Minder Nederlanders bezorgd over klimaat, al willen meesten volgens peiling meer actie

De klimaatbezorgdheid in Nederland lijkt af te nemen. Dat blijkt uit een steekproef die onderzoeksbureau Ipsos I&O afgelopen weekend uitvoerde. Waar het klimaat in 2021 nog een van de belangrijkste verkiezingsthema’s was, heeft het nu zijn tweede plek moeten afstaan aan wonen, terwijl immigratie inmiddels het grootste onderwerp voor kiezers is.

Twee jaar geleden maakte nog zo’n 75 procent van de Nederlanders zich zorgen over het klimaat, dat percentage is nu gedaald tot 60 procent. De kiezers van coalitiepartijen (PVV, VVD, NSC en BBB) zijn zelfs overwegend tevreden met het huidige klimaatbeleid. Ook is er een kleine groep van kiezers, met name van de klimaatsceptischere partijen PVV en BBB, die liever ziet dat er een tandje minder wordt gedaan op het gebied van klimaatmaatregelen.

Desondanks vindt nog bijna de helft van de bevolking dat het kabinet meer actie moet ondernemen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen.

Kiezers over Shell

De ondervraagden leggen de verantwoordelijkheid voor het tegengaan van klimaatverandering overwegend bij grote bedrijven. Zo îs er onvrede over de uitspraak van het gerechtshof in Den Haag dinsdag. Het hof besloot dat Shell niet verplicht moet worden om de CO2-uitstoot van zichzelf én klanten met concrete percentages te verminderen. Zeven op de tien Nederlanders wilden dat er een verplichting zou komen, zo blijkt uit de enquête. Voor de eis van Milieudefensie, in 2030 een CO2-reductie van 45 procent ten opzichte van 2019, is met name steun onder kiezers van GroenLinks-PvdA. Maar ook een meerderheid van de PVV- en VVD-kiezers hoopte op verlies van de zaak voor Shell.

Voorbeeldfunctie

De waaromvraag werd ook aan de ondervraagden gesteld. Veel van hen (86 procent) vinden dat grote bedrijven, vooral de grootste vervuilers, hun maatschappelijke verantwoordelijkheid moeten nemen.

86 procent vindt dat grote internationale bedrijven zich moeten houden aan de afspraken uit het Klimaatakkoord van Parijs

„Nederlanders kijken best genuanceerd naar de kwestie”, zegt Ipsos-onderzoeker Maartje van de Koppel. Ze vinden dat Shell verantwoordelijkheid moet nemen, maar andere bedrijven moeten dat óók. „Zeker in het geval van Shell, dat die verantwoordelijkheid makkelijk kan dragen door zijn enorme winsten, stellen ze. Andere ondervraagden hoopten dat Shell als voorbeeld zou dienen voor andere bedrijven.”

Hoewel veel ondervraagden vinden dat Shell zijn steentje moet bijdragen, willen ze het bedrijf niet als de enige boeman neerzetten. Vier op de vijf vinden het „onrealistisch” om één bedrijf de volledige verantwoordelijkheid voor CO2-reductie te geven. Over het algemeen zijn ze het er wel over eens dat grote internationale bedrijven zich moeten houden aan de afspraken uit het Klimaatakkoord van Parijs – een principe waar maar liefst 86 procent van de Nederlanders achter staat. Toch is er minder steun voor het uiteindelijke doel van dat akkoord: klimaatneutraliteit in 2050. Slechts vier op de tien Nederlanders onderschrijven dit nog.

De afname van klimaatbezorgdheid in Nederland komt in ieder geval niet doordat de gestelde klimaatdoelen binnen handbereik liggen. Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving is de kans namelijk slechts 5 procent dat Nederland in 2030 het doel gaat halen van 55 procent reductie van broeikasgassen ten opzichte van 1990. Maar slechts een kwart van de Nederlanders weet dat die klimaatdoelen waarschijnlijk niet gehaald gaan worden.

Lees ook

Uitspraak in Shell-zaak biedt voeding voor nieuwe klimaatprocessen

De raffinaderij van Shell in Pernis tijdens zonsopgang.  Jeffrey Groeneweg/ANP/HH


Blokker nu echt failliet en Klarna wil naar de beurs

Nadat Blokker vorige week uitstel van betaling had gekregen, is het doek nu echt gevallen. De rechter heeft de huishoudwinkelketen failliet verklaard en twee curatoren aangesteld. De bijna 400 fysieke winkels blijven „voorlopig tot eind van het jaar open”. De webshop was al dicht.

