Category: Vandaag

Voor een premier die in tijden van grote onrust de maatschappelijke vrede moet zien te bewaren, koos Dick Schoof maandagavond na de ministerraad een opvallend harde toon. Hij veroordeelde de aanvallen op Israëlische voetbalsupporters in Amsterdam zonder aarzeling als een „antisemitische geweldsuitbarsting” en noemde de gebeurtenissen „Nederland onwaardig”. En snel daarna wees hij, zonder dat de precieze feiten van donderdagnacht bekend zijn, expliciet naar de afkomst van een deel van de mogelijke daders, „een specifieke groep jongeren met een migratieachtergrond”. Om daaruit te concluderen dat Nederland „een integratieprobleem” heeft dat om een krachtige aanpak vraagt.

Misschien wel voor het eerst klonk de doorgaans bedachtzame Schoof bijzonder stellig en scherp. Hij voelde zich daartoe mogelijk gedwongen door het feit dat hij een coalitie van rechtse partijen leidt, onder leiding van de PVV. Daaruit klonk de afgelopen dagen al onverzoenlijke taal: PVV-leider Geert Wilders vond het veroordelen van antisemitisme „niet genoeg” en eist dat de daders het land uit worden gezet. VVD-Kamerlid Ulysse Ellian vergeleek op X de daders, volgens hem „een groep niet-geïntegreerde Nederlanders”, met de Sturmabteilung (SA), een knokploeg uit nazi-Duitsland.

VVD-Kamerlid Ellian vergeleek de daders met de Sturmabteilung, een knokploeg uit nazi-Duitsland

Schoof wierp zich nadrukkelijk op als beschermer van de Joodse gemeenschap, die zich „in de steek gelaten voelt” en vond dat de daders van de agressie tegen de Maccabi-supporters „onaangepast” en „moreel volstrekt ontaard” gedrag vertonen. Schoof kon zich vinden in de woorden van VVD-staatssecretaris Jurgen Nobel (Integratie), die maandag zei dat islamitische jongeren „voor een heel groot deel niet onze normen en waarden onderschrijven”. Schoof had alleen twijfels over de term ‘heel groot’, zei hij.

Afgelopen dagen zwengelden verschillende partijleiders de discussie over integratie al aan. CDA-leider Henri Bontenbal zei op het partijcongres zaterdag dat de „falende integratie van sommige groepen Nederlanders” een crisis kan worden genoemd. VVD-leider Dilan Yesilgöz schreef op de partijwebsite dat het antisemitische geweld mede door de „mislukte integratie” kwam. Ze haalde een interview met oud-partijleider Frits Bolkestein uit 2002 aan, waarin hij zich al beklaagde over antisemitisme binnen groepen met een migratieachtergrond. Volgens Yesilgöz is het een taboe om integratie te problematiseren, hoewel het onderwerp sinds de Fortuyn-revolte van 2002 veelvuldig in Den Haag wordt besproken. „Als de VVD wijst op oververtegenwoordiging van mensen met een niet-westerse achtergrond in de criminaliteit en in de bijstand, is de reactie van links dat we stigmatiseren en moeten benoemen wat er goed gaat”, schreef ze.

Impliciet

Vanuit GroenLinks-PvdA klonk maandag de oproep aan andere partijen om niet verder te polariseren. Partijleider Frans Timmermans schreef in een blog dat in een rechtsstaat „iedere vorm van wangedrag wordt aangepakt en het wangedrag van de één nooit een excuus vormt voor wangedrag van de ander”. En hij voegde toe, impliciet wijzend naar Wilders en Yesilgöz: „Politici die het wangedrag van de daders van donderdagnacht afschuiven op Nederlandse moslims dragen niet bij aan de oplossing, maar vergroten het probleem.”

Premier Schoof schaarde zich duidelijk aan de kant van coalitiepartijen PVV en VVD, al ging hij minder ver. Schoof wilde desgevraagd tijdens zijn persconferentie niet te zeggen dat de integratie is mislukt, dat vond hij een „te grote uitspraak” waar hij nog goed over zou nadenken.

Partijen eisen directe actie, maar de niet zo populaire waarheid is dat antisemitisme bestrijden een lange adem vereist

Integratie is doorgaans de term die wordt gebruikt om het inburgeringsproces van nieuwkomers aan te duiden, maar Schoof wilde het ook hebben over tweede- of derdegeneratiemigranten in Nederland. Hij sprak over problemen rond opvoeding, onderwijs en religie, waarbij hij expliciet islamitische weekendscholen noemde waar buitenlandse beïnvloeding zou plaatsvinden. En hij legde de schuld voor de geweldplegingen bij de ouders van de jongeren die daarbij betrokken waren. Die zouden hun kinderen moeten aanspreken, maar Schoof zei „niet zeker” te weten of zij dat wel doen.

Schoof gaat dinsdag op het Catshuis in gesprek met Joodse en maatschappelijke organisaties over de aanpak van antisemitisme. Later wil de premier ook met andere „religieuze gemeenschappen” in gesprek zei hij.

Nederlanderschap

Met zijn stevige taal op de persconferentie probeerde Schoof de controle terug te krijgen over het hoogoplopende politieke debat over het geweld in Amsterdam. Maar aan concrete acties ontbreekt het op dit moment. Justitieminister David van Weel (VVD) was al bezig met een nieuwe aanpak antisemitisme voor later dit najaar, die nu deze week al in het kabinet wordt besproken. Bij de ministerraad van vrijdag hoopt Schoof de eerste maatregelen te presenteren.

Waar partijen nu onmiddellijke actie eisen, is de niet zo populaire waarheid ook dat de bestrijding van antisemitisme een zaak van de lange adem is, bijvoorbeeld als het om dialoog- of onderwijsprogramma’s gaat.

Er lopen ook al veel initiatieven: zo behandelt de Tweede Kamer op dit moment een wetsvoorstel van Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) en Mirjam Bikker (ChristenUnie) dat zorgt voor een strafverzwaring bij antisemitisch gemotiveerde geweldsdelicten.

Mogelijk wil het kabinet een paar stappen verder gaan. Gevraagd naar het voorstel van Wilders om bij antisemitische delicten het Nederlanderschap in te trekken, zei Schoof dat dit „een van de oplossingsrichtingen” is waar het kabinet bij voldoende steun in de Tweede Kamer bereid is om naar te kijken. Het laat zien dat het verharde politieke klimaat zich zou kunnen gaan omzetten in een radicaal ander beleid.

Lees ook

Politie gepikeerd over kritiek op aanpak gewelddadigheden: ‘Politici moeten dempen in plaats van uitvergroten’

Delen

Mail de redactie

Aftreden en wegwezen, was vorige maand de boodschap van PVV-leider, Geert Wilders aan de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema. Aanleiding waren de pro-Palestijnse demonstraties op het moment dat de Joodse gemeenschap ‘7 oktober’ op de Dam in Amsterdam herdacht. In de Amsterdamse gemeenteraad kreeg Wilders nauwelijks bijval voor zijn oproep. Oppositiepartij VVD liet haar „namens de raad” weten dat ze „het land” niet uit hoefde, zoals Wilders had bepleit.

