Category: Vandaag

Er was uiteindelijk een late stemming voor nodig, maar donderdagnacht is naast de omstreden asielwetten van voormalig minister Faber (PVV) ook de Wet versterking regie volkshuisvesting door de Tweede Kamer aangenomen.

De Wet regie is de belangrijkste volkshuisvestingswet die nog in behandeling was en waarvan de voorbereiding al jaren loopt. De wet vormt de juridische basis onder het volkshuisvestingsbeleid van de komende tijd.

Het Rijk krijgt door de wet een grotere rol in het uitvoeren van Nederlandse woningbouwplannen. De minister van Volkshuisvesting gaat in grote mate bepalen waar er wordt gebouwd, hoeveel er wordt gebouwd en wie met voorrang in aanmerking moet komen voor een woning. Ook kan de minister als conflictbemiddelaar optreden als nieuwbouw stil dreigt te vallen door onenigheid tussen gemeenten en provincies.

Daarbij zorgt de Regiewet ervoor dat bezwaartrajecten bij woningbouwprojecten fors worden ingekort: bezwaarmakers kunnen voortaan nog maar één keer in beroep, en dan wel meteen bij de Raad van State.

Afschuifgedrag

Waar Hugo de Jonges Wet betaalbare huur politiek het meest gevoelig lag, wordt zijn Wet regie gezien als het magnum opus van de oud-minister (Volkshuisvesting, CDA).

De huidige woonminister Mona Keijzer (BBB), inmiddels demissionair, zwakte de grotere invloed van het Rijk op een aantal punten weer iets af. Zo worden gemeenten niet verplicht om twee derde betaalbaar en een derde sociaal te bouwen, maar mogen ze dat op regioniveau afstemmen.

Dit was een van de grotere twistpunten tijdens het Tweede Kamerdebat vorige week. Critici vrezen dat kleinere gemeenten in de nabijheid van steden hierdoor minder sociaal bouwen en dat overlaten aan de grotere steden. Een amendement om de 30 procent sociale bouw op gemeenteniveau af te dwingen, kreeg geen meerderheid – een motie van die strekking wel.

Een poging vanuit de oppositie om dakloosheid (met een bredere definitie) toe te voegen als erkende reden voor een urgentieverklaring voor een sociale huurwoning, sneuvelde dinsdag ook. Wel werd, tegen de zin van Keijzer, een amendement aangenomen dat gezinnen met minderjarige kinderen landelijk een urgentieverklaring toekent.

Ook een amendement dat een ‘fatale termijn’ bij vergunningverlening regelt, kreeg een meerderheid. Dit stelt de minister in staat om bij een conflict tussen gemeenten en provincies na uiterlijk acht weken in te grijpen en een knoop door te hakken.

Onrust na amendementen

Hoewel het debat vorige week vrij rustig verliep, zorgden meerdere scherpe moties en amendementen ervoor dat het op de valreep toch nog spannend werd. Donderdag draaide het bij de stemming niet langer om de vragen ‘waar’ en ‘hoeveel’ er gebouwd moet worden, maar met name ‘voor wie’.

Het meest omstreden amendement werd ingediend door de PVV en kreeg een meerderheid. Volgens deze wijziging wordt het voor gemeenten voortaan verboden om statushouders een urgentieverklaring te geven, waarmee zij voorrang hebben bij de toewijzing van een sociale huurwoning.

Het zal moeten blijken of deze ingrijpende wijziging het voor de rechter gaat halen. Immers: iemand met een verblijfstatus die na een behandeltraject uit de jeugdzorg komt, heeft volgens het amendement straks geen recht op een urgentieverklaring – terwijl iemand met een Nederlands paspoort dat wel heeft.

De weerstand groeide donderdag; gemeenten voorspellen „chaos” in de opvang als statushouders niet langer een urgentieverklaring krijgen. Onder meer corporatiekoepel Aedes, de Woonbond en de Vereniging Nederlandse Gemeenten riepen de Kamer op de stemming uit te stellen tot na het zomerreces, zodat de Raad van State een juridisch vooronderzoek kan uitvoeren naar de gevolgen van het amendement. Voor dit verzoek van ChristenUnie-Kamerlid Pieter Grinwis bleek geen meerderheid te zijn.

Het toewijzingsverbod voor statushouders zorgde dat partijen die aanvankelijk voor de wet waren, na middernacht uiteindelijk alsnog tegen stemden. Volgens Hans Vijlbrief (D66) is het wetsvoorstel in strijd met schending van het discriminatieverbod in de grondwet. GroenLinks-PvdA-Kamerlid Habtamu de Hoop stelde dat met het amendement „ontmenselijking” in de wet is geslopen. ChristenUnie-Kamerlid Grinwis stemde voor, maar wel „met de neus dicht”.