Blokker verkeert al lange tijd in geldnood en heeft voor enkele tientallen miljoenen aan schuld bij de Belastingdienst. Dit jaar werd een noodkrediet afgesloten bij de Amerikaanse durfinvesteerder Gordon Brothers, met de voorraad van de winkelketen als onderpand.

De curatoren gaan nu onderzoeken hoe (delen van) Blokker alsnog te gelde gemaakt kunnen worden, om zoveel mogelijk schulden alsnog af te lossen.

Foto Josh Walet / ANP

Debat over ongeregeldheden Amsterdam begint met fel optreden Wilders

Verschillende oppositiepartijen nemen het op tegen Geert Wilders. Opvallend was de confrontatie tussen Wilders en Rob Jetten (D66). Volgens Jetten scheert Wilders, die soms beweert dat hij alleen ,,crimineel tuig” wil aanpakken, juist een hele bevolkingsgroep over één kam door in zijn betoog consequent te spreken over ,,Marokkaanse Nederlanders” en een ,,Marokkanen-probleem”. Zo generaliseren gaat niet helpen volgens Jetten. „Antisemitisme bestrijd je niet met vies racisme”, aldus de leider van D66. 

Wilders blijkt zich in het bijzonder op Jetten te hebben voorbereid. Hij citeert uit een opiniestuk in de Volkskrant van Jetten en partijgenoot Jan Paternotte uit 2019. Daarin noemen de D66’ers de integratie van Marokkanen in Nederland ,,een doorslaand succes”.  Volgens Wilders is dat het ,,soort onzin”  dat Nederland niet helpt. Wilders zegt al twintig jaar te roepen dat er iets moet gebeuren en al die tijd ,,staat er iemand zoals Jetten” die zegt dat dingen goed gaan.

Jetten en andere fractievoorzitters verwijten Wilders op het einde van zijn betoog dat de PVV-leider weinig oplossingen in de strijd tegen antisemitisme biedt, behalve het vergaande voorstel om de dubbele nationaliteit van de daders van antisemitische delicten in te trekken. ,,Ik zie als het om oplossingen gaat een grote verlegenheid bij de heer Wilders”, zegt CDA-leider Henri Bontenbal.

Instroom internationale bachelorstudenten op Nederlandse universiteiten gedaald

Dit collegejaar is de instroom van internationale bachelorstudenten op Nederlandse universiteiten met 6 procent gedaald ten opzichte van vorig collegejaar. Dat blijkt woensdag uit (voorlopige) cijfers van koepelorganisatie Universiteiten van Nederland (UNL). Waar vorig collegejaar 18.600 internationale studenten begonnen aan een Nederlandse universiteit, waren dat er dit jaar 17.400. Voor niet-internationale studenten waren dat er respectievelijk 40.600 en 41.000.

Bij sommige universiteiten daalde de bachelorinstroom van internationals dit jaar drastisch, zoals op de Vrije Universiteit Amsterdam (VU) met 23,5 procent.

In collegejaar 2023-2024 was de instroom van internationale bachelorstudenten ongeveer even groot als die in collegejaar 2022-2023. De jaren daarvóór, ongeveer vanaf 2015, steeg het aantal aanmeldingen uit het buitenland ieder jaar.

UNL wijt de daling aan maatregelen van de universiteiten, waarmee ze de hoge instroom van internationale studenten beteugelden. Zo werven ze niet meer in het buitenland, behalve voor studies die opleiden tot een beroep in een krappe arbeidsmarktsector. Ook waarschuwen universiteiten buitenlandse studenten niet naar Nederland te komen als ze er geen huisvesting hebben gevonden.

Lees ook

Iedereen wil studiemigratie begrenzen. Maar over de manier waarop verschillen de meningen

Boven: De Erasmus Universiteit in Rotterdam. Links: Introductiedagen in Nijmegen.

Wetsvoorstel

De Wet internationalisering in balans (WIB) is nog niet van kracht. Die zou ook moeten helpen met het indammen van de instroom, als het aan het kabinet ligt. Het wetsvoorstel ligt nu bij de Tweede Kamer. De wet is in het leven geroepen omdat de hoge instroom van internationale studenten onder meer zorgt voor een groot tekort aan studentenkamers, overvolle collegezalen en verengelsing van het hoger onderwijs.

