Op een veelbekeken onlinefilmpje uit de nacht van afgelopen woensdag op donderdag is niet een taxichauffeur slachtoffer van een mishandeling, maar worden twee Hebreeuws sprekende mannen in elkaar geslagen.
Dat blijkt uit beelden die NRC heeft kunnen zien.
De aanleiding van de mishandeling is niet te zien, maar duidelijk is dat de aanvallers uit één en mogelijk twee taxi’s stappen en daar ook weer mee vertrekken. Een van de aanvallers roept „Palestina”. Na de aanval krabbelen de slachtoffers weer op. Ze spreken Hebreeuws met elkaar.
Een korter fragment van dit incident is in de nacht van woensdag op donderdag al online verspreid. Het stamt dus uit de nacht voorafgaand aan de nacht vol geweld tegen Maccabi-supporters na de voetbalwedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv. Een X-account, genaamd Dutch Taxi Driver, duidde het beeld donderdagochtend vroeg direct als „een Amsterdamse taxichauffeur aangevallen en mishandeld door Maccabi hooligans”. Het bericht op X is 420.000 keer bekeken. RTL Nieuws gebruikte beeld uit het korte onlinefragment bij een bericht over de mishandeling van een taxichauffeur.
De beelden zijn donderdag ook door het account joods.nl verspreid, als voorbeeld van mishandelingen van Israëliërs die nacht. Dat strookt met wat NRC zag. De Amsterdamse politie is op de hoogte van deze mishandeling, maar kon dinsdagavond geen verder commentaar geven.
Palestijnse vlag
Het tijdstip van de mishandeling is kort na de ongeregeldheden bij Holland Casino aan het Max Euweplein. Daarbij waren ook taxichauffeurs betrokken die op zoek waren naar Maccabi-supporters die in het casino een veilig heenkomen zochten. Aanleiding van de woede zou onder andere het mishandelen van een taxichauffeur eerder in de nacht zijn.
Volgens burgemeester Femke Halsema is dat laatste inderdaad gebeurd, zei ze tijdens de spoedvergadering dinsdagmiddag in de gemeenteraad. De chauffeur zou iets hebben gezegd van het wegtrekken van de Palestijnse vlag door Maccabi-hooligans bij een kraakpand aan het Rokin.
In het feitenrelaas dat maandagavond werd verspreid door de Amsterdamse driehoek, is de mishandeling van het filmpje dat viral ging niet expliciet genoemd. Wel is sprake van „relatief kleine opstootjes tussen verschillende groepen” rond het casino en van aanvallen van taxi’s door Maccabi-supporters.
Lees ook
Hoe via sociale media het heftige geweld in de Amsterdamse binnenstad de wereld overging
De Wit-Russische politieke gevangene Maria Kalesnikava heeft dinsdag een ontmoeting gehad met haar vader. Op een Telegramkanaal van de Wit-Russische oppositie zijn beelden van de twee te zien. Volgens de onafhankelijke Russische nieuwssite Meduza gaat het om een ontmoeting in een gevangenisziekenhuis. Voormalig politieke gevangenen hebben dat opgemaakt uit de beelden.
Kalesnikava werd in aanloop naar de frauduleuze Wit-Russische presidentsverkiezingen van 2020 een prominent gezicht van de oppositie. Te prominent oordeelde het pro-Russische regime van president Aleksandr Loekasjenko.
Elf jaar strafkamp
Begin september 2020 werd ze door gemaskerde agenten van straat geplukt en in een busje naar de grens met Oekraïne gereden om haar het land uit te zetten. Aan de grens verscheurde ze haar paspoort, waardoor ze niet kon worden uitgezet. In het proces dat volgde, werd ze veroordeeld tot elf jaar strafkamp wegens het ‘samenzweren tegen de staat’ en ‘extremisme’.
Begin oktober waarschuwde haar zus nog in NRC dat het niet goed ging met Kalesnikava. „We horen dat Maria nog maar 45 kilo weegt, bij een lengte van 1 meter 75 is dat heel weinig. Ze kan bijna niets eten en zit de hele dag alleen.”
Lees ook
‘Het Westen zou meer moeten doen om Wit-Rusland uit de greep van Rusland te halen’
Over de gezondheid van de oppositiepoliticus en activist valt uit de dinsdag openbaar geworden beelden weinig op te maken. Ze is glimlachend te zien in wat roze ziekenhuiskleding lijkt, terwijl ze haar vader omhelst.