Maar voor diezelfde VVD-fractie liggen de kaarten na de ongeregeldheden van vorige week anders. Nu spreekt VVD-fractievoorzitter Daan Wijnants over een „links stadsbestuur dat heeft weggekeken”. Halsema vertegenwoordigt, wat hem betreft, inmiddels gezag „dat niet in staat is om de orde goed te handhaven en haar eigen geloofwaardigheid op het spel heeft gezet”.

De VVD vraagt nog niet om haar opstappen, maar Halsema heeft dinsdag wel het nodige uit te leggen om het vertrouwen van de liberalen te behouden.

‘Naoorlogs dieptepunt’

Dinsdag debatteert de Amsterdamse gemeenteraad over die gewelddadigheden, verderop deze week ook de Tweede Kamer in Den Haag. Een door de Amsterdamse driehoek beloofd feitenverslag moet daar de basis voor zijn, maar politiek wordt dat niet door iedereen afgewacht. VVD-fractievoorzitter en politiek leider van de liberalen, Dilan Yeşilgöz-Zegerius, sprak zondag op de site van haar partij over „een naoorlogs dieptepunt” voor het oog van de wereld. „In de straten van mijn Mokum heeft een Jodenjacht plaatsgevonden.” En de schuld legt Yeşilgöz bij „linkse partijen die betwisten dat er een integratieprobleem is en het liever hebben over discriminatie en acceptatie”. „Hopelijk heeft deze Jodenjacht in Amsterdam hun ogen eindelijk geopend”, aldus Yeşilgöz. Om daar nog aan toe te voegen: „nog niet alle daders van deze afschuwelijke daden zijn bekend. Maar alles wijst erop dat de meeste jongens op scooters en taxichauffeurs die de afgelopen dagen samenwerkten om Joden in een hoek te drijven, een migratieachtergrond hebben. De meesten vermoedelijk een Marokkaanse achtergrond.”

Ze zal ook duidelijk moeten maken hoe zij in de toekomst wél normerend kan handelen. En durft op te treden als grenzen worden overschreden

De hoofdstedelijke VVD volgt die lijn van Yeşilgöz. „Er is weggekeken terwijl er een hele generatie in de stad is opgegroeid met het idee dat Joden slecht zijn. Dat taxichauffeurs en scooterjongens denken: ‘We gaan ze pakken’, aldus Wijnants. „We zagen het bij de opening van het Holocaustmuseum. Bij de demonstraties op de universiteit. Bij de 7 oktober-herdenking op de Dam en nu vorige week opnieuw. Er is zo zwaar ingezet op de rechtsstatelijke bescherming van het demonstratierecht, dat de gevolgen zich gekeerd hebben tegen minderheden, Joodse minderheden.” De VVD aast nog niet op het vertrek van Halsema, zegt Wijnants. „We wachten dat feitenrelaas af en Halsema zal met een goede uitleg moeten komen over hoe de driehoek vorige week operationele zaken geregeld heeft. En ze zal ook duidelijk moeten maken hoe zij in de toekomst wél normerend kan handelen. En durft op te treden als er grenzen worden overschreden.”

Halsema staat dinsdag in de gemeenteraad een zwaarder debat te wachten dan afgelopen oktober, toen ze kritiek van oppositiepartij JA21 in een raadsdebat nog kon afdoen met de opmerking dat ze zich het verwijt van het faciliteren van antisemitisme „niet liet aanleunen, zeker niet – en ik zeg het maar in zijn algemeenheid – als dat van lieden komt die tegelijkertijd Marokkanen en moslims discrimineren en daarmee blijk geven niet te begrijpen wat de strijd tegen racisme betekent, waar antisemitisme onderdeel van uitmaakt.”

In dat debat kon Halsema nog verwijzen naar het verloop van de demonstratie op de Dam waar zo’n duizend mensen „zeer uitgebreid beschermd” aanwezig waren geweest. Afgelopen vrijdag was haar boodschap, op een inderhaast belegde persconferentie van de Amsterdamse driehoek, toch vooral dat de Joodse gemeenschap die bescherming niet had gekregen. „Jongeren op scooters gingen kriskras door de stad op zoek naar supporters”, was nu haar verhaal. „Het was ‘hit and run’ (…), Ik schaam me voor het gedrag door relschoppers en criminelen. Deze uitbarsting van antisemitisme is on-Amsterdams.” Dat daarmee de herinnering aan pogroms in beeld kwam, zei ze vrijdag „heel goed te begrijpen”.

Wilders riep Halsema op X opnieuw op om op te stappen . Dat deed hij in oktober ook. Maar verantwoordelijke minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark (NSC) liet maandagochtend meteen weten dat, wat haar betreft, ontslag van Halsema helemaal niet aan de orde is. Het is aan de gemeenteraad om een oordeel over Halsema te vellen, aldus Uitermark, niet het kabinet.

Correctie (11 november 2024): een eerdere kop boven dit artikel wekte de indruk dat de Amsterdamse VVD heeft gesproken van een Jodenjacht. Dat blijkt niet uit het artikel; de kop is daarom aangepast.

Delen

Mail de redactie

Meer mensen krijgen vanaf 2026 recht op huurtoeslag, als het aan het kabinet ligt. Momenteel ontvangen 1,5 miljoen Nederlanders een maandelijkse toeslag voor het betalen van de huur. Door het huurtoeslagenstelsel uit te breiden en te vereenvoudigen moeten daar na volgend jaar 170.000 mensen bij komen. Zij zullen gemiddeld aanspraak maken op 175 euro per maand.

Het kabinet bracht dit voorstel maandag naar buiten, voor behandeling in de Tweede Kamer later in de week. Dan wordt gedebatteerd en gestemd over het Belastingplan, waar de vereenvoudiging van de huurtoeslag onderdeel van uitmaakt.

De plannen pakken onder meer gunstig uit voor jonge mensen met een eigen huurwoning. De leeftijdsgrens waarop zij volledige huurtoeslag kunnen ontvangen wordt verlaagd van 23 naar 21 jaar. Jongeren van 18 tot 21 jaar van wie de maandhuur hoger is dan 454 euro, hebben recht op gedeeltelijke huurtoeslag over hun maandhuur tot 454 euro. Vanaf hun 21ste geldt in 2026 voor hen de volledige huurtoeslag, tot aan de ‘liberalisatiegrens’ van 880 euro, de grens waarboven een woning tot de vrije sector wordt gerekend. De toeslag blijft alleen voor zelfstandige woningen gelden, en dus niet voor studentenkamers.