In het wetsvoorstel staat bijvoorbeeld de mogelijkheid voor universiteiten om een numerus fixus in te stellen op alléén de Engelstalige variant van een opleiding. En de verplichting om hun lessen in het Nederlands in plaats van het Engels te geven. Daar horen wel uitzonderingscriteria bij, bijvoorbeeld voor universiteiten die in een krimpregio liggen waardoor ze moeilijk zonder internationale studenten kunnen en voor studies die opleiden tot een beroep in een tekortsector.

Nu universiteiten zien dat de instroom al is gedaald zónder de wet, maken ze zich nog meer zorgen

Universiteiten hebben kritiek op het wetsvoorstel: ze vrezen een grote inbreuk op hun autonomie. Nu ze zien dat de instroom al is gedaald zónder dat de wet van kracht is, maken ze zich nog meer zorgen, zegt UNL-voorzitter Caspar van den Berg. Hij ziet namelijk óók een daling van de internationale instroom bij „vakgebieden waar de arbeidsmarkt om mensen staat te springen”. „Dit kabinet wil desondanks het aantal internationale studenten met rigoureuze wetgeving nog sterker terugdringen.”

UNL laat aan NRC weten dat de instroom van internationale studenten uit de Europese Economische Ruimte bij studies in de richting ‘natuur’ (waar bijvoorbeeld natuurkunde onder valt) met 16 procent is gedaald. Er is echter in de richting ‘techniek’ wél een stijging te zien, van 8,5 procent. Eerder schreef NRC dat internationale bachelorstudenten voornamelijk voor een studie kiezen in de niet-tekortsector ‘gedrag en maatschappij’. Daar is nu een afname te zien van 7 procent.

Lees ook

Het wordt lucratief als de internationale student hier gaat werken

Pelin Kosan


Samantha Harvey wint Booker Prize met ruimtevaartroman ‘Orbital’

De roman Orbital van de Britse schrijfster Samantha Harvey heeft dit jaar de Booker Prize gewonnen, de grote en invloedrijke Britse literatuurprijs voor de beste Engelstalige roman van het jaar. Dat werd dinsdagavond bekendgemaakt in Londen, waar de prijs van 50.000 pond (60.000 euro) feestelijk werd uitgereikt. De jury noemde het boek „schitterend en miraculeus” en beschreef Orbital als „een liefdesbrief aan onze planeet en een diep ontroerende erkenning van de individuele en collectieve waarde van elk mensenleven”.

Met de toekenning aan Harvey ging de prijs voorbij aan de Nederlandse genomineerde Yael van der Wouden en haar debuutroman The Safekeep.

Orbital is een roman over ruimtevaart, en dan niet in sciencefiction, maar op een realistische manier – wat het vervreemdende effect dat de tekst op de lezer heeft niet minder maakt. Harveys korte roman – met 136 bladzijden een van de bondigste winnaars in de Booker-geschiedenis – beschrijft de levens van zes astronauten aan boord van het International Space Station, die binnen de vierentwintig uur die het boek beslaat zestien banen rond de aarde maken.

Met haar lyrische en scherpzinnige taal maakt Harvey onze wereld vreemd en nieuw voor ons

Edmund de Waal
juryvoorzitter

De roman-in-verhalen zoomt in op de astronauten, die wetenschappelijke experimenten uitvoeren en andere taakjes vervullen, en laat hen uitzoomen van hun levens op aarde. Meer dan plot bevat Orbital gedachten, want de afstand maakt bespiegelingen in de personages los. Wat ze zien is wonderlijk en mooi, maar als ze bijvoorbeeld een tyfoon de Filippijnen zien naderen, is het ook onmogelijk om niet aan de kwetsbaarheid van het leven op aarde te denken. Juryvoorzitter Edmund de Waal: „Met haar lyrische en scherpzinnige taal maakt Harvey onze wereld vreemd en nieuw voor ons.”

De 49-jarige Samantha Harvey, de enige Britse van de zes genomineerden, gold als een van de favorieten voor de prijs, al werden nog hogere kansen toegedicht aan de Amerikaan Percival Everett, voor zijn zeer lovend ontvangen roman James. De Nederlands-Israëlische schrijfster Yael van der Wouden stond met The Safekeep als enige debutant op de shortlist, en was bovendien de eerste schrijfster van Nederlandse komaf die genomineerd was voor haar in het Engels geschreven roman. De andere kandidaten van de shortlist, waarop voor het eerst in de Booker-geschiedenis vijf vrouwen stonden, waren de Canadese Anne Michaels (Held), de Amerikaanse Rachel Kushner (Creation Lake) en de Australische Charlotte Wood (Stone Yard Devotional).