De laatste keer dat Kalesnikava contact met familie had, was volgens haar zus in februari 2023. Ze zit al anderhalf jaar in eenzame opsluiting en wordt regelmatig opgesloten in de ShiZo, een speciale strafcel van het type waarin ook de dit jaar gestorven Russische oppositieleider Aleksej Navalny maanden zat opgesloten.
Afgelopen zomer verleende president Loekasjenko enkele tientallen politieke gevangenen gratie. De beelden van haar ontmoeting met haar vader hoeven niet te betekenen dat dat scenario ook voor Kalesnikava dichterbij komt. Toen ze in december 2022 werd behandeld aan een geperforeerde maagzweer mocht haar vader haar ook kort bezoeken in het ziekenhuis.
Nog langere werkweken, extra subsidies en een exportverbod op de meest geavanceerde technologie. Met die maatregelen zetten de twee belangrijkste chip-producerende landen ter wereld, Zuid-Korea en Taiwan, zich schrap voor mogelijke importheffingen van de Verenigde Staten.
De aankomende Amerikaanse president Donald Trump is van plan om hoge tarieven te rekenen op geïmporteerde artikelen uit China. Daarnaast pleitte Trump in eerdere interviews voor importheffingen op chips uit Azië, in de hoop fabrikanten te dwingen om hun chips in Amerika te gaan maken.
De Zuid-Koreaanse president Yoon Suk-yeol voorziet ongewenste gevolgen voor zijn land, meldt persbureau Reuters. Hij verwacht dat Chinese chipleveranciers hun prijzen zullen verlagen, waardoor de chips die Zuid-Korea exporteert, relatief duur worden en dus minder in trek zullen zijn.
Yoons regeringspartij, de People Power Party (PPP), bereidt een wet voor die extra subsidies reserveert om chipmakers als Samsung en SK Hynix financieel te ondersteunen zodra de tarievenoorlog losbarst.
Daarnaast pleit de PPP voor een verruiming van de arbeidstijd voor de hightechindustrie. Chipbedrijven mogen sommige medewerkers (ingenieurs van ontwikkelafdelingen bijvoorbeeld) langer laten doorwerken. Dat zou de Zuid-Koreanen een betere concurrentiepositie geven.
Een werkweek mag in Zuid-Korea nu maximaal 52 uur beslaan. Dat is voor westerse begrippen lang, toch maken Koreaanse technici per maand gemiddeld minder uren dan mensen die bij Taiwanese of Japanse chipbedrijven werken. De Zuid-Koreaanse vakbonden zien de langere werkweken vooral als een stoplap voor falend management bij Samsung, dat de afgelopen kwartalen tegenvallende resultaten presenteerde.
Zuid-Korea is de vierde economie van Azië, de productie van (geheugen-)chips beslaat 16 procent van het bruto binnenlands product. Daarnaast levert het land veel elektronica-onderdelen aan China, die daar worden verwerkt in apparaten voor de export. Hogere importtarieven van de VS verstoren die handelsstroom. Voor Zuid-Korea zou dat een reden zijn om zich verder los te koppelen van de Chinese maakindustrie.
VS wil eigen chipindustrie
De voorgestelde heffingen zijn olie op het vuur van de techoorlog tussen de VS en China. Amerika probeert met exportrestricties de ontwikkeling van een zelfstandige Chinese chipindustrie af te remmen. Daardoor mogen er bijvoorbeeld geen geavanceerde chipmachines van ASML en ASM International naar China.
Tegelijkertijd probeert de VS zijn eigen chipindustrie nieuw leven in te blazen, door bedrijven uit Zuid-Korea en Taiwan miljarden subsidie te geven als ze fabrieken in Amerika bouwen.
Lees ook
Japan steekt miljarden in terugkeer op mondiale chipmarkt
Trump wil van die subsidies af en denkt dat importheffingen net zo effectief zijn om Samsung en het Taiwanese TSMC te motiveren in de VS te investeren. Bovendien, zo liet Trump zich eerder ontvallen, zou Taiwan eigenlijk een verzekeringspremie moeten betalen in ruil voor Amerikaanse bescherming tegen een Chinese inval.
TSMC is de grootste chipfabrikant ter wereld en in staat om de modernste chips te produceren, momenteel met nauwkeurigheid van twee nanometer (een nanometer is een miljardste meter). Er staat ook zo’n hypermoderne productielijn gepland voor Arizona.