Ook mensen van wie het inkomen huurtoeslag rechtvaardigt, maar die momenteel niet in aanmerking komen omdat zij een te hoge huurprijs betalen (880 euro of meer) krijgen straks recht op huurtoeslag. Daarnaast hoef je een stijging van je inkomen minder snel weer in te leveren in de huurtoeslag – vanuit de gedachte dat werken moet lonen, zo stelt het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening.

Vereenvoudiging

De hoogte van de huurtoeslag wordt nu nog berekend volgens een ingewikkeld stelsel waarin onder meer naar inkomen, leeftijd, gezinssamenstelling en hoogte van de huur wordt gekeken. Een belangrijke vereenvoudiging is dat er straks niet met vier typen huishoudens wordt gerekend, maar met twee. Er wordt dan alleen nog gekeken of het een eenpersoons of meerpersoons huishouden betreft. Het verschil tussen ouderen en niet-ouderen verdwijnt, waardoor die laatste groep een hogere toeslag krijgt dan voorheen.

Ook worden gedeelde servicekosten straks niet meer meegenomen in de berekening voor de huurtoeslag. Dat zijn onder meer onderhoudskosten van een lift of de schoonmaak van een trappenhuis. Het weglaten scheelt de Dienst Toeslagen van de Belastingdienst veel tijd bij het verwerken van aanvragen. Het gaat volgens het ministerie nog vaak mis bij het indienen van aanvragen, doordat het voor huurders vaak onduidelijk is hoe hoog hun servicekosten precies zijn. Dit kan weer leiden tot terugvorderingen.

Het ministerie rekent voor dat de wijzigingen vanaf volgend jaar voor iedereen met huurtoeslag gunstiger uitpakken. Per 2026 gaat 80 procent van de ontvangers er in koopkracht op vooruit. Bij de 20 procent die per saldo minder ontvangt, komt dat doordat de servicekosten niet langer worden meegerekend. Het gaat om een maandelijks bedrag van gemiddeld 9 euro.

Het kabinet trekt voor de uitbreiding en vereenvoudiging van het huurtoeslagensysteem eenmalig 215 miljoen euro uit. Vanaf 2026 komt er structureel 650 miljoen voor beschikbaar. Of de voorgestelde wijzigen worden doorgevoerd, blijkt later deze week bij het debat en de stemming over het Belastingplan in de Tweede Kamer.

Delen

Mail de redactie

Vanwege stakingen van ProRail-medewerkers rijden er woensdagochtend tussen 06.00 en 09.00 uur geen NS-treinen in Noord-Holland en delen van Flevoland en Utrecht. Ook de rest van de ochtend moeten reizigers rekening houden met vertragingen. Dat heeft de NS maandag gemeld op haar website.

De medewerkers van ProRail staken voor een betere cao. Zo eist vakbond FNV, die namens (een deel van) de medewerkers optreedt, dertien procent loonsverhoging. De onderhandelingen hierover hebben nog geen overeenstemming opgeleverd.

Ook aanstaande vrijdag (Utrecht en Amersfoort) en volgende week maandag (Rotterdam, Den Haag en Roosendaal), woensdag (Eindhoven en Maastricht) en vrijdag (Zwolle, Groningen en Arnhem) wordt er gestaakt, zo meldt de NS.

Lees ook

Bij eerdere stakingen in het openbaar vervoer was er begrip onder reiziger: ‘Soms moet je je tanden laten zien’

Delen

Mail de redactie

Daags na de herdenking van de Kristallnacht liggen de Berlijnse ‘Stolpersteine’ er glimmend gepoetst bij, veel ervan met een roos of een waxinelicht ernaast. Het poetsen van de koperen gedenkplaatjes in de stoep is een vast ritueel voor buurtbewoners of schoolkinderen uit de wijk. De verschillende dagen in het jaar waarop in Duitsland de Shoah wordt herdacht, hebben allemaal hun eigen nauwgezette rituelen. Hoe die herinneringscultuur het heden en de toekomst zou moeten vormen is minder eenduidig, en zorgt steeds weer voor controverse.

Vorige week donderdag, dus twee dagen voor de herdenking van 9 november, nam de Bondsdag een resolutie aan met de titel ‘Nie wieder ist jetzt’ (‘nooit weer is nu’), met de bedoeling Joodse mensen in Duitsland beter te beschermen. De stemming over de resolutie kreeg niet bijzonder veel aandacht, aangezien de avond ervoor de regering van Olaf Scholz viel. Bovendien is de resolutie geen wet, maar een oproep om alert te zijn op „antisemitisme, ervoor te waarschuwen, en er luid en zichtbaar tegen op te treden”. In zoverre is de resolutie bovenal symbolisch van aard.

„Door dit besluit zal niet veel veranderen, in positieve noch in negatieve zin”, aldus Meron Mendel, de Joods-Israëlische directeur van het educatiecentrum Anne Frank in een interview in de Berliner Zeitung. „De resolutie is voor mij een voorbeeld van de hulpeloosheid van de politiek”, aldus Mendel.

Omstreden definitie

Andere critici hekelen al geruime tijd de definitie van antisemitisme die in de resolutie gebruikt wordt. De Bondsdag schaarde zich achter de werkdefinitie van de International Holocaust Remembrance Alliance (IHRA), die volgens het besluit ook in de Duitse deelstaten en gemeentes gehandhaafd zou moeten worden. Die definitie is omstreden, omdat in de lijst met voorbeelden bij de definitie ook veel vormen van kritiek op de staat Israël worden aangemerkt als antisemitisch.

De Duitse politiek omarmde de IHRA-definitie al in 2019, toen in een Bondsdag-resolutie ook de BDS-beweging (die oproept tot boycot, desinvestering en sancties tegen Israël) als antisemitisch werd bestempeld. Dat besluit, dat destijds met name uit de cultuursector hevig werd bekritiseerd, had in het afgelopen jaar tot gevolg dat meerdere kunstenaars die in het verleden BDS-petities ondertekenden, van Duitse podia werden geweerd.

De angst van critici van de nieuwe resolutie is dat ook dit Bondsdagbesluit zal worden gebruikt om nog eens extra streng op te treden tegen critici van Israëlische politiek. Op de vijf kantjes van de resolutie wordt bijvoorbeeld benadrukt dat universiteiten en hogescholen moeten worden ondersteund in hun optreden tegen „antisemitisch gedrag” en dat instellingen van de juridische mogelijkheden gebruik moeten maken. Met zulke aanbevelingen verandert er niet zozeer iets aan de status quo, maar mogelijk is het een steun in de rug van overijverige universiteitsbestuurders in hun optreden tegen pro-Palestijnse demonstranten. Iets vergelijkbaars geldt voor de kunstsector. In het document wordt verwezen naar het „antisemitismeschandaal” op de Berlinale afgelopen februari. Daar had een documentairemaker gezegd dat hij tegen genocide is.