In een Kamerbrief donderdagmiddag had Keijzer laten weten „de uitvoerbaarheid en de rechtmatigheid” van de amendementen te gaan onderzoeken. Daar zal ook de Eerste Kamer vragen bij stellen, al lijkt er na de steun van de huidige coalitiepartijen plus PVV, de Christelijke en rechtse partijen een meerderheid voor de wet te zijn.

Delen

Mail de redactie

Kan een gevallen kabinet nóg een keer uit elkaar vallen? En dan ook nog eens over asiel? Opeens, op donderdagavond 22.00 uur, werd die vraag actueel in de Tweede Kamer. Nicolien van Vroonhoven, fractievoorzitter van regeringspartij NSC, liep de kamer uit waar haar twintigkoppige fractie een uur had vergaderd. NSC kon niet leven met „dit vreselijke rot-amendement” van de PVV, dat de Kamer twee dagen eerder had aangenomen.

Van Vroonhoven wilde een brief van demissionair minister David van Weel (Justitie, VVD), waarin hij zou schrijven dat het zo’n vaart niet zou lopen met het PVV-plan om illegaliteit strafbaar te stellen. Wéér een brief, want de eerste, die middag verstuurd, vond NSC niet goed. Dat was een „flutbrief”. Van Weel moest NSC „comfort” bieden. En anders? Van Vroonhoven wilde niet uitsluiten dat na de PVV ook NSC uit het demissionaire kabinet-Schoof zou stappen.

Het was al laat in de avond, en de tijd drong. De Kamer stond op het punt met zomerreces te gaan. Voor die tijd moest over alle wetsvoorstellen gestemd worden, ook de zogeheten ‘asielnoodmaatregelenwet’ en het wetsvoorstel tweestatusstelsel, die waren ingediend in de tijd dat de PVV nog een regeringspartij was.

Maar steun voor die wetten, die volgens het kabinet „het strengste asielbeleid ooit” mogelijk maakt, was opeens onzeker. Binnen NSC, eerst vóór, werden de stemmen steeds luider om tegen te stemmen. En de SGP kreeg bezwaren. Het CDA was eerder al afgehaakt. Zo verdampte niet alleen een meerderheid in de Tweede Kamer, maar vooral ook in de Eerste Kamer.

Sfeer van chaos

De parlementaire afhandeling over dit omvangrijke pakket asielmaatregelen verliep de hele week in een sfeer van totale chaos. Niemand wist nog wat er gebeurde. De Tweede Kamer stemde op donderdagnacht uiteindelijk vóór de wetten, maar de chaotische manier waarop was tekenend voor het tijdperk-Schoof.

De crisis begon op dinsdag, toen de Tweede Kamer stemde over een lange serie amendementen op de twee grote asielwetten. Met amendementen kan de Kamer wetten aanpassen. Die twee wetten zijn maatschappelijk en politiek van groot belang. Ze maken veel strenger asielbeleid mogelijk, en dat raakt de levens van asielzoekers en statushouders, maar ook het beleid van gemeenten en provincies.

Politiek gezien zijn de wetten ook cruciaal: veel partijen op rechts en in het midden willen vlak voor nieuwe Tweede Kamerverkiezingen graag laten zien dat ook zij voor strenger asielbeleid zijn. Vandaar dat het demissionaire kabinet (VVD, NSC en BBB) ook na het uitstappen van de PVV de maatregelen van de opgestapte minister Marjolein Faber wilde doorzetten.

Maar op de wetsvoorstellen kwamen amendementen die de wetten flink konden verzwaren. Eentje, van de PVV, behaalde totaal onverwacht een meerderheid: illegaliteit zou strafbaar worden gesteld. Dat geldt ook voor burgers of instanties die mensen in de illegaliteit helpen. Waarom dit voorstel opeens een meerderheid kreeg: het was misgegaan met het ‘pairen’. Enkele Kamerleden die tegen waren, onder wie GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans, hadden niet goed geregeld dat hun stem zou worden weggestreept tegen die van een voorstander – een oud gebruik in de Kamer. Een blunder, wordt ook in GroenLinks-PvdA gezegd.

Tegenreactie

Maar het aangenomen amendement bracht tegelijk een – eveneens onverwachte – tegenreactie op gang. Want het CDA, dat vóór strafbaarstelling van illegaliteit is, was sterk tégen dit amendement. Partijleider Henri Bontenbal vond het veel te ver gaan dat ook hulp aan mensen in de illegaliteit bestraft kon worden. Bontenbal trok zijn steun aan de twee wetten van het kabinet in. Daarmee bracht hij de toekomst van de wetten in groot gevaar.

Al snel kwam de spijt bij de SGP, die voor had gestemd. De partij leek de implicaties totaal onderschat te hebben en zocht naar een uitweg. Want wat betekende dit amendement voor bijvoorbeeld kerken die illegalen een kopje soep aanbieden? Worden die straks vervolgd?