In reactie op de Amerikaanse verkiezingsuitslag benadrukte de Taiwanese minister van Economische Zaken J.W. Kuo dat Taiwan zelf een exportverbod hanteert op de meest geavanceerde chiptechnologie. Met andere woorden: Amerika zal voor het nieuwste van het nieuwste altijd afhankelijk blijven van Taiwan.
Ban op alle Chinese AI-chips
Met exportcontroles houden de Verenigde Staten grip op de chipindustrie buiten de eigen landsgrenzen. Daarom staakt TSMC deze week de leveringen van geavanceerde AI-chips (zeven nanometer en kleiner) aan Chinese bedrijven. De maatregel loopt vooruit op strengere Amerikaanse wetgeving die moet voorkomen dat de Chinese techreus Huawei via een omweg toch aan krachtige chips komt.
Huawei, van oorsprong leverancier van telecomapparatuur, is al jaren het doelwit van Amerikaanse sancties en mag sinds 2020 geen gebruikmaken van TSMC-fabrieken in Taiwan. Vorige maand werden toch nog TSMC-chips in recente Huawei-producten aangetroffen. Het is nog niet duidelijk of TSMC de leveringen aan Chinese klanten later zal hervatten.
Tjebbe van Oostenbruggen was een van de weinige Tweede Kamerleden die begin augustus – midden in de zomervakantie – op hun werkkamer studeerden. Op zijn bureau lag Overheidsfinanciën, daarnaast Het grote begrotingsboek voor Kamerleden.
Voor het ándere deel van Van Oostenbruggens portefeuille, werkgelegenheid en arbeidsmigratie, was hij politiek actief geworden. Overheidsfinanciën waren nieuw voor hem.
Toch werd dinsdagmiddag bekend dat NSC hem aandraagt als opvolger van Folkert Idsinga, die tot 1 november staatssecretaris Fiscaliteit en Belastingdienst op het ministerie van Financiën was. Idsinga vertrok na vragen over zijn aandelenportefeuille. Een meerderheid van de Tweede Kamer, inclusief de grootste coalitiepartij PVV, vond dat Idsinga die openbaar moest maken. Dat de PVV dat vroeg, terwijl hij zich aan de transparantieregels hield, vond hij onverteerbaar. Idsinga vertrok.
Maidenspeech
Van Oostenbruggen meldde zich al vroeg bij Pieter Omtzigt om hem te helpen met het oprichten van een politieke partij, nog voordat een kieslijst werd opgesteld. Hij was groot fan van Omtzigt, zo heeft hij weleens gezegd. Als vijftiende op de kieslijst belandde hij na de verkiezingen van 22 november 2023 in de Tweede Kamer. Daarvoor was hij ondernemer en werkte hij als arbeidsbemiddelaar voor onder meer banken, verzekeraars en IT-bedrijven. Daar leerde hij hoe de arbeidsmarkt in elkaar zat. Vanuit Den Haag wil hij die markt „mooier, slimmer en beter” maken, zei hij in zijn maidenspeech.
Van Oostenbruggen heeft op die markt veel geld verdiend: Quote schat zijn vermogen op ruim 70 miljoen euro. In 2019 stond hij in de ‘Quotes Top 100 Selfmade Miljonairs’.
Loopt de nieuwe staatssecretaris dan niet tegen hetzelfde probleem aan als de oude? Met een Tweede Kamer die mogelijk volledige transparantie van hem eist? Dinsdagmiddag, voorafgaand aan de wekelijkse stemmingen, zei Van Oostenbruggen dat hij goed gaat nadenken over die vraag als de Kamer hem die stelt.
Van Oostenbruggen meldde zich al vroeg bij Pieter Omtzigt om hem te helpen met het oprichten van een politieke partij
In de korte tijd dat Van Oostenbruggen Kamerlid was, werd hij een centrale figuur binnen NSC. Tijdens de nachtelijke augustusonderhandelingen over de begroting van 2025, vergezelde hij Omtzigt. Nog voordat de partijleider in diens HJ Schoo-lezing had gerept over de sterk dalende geboortecijfers in Zuid-Korea, waardoor de woorden ‘oom’ en ‘tante’ uitsterven, vertelde Van Oostenbruggen daarover. Zijn vrouw is Zuid-Koreaans, zo wist hij dat.