Volgens een van de initiators van het besluit, SPD’er Dirk Wiese, is de vrees dat demonstreren moeilijker gemaakt wordt onnodig, aangezien de IHRA-definitie al het Duitse handvat was. In de Süddeutsche Zeitung zei Wiese: „Nieuw is alleen dat we deelstaten en gemeentes oproepen om processen te implementeren die ervoor zorgen dat ze preciezer kijken als het om antisemitisme gaat.”

Een commentator op de zender Deutschlandfunk wijst er daarentegen op dat de IHRA-definitie ook de voorkeur van de huidige Israëlische regering heeft, en stelt dat de Bondsdag zich met deze resolutie daarom niet zozeer met Israël solidair toont, maar vooral met het Israël van Benjamin Netanyahu en Ben Gvir.

Delen

Mail de redactie

Binnen de Nationale Politie groeit het ongenoegen over de wijze waarop politici reageren op de aanpak van de ongeregeldheden voor en na de voetbalwedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv.

„Politici zouden de vreselijke incidenten juist moeten dempen in plaats van uitvergroten. Er is nu sprake van een beangstigende polarisatie”, zegt José Rooijers, sectorhoofd bij de politie Oost-Nederland. Het is een van de eenheden die de afgelopen dagen tientallen agenten naar Amsterdam moesten sturen om bijstand te verlenen. „Politici zijn alleen maar bezig meer aanhang te zoeken in plaats van ervoor te zorgen dat we weer vreedzaam met elkaar kunnen samenleven.”

Ook bij de Amsterdamse politie is men verontwaardigd over de kritiek op de aanpak van de wanordelijkheden. „We hebben van donderdagochtend tot midden in de nacht idiote diensten gedraaid. Achthonderd agenten waren overdag in de weer en ’s nachts hebben we ook honderden agenten op straat gehad omdat er signalen kwamen dat het uit de hand zou lopen. Zo’n inzet hebben we in tijden niet meer gehad”, zegt een Amsterdamse politiefunctionaris die dagenlang leidinggaf aan de operaties. Hij wil niet met zijn naam in de krant. „Ook als er nog een paar honderd agenten meer waren ingezet, zou de nacht niet anders zijn verlopen. Dit soort stadsterreur is nu nauwelijks te bestrijden maar we zullen de aanpak mogelijk veranderen.”

Nine Kooiman, voorzitter van de Nederlandse Politiebond, hekelt „al die ‘deskundigen’ en toetsenbordridders die het politieoptreden niet goed genoeg vinden en de ene belediging na de andere over politiemedewerkers uitstorten. Waar is de rugdekking?” Met zoveel brandhaarden in de samenleving heeft de politieorganisatie volgens Kooiman „behoefte aan water in plaats van olie op het vuur”.

Lees ook

Joodse gemeenschap in Nederland aangeslagen door toenemende vijandigheid. ‘Moet elke generatie dit meemaken?’

Yesilgöz

Veel politiemensen keken afgelopen dagen vol onbegrip naar de reacties van politici van regeringspartijen. „Géén aanhoudingen donderdagnacht tijdens de jodenjacht???’’, schreef Geert Wilders op X.

De meeste verbazing wekte een post van Dilan Yesilgöz, VVD-partijleider en tot vijf maanden geleden minister van Justitie. Op X suggereerde ze zondagmiddag dat de politie te lankmoedig optreedt. „En dan je afvragen waarom mensen vertrouwen in de overheid verliezen. In hemelsnaam”, schreef Yesilgöz. Desgevraagd laat ze weten dat haar bericht niet moet worden gezien als kritiek op de politie. „Onze politie reageert en handelt altijd in opdracht van het bevoegd gezag.”

ME’ers zijn individueel met schild achter verdachten aangerend. Dat is echt uitzonderlijk

Dit soort opmerkingen „helpen niet echt”, zegt Gert Veurink, eenheidschef Oost-Nederland. „Het leidt alleen maar tot onrust buiten in de samenleving en binnen de politie.” De ongeregeldheden in Amsterdam zijn volgens Veurink „complexe problemen en het is te simpel om één partij – antisemitische jongeren, rellende voetbalhooligans, de NCTV of de driehoek van Amsterdam – als schuldige aan te wijzen. Het probleem heeft vele kleuren. Het is één giftige cocktail”, aldus Veurink.

Bij alle voetbalwedstrijden zie je volgens Rooijers, portefeuillehouder voetbal en verantwoordelijk voor de inzet van de ME in Oost-Nederland, dat relschoppers elkaar uitlokken en provoceren door pijnlijke zaken te roepen. „Hier begon het met Maccabi-supporters die Palestijnse vlaggen afpakten en in brand staken en beledigingen riepen zoals: ‘Jullie hebben geen scholen meer nodig in Gaza, want we hebben alle kinderen al gedood.’ Daar reageert de andere partij dan weer op.” Volgens Rooijers worden „de gebeurtenissen nu veel te politiek gemaakt en daardoor neemt de polarisatie alleen maar toe.”

Scooters

Dat na de wedstrijd geen aanhoudingen werden verricht onder mensen die geweld gebruikten tegen Maccabi-supporters, is volgens de Amsterdamse politie mede veroorzaakt door een „strategische” afweging. „Onze inzet richtte zich ’s nachts op het beschermen van de Maccabi-supporters die werden belaagd door jongens op scooters”, zegt een leidinggevende politiefunctionaris. „De supporters zijn bijeengebracht op het Spui en toen naar het Rokin gebracht waar ook andere supporters waren. Daarna zijn ze met bussen naar hotels gebracht en keerde de rust in de stad terug”.

De Amsterdamse politie heeft naar eigen zeggen het uiterste gedaan om op te treden tegen relschoppers. „De ME is getraind om in groepsverband te handelen. Donderdagnacht zijn ME’ers individueel met schild achter verdachten aangerend. Dat is echt uitzonderlijk.”

Met een paar honderd extra agenten was het niet anders verlopen. Dit soort stadsterreur is nu nauwelijks te bestrijden

De politie geeft toe dat de beelden op sociale media waarop een politiebusje te zien is dat ’s nachts supporters lijkt te begeleiden die met knuppels en stalen pijpen over straat gaan „er lelijk uitzien”. Toch zat hier volgens de politie wel degelijk een plan achter. „We moeten altijd een afweging maken. Wat betekent het als ze uitstappen [fysiek de confrontatie aangaan] voor de agenten en voor de omstanders?”, aldus een leidinggevende functionaris. „In dit geval werd voor gekozen te wachten op extra manschappen. Daarna zijn de supporters ingesloten.”

De politie verwacht nog wel verdachten te kunnen arresteren die verantwoordelijk waren voor ernstige gewelddadigheden. „Dat is onze taak”, zegt Rooijers. „Ik denk zeker dat we nog mensen achterover kunnen trekken. Het onderzoek betekent wel een aanslag op de toch al overbelaste organisatie.”