Daarbij werden ze gesteund door NSC, dat tégen had gestemd, maar waar de interne verdeeldheid toesloeg. Sommige Kamerleden vonden dat het amendement betekende dat de beide asielwetten ook niet door mochten gaan. Anderen vonden juist dat de wetten door moesten gaan. Het lag principieel voor beide kampen in de fractie, lieten betrokkenen weten.

Op donderdag trokken NSC en SGP samen op. Ze wilden harde toezeggingen van minister van Weel. Die gaf hij niet. In een Kamerdebat zei Van Weel dat niet hij, maar het Openbaar Ministerie afweegt wie wel en niet vervolgd wordt. Als de Kamer een amendement aanneemt, dan bepaalt de Kamer de inhoud een wet. „En de wet is de wet.”

Flesjes Pepsi

NSC en SGP begonnen, met aangerukte flesjes Pepsi, aan een urenlang crisisoverleg op de kamer van SGP-leider Chris Stoffer. De staatsrechtelijk gereformeerden en de partij van goed bestuur begonnen aan een staatsrechtelijk fröbelwerkje. Ze zochten naar manieren om het amendement te verzachten. Die zijn er in de wet of het reglement van orde in de Tweede Kamer nauwelijks. Ze wilden immers een al aangenomen amendement aanpassen, en zo werkt wetgeving niet. Dus moest er een list verzonnen worden.

De partijen zetten Van Weel onder druk met een nieuwe brief te komen. Die stuurde hij uiteindelijk in de late avond. Van Weel deed nauwelijks nieuwe toezeggingen. Hij beloofde dat de Raad van State er nog eens goed naar zou kijken. Maar het is wel een controle achteraf: het amendement is immers al aangenomen. Bovendien: wat gebeurt er met het advies? De Raad van State was in februari al heel kritisch over de twee asielwetten van Marjolein Faber, en die zijn ook gewoon doorgevoerd. Van Weel belooft de partijen nog met de Kamer te debatteren over het „zwaarwegende” advies van de Raad van State voor het amendement ook echt beleid wordt.

Hoe dan ook, de toezegging was genoeg voor de twee partijen om in te stemmen met beide asielwetten. Alleen NSC-Kamerlid Faith Bruyning stemde tegen de asielnoodmaatregelenwet. Zo kwam vrijwel iedereen beschadigd uit deze zoveelste politieke crisis rondom asiel. De samenhang in het demissionaire kabinet bleek, opnieuw, zeer zwak. Twee zeer ingrijpende wetten werden op het allerlaatste moment met veel kunst- en vliegwerk aangenomen.

Delen

Mail de redactie

De Amerikaanse acteur Michael Madsen is op 67-jarige leeftijd overleden. Hij was vooral bekend vanwege zijn rollen in films als Kill Bill en Reservoir Dogs van regisseur Quentin Tarantino.

De Hollywoodster werd donderdagochtend levenloos aangetroffen in zijn huis in het Californische Malibu. Hij is vermoedelijk overleden aan een hartstilstand, zegt zijn manager tegen CBS News. De lokale autoriteiten gaan uit van een natuurlijke dood, melden internationale persbureaus. Madsen was getrouwd en had zes kinderen.

In de veertig jaar dat hij in Hollywood actief was, figureerde hij in honderden films en televisieseries, beginnend in 1983 met WarGames. Daarna speelde hij kleinere rollen, onder andere in The Natural. Bekender is de misdaadfilm Thelma & Louise van regisseur Ridley Scott, uit de jaren negentig.

Iconisch werd de scene uit Reservoir Dogs (1992), waarin hij als Mr. Blonde dansend op Stuck in the Middle with You van Stealers Wheel het oor afsneed van een ontvoerde politieagent. Hij werd vervolgens vaker gevraagd door regisseur Tarantino, onder meer voor The Hateful Eight en Once Upon a Time in Hollywood. Drie films waar hij aan meewerkte zijn nog niet in première gegaan.

Zijn manager noemt Madsen „een van de meest iconische acteurs van Hollywood”.

Delen

Mail de redactie

NSC eist van demissionair minister van Asiel David van Weel (VVD) dat hij aan de Tweede Kamer donderdagavond nog een harde toezegging doet dat mensen die illegalen helpen niet strafbaar worden. Komt die helderheid er niet, dan kan NSC niet voor de ‘asielnoodmaatregelenwet’ stemmen en sneuvelt die wet in de Tweede Kamer. Dat zei NSC-fractievoorzitter Nicolien van Vroonhoven donderdag na urenlang overleg binnen haar fractie.

In de Kamer hangt donderdag al de hele dag een crisissfeer omdat NSC niet kan leven met een aangenomen amendement van de PVV. Dat stelt niet alleen illegaliteit strafbaar, maar ook mensen die hulp bieden aan illegalen, bijvoorbeeld door middel van vrijwilligerswerk. NSC en ook de SGP, die in principe voor de asielwet is, wilden donderdag duidelijkheid hierover van het demissionaire kabinet. Minister Van Weel schreef de Kamer eerder op de dag al een briefje waarin hij moest toegeven dat mensen die illegalen helpen strafbaar kunnen zijn. De minister kan het Openbaar Ministerie naar eigen zeggen alleen vragen deze groepen niet met prioriteit te handhaven.