En toen Omtzigt ziek thuis kwam te zitten, werd Van Oostenbruggen de rechterhand van plaatsvervangend fractievoorzitter Nicolien van Vroonhoven. Samen onderhandelden ze een asieldeal uit met de PVV. Overigens was hij, zo laten Haagse bronnen weten, nooit een uitgesproken voorstander van een coalitie met de PVV.
Kritisch
Als woordvoerder financiën was Van Oostenbruggen tijdens de financiële beschouwingen kritisch op de voorspellingen van het Centraal Planbureau over het begrotingstekort van de overheid. Het CPB raamde regelmatig te negatief, liet hij zien met behulp van op A3-papier uitgeprinte grafieken. Ook botste hij met minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) over het budget voor ontwikkelingshulp. Zonder medeweten van de NSC-fractie was er extra bezuinigd, zei hij.
Als staatssecretaris wil Van Oostenbruggen het belastingstelsel hervormen, vertelde hij dinsdagmiddag. Ook moet hij verbeteren hoe vermogens worden belast. En hij moet het Belastingplan, met daarin de veel bekritiseerde btw-verhoging, door de Eerste Kamer loodsen. In het Belastingplan 2025 regelt de overheid hoe het voor het komende jaar belastingen int. Eerder dreigde de senaat, waar het kabinet geen meerderheid heeft, tegen het plan te stemmen vanwege de voorgenomen verhoging.
De Tweede Kamer debatteert vandaag ook over het Belastingplan 2025. Namens het kabinet voert minister Heinen het woord, in plaats van voormalig staatssecretaris Idsinga. Van Oostenbruggen volgde de voorbereidende overleggen namens NSC als Kamerlid. Die taak neemt Nicolien van Vroonhoven voor het debat van vandaag over, zegt een woordvoerder.
De Kamerzetel die vrijkomt wordt als eerste aangeboden aan Folkert Idsinga. Of Idsinga die zetel aanneemt, besluit hij ergens de komende dagen.
Lees ook
Ministerie van Financiën overtreedt zelf verbod op schijnzelfstandigheid
De actievoerders die sinds 3 november hoeve de Kamerhof in Susteren bezetten, zullen daar komende woensdagavond vertrekken. Dat heeft actievoerder Paula Wielders dinsdag laten weten. Ze zullen middels een „rouwstoet” de flora en fauna herdenken die verloren is gegaan in het gebied en die zal verdwijnen door de aanstaande verbreding van de A2.
Met hun bezetting protesteren de actievoerders tegen de plannen van Rijkswaterstaat om de snelweg, die recht voor de Kamerhof ligt, uit te breiden. Het besluit om de bezetting te beëindigen volgt op de bekendmaking van Rijkswaterstaat om naar de rechter te stappen vanwege de bezetting. De organisatie wil de sloop van het pand snel doorzetten om vertraging van werkzaamheden te voorkomen.
De actievoerders demonstreerden ook tegen het gebruik van Beaumix, een bouwmateriaal dat volgens hen schadelijk is voor het milieu. Het bestaat uit restanten uit afvalovens maar is desalniettemin een legale bouwstof. Volgens de actievoerders gaat er „puur gif in de grond”.
Rijkswaterstaat wil de komende drie jaar de snelweg over een lengte van achttien kilometer verbreden. De A2, de enige snelweg tussen Zuid-Limburg en de rest van Nederland, gaat dan van tweemaal twee rijbanen plus een spitstrook naar tweemaal drie rijbanen en een vluchtstrook. Het moet de doorstroming stimuleren, de verkeersveiligheid vergroten en de Limburgse economie stimuleren.
Hoewel de demonstranten de hoeve gaan verlaten, zegt Wielders tegen L1 dat de organisatie „ontzettend veel” heeft bereikt. Ze laat daarnaast weten niet verwacht te hebben dat ze de sloop van de hoeve konden voorkomen. Wielders: „We hebben veel aandacht gekregen voor de natuur die plaats moet maken voor de verbreding van de snelweg. We hebben ons punt gemaakt.”
Lees ook
Een gekraakte hoeve als verzetshaard tegen de A2-verbreding in Limburg. ‘Meer asfalt creëert alleen maar meer verkeer’
De aartsbisschop van Canterbury, Justin Welby, legt zijn functie neer na een vernietigend rapport over het verdoezelen van een misbruikschandaal binnen de kerk, meldt hij dinsdagmiddag in een verklaring. Welby was als aartsbisschop van Canterbury de hoogste geestelijke leider van de Anglicaanse kerk.