Lees ook

Maccabi-supporters trokken rellend door de stad, de 16-jarige youtuber Bender was erbij

Delen

Mail de redactie

In de eerste dagen na de overwinning van Donald Trump probeert Europa zich voor te bereiden op zijn presidentschap en in te schatten of en hoe hij zijn campagnebeloften zal invullen. Elke opmerking uit Trumps naaste omgeving wordt zorgvuldig gewogen – zeker als het gaat om Poetins oorlog in Oekraïne en de Amerikaanse rol in de NAVO.

Daags na de verkiezingen belde Trump al met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. Volgens The Washington Post zou hij vorige week donderdag ook gesproken hebben met de Russische president Vladimir Poetin, al ontkende Poetins woordvoerder dat maandag met klem.

Tijdens de campagne snoefde Trump dat hij de oorlog binnen 24 uur zou beëindigen. Niemand nam die grootspraak letterlijk, maar het is duidelijk dat hij de rol van vredestichter ambieert, ook al weet niemand nog hoe hij partijen tot elkaar wil brengen. Tegelijk is Trump tegen grootschalige Amerikaanse steun voor Oekraïne en wil hij dat Europa meer bijdraagt aan de eigen defensie.

Het telefoontje met Zelensky was bijzonder, omdat ook ondernemer en Trump-vertrouweling Elon Musk zich kort in het gesprek mengde. Musk levert Starlink-satellietverbindingen aan Kyiv en zou beloofd hebben dat te blijven doen, aldus nieuwssite Axios.

Trump zou gezegd hebben dat hij Oekraïne steunt, zonder in te gaan op details. Het gesprek zou 25 minuten geduurd hebben, maar de twee zouden niet gesproken hebben over het beëindigen van de oorlog.

Zelensky noemde het een „uitstekend” telefoontje: „Ik feliciteerde zijn familie en zijn team met hun geweldige prestatie. We kwamen overeen contact te houden en samen te werken. Sterk en standvastig Amerikaans leiderschap is essentieel voor de wereld en voor een rechtvaardige vrede.”

Pure fictie

In het geprek met Poetin zou Trump erop hebben aangedrongen de oorlog niet te escaleren, aldus de The Washington Post, die zich beriep op anonieme bronnen. Maandag beweerde het Kremlin echter dat er helemaal geen gesprek had plaatsgevonden. „Pure fictie”, aldus Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov, die eraan toevoegde dat Poetin voorlopig ook geen plannen had om met Trump te spreken.

Die glasharde ontkenning contrasteerde met Peskovs opmerkingen een week eerder, toen hij had gezegd dat het Kremlin een gesprek tussen Poetin en Trump vóór diens inauguratie in januari niet uitsloot, maar dat Trump daartoe het initiatief moest nemen. Mogelijk was dat aanleiding voor Trump om de telefoon te pakken, iets wat hij de afgelopen jaren vaker deed.

Lees ook

‘Poetin feliciteert Trump alsnog, maar hoopt hij ook echt op warmere banden?’

Dat Poetin en het Kremlin de contacten met team-Trump liever niet aan de grote klok hangen, is niet heel verrassend. Rusland benadrukt telkens weer geen plannen te hebben om de oorlog te beëindigen en zeker niet om die te bevriezen. Bovendien zouden Ruslands (schaarse) buitenlandse bondgenoten, China voorop, argwaan kunnen krijgen over snelle opwarming van de contacten. En ook de Russische burger, die met angst voor Amerikaanse agressie de loopgraven in wordt gedreven en de oorlogsindustrie gaande houdt, moet niet de indruk krijgen dat de VS ineens salonfähig zijn geworden. Desalniettemin noemde Peskov de signalen vanuit Mar-a-Lago zondag positief. „Hij spreekt tenminste over vrede en niet over een confrontatie.”

Europees probleem

Ook in Rusland bestaat veel scepsis over Trumps vermeende vredesplannen. Beoogd vice-president JD Vance heeft geopperd om Rusland de veroverde gebieden te laten behouden en van Oekraïne een neutrale maar zwaar bewapende staat te maken.

„Trump en Vance zijn aan het luchtfietsen. Ik kan me niet voorstellen hoe Moskou en Kyiv hiermee in zouden stemmen”, zei militair analist Roeslan Leviev tegen de Russische nieuwszender Dozjd. Volgens Leviev lijkt Trump ‘vrede’ te willen bewerkstelligen, ongeacht op wiens voorwaarden of in wiens voordeel. „Als het Rusland tot voordeel strekt, dan prima. Zolang de VS maar van de oorlog afkomen. Het is in Trumps ogen een Europees probleem, dus laat Europa betalen of soldaten sturen.”

Het Kremlin ontkende maandag eveneens dat een gesprek in het verschiet zou liggen met Duitsland. De Duitse kanselier Olaf Scholz sprak zondag met Trump over een „terugkeer van vrede” op het Europese continent. „Het is prematuur om te spreken over eventuele veranderingen in de Europese opstelling ten aanzien van Rusland”, citeerde staatspersbureau Ria Novosti Peskov op X. Om eraan toe te voegen dat „Europese leiders blijven streven naar een strategische nederlaag van Rusland” en dat „geen enkel type Westers wapen” in staat is de huidige dynamiek te veranderen.

Europese leiders zoeken elkaar dezer dagen vaak op. Eind vorige week spraken ze elkaar twee dagen in Boedapest, deze maandag ontving Emmanuel Macron de Britse premier Keir Starmer, en de Poolse premier Donald Tusk kondigde aan nog dit jaar een reeks gesprekken met Europese leiders en NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte te organiseren. „Niemand wil dat Oekraïne zwakker wordt of zelfs capituleert; dat zou een fundamentele bedreiging voor Polen en Poolse belangen zijn.” EU-buitenlandchef Josep Borrell zei afgelopen weekend op bezoek in Kyiv: „We zullen Oekraïne steunen waar we kunnen.”

Tegenoffensief

Ondertussen maakt Rusland zich op voor een grootschalig tegenoffensief in de regio Koersk, waarvan Oekraïne sinds augustus een deel bezet houdt. De Oekraïense commandant der strijdkrachten, generaal Oleksandr Syrsky, schreef maandag op Telegram dat „tienduizenden” Russische soldaten proberen de Oekraïense troepen uit Koersk te verdrijven. In het weekeinde meldden Oekraïense en Amerikaanse overheidsfunctionarissen al aan The New York Times dat Rusland een troepenmacht van vijftigduizend man opbouwt in Koersk. Daaronder zouden ook Noord-Koreaanse soldaten zijn.

In Koersk controleerden de Oekraïense strijdkrachten aanvankelijk een gebied van zo’n duizend vierkante kilometer, maar inmiddels hebben Russische troepen delen daarvan heroverd. Eind oktober werd bovendien duidelijk dat Moskou in Koersk hulp krijgt van zeker tienduizend Noord-Koreaanse soldaten.