Voor NSC is dat volstrekt onvoldoende, liet Van Vroonhoven blijken. Ze sprak van een ,,flutbrief” van Van Weel en eist nu dat de minister voor de stemmingen, die voor vanavond laat gepland staan, met een nieuwe brief komt waarin ,,zwart op wit” moet staan dat mensen die illegalen helpen niet zullen worden aangepakt of vervolgd. De NSC-fractieleider benadrukt dat haar partij nog steeds ,,ongelofelijk graag wil dat de wet erdoorheen gaat”, maar ze vindt dat minister Van Weel haar fractie meer ,,comfort” moet geven dan nu het geval is.

Van Vroonhoven zei ook, net als SGP-fractievoorzitter Chris Stoffer eerder, dat de twee fracties enkele ,,opties” hebben verkend om de strekking van de wet alsnog aan te passen. Het is onduidelijk aan welke opties de partijen denken, want het bewuste PVV-amendement is al aangenomen en dus onderdeel van de wet. Mogelijk kunnen de fracties toch nog een nieuw amendement indienen voordat er over het wetsvoorstel is gestemd. Een andere route is een belofte dat de Eerste Kamer de wet terugstuurt naar het kabinet en een novelle maakt, maar dan zal ook de Tweede Kamer die aanpassingen opnieuw moeten goedkeuren.

De vraag is, welk compromis er ook uitrolt, of een afzwakking van de strafbaarstelling van illegaliteit acceptabel is voor PVV-leider Geert Wilders. Als de PVV alsnog tegenstemt, is de meerderheid ook weg. Hij schreef donderdagavond op X dat de situatie rond de asielwetten ,,om gek van te worden” is. ,,Tegenwerken, frustreren, vertragen, NSC, CDA en zelfs SGP met vragen, eisen, spoedadviezen van de RvS. Dit is precies waarom het kabinet is gevallen. Amateurs.”

Delen

Mail de redactie

De Belgische gitarist Dany Lademacher is op 75-jarige leeftijd overleden. Dat bevestigt het management van zanger Bart Peeters, die jarenlang met Lademacher samenwerkte, aan de Vlaamse omroep VRT.

Lademacher werd eind jaren 70 bekend als lid van Wild Romance, de band van Herman Brood waar hij jarenlang in speelde. Hij schreef ook zelf mee aan tientallen nummers van Brood, zoals Saturday Night en Never Be Clever. Daarnaast was hij betrokken bij de speelfilm Wild Romance, over het leven van Brood. 

Enkele jaren na het uiteenvallen van de band schaarde hij zich bij The Radios, de Belgische band die wereldfaam vergaarde met hitsingles als She goes nana en Teardrops. De popgroep met Bart Peeters en de broers Mosuse toerde in de jaren negentig door de hele wereld en verkocht honderdduizenden platen.

De laatste jaren kampte Lademacher volgens de VRT met hartproblemen.

Delen

Mail de redactie

Na een week vol politiek drama, slapeloze nachten, onderhandelingen, dreigementen, stemmingen en een enkele geknakte carrière, heeft het Congres ingestemd met Donald Trumps begrotings- en belastingplan. Dit gebeurde, zoals verwacht, met een bijzonder kleine meerderheid donderdagmiddag lokale tijd. De big beautiful bill, zoals Trump deze noemt, moet het financiële fundament leggen voor al zijn verkiezingsbeloftes – ten koste van sociale voorzieningen voor arme Amerikanen, de financiële huishouding van het land en de staatsschuld.

De begrotingswet is een belangrijke overwinning voor Huisvoorzitter Mike Johnson en Senaatsleider John Thune, die hun fracties onder controle hielden, maar vooral voor de president. Het is zijn eerste echte parlementaire succes sinds zijn terugkeer in het Witte Huis en bestendigt zijn grip op de Republikeinse Partij.

Het plan regelt dat de tijdelijke belastingverlaging uit 2017 gehandhaafd blijft. Die spekt vooral de rijkste Amerikanen en grote bedrijven. Daarnaast beperkt de begrotingswet belastingen op fooien, overuren en AOW, waarmee Trump campagne voerde. Het plan maakt extra geld vrij voor de vreemdelingenpolitie en -detentie, de grensmuur en voor defensie. Maar het snijdt ook in zorgverzekeringen en voedselhulp voor arme Amerikanen. Op programma’s waarvan Trump eerder zei die met rust te zullen laten, wordt 1.000 miljard dollar bezuinigd. Ondanks die inperking zal de huidige staatsschuld van bijna 37.000 miljard dollar (ruim 31.300 miljard euro) de komende tien jaar naar schatting oplopen met nog eens 3.300 miljard.