In het vorige week gepubliceerde rapport wordt de leiding van de kerk verweten te hebben verzuimd de politie in te schakelen over een kindermisbruiker. Het gaat om de Britse advocaat John Smyth, die vrijwilliger was voor de kerk, en in een periode van veertig jaar meer dan honderd jongens en jonge mannen zou hebben misbruikt. Smyth overleed in 2018 en is nooit veroordeeld.
Welby schrijft nu dat het „erg duidelijk” is dat hij verantwoording moet afleggen voor de gemaakte fouten en dat hij koning Charles, het hoofd van de Anglicaanse Kerk, toestemming heeft gevraagd voor zijn vertrek.
Excuses
Na de publicatie van het rapport vorige week bood Welby al zijn excuses aan voor het schandaal. „Ik heb persoonlijk gefaald en er niet voor gezorgd dat de verschrikkelijke tragedie doortastend is onderzocht”, stelde hij toen in een persoonlijke verklaring.
Welby kreeg in 2013, een jaar na zijn aantreden als aartsbisschop, te horen over de zaak en had dat volgens de opstellers van het rapport „kunnen en moeten melden bij de autoriteiten”.
Leden van de Generale Synode, het bestuur van de kerkgemeenschap, waren al een petitie begonnen om Welby per direct te laten aftreden.
Lees ook
De man die koning Charles kroont, heeft kritiek op de groeiende Britse ongelijkheid
Honderden gesloten apotheken en zo’n tienduizend demonstranten op het Malieveld: apotheekmedewerkers staakten dinsdag voor een betere cao. De eerste landelijke staking van apothekersassistenten volgt na tien regionale stakingen de afgelopen weken.
De cao-onderhandelingen zijn al drie maanden bezig, maar de vakbonden namen tot nu toe geen genoegen met de voorstellen van de werkgevers. De bonden eisen een loonsverhoging van 6 procent, met terugwerkende kracht vanaf 1 juli, en een minimumloon van 16 euro per uur. De werkgevers bieden 2 procent vanaf 1 juli dit jaar en 5 procent vanaf 1 juli volgend jaar.
„De grootste onvrede komt voort uit de achterblijvende lonen de afgelopen jaren”, zegt FNV-bestuurder Ralph Smeets. Die zijn minder hard gestegen dan bijvoorbeeld in ziekenhuizen of bij assistenten van huisartsen. „Als je in een openbare apotheek werkt, verdien je niet meer dan iemand in de supermarkt, terwijl je wel een grotere verantwoordelijkheid hebt.”
Daarbij hebben assistenten tegenwoordig vaker te maken met agressie aan de balie, zegt Smeets, te wijten aan medicijntekorten. „Je hebt iedere keer maar weer uit te leggen waardoor dat komt en dat je daar niets aan kunt doen, dat maakt het werk minder leuk. En dan krijg je ook nog eens weinig waardering.” Ook wringt het verschil tussen salarissen van medewerkers van openbare apotheken en die van ziekenhuisapotheken. „Gemiddeld verschilt dat 700 euro per maand.”
Agressie
Werkgeversorganisaties Associatie van Ketenapotheken (ASKA) en Werkgeversvereniging Zelfstandige Openbare Apotheken (WZOA) zeiden eerder tegen Zorgkrant begrip te hebben voor de acties, maar simpelweg niet genoeg geld te hebben om te voldoen aan de eisen van de vakbonden. Ze wijzen naar de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport – Fleur Agema (PVV) – en vragen om maatregelen, zoals extra budget om loonachterstanden weg te werken of de verplichting voor zorgverzekeraars om tarieven die ze aan apotheken betalen te indexeren, zodat de lonen kunnen stijgen.
Werkgevers in de zorg wijzen vaker naar zorgverzekeraars tijdens cao-onderhandelingen. Verzekeraars voeren tegen het eind van elk jaar eigen onderhandelingen met zorginstellingen, om te bepalen hoeveel geld de instelling krijgt van de verzekeraar. Dat bepaalt weer met hoeveel geld een werkgever naar een cao-onderhandeling gaat.
Je hebt iedere keer maar weer het medicijntekort uit te leggen en dat je daar niets aan kunt doen
Volgens Smeets van de FNV moet dat proces transparanter. „Voor ons is niet duidelijk wat de verzekeraars wel en niet toezeggen in de contracten voor loonontwikkelingen en dat beperkt ons in de onderhandelingen.” Maar die afspraken mogen niet geopenbaard worden van de Autoriteit Consument en Markt, want dat kan het onderhandelingsproces beïnvloeden.