Trump en Vance zijn aan het luchtfietsen

Een woordvoerder van de Oekraïense strijdkrachten zei maandagmiddag bovendien tegen het persbureau Reuters dat Russische troepen een aanval voorbereiden in de zuidelijke regio Zaporizja. Daar is de afgelopen maanden relatief weinig gevochten.

Volgens generaal Syrsky blijft de situatie aan het front „moeilijk” voor Oekraïne en lijkt de positie „te verslechteren”, zo tekende hij zondagavond op. Hij wijt dat vooral aan het numerieke overwicht dat de Russen hebben. Vooral langs de oostelijke frontlinies in Oekraïne, in de Donbas, zijn de Russen al het hele jaar in opmars, al gaat het traag en zijn de verliezen aan Russische zijde enorm.

Volgens de Britse minister van Defensie John Healey werden alleen al in de maand oktober 41.980 Russische soldaten gedood of verwond in Oekraïne, wat neerkomt op een gemiddelde van 1.345 slachtoffers per dag. Daarmee zou het voor de Russen tot nu toe de dodelijkste maand in de oorlog zijn. Volgens Londen zijn sinds de grootschalige Russische invasie al 696.000 Russen gedood of gewond geraakt.

Dat aantal komt in de buurt van de schattingen die Kyiv maakt over de Russische slachtoffers: Oekraïne gaat uit van 710.660 doden en gewonden. Zondag zou met 1.770 Russische slachtoffers in één etmaal opnieuw een ‘record’ zijn gebroken, aldus de Oekraïense regering.

Zondagochtend voerde Oekraïne de grootste drone-aanval op Moskou uit sinds het begin van de oorlog. Het Russische ministerie van Defensie meldde zondag 84 Oekraïense aanvalsdrones te hebben neergehaald, waarvan 32 in de regio Moskou. Volgens de Oekraïense militaire leiding werden bij de aanvallen onder meer munitie-opslagplaatsen in de zuidelijke regio Brjansk geraakt.

Met medewerking van Eva Cukier

Lees ook

In de bossen van Soemy voelt de strijd tegen Rusland steeds meer als een wereldoorlog

Delen

Mail de redactie

Banken, verzekeraars en pensioenfondsen moeten zich uitgebreider voorbereiden op nog meer „gure geopolitieke tijden”, omdat handelsoorlogen, cyberaanvallen en sancties de financiële instellingen financieel en operationeel uit het lood kunnen slaan. Daarvoor waarschuwt De Nederlandsche Bank maandag bij de aankondiging van de nieuwe prioriteiten voor de financieel toezichthouder voor de komende jaren.

„De tijd dat de internationale omgeving, de internationale betrekkingen, gunstig waren voor zowel Nederland als voor Europa ligt al een tijd achter ons”, zei toezichtsdirecteur Steven Maijoor in een persconferentie voorafgaand aan de publicatie. „Er is sprake van protectionisme, fragmentatie en blokvorming.” Dat is al een paar jaar aan de hand, maar kan versterkt worden door het naderende tweede presidentschap van Donald Trump, aldus Maijoor.

Volgens Maijoor hebben geopolitieke spanningen „natuurlijk” gevolgen voor financiële instellingen. Dat komt volgens DNB deels doordat de reële economie door die spanningen wordt geraakt; bedrijven die door sancties of handelsbeperkingen in de problemen komen. Dat kan gevolgen hebben voor leningen die banken hebben uitstaan aan deze bedrijven. Daarnaast kunnen verzekeraars, pensioenfondsen en ook banken verliezen lijden op aandelen en obligaties van die bedrijven, omdat die minder waard kunnen worden.

Een ander risico zit aan de operationele kant van de financiële instellingen, omdat geopolitieke conflicten steeds vaker worden uitgevochten via sancties, cyberaanvallen en spionage. Als voorbeeld haalde Maijoor tijdens de perstoelichting de val van Amsterdam Trade Bank (ATB) aan. Die kleine bank, met Russische aandeelhouders, werd in 2022 failliet verklaard. Niet omdat de bank geen geld meer had, maar als gevolg van Amerikaanse sancties die ervoor zorgden dat Microsoft en Amazon geen clouddiensten meer mochten leveren aan de bank. „Hierdoor kon de bank geen diensten meer verlenen aan klanten, geen e-mails meer versturen en geen transacties meer doen.”

Stresstests

DNB verwacht van de banken, verzekeraars en pensioenfondsen dat ze zich goed voorbereiden door scenario’s uit te werken en stresstests uit te voeren op hun leningen- en beleggingsportefeuille. De toezichthouder noemt als voorbeelden een escalerende handelsoorlog tussen China en de Verenigde Staten en zelfs een Chinese invasie van Taiwan. „Banken moeten uitzoeken welke klanten daardoor geraakt zouden kunnen worden, en wat voor effect dat vervolgens heeft op de belegging of lening.” Mogelijk moet een financiële instelling extra kapitaal aanhouden, als deze risico’s te groot zijn.

De waakhond verwacht verder dat de banken zich ook voorbereiden op meer sancties: zijn de interne werkprocessen op orde om die snel te implementeren? Hetzelfde geldt voor het voorkomen van cyberaanvallen. Maijoor: „En niet te vergeten: als zo’n aanval succesvol is geweest, hoe je dan snel weer teruggaat naar continuïteit: heb je de juiste back-ups, is je crisismanagement op orde?”

Hoe om te gaan met geopolitieke spanningen is in ieder geval tot en met 2028 een van de toezichtsprioriteiten van DNB, naast (het gelieerde) cyberweerbaarheid en technologische vernieuwing. Dat laatste was ook tussen 2021 en 2024 een aandachtspunt van DNB, de eerste twee vervangen de vorige focusgebieden ‘sturen op duurzaamheid en toekomstgerichtheid’ en ‘bestrijding van financieel-economische criminaliteit’. Dat betekent volgens Maijoor overigens niet dat die laatste twee onderwerpen geen aandacht meer krijgen van de toezichthouder. „Die twee zijn nu onderdeel geworden van ons reguliere toezicht.”

Delen

Mail de redactie

Minister van Justitie David van Weel (VVD) heeft geen signalen ontvangen over dat Israël de Nederlandse geheime diensten heeft gewaarschuwd voor de dreiging rond de wedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv van afgelopen donderdag. Dat zei hij maandag voor aanvang van de ministerraad.

Op X schreef de Israëlische journalist Emily Schrader dat Nederland was gewaarschuwd, maar Van Weel heeft het laten nakijken en heeft zulke waarschuwingen niet kunnen vinden. „Als ik dat had gevonden, dan had ik dat gemeld. We zijn nog aan het kijken, ik wil zeker weten dat ik niks heb gemist, maar we hebben vooralsnog niets aangetroffen.”