Zeker een dozijn Republikeinen dreigt bij de tussentijdse verkiezingen te verliezen van een Democraat vanwege het snijden in de zorg

Tientallen Republikeinse congresleden uitten openlijk bezwaren tegen het plan en dreigden tegen te stemmen. Er werd nachten doorgehaald in de Senaat en het Huis om hen tot capitulatie te dwingen. Uiteindelijk durfden niet meer dan drie senatoren en twee afgevaardigden tegen Trumps plan te stemmen. Pogingen van fiscale conservatieven om het gat in de begroting te dichten en van meer populistisch ingestelden om de bezuinigingen op het Medicaid-zorgprogramma in te dammen, liepen op niets uit. Een enkeling protesteerde tegen het afschaffen van subsidies op groene energie. Het bleek allemaal voor de bühne. Uiteindelijk was hun loyaliteit aan Trump belangrijker dan hun achterban of hun eigen zetel.

Snijden in de zorg

Zeker een dozijn Republikeinen dreigt bij de tussentijdse verkiezingen volgend jaar te verliezen van een Democraat vanwege de impopulariteit van het snijden in de zorg. Ruim elf miljoen Amerikanen staan op het punt hun gesubsidieerde zorgverzekering te verliezen. De kwetsbare senator Thom Tillis (North Carolina), kondigde meteen na zijn tegenstem zijn vertrek uit Washington aan.

Afgevaardigde Brian Fitzpatrick, die een swing district in Pennsylvania vertegenwoordigt, stemde ook tegen. Van de begrotingshaviken die vanuit de oppositie altijd tekeer gaan tegen te grote uitgaven, durfde alleen Thomas Massie (Kentucky) ‘nee’ te stemmen. Hij heeft geen Democraat te vrezen, maar Trump heeft al aangekondigd een tegenkandidaat in de Republikeinse voorverkiezingen te zullen steunen. Warren Davidson (Ohio), die in mei nog tegen een eerdere versie van het plan had gestemd, koos eieren voor zijn geld. Hij had gehoopt dat aanpassingen in de Senaat een verbetering zouden zijn, zei hij, maar werd teleurgesteld. „Ik denk dat dit waarschijnlijk het beste product is dat we kunnen krijgen en ik wil er alles aan doen om president Trump te helpen dit wetsvoorstel over de finish te krijgen”, concludeerde hij.

De Democraten hebben eensgezind tegengestemd en hopen dat Republikeinen bij de tussentijdse verkiezingen van november volgend jaar zullen worden afgerekend op de gevolgen van Trumps belasting- en begrotingsplan. Zij proberen vooral vicepresident JD Vance, die bij het staken van de stemmen in de Senaat dinsdag de doorslaggevende stem uitbracht, te verbinden aan het plan. Dat zou aan hem kunnen kleven als hij, zoals wordt verwacht, in 2028 de Republikeinse presidentskandidaat wordt.

Hakeem Jeffries, fractievoorzitter van de Democraten in het Huis, noemde het „roekeloze, regressieve en verwerpelijke Republikeinse belastingfraude”. In een recordlange toespraak van bijna negen uur las hij donderdag persoonlijke verhalen voor van Amerikanen in Republikeinse districten die dreigen hun gehandicaptenzorg kwijt te raken. Jeffries voorspelde dat er „mensen zullen sterven omdat hen zorg wordt ontzegd dankzij Trumps big ugly bill”.

Electoraal risico

Nadat de Senaat dinsdag een aangepaste, nog kostbaardere, versie aannam van het plan dat het Huis eerder al goedkeurde, stemde het Huis van Afgevaardigden daar donderdag mee in. Donald Trump zal de wet vrijdag 4 juli, op de Amerikaanse Onafhankelijkheidsdag, publiekelijk ondertekenen.

De Republikeinen nemen niet alleen een electoraal risico, maar tarten ook de Amerikaanse centrale bank (de Fed), de obligatiemarkt en de stabiliteit van de dollar. Trump zet de Fed al een tijdje onder druk om de rente te verlagen, maar die dreigt door zijn begroting alleen maar verder op te lopen en het leven van Amerikanen met schulden duurder te maken. Woensdag riep president Trump Fed-voorzitter Jerome Powell op „onmiddellijk op te stappen”.

Trump en partijgenoten denken met de belastingverlagingen in dit plan een ongekende economische groei te ontketenen. Die zal, via extra gecreëerde banen, nieuwe fiscale opbrengsten met zich mee moeten brengen. Economen aan Yale University verwachten een kleine opleving op korte termijn, maar economische krimp in de komende decennia vanwege de schuldpositie en hoge rente.

Dat mag de pret voor Trump voorlopig niet drukken. De geslaagde uitkomst laat zien dat er juist door de hele kleine marges in het Congres (53 om 47 senatoren en 218 om 214 afgevaardigden) heel weinig ruimte is voor dwarse Republikeinen om veranderingen in wetgeving te bedingen. „Wij gaan hier geen akkoordjes sluiten, want dat opent de doos van Pandora”, zei Huisvoorzitter Johnson. Het bevredigen van de een, zou alleen maar tot grotere onvrede leiden bij de ander. En de Republikeinen delen een prioriteit: de gelederen gesloten houden en de president van successen voorzien.