Vrijwel alle openbare apotheken waren dinsdag dicht vanwege de stakingen, maar in elke regio was minstens één ‘noodapotheek’ open voor spoedgevallen. Daar konden patiënten via de huisarts terecht, die beoordeelt of sprake is van spoed.
Lees ook
Medicijntekort in Nederland: wat is er aan de hand?
De Belgische politicus Bart De Wever, leider van de conservatief-liberale Nieuw-Vlaamse Alliantie (N-VA), heeft van de Belgische koning Filip twee weken extra tijd gekregen om een regering te vormen. De Wever, die de maandenlange formatie sinds de nationale verkiezingen van juni leidde, heeft dinsdag verslag uitgebracht aan de koning. „Er is nog geen doorbraak”, verklaarde Filip na afloop. Toch acht de koning De Wever aangewezen om in een ultieme poging „de impasse te doorbreken”.
De Wever, zo wordt bevestigd aan Belgische media, zal die extra tijd benutten om weer te onderhandelen met de partijen die er tot op heden niet in slaagden tot overeenstemming te komen. Behalve de N-VA zijn dat de christen-democratische CD&V, de Franstalige liberale MR, centrumpartij Les Engagés en de Vlaamse socialisten van Vooruit.
Belastingen
Vooruit stapte uit de onderhandelingen uit onvrede over de sociaal-economische voorstellen die op tafel lagen. De socialistische leider Conner Rousseau vindt dat grote vermogens zwaarder moeten worden belast. Fervent tegenstander daarvan is Georges-Louis Bouchez, leider van de Franstalige liberalen. Bouchez noemde de socialisten „clowns”, sprak van „bedrog” en vergeleek de terugtrekking van Vooruit met „desertie in het leger”.
Bouchez verklaarde zich, zo’n beetje als enige, voorstander van de enige andere min of meer realistische combinatie: een centrumrechtse regering met de Vlaamse liberale partij Open VLD van huidig premier Alexander De Croo. Een dergelijke coalitie zou slechts een meerderheid van één zetel hebben. De Wever sprak afgelopen week met de Vlaamse liberalen. De christen-democraten houden die coalitievorm omdat ze die te riskant vinden. Ook de optie om een tijdelijke regering te vormen die een begroting maakt en daarna nieuwe verkiezingen uitschrijft, werd bij de onderhandelaars met weinig enthousiasme ontvangen.
Vooruit heeft de afgelopen dagen gezegd „direct terug aan tafel” te komen als De Wever met „een beter voorstel” komt. Het plan zou zijn om de komende weken louter over het heikele punt belastingen te onderhandelen.
Geluk zit in het streven naar macht
Première bioscoopfilm
Uitgerekend op de dag dat een nieuwe Belgische regering nog even veraf lijkt als de voorbije maanden, gaat Bart De Wever dinsdagavond in Antwerpen naar de première van een bioscoopfilm over hemzelf. In de documentaire BDW Politiek Beest wordt de Vlaams-nationalist gevolgd bij zowel de lokale, regionale als nationale verkiezingen die België dit jaar hield. „Geluk”, zegt De Wever in de film, „zit in het streven naar macht. Dat is de definitie van een politiek beest.” Bedoeling was om de film te laten verschijnen op het moment dat De Wever de eed zou afleggen als premier van België. Daar konden de bioscopen naar verluidt niet meer op wachten: binnenkort volgen de kerstfilms.
Lees ook
Het Vlaamse Ninove krijgt een radicaal-rechts bestuur, mét de stiefdochter van de burgemeester
De Europese Unie krijgt met de Estse oud-premier Kaja Kallas een buitenlandchef die vierkant achter Oekraïne staat, onverbiddelijk is tegenover Rusland en weinig voelt voor militaire EU-initiatieven naast de NAVO. De harde lijn tegenover Moskou leverde haar tijdens haar hoorzitting dinsdag in het Europees Parlement een paar keer applaus op.
Dinsdag vinden de laatste hoorzittingen van de kandidaten voor de nieuwe Europese Commissie plaats. In de wandelgangen wordt wel gesproken over Super Tuesday, omdat in één dag het lot op het spel staat van de zes executive vice-presidents, de Eurocommissarissen die in de pikorde van de Commissie net één treetje onder voorzitter Ursula von der Leyen staan. Dinsdagavond of woensdag moet duidelijk worden – na een groot politiek schaakspel – wie wel en geen steun krijgt.