Hit-and-run

Voor zover Van Weel weet zijn er nog altijd geen mensen opgepakt voor de ‘hit-and-runacties’ tegen Israëlische voetbalfans in de nacht van donderdag op vrijdag. Dat komt doordat bij die acties „mensen snel vanuit steegjes werden aangevallen. Dan ben je er niet bij als politie en kun je mensen niet op heterdaad betrappen.” Hij wil dat alle beelden goed worden bekeken — ook die van geweld door Maccabi-supporters, zegt hij desgevraagd.

„Mensen achterna zitten op basis van wie ze zijn, gaan we echt niet tolereren”, verzekert Van Weel. Hij benadrukt, net als minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark (NSC), alles te willen doen tegen antisemitisme, maar een strategie die de ministers deze week willen presenteren is nog in de maak.

Over Van Weels ‘race’ met PVV-leider Geert Wilders om als eerste op Schiphol te zijn om de Israëlische buitenlandminister Gideon Saar te ontvangen, zegt de minister: „Ik heb dat niet ervaren als een wedstrijd, want ik wist hoe laat hij aankwam, dus het was geen spannende wedstrijd.”

Arthur Czyszczon loopt door de verwoeste lobby van zijn hotel naar het leeggepompte zwembad, waar op de bodem nog een laag modder ligt. De manshoge piratenpop die door de ruiten van de foyer vloog toen de vloedgolf de kust overspoelde, staat weer rechtop. Maar verder is zijn Page Terrace Hotel in Treasure Island nog amper hersteld van de twee orkanen die het badplaatsje aan de westkust van de Amerikaanse staat Florida dit najaar aandeden. „We wonen hier nog steeds in het paradijs”, zegt Czyszczon, „maar soms probeert het paradijs je te vermoorden.”

Florida kreeg eind september eerst orkaan Helene te verstouwen. De storm stuwde in Treasure Island, nabij Tampa, een twee tot drie meter hoge vloedgolf op. Twee weken later volgde orkaan Milton, die vooral stormschade aanrichtte. Zo werd bij Czyszczon het dak half van zijn hotel gerukt. Zijn nabijgelegen huis bleef relatief gespaard, omdat hij dat een paar jaar terug op palen liet zetten. „Een van mijn betere besluiten.”

De heftigheid waarmee orkanen op Florida inbeuken nemen toe. Ze gedragen zich bovendien onvoorspelbaarder, nu het zeewater van de Golf van Mexico en de Atlantische Oceaan historisch warm is. De weersystemen kunnen zich hierdoor verraderlijk snel ‘opladen’ tot de zwaarste categorie en bewegen trager, waarna ze meer regen dumpen op één plek. En dan stijgt ook nog de zeespiegel, waardoor de stormvloed die deze stormen vaak veroorzaken, dieper het land in trekt. Wetenschappers zien een verband met klimaatverandering.

Tegelijkertijd was klimaat amper een thema bij de presidentsverkiezingen van vorige week – en al helemaal niet in Florida, dat nog veel enthousiaster dan in 2020 voor winnaar Donald Trump en zijn Republikeinen koos. Zij voerden juist campagne met het terugdraaien van de ambitieuze klimaatwetgeving die de uitgaande regering-Biden doorvoerde. Trump wil de VS weer uit het Klimaatakkoord van Parijs terugtrekken, zoals hij tijdens zijn eerste termijn ook al deed.

Slecht gebouwd

De duizenden kilometers kustlijn van Florida blijven ondertussen volgebouwd worden door mensen die afkomen op het altijd zonnige klimaat van de Sunshine State. De wijze waarop Treasure Island en andere kustgemeenschappen worden opgetrokken, bleek daarbij allesbehalve stormbestendig. Het ligt op een smalle strook schiereiland, bestaand uit een strand met afgegraven duinen. Dan een boulevard vol hotels en een paar huizenblokken. Daarachter binnenwatertjes met jachthavens en kunstmatige eilandjes vol dure huizen. Gevolgd door nog meer dichtbebouwd achterland.

We wonen hier in het paradijs, maar soms probeert het paradijs je te vermoorden

Helenes vloedgolf zette het stadje tot kilometers landinwaarts voor minstens een 1 meter onder water. De rukwinden van Milton maakten haar voorwerk vervolgens af. Zes weken na Helene liggen overal nog hopen grofvuil en in stukken gezaagde omgewaaide bomen. Veel winkels en hotels zijn nog dicht, voor hun ingang staan containers klaar om het puin af te voeren, zodra er bouwvakkers beschikbaar komen.

Zelfs de Waffle House zit nog dicht. Omdat filialen van deze fastfoodketen 24 uur per dag de ongezondste opties van de Amerikaanse ontbijtkaart serveren, hanteert federaal rampenagentschap FEMA informeel al jaren een Waffle House-index. Hoe meer restaurants ervan dicht zijn, hoe ernstiger een natuurramp.

Bij het met houten platen dichtgespijkerde filiaal verzamelen vrijwilligers zich op een zaterdagmiddag om de stranden met emmers en vuilgrijpers van zwerfvuil te ontdoen. Na de stormen slingert hiervan nog veel meer rond dan normaal, zegt Robin DeMay (68) die in een verweerd rood T-shirt van The Beatles een karretje met een schep, hark en grijpers achter zich aantrekt. „Ik doe het vooral voor de dieren”, zegt de pensionada. „De zeeschildpadden, met name. Als zij een plastic zak zien drijven denken ze dat het een kwal is en happen ze.”

Nipt ontsnapt

De verwoesting in de zeer dichtbebouwde Baai van Tampa had echter nog veel groter kunnen zijn. Helene passeerde alleen maar en Milton boog op het laatste moment om honderd kilometer zuidelijker, in dunner bevolkt gebied, aan land te komen. De regio is getroffen, maar ook nipt ontsnapt, zo voelt iedereen het.

DeMay maakt zich dan ook zorgen over klimaatverandering. „Ik ben niet zoals mijn Republikeinse vrienden die me vertellen dat orkanen door mensen worden opgewekt. Ik woon hier al veertig jaar en ik zie de verandering.”

Elk orkaanseizoen worden online samenzweringstheorieën verspreid, die beweren dat de stormen het gevolg zijn van wolk-zaaien door de overheid. Deze vorm van weermanipulatie bestaat: sommige landen gebruiken ze om droogtes tegen te gaan. Volgens de complotdenkers zouden ze nu ook ingezet worden voor ‘ontvolking’. Dit verkiezingsjaar kwam daar de theorie bij dat de Democratische regering-Biden hiermee het stemmen in Republikeinse bolwerken wilde ontmoedigen.