Delen

Mail de redactie

Na een week vol politiek drama, slapeloze nachten, onderhandelingen, dreigementen, stemmingen en een enkele geknakte carrière, heeft het Congres ingestemd met Donald Trumps begrotings- en belastingplan. Dit gebeurde, zoals verwacht, met een bijzonder kleine meerderheid donderdagmiddag lokale tijd. De big beautiful bill, zoals Trump het plan noemt, moet het financiële fundament leggen voor al zijn verkiezingsbeloftes – ten koste van sociale voorzieningen voor arme Amerikanen, de financiële huishouding van het land en de staatsschuld.

De begrotingswet is een belangrijke overwinning voor Huisvoorzitter Mike Johnson en Senaatsleider John Thune, die hun fracties onder controle hielden, maar vooral voor de president. Het is zijn eerste echte parlementaire succes sinds zijn terugkeer in het Witte Huis en bestendigt zijn grip op de Republikeinse Partij.

Het plan regelt dat de tijdelijke belastingverlaging uit 2017 gehandhaafd blijft. Die spekt vooral de rijkste Amerikanen en grote bedrijven. Daarnaast beperkt de begrotingswet belastingen op fooien, overuren en AOW, waarmee Trump campagne voerde. Het plan maakt extra geld vrij voor de vreemdelingenpolitie en -detentie, de grensmuur en voor defensie. Maar het snijdt ook in zorgverzekeringen en voedselhulp voor arme Amerikanen. Op programma’s waarvan Trump eerder zei die met rust te zullen laten, wordt 1.000 miljard dollar bezuinigd. Ondanks die inperking zal de huidige staatsschuld van bijna 37.000 miljard dollar (ruim 31.300 miljard euro) de komende tien jaar naar schatting oplopen met nog eens 3.300 miljard.

Zeker een dozijn Republikeinen dreigt bij de tussentijdse verkiezingen te verliezen van een Democraat vanwege het snijden in de zorg

Tientallen Republikeinse congresleden uitten openlijk bezwaren tegen het plan en dreigden tegen te stemmen. Er werd nachten doorgehaald in de Senaat en het Huis om hen tot capitulatie te dwingen. Uiteindelijk durfden niet meer dan drie senatoren en twee afgevaardigden tegen Trumps plan te stemmen. Pogingen van fiscale conservatieven om het gat in de begroting te dichten en van meer populistisch ingestelden om de bezuinigingen op het Medicaid-zorgprogramma in te dammen, liepen op niets uit. Een enkeling protesteerde tegen het afschaffen van subsidies op groene energie. Het bleek allemaal voor de bühne. Uiteindelijk was hun loyaliteit aan Trump belangrijker dan hun achterban of hun eigen zetel.

Snijden in de zorg

Zeker een dozijn Republikeinen dreigt bij de tussentijdse verkiezingen volgend jaar te verliezen van een Democraat vanwege de impopulariteit van het snijden in de zorg. Ruim elf miljoen Amerikanen staan op het punt hun gesubsidieerde zorgverzekering te verliezen. De kwetsbare senator Thom Tillis (North Carolina), kondigde meteen na zijn tegenstem zijn vertrek uit Washington aan.

Afgevaardigde Brian Fitzpatrick, die een swing district in Pennsylvania vertegenwoordigt, stemde ook tegen. Van de begrotingshaviken die vanuit de oppositie altijd tekeer gaan tegen te grote uitgaven, durfde alleen Thomas Massie (Kentucky) ‘nee’ te stemmen. Hij heeft geen Democraat te vrezen, maar Trump heeft al aangekondigd een tegenkandidaat in de Republikeinse voorverkiezingen te zullen steunen. Warren Davidson (Ohio), die in mei nog tegen een eerdere versie van het plan had gestemd, koos eieren voor zijn geld. Hij had gehoopt dat aanpassingen in de Senaat een verbetering zouden zijn, zei hij, maar werd teleurgesteld. „Ik denk dat dit waarschijnlijk het beste product is dat we kunnen krijgen en ik wil er alles aan doen om president Trump te helpen dit wetsvoorstel over de finish te krijgen”, concludeerde hij.

Hele regio’s in Kentucky draaien op Medicaid. Maar de Republikeinen willen ervan af

De Democraten hebben eensgezind tegengestemd en hopen dat Republikeinen bij de tussentijdse verkiezingen van november volgend jaar zullen worden afgerekend op de gevolgen van Trumps belasting- en begrotingsplan. Zij proberen vooral vicepresident JD Vance, die bij het staken van de stemmen in de Senaat dinsdag de doorslaggevende stem uitbracht, te verbinden aan het plan. Dat zou aan hem kunnen kleven als hij, zoals wordt verwacht, in 2028 de Republikeinse presidentskandidaat wordt.