Kallas, die zich na haar benoeming officieel ‘Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid’ mag noemen, is een van die zes. Hoewel de temperatuur tijdens de drie uur lange hoorzittingen flink kan oplopen, was bij Kallas van controverse weinig te merken.
Toen een van de parlementariërs haar probeerde af te schilderen als iemand die weigert een einde te maken aan de oorlog in Oekraïne, verwees ze naar de Minsk-akkoorden die werden gesloten na de annexatie van de Krim. Die akkoorden, zei Kallas, „brachten geen vrede, maar meer oorlog”. Haar boodschap: als je te vroeg inbindt voor de agressor is dat een garantie voor agressie op termijn. Rusland, zei ze, moet „zijn laatste koloniale oorlog verliezen”.
Kallas, een kandidaat uit het liberale Renew-blok, was behoedzamer in haar statements over de oorlog in Gaza. Ze wees erop dat aanvallen op burgers in strijd zijn met internationaal recht, en vermeldde dat de EU de grootste donor is van de Palestijnen.
Als we naar de geschiedenis kijken dan zien we dat isolationisme nooit goed heeft uitgepakt voor de VS
Bonuspunten
Kallas bouwde in de EU een zekere faam op door al vroeg te waarschuwen voor de Russische president Vladimir Poetin. Na de grootschalige Russische inval in Oekraïne liep ze voorop met de roep Kyiv te voorzien van Europese wapens en Russische tegoeden te bevriezen. Haar anti-Russische profiel is een van de redenen dat de regeringsleiders haar voor deze baan hebben voorgedragen. Het was datzelfde profiel dat haar in de hoorzitting bonuspunten opleverde.
Over het in beslag nemen van Russische tegoeden zei ze dat ze als jurist liever niet het woord confisqueren gebruikt. „We erkennen dat Rusland een legitieme claim heeft bij ons omdat wij hun bezittingen hebben. Maar Oekraïne heeft een legitieme claim bij Rusland. Rusland vernielt Oekraïne en moet daarvoor betalen.” Rusland kan na de oorlog proberen een afspraak te maken over dat geld, maar „ik betwijfel of er iets over is na de wederopbouw van Oekraïne.”
Ze maakte zich sterk voor hogere defensie-uitgaven in de EU en voor de snelle opbouw van een Europese defensie-industrie. „Het probleem met defensie is dat als je die daadwerkelijk nodig hebt, er geen tijd meer is om beslissingen te nemen.” Ze hekelde het feit dat er nog steeds NAVO-landen zijn die niet aan de uitgavennorm van 2 procent voldoen. Investeringen in defensie, onderstreepte ze, zijn er niet alleen voor noodsituaties. Een sterke krijgsmacht werkt ook als afschrikking. Het is een waarschuwing voor Rusland: „We kunnen terugvechten.” Ze voegde daaraan toe niets te zien in militaire structuren onder EU-vlag. De NAVO is de militaire alliantie in Europa, de EU de economische alliantie.
Een week na de verkiezingswinst van Donald Trump gingen veel vragen over de relatie met de VS. Kallas vertelde dat ze contact had met aankomend vicepresident J.D. Vance en anderen uit de kring van Trump. Ze noemde de VS herhaaldelijk de belangrijkste bondgenoot van Europa. Ze had ook een welgemeend advies voor de nieuwe Amerikaanse regering: „Als we naar de geschiedenis kijken dan zien we dat isolationisme nooit goed heeft uitgepakt voor de VS.”
Kallas, die permanent glimlachte en in korte, heldere zinnen sprak, voorspelde dat de komende vijf jaar niet gemakkelijk zullen worden. Naast de urgente problemen in Oekraïne en het Midden-Oosten speelt ook de nieuwe samenwerking tussen Rusland, Iran, Noord-Korea en China.
Lees ook
Hoe verliepen de hoorzittingen met de eerste 20 kandidaat-commissarissen?
Politieke uitruil
De laatste dag van de reeks hoorzittingen lijkt intussen uit te draaien op een politiek uitruilspel. De verschillende partijen in het Europees Parlement hebben vooraf impliciet gedreigd met wraakacties als kandidaten van bevriende of hun eigen blok worden weggestemd. Ook Kallas zou daarvan in theorie het slachtoffer kunnen worden, als de liberalen van Renew zich tegen een andere benoeming keren.