Hoewel ze klimaatverandering serieus neemt, heeft DeMay vorige week enthousiast op Trump gestemd. Immigratie vindt ze een nog veel existentiëlere bedreiging van de VS, zegt ze fel. „Ik had op élke willekeurige Republikein gestemd, als ik maar niet op die verschrikkelijke Kamala hoefde te stemmen.”

Twee medewerkers van de non-profit organisatie die het vuilrapen organiseert, willen niet ingaan op de vraag of de orkanen door klimaatverandering vaker voorkomen en of dat kiezers kan beïnvloeden. „Ik waardeer wat je hier probeert te doen, maar dit ligt politiek echt te gevoelig.”

Die kramp tekent hoe rechts Amerika er in geslaagd is het klimaatthema te politiseren. In Florida maakt de Republikeinse gouverneur Ron DeSantis elke klimaat- of milieumaatregel tot onderdeel van zijn permanente cultuuroorlog tegen ‘wokeness’. Zo sprak hij in 2019 een veto uit tegen lokale plastic-rietjesverboden en stelde hij recent dat stekkerauto’s gelijkstaan aan „socialisme”.

Vorige week maakte DeSantis een groot nummer van een FEMA-medewerkster die collega’s had aangespoord de huizen van inwoners met Trump-bordjes in hun tuin over te slaan bij het bieden van hulp. Het ging om één vrouw, die toen het uitlekte, direct ontslagen werd. DeSantis zag „een schreeuwend voorbeeld van de bewapening van de federale overheid tegen politieke tegenstanders door de regering-Biden/Harris”. In het Huis gaf de partij vorige maand niet thuis toen Democraten opriepen 10 miljard extra vrij te maken voor het overbelaste FEMA.

Markt komt wel in actie

Nu de VS vanaf januari weer voor minstens vier jaar een Republikeinse regering krijgen, belooft er van landelijk klimaatbeleid weinig terecht te komen. Trump wil ruim baan geven aan de fossiele energie-industrie, die zijn campagnekas volop spekte. De energietransitie die Biden inzette, wil hij vertragen of terugdraaien. Zeker als zijn partij naast de Senaat ook in het Huis mocht winnen, heeft Trump daarvoor ook de benodigde wetgevende macht.

Democratische steden en staten zullen wel doorgaan met eigen klimaatmaatregelen. Maar per saldo steven de VS op gigatonnen aan extra CO₂-uitstoot af, is de verwachting net nu de jaarlijkse VN-klimaattop is begonnen in de Azerbeidzjaanse hoofdstad Bakoe.

Lees ook

Zijn de vijf knopen van het mondiale klimaatbeleid nog te ontwarren?

Wie er ook in het Witte Huis zit, de schade door met klimaatverandering samenhangend natuurgeweld en extreem weer blijft jaarlijks oplopen in de VS. Van fellere bosbranden in het westen en wervelwinden in het midden van het land tot de orkanen aan de Golfkust en Oostkust.

Waar Washington ruziet over klimaat en vanaf januari een stap terug doet, reageert de markt wel, ondervinden ook de inwoners van Florida. Ze krijgen hun huizen, auto’s, ondernemingen alleen tegen steeds hogere premies nog verzekerd, klagen ze. Zo bivakkeert Phil Johnson (83) met zijn vrouw, twaalfjarige adoptie zoon, twee katten en hond nu al zes weken in een hotelsuite in Clearwater Beach, op kosten van FEMA. Zijn huis staat pal aan de Golfkust en liep grotendeels onder tijdens Helene. „Milton rukte er nog wat dakpannen af en vernielde ruiten.”

Hij betaalt nu al jaarlijks 16.000 dollar premie voor het verzekeren van zijn woning en inboedel. „Meer dan de onroerendzaakbelasting”, moppert hij. En dan moet Johsnon het premie-voorstel van zijn verzekeraar voor volgend jaar nog binnenkrijgen. „Die gaan ze na deze stormen natuurlijk omhooggooien.”

Bovendien eist de verzekeraar dat hij stormbestendiger bouwt. Wie zijn huis op vier meter hoge palen zet, betaalt fors minder. Johnson heeft daar weinig trek in. Hij kocht dit huis al in de jaren zeventig, toen nog als snowbird: een overwinteraar uit noordelijk New York. Sinds de jaren negentig woont hij permanent in Florida.

„Mijn woning kostte destijds 175.000 dollar, inmiddels is alleen de grond al minimaal 2 miljoen waard.” Om hem heen zijn de afgelopen jaren verscheidene miljonairs komen wonen. „Ik denk dat ik de boel gewoon verkoop, het geld pak en in een van de drie appartementen ga wonen die ik nu verhuur.”

Die gekte op de vastgoedmarkt houdt voorlopig aan. Florida blijft niet alleen razend populair vanwege zijn zon, maar ook om zijn gunstige fiscale klimaat, waar de staat zelf geen individuele inkomstenbelasting kent. Maar hoewel de winsten op Florida’s oververhitte vastgoedmarkt privaat zijn, zijn de kosten van de storm grotendeels publiek. De kosten van de evacuatie- en reddingsacties, de opruimwerkzaamheden, de hotels en huurauto’s voor de mensen zonder huis of wagen, het herstel van de infrastructuur: het wordt vooral op de verschillende overheden afgewenteld.

Bidden, wijn en whisky

Niet alleen verzekeraars, maar ook lokale autoriteiten dwingen daarom bestendiger te bouwen. In Sunset Beach, het eerstvolgende strand zuidelijk van Treasure Island, is een groot deel van de woningen ‘condemned’ verklaard – veroordeeld tot de sloop. Er mag alleen herbouwd worden als de nieuwe huizen op palen komen.

Lees ook

Minder vliegen, minder vlees, verwarming lager: de één vindt dat het nog beter moet, de ander vindt dat je nergens meer van mag genieten. Waarom zijn we zo verdeeld?

Arthur Czyszczon klaagt, zittend op een tuinstoel voor zijn verwoeste hotel, dat de gemeente treuzelt met het geven van vergunningen voor de renovatie. „Kerstmis komt er aan. Het hoogseizoen gaat bijna beginnen”, zegt hij ongeduldig. Hij wil zijn begane grond niet opgeven om zijn hotel orkaanbestendiger te maken. „Het wordt allemaal politiek gemaakt. Maar de meteorologen zien de stormen steeds eerder aankomen. We kunnen ons beter voorbereiden.”

Tijdens Milton verschanste hij zich met vrouw en kinderen in zijn huis op palen. De pastoor van zijn katholieke kerk kwam bij hen schuilen. En toen het water kwam, ook iets van dertig buren, die niet verhoogd wonen – met hun huisdieren. „De pastoor heeft de mis opgedragen, we hebben met zijn allen gebeden en zijn daarna aan de wijn gegaan. En toen die op was aan de whisky. Het was zeker iets dat ik nog nooit heb meegemaakt – en ik hoop het ook nooit meer mee te hoeven maken.”

Delen

Mail de redactie