Hakeem Jeffries, fractievoorzitter van de Democraten in het Huis, noemde het „roekeloze, regressieve en verwerpelijke Republikeinse belastingfraude”. In een recordlange toespraak van bijna negen uur las hij donderdag persoonlijke verhalen voor van Amerikanen in Republikeinse districten die dreigen hun gehandicaptenzorg kwijt te raken. Jeffries voorspelde dat er „mensen zullen sterven omdat hen zorg wordt ontzegd dankzij Trumps big ugly bill”.

Zoom in

Zoom in

Electoraal risico

Nadat de Senaat dinsdag een aangepaste, nog kostbaardere, versie aannam van het plan dat het Huis eerder al goedkeurde, stemde het Huis van Afgevaardigden daar donderdag mee in. Donald Trump zal de wet vrijdag 4 juli, op de Amerikaanse Onafhankelijkheidsdag, publiekelijk ondertekenen.

De Republikeinen nemen niet alleen een electoraal risico, maar tarten ook de Amerikaanse centrale bank (de Fed), de obligatiemarkt en de stabiliteit van de dollar. Trump zet de Fed al een tijdje onder druk om de rente te verlagen, maar die dreigt door zijn begroting alleen maar verder op te lopen en het leven van Amerikanen met schulden duurder te maken. Woensdag riep president Trump Fed-voorzitter Jerome Powell op „onmiddellijk op te stappen”.

Trump en partijgenoten denken met de belastingverlagingen in dit plan een ongekende economische groei te ontketenen. Die zal, via extra gecreëerde banen, nieuwe fiscale opbrengsten met zich mee moeten brengen. Economen aan Yale University verwachten een kleine opleving op korte termijn, maar economische krimp in de komende decennia vanwege de schuldpositie en hoge rente.

Dat mag de pret voor Trump voorlopig niet drukken. De geslaagde uitkomst laat zien dat er juist door de hele kleine marges in het Congres (53 om 47 senatoren en 218 om 214 afgevaardigden) heel weinig ruimte is voor dwarse Republikeinen om veranderingen in wetgeving te bedingen. „Wij gaan hier geen akkoordjes sluiten, want dat opent de doos van Pandora”, zei Huisvoorzitter Johnson. Het bevredigen van de een, zou alleen maar tot grotere onvrede leiden bij de ander. En de Republikeinen delen een prioriteit: de gelederen gesloten houden en de president van successen voorzien.

Delen

Mail de redactie

Jumbo en bezorgsuper Picnic verkopen Douwe Egberts-koffie voorlopig nog wel, maar zolang de voorraad strekt. Als de magazijnen van de supermarkten leeg zijn, zullen ze waarschijnlijk nee moeten verkopen aan DE-drinkers. Deze week bleek dat Everest, de inkoper van beide supermarkten, DE-koffie niet wil inkopen voor de nieuwe vraagprijs van het moederbedrijf van Douwe Egberts, JDE Peet’s. Die ligt vanaf deze maand tot 25 procent hoger dan de oude prijs.

De patstelling betekent een volgende episode in een langlopend conflict. In februari liepen de onderhandelingen tussen beide partijen ook al spaak en was Douwe Egberts wekenlang niet verkrijgbaar. Ook bij Albert Heijn raakten de voorraden op. Toen wilde JDE Peet’s een verhoging van 20 procent doorvoeren. De supermarkten gaven hun verzet tegen die prijsverhogingen na een paar weken op, toen bleek dat ze klanten verloren aan andere supermarkten.

1Waarom verhoogt JDE Peet’s de prijzen?

JDE Peet’s verklaart de nieuwe prijzen onder meer door de hogere prijzen van grondstoffen en slechte oogsten. Supermarkten vinden dat geen sterk argument, ze wijzen erop dat grote concerns als JDE Peet’s contracten voor de lange termijn sluiten en dus niet zo afhankelijk zouden moeten zijn van marktschommelingen op korte termijn. Het bedrijf presenteerde mooie winstcijfers en de supermarkten stellen dat ze consumenten nu voor die winst van JDE Peet’s moeten laten betalen.

JDE Peet’s, ook eigenaar van andere koffiemerken Senseo, L’Or, Kanis & Gunnink en theemerk Pickwick, zegt te kampen met winstmarges die onder druk staan. Het bedrijf maakte dinsdag bekend om die reden 500 miljoen euro te bezuinigen, de helft ervan voor 2028. De brutowinst moet op termijn met 4 tot 7 procent omhoog.

De nieuwe adviesprijs van JDE Peet’s voor een pak filterkoffie Aroma Rood van 500 gram bedraagt vanaf deze maand 10,69 euro. Dat populaire pak kost nu bij Jumbo nog 8,15 euro. Een kilo koffiebonen moet volgens JDE Peet’s 21,29 euro gaan kosten, een kwart meer dan de huidige adviesprijs. Supermarkten hoeven de adviesprijs niet volledig door te berekenen aan de consument, ze kunnen er ook voor kiezen de kosten deels zelf op te vangen, maar dat gaat weer ten koste van hun winstmarges.