Lees ook

Yael van der Wouden (shortlist Booker Prize): ‘Ik schreef mijn boek niet met het idee: ik ga Nederland een lesje leren’

Yael van der Wouden (shortlist Booker Prize): ‘Ik schreef mijn boek niet met het idee: ik ga Nederland een lesje leren’

Harvey, die vier eerdere romans schreef en daarvoor in eigen land al meerdere nominaties en prijzen ontving, heeft in interviews verteld dat ze tijdens de coronalockdowns begeesterd raakte door de livestreams die vanuit het International Space Station uitgezonden werden, waarna ze die verwondering in woorden probeerde te vatten. „Vanuit de ruimte naar de aarde kijken is een beetje als een kind dat in een spiegel kijkt en voor het eerst beseft dat de persoon in de spiegel zijzelf is”, zei ze dinsdag bij het ontvangen van de Booker Prize. Wij zijn sterrenstof die de sterren overpeinst, citeerde ze het invloedrijke populair-wetenschappelijke ruimteboek Cosmos van Carl Sagan, uit de jaren tachtig. „En ik zou eraan toe willen voegen dat wij ook ‘aardestof’ zijn die de aarde overpeinst. Ik denk dat mijn roman een oefening is in dat overpeinzen.” Harvey droeg haar prijs dan ook op aan „iedereen die spreekt vóór en niet tegen de aarde, vóór en niet tegen de waardigheid van andere mensen, ander leven”.

In februari is de verschijning gepland van de Nederlandse vertaling van Harveys winnende roman. Vorig jaar ging de prijs, die in de afgelopen jaren een gegarandeerde internationale bestsellerstatus opleverde, naar de Ierse schrijver Paul Lynch, voor zijn roman Prophet Song.

Lees ook

Booker Prize-winnaar Paul Lynch: ‘Het is heel moeilijk om te zien wanneer het te laat is’

Booker Prize-winnaar Paul Lynch: ‘Het is heel moeilijk om te zien wanneer het te laat is’


Al in de nacht vóór de voetbalwedstrijd vielen mannen uit taxi Israëliërs aan

Op een veelbekeken onlinefilmpje uit de nacht van afgelopen woensdag op donderdag is niet een taxichauffeur slachtoffer van een mishandeling, maar worden twee Hebreeuws sprekende mannen in elkaar geslagen.

Dat blijkt uit beelden die NRC heeft kunnen zien.

De aanleiding van de mishandeling is niet te zien, maar duidelijk is dat de aanvallers uit één en mogelijk twee taxi’s stappen en daar ook weer mee vertrekken. Een van de aanvallers roept „Palestina”. Na de aanval krabbelen de slachtoffers weer op. Ze spreken Hebreeuws met elkaar.

Een korter fragment van dit incident is in de nacht van woensdag op donderdag al online verspreid. Het stamt dus uit de nacht voorafgaand aan de nacht vol geweld tegen Maccabi-supporters na de voetbalwedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv. Een X-account, genaamd Dutch Taxi Driver, duidde het beeld donderdagochtend vroeg direct als „een Amsterdamse taxichauffeur aangevallen en mishandeld door Maccabi hooligans”. Het bericht op X is 420.000 keer bekeken. RTL Nieuws gebruikte beeld uit het korte onlinefragment bij een bericht over de mishandeling van een taxichauffeur.

De beelden zijn donderdag ook door het account joods.nl verspreid, als voorbeeld van mishandelingen van Israëliërs die nacht. Dat strookt met wat NRC zag. De Amsterdamse politie is op de hoogte van deze mishandeling, maar kon dinsdagavond geen verder commentaar geven.

Palestijnse vlag

Het tijdstip van de mishandeling is kort na de ongeregeldheden bij Holland Casino aan het Max Euweplein. Daarbij waren ook taxichauffeurs betrokken die op zoek waren naar Maccabi-supporters die in het casino een veilig heenkomen zochten. Aanleiding van de woede zou onder andere het mishandelen van een taxichauffeur eerder in de nacht zijn.

Volgens burgemeester Femke Halsema is dat laatste inderdaad gebeurd, zei ze tijdens de spoedvergadering dinsdagmiddag in de gemeenteraad. De chauffeur zou iets hebben gezegd van het wegtrekken van de Palestijnse vlag door Maccabi-hooligans bij een kraakpand aan het Rokin.

In het feitenrelaas dat maandagavond werd verspreid door de Amsterdamse driehoek, is de mishandeling van het filmpje dat viral ging niet expliciet genoemd. Wel is sprake van „relatief kleine opstootjes tussen verschillende groepen” rond het casino en van aanvallen van taxi’s door Maccabi-supporters.

Lees ook

Hoe via sociale media het heftige geweld in de Amsterdamse binnenstad de wereld overging

In het centrum van Amsterdam, waar gewelddadigheden uitbraken, heeft de mobiele eenheid charges uitgevoerd.


Wit-Russische activist Maria Kalesnikava heeft na anderhalf jaar weer contact met de buitenwereld

De Wit-Russische politieke gevangene Maria Kalesnikava heeft dinsdag een ontmoeting gehad met haar vader. Op een Telegramkanaal van de Wit-Russische oppositie zijn beelden van de twee te zien. Volgens de onafhankelijke Russische nieuwssite Meduza gaat het om een ontmoeting in een gevangenisziekenhuis. Voormalig politieke gevangenen hebben dat opgemaakt uit de beelden.

Kalesnikava werd in aanloop naar de frauduleuze Wit-Russische presidentsverkiezingen van 2020 een prominent gezicht van de oppositie. Te prominent oordeelde het pro-Russische regime van president Aleksandr Loekasjenko.

Elf jaar strafkamp

Begin september 2020 werd ze door gemaskerde agenten van straat geplukt en in een busje naar de grens met Oekraïne gereden om haar het land uit te zetten. Aan de grens verscheurde ze haar paspoort, waardoor ze niet kon worden uitgezet. In het proces dat volgde, werd ze veroordeeld tot elf jaar strafkamp wegens het ‘samenzweren tegen de staat’ en ‘extremisme’.

Begin oktober waarschuwde haar zus nog in NRC dat het niet goed ging met Kalesnikava. „We horen dat Maria nog maar 45 kilo weegt, bij een lengte van 1 meter 75 is dat heel weinig. Ze kan bijna niets eten en zit de hele dag alleen.”

Lees ook

‘Het Westen zou meer moeten doen om Wit-Rusland uit de greep van Rusland te halen’

Maria Kalesnikava tijdens een hoorzitting over haar veroordeling, september 2021. Ze werd veroordeeld tot elf jaar gevangenis vanwege ‘samenzwering en deelname aan een extremistische groep’

Over de gezondheid van de oppositiepoliticus en activist valt uit de dinsdag openbaar geworden beelden weinig op te maken. Ze is glimlachend te zien in wat roze ziekenhuiskleding lijkt, terwijl ze haar vader omhelst.

De laatste keer dat Kalesnikava contact met familie had, was volgens haar zus in februari 2023. Ze zit al anderhalf jaar in eenzame opsluiting en wordt regelmatig opgesloten in de ShiZo, een speciale strafcel van het type waarin ook de dit jaar gestorven Russische oppositieleider Aleksej Navalny maanden zat opgesloten. 

Afgelopen zomer verleende president Loekasjenko enkele tientallen politieke gevangenen gratie. De beelden van haar ontmoeting met haar vader hoeven niet te betekenen dat dat scenario ook voor Kalesnikava dichterbij komt. Toen ze in december 2022 werd behandeld aan een geperforeerde maagzweer mocht haar vader haar ook kort bezoeken in het ziekenhuis.


Zuid-Korea en Taiwan zetten zich schrap voor Trumps heffingen op chips

Nog langere werkweken, extra subsidies en een exportverbod op de meest geavanceerde technologie. Met die maatregelen zetten de twee belangrijkste chip-producerende landen ter wereld, Zuid-Korea en Taiwan, zich schrap voor mogelijke importheffingen van de Verenigde Staten.

De aankomende Amerikaanse president Donald Trump is van plan om hoge tarieven te rekenen op geïmporteerde artikelen uit China. Daarnaast pleitte Trump in eerdere interviews voor importheffingen op chips uit Azië, in de hoop fabrikanten te dwingen om hun chips in Amerika te gaan maken.