De Italiaanse kandidaat-Eurocommissaris Raffaele Fitto, lid van de radicaal-rechtse partij Fratelli d’Italia, zei in een hoorzitting in Brussel dat hij niet namens zijn partij in de Commissie gaat zitten. Foto Virginia Mayo / AP
Om een domino-effect te voorkomen, komen de kopstukken van verschillende partijen dinsdagavond of woensdagmorgen samen om de knoop in één keer te ontwarren met een deal. Komt er geen deal, dan zullen de Europarlementariërs naar verwachting meerdere commissarissen voorlopig afwijzen en een beslissing uitstellen. Ook over het lot van de Hongaarse kandidaat-Eurocommisaris Olivér Várhelyi, een vertrouweling van premier Viktor Orbán, wordt dan besloten. Zijn hoorzitting vond vorige week plaats, maar een beslissing is uitgesteld.
Als grootste vraagteken geldt daarnaast de kandidatuur van Raffaele Fitto, de beoogde commissaris voor cohesie en hervormingen. Fitto is lid van Fratelli d’Italia, de partij van de Italiaanse premier Giorgia Meloni. Bij progressieve partijen heerst woede over de benoeming van een radicaal-rechtse politicus als vice-voorzitter. Zij willen dat de Italiaan op zijn minst een lagere status krijgt, maar daar voelen noch de radicaal-rechtse partijen noch de machtige christen-democraten iets voor.
Tijdens zijn hoorzitting kreeg Fitto van parlementariërs te horen dat hij deel uitmaakt van een „beweging om het neofascisme wit te wassen” en werd hij ervan beschuldigd een vooruitgeschoven pion van Meloni’s regering te zijn. „Ik vertegenwoordig geen politieke partij en ook geen lidstaat”, antwoordde Fitto. „Ik ben hier vandaag om mijn toewijding aan Europa uit te spreken.”
NSC-Kamerlid Tjebbe van Oostenbruggen gaat Folkert Idsinga opvolgen als staatssecretaris van Financiën. Dat heeft de partij dinsdag bekendgemaakt. In de NSC-fractie was Van Oostenbruggen, die voor zijn tijd in de Kamer in het bedrijfsleven werkte, verantwoordelijk voor de dossiers financiën, werkgelegenheid en arbeidsmigratie.
Idsinga stapte begin november op nadat een meerderheid van de Kamer wilde weten waar hij zijn pensioen van zo’n zes miljoen euro in had geïnvesteerd. De staatssecretaris was van mening dat informatie over zijn beleggingen privé moest blijven. Hij noemde het „onverteerbaar” dat de PVV als grootste coalitiepartij het verzoek van de Kamer steunde.
Ook de toon van Geert Wilders droeg bij aan Idsinga’s vertrek. De PVV-leider berichtte op X: „Lijkt me geen goed bestuur en niet dragend gemotiveerd, dus maar beter openbaar maken die miljoenenbelangen!” Idsinga liet, zonder de naam van Wilders te noemen, daarop weten dat bepaalde socialemediaberichten „zeer schadelijk” zijn voor de politiek en dat mensen van buiten het Haagse zo „ontmoedigd” worden om zich in te zetten voor het landsbelang.
Waarnemend fractievoorzitter van NSC, Nicolien van Vroonhoven, laat weten „dankbaar” te zijn dat Van Oostenbruggen bereid is „de verantwoordelijke functie van staatssecretaris op zich te nemen”. Ze noemt Van Oostenbruggen „een zeer energieke, gedreven en oplossingsgerichte bestuurder met een creatieve geest en een warm hart voor mensen”.
Met het vertrek van Van Oostenbruggen uit de NSC-fractie komt daar een plek vrij. Idsinga zou daar, gezien zijn plek op de kieslijst, aanspraak op maken. Een NSC-woordvoerder wilde aan persbureau ANP niet laten weten of Idsinga van plan is de Kamer in te gaan.
Lees ook
Staatssecretaris Idsinga treedt af om toon Wilders en laat de coalitie iets wankeler achter
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124331060-de3c2d.jpg|https://images.nrc.nl/_LCc_GqoxejCVzIFwWP_92r6CzI=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124331060-de3c2d.jpg|https://images.nrc.nl/3-L1VUjDjYzsAaqjgNvJKvbrgBI=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124331060-de3c2d.jpg)