2Waarom is koffie eigenlijk zo duur geworden?

De koffieprijs is de afgelopen jaren door het dak gegaan op de wereldmarkt. Hoge temperaturen en droogte, die vaker voorkomen door klimaatverandering, zorgen ervoor dat bloemen van de koffieplant zich niet overal goed kunnen ontwikkelen tot bessen. Dit speelde in Vietnam (droogte in 2023) en in Brazilië (hitte in 2024), samen goed voor ongeveer de helft van de wereldwijde koffieproductie.

Arabicabonen, waarvan in Europa de meeste koffie wordt gedronken, waren begin dit jaar twee keer zo duur als in 2023. Sinds dit voorjaar gingen de prijzen op de wereldmarkt weer omlaag, maar ze liggen nog altijd flink hoger dan twee jaar terug. Analisten wijzen erop dat het zo’n zes tot negen maanden duurt, voordat prijzen op de wereldmarkt tot in de supermarkt doordruppelen. Dit heeft te maken met leveringscontracten, voorraden en de timing van prijsonderhandelingen, aldus de Rabobank in een recente marktanalyse. De verwachting is dat de prijzen voorlopig niet zullen dalen.

3Zijn slechte oogsten de enige oorzaak?

Ook speculatie en het aanleggen van voorraden spelen mee bij de hoge prijzen. Handelaren hebben de afgelopen maanden massaal koffie opgekocht, anticiperend op verdere prijsstijgingen. Zulke gecreëerde schaarste zorgt er ook voor dat de koffieprijzen stijgen. Ook de (dreiging van) importheffingen vanuit de VS spelen mee, door de onzekerheid die in de markt sluipt.

Daarnaast neemt wereldwijd de vraag naar koffie toe, mede door de hogere afzet in landen waar tot voor kort geen koffiecultuur was. In China, bijvoorbeeld, openen elke dag twee Starbucks-zaken.

4Profiteren koffieboeren nog van hogere koffieprijzen in Nederland?

Boeren die hun oogsten zien verslechteren hebben weinig aan hogere prijzen. Hun koffie wordt per kilo meer waard, maar ze produceren ook minder. Boeren met goede oogsten, bijvoorbeeld in Colombia, pikken wel een graantje mee. Maar in het algemeen zit de meeste waarde niet aan het begin van de keten, die zit aan het einde, bij de grote merken. Solidaridad, een ngo voor eerlijke handel, rekende uit dat van een koffiecupje (rond de 30 cent) in de supermarkt gemiddeld maar 0,6 eurocent naar de koffieboer gaat.

Delen

Mail de redactie

Voormalig arts Jennifer Geerlings-Simons (71) is bij acclamatie verkozen tot eerste vrouwelijke president van Suriname. Ze is de voorzitter van de Nationale Democratische Partij (NDP), lang de partij van de eind vorig jaar overleden Desi Bouterse. Parlementariërs konden tot vijf uur Nederlandse tijd kandidaten nomineren, maar een tegenkandidaat bleef uit.

Simons rondde in 1979 haar studie geneeskunde af aan de Anton de Kom Universiteit. Daarna vertrok ze naar Nederland om zich verder te specialiseren. Begin jaren terug verhuisde ze terug. In 1996 werd ze gekozen in het Surinaamse parlement.

Simons’ reputatie kreeg in 2012 een knauw, toen ze de controversiële uitbreiding van de amnestiewet door het parlement loodste. Daardoor kon Bouterse aanvankelijk niet verder vervolgd worden voor de Decembermoorden van 1982. De voormalig legerleider en oud-president werd pas in 2023 definitief veroordeeld tot 20 jaar gevangenisstraf, maar verbleef tot zijn dood op een schuiladres. Onlangs liet oud-president Ronald Venetiaan in een uitzending van ABC Radio weten dat hij het Simons nog altijd kwalijk neemt dat ze meehielp aan de amnestiewet. Simons staat nog steeds achter haar handelen in die kwestie.

Afgelopen mei tekende zes partijen, waaronder Simons’ NDP al een intentieverklaring. Samen hebben de partijen 34 zetels, oftewel een tweederdemeerderheid. De NDP haalde 18 zetels.

Simons zal als president onder meer een oplossing moeten vinden voor partijleden die zich verrijkten door corruptie. „Laten we de hand in eigen boezem steken: wij, de NDP en alle partijen hier aan tafel, en laten we het anders doen. We staan nu op een kruispunt, we kunnen in de toekomst het land opbouwen voor alle Surinamers, met de olie-ontwikkelingen in de toekomst”, aldus Simons bij de ondertekening van de intentieverklaring. Vanaf 2028 ontvangt Suriname tientallen miljarden aan olie-inkomsten.

Delen

Mail de redactie