De Zuid-Koreaanse president Yoon Suk-yeol voorziet ongewenste gevolgen voor zijn land, meldt persbureau Reuters. Hij verwacht dat Chinese chipleveranciers hun prijzen zullen verlagen, waardoor de chips die Zuid-Korea exporteert, relatief duur worden en dus minder in trek zullen zijn.

Yoons regeringspartij, de People Power Party (PPP), bereidt een wet voor die extra subsidies reserveert om chipmakers als Samsung en SK Hynix financieel te ondersteunen zodra de tarievenoorlog losbarst.

Daarnaast pleit de PPP voor een verruiming van de arbeidstijd voor de hightechindustrie. Chipbedrijven mogen sommige medewerkers (ingenieurs van ontwikkelafdelingen bijvoorbeeld) langer laten doorwerken. Dat zou de Zuid-Koreanen een betere concurrentiepositie geven.

Een werkweek mag in Zuid-Korea nu maximaal 52 uur beslaan. Dat is voor westerse begrippen lang, toch maken Koreaanse technici per maand gemiddeld minder uren dan mensen die bij Taiwanese of Japanse chipbedrijven werken. De Zuid-Koreaanse vakbonden zien de langere werkweken vooral als een stoplap voor falend management bij Samsung, dat de afgelopen kwartalen tegenvallende resultaten presenteerde.

Zuid-Korea is de vierde economie van Azië, de productie van (geheugen-)chips beslaat 16 procent van het bruto binnenlands product. Daarnaast levert het land veel elektronica-onderdelen aan China, die daar worden verwerkt in apparaten voor de export. Hogere importtarieven van de VS verstoren die handelsstroom. Voor Zuid-Korea zou dat een reden zijn om zich verder los te koppelen van de Chinese maakindustrie.

VS wil eigen chipindustrie

De voorgestelde heffingen zijn olie op het vuur van de techoorlog tussen de VS en China. Amerika probeert met exportrestricties de ontwikkeling van een zelfstandige Chinese chipindustrie af te remmen. Daardoor mogen er bijvoorbeeld geen geavanceerde chipmachines van ASML en ASM International naar China.

Tegelijkertijd probeert de VS zijn eigen chipindustrie nieuw leven in te blazen, door bedrijven uit Zuid-Korea en Taiwan miljarden subsidie te geven als ze fabrieken in Amerika bouwen.

Lees ook

Japan steekt miljarden in terugkeer op mondiale chipmarkt

Bij de chipfabriek van TSMC en Sony in Kikuyo wordt al aan een tweede fabriek gebouwd. Foto Kyodo/Reuters

Trump wil van die subsidies af en denkt dat importheffingen net zo effectief zijn om Samsung en het Taiwanese TSMC te motiveren in de VS te investeren. Bovendien, zo liet Trump zich eerder ontvallen, zou Taiwan eigenlijk een verzekeringspremie moeten betalen in ruil voor Amerikaanse bescherming tegen een Chinese inval.

TSMC is de grootste chipfabrikant ter wereld en in staat om de modernste chips te produceren, momenteel met nauwkeurigheid van twee nanometer (een nanometer is een miljardste meter). Er staat ook zo’n hypermoderne productielijn gepland voor Arizona.

In reactie op de Amerikaanse verkiezingsuitslag benadrukte de Taiwanese minister van Economische Zaken J.W. Kuo dat Taiwan zelf een exportverbod hanteert op de meest geavanceerde chiptechnologie. Met andere woorden: Amerika zal voor het nieuwste van het nieuwste altijd afhankelijk blijven van Taiwan.

Ban op alle Chinese AI-chips

Met exportcontroles houden de Verenigde Staten grip op de chipindustrie buiten de eigen landsgrenzen. Daarom staakt TSMC deze week de leveringen van geavanceerde AI-chips (zeven nanometer en kleiner) aan Chinese bedrijven. De maatregel loopt vooruit op strengere Amerikaanse wetgeving die moet voorkomen dat de Chinese techreus Huawei via een omweg toch aan krachtige chips komt.

Huawei, van oorsprong leverancier van telecomapparatuur, is al jaren het doelwit van Amerikaanse sancties en mag sinds 2020 geen gebruikmaken van TSMC-fabrieken in Taiwan. Vorige maand werden toch nog TSMC-chips in recente Huawei-producten aangetroffen. Het is nog niet duidelijk of TSMC de leveringen aan Chinese klanten later zal hervatten.


Overheidsfinanciën zijn nieuw voor hