daar gaf het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) begin deze week ook een waarschuwing voor uit.
Wind uit het noorden is over het algemeen schonere poollucht, evenals wind van de Atlantische Oceaan
De smog had niet direct met de hoge temperaturen te maken, wel met de uv-straling. In de lucht kunnen hoge ozonconcentraties ontstaan bij veel zon en wind uit het zuidoosten, wat slecht is voor de luchtkwaliteit.
Het aantal dagen met matige of ernstige smog is sinds de jaren negentig sterk gedaald, blijkt uit gegevens van het Luchtmeetnet van het RIVM. Zowel in de winter, wanneer smog ontstaat door hoge concentraties fijnstof, als in de zomer, wanneer smog ontstaat door ozon. In 1990 en 1994 was sprake van 29 zomersmogdagen. Sinds 2010 kwam zomersmog maximaal 9 dagen per jaar voor, laten de RIVM-cijfers zien.
KNMI
De afname komt waarschijnlijk doordat we minder stoffen uitstoten die bijdragen aan de vorming van ozon. „Daar hebben we heel effectieve maatregelen tegen genomen. De verplichte katalysator [reiniger van uitlaatgas] in auto’s, bijvoorbeeld”, zegt Sander Teeuwisse, projectleider luchtkwaliteit van het RIVM.
Afgelopen vijftien jaar is het aantal dagen met matige of ernstige smog niet meer gedaald. Er bestaan aanwijzingen dat de ozonconcentraties in Nederland ook in de toekomst niet verder zullen afnemen, vertelt atmosfeeronderzoeker Michiel van Weele van het KNMI. „Dat is nog onzeker. Diverse factoren werken op elkaar in, dat maakt het een ingewikkeld verhaal. Ook klimaat en weersomstandigheden spelen een rol.”
Zo is de lucht schoner door lagere uitstoot, wat de toename van zonneschijn in Nederland kan verklaren. Maar bij meer zonnestralen kunnen de ozonconcentraties juist ook toenemen. Daarnaast speelt de windrichting een rol. Van Weele: „Ozon komt voor een groot deel naar Nederland toegewaaid. Wind uit het noorden betekent over het algemeen een schonere poollucht, net als wind uit het zuidwesten, vanuit de Atlantische Oceaan.”
Nu komt de wind het vaakst uit het zuidwesten. Als dit verandert, kan dat effect hebben op het aantal smogdagen.
Zwemmen in de Rotterdamse wijk Katendrecht.
Alarm
Dit jaar kwamen de ozonmetingen op vijf dagen boven de drempelwaarde voor matige smog. Door de vervuilde lucht krijgen de patiënten van Hanna Kuiper die bijvoorbeeld astma of een longziekte als COPD hebben, last van geïrriteerde luchtwegen. „Hitte en smog worden vaak genoemd in de spreekkamer. Het lastige is: je kunt er bijna niet aan ontkomen. Ook binnen hebben mensen er last van.”
Mensen met gezonde longen kunnen ook last krijgen van smog, maar pas bij hogere concentraties. Het RIVM spreekt dan van ‘ernstige smog’ en stuurt een smogalarm uit. De laatste keer dat dit gebeurde was in juli 2022.
Kuiper: „We ademen de hele dag door. Maar wat we inademen, daar staan we vaak niet bij stil.”
Lees ook
De ozonlaag herstelt zich, dankzij het verbod op cfk’s
De Europese Unie moet vaker gemeenschappelijke schulden kunnen aangaan om haar plannen te financieren. De Europese Commissie gaat daarvoor pleiten in de onderhandelingen over de nieuwe EU-begroting, die deze maand beginnen.
Dat idee zal direct op verzet stuiten. Nederland en Duitsland verafschuwen zulke eurobonds en ook enkele andere landen hebben grote twijfels. „Een no-go”, noemt een diplomaat uit een van de kritische landen het voornemen van de het dagelijks bestuur van de EU.
De EU-begroting, waarvan vormgeving en omvang in één keer voor zeven jaar worden vastgesteld, is altijd voer voor discussie. De volgende gaat in per 2028. Het eerste voorstel met ideeën van de Europese Commissie, geleid door Ursula von der Leyen, geldt als startschot voor de onderhandelingen met de lidstaten en het Europees Parlement.
Met dat voorstel, dat ze half juli presenteert, wil de Europese Commissie dus debat ontketenen met haar pleidooi voor eurobonds. Bronnen in Brussel vertellen dat aan NRC, naar aanleiding van berichtgeving donderdag in de zakenkrant Financial Times. Door zelf te gaan lenen op de kapitaalmarkt, met de eigen begroting en nationale begrotingen als onderpand, kan de Commissie landen leningen met een lage rente aanbieden, of het geld zelf uitgeven.
Eurobonds zijn al vaker uitgegeven, onder meer voor het coronaherstelfonds en sinds kort voor de grote Europese defensieopgave, maar dat gebeurde altijd op eenmalige basis. Het idee dat nu op tafel ligt, is dat de EU eurobonds alleen in crisissituaties kan aanwenden. Daarmee zou het leenmechanisme wel een permanent karakter krijgen.
Al maanden wordt in Brussel gesproken over de grote verbouwing die de Europese Commissie in de nieuwe begroting voor ogen heeft. Zo heeft Von der Leyen meermaals gezegd meer gebruik te willen maken van het principe dat landen pas in aanmerking komen voor bepaalde Europese subsidies na economische hervormingen. Ook de vorm van de landbouwsubsidies, goed voor een derde van het budget, wordt onder de loep genomen.
Crisissituaties
Voor de Commissie zijn eurobonds gunstig. Vanuit de markt is veel vraag naar obligaties waarvoor de hele EU garant staat. De kans op terugbetaling wordt zeer hoog geacht, vanwege de schaal van de Unie en de hoge kredietwaardigheid van landen als Nederland en Duitsland, landen met een lage staatsschuld. Daardoor kunnen zulke obligaties relatief voordelig worden uitgegeven.
Extra leningen aangaan is bovendien een uitkomst voor de Commissie. Nu wordt de EU-begroting geheel gefinancierd uit de nationale begrotingen. Het jaarlijkse budget staat gelijk aan 1 procent van de omvang van de gehele Europese economie, en veel landen hebben geen zin hun bijdrage te verhogen. Tegelijkertijd zet de defensieopgave extra druk op de begroting en moeten de kosten van het coronaherstelfonds worden terugbetaald.
De critici zijn vooral te vinden in de kredietwaardige landen, die bovendien meer aan de begroting afdragen dan ze aan subsidies ontvangen. Zij zijn bang dat zij in het slechtste geval opdraaien voor de rekening, terwijl minder zuinige landen dankzij de gunstige leenvoorwaarden van de EU kunnen wegkomen met onverantwoorde begrotingen.
Lees ook
Klaas Knot (DNB): Nederlandse politiek ‘hyperventileert’ over eurobonds
Hangen en wurgen
Tegenstanders van het Commissie-plan vrezen ook dat te makkelijk een beroep op eurobonds voor crisissituaties wordt gedaan. Een sceptische diplomaat: „Is een bosbrand in Galicië dan straks ook een crisis?” Daarnaast wordt gewezen op de juridische houdbaarheid van zo’n permanent mechanisme. Het coronaherstelfonds kwam pas met hangen en wurgen langs het Duitse Grondwettelijk Hof en kreeg alleen goedkeuring vanwege het eenmalige karakter.
„Het kabinet is geen voorstander van het aangaan van gemeenschappelijke schulden voor nieuwe Europese instrumenten”, schreven de ministers Eelco Heinen (Financiën, VVD) en Caspar Veldkamp (Buitenlandse Zaken, NSC) dit voorjaar, in een brief aan de Tweede Kamer waarin ze een voorschot namen op de onderhandelingen. Ook van Duitsland en Zweden is bekend dat ze fel tegen elke vorm van gemeenschappelijk lenen zijn.
Bij andere landen die eerder in het ‘zuinige kamp’ zaten is juist wel iets veranderd. Denemarken en Finland hebben hun felste verzet tegen gemeenschappelijke schulden gestaakt, al is onduidelijk hoe ver ze willen gaan.
De Commissie houdt de kaarten voor de borst tot de officiële presentatie half juli. Uiteindelijk is de begroting pas rond als alle landen akkoord zijn, én het Europees Parlement. Fel debat is gegarandeerd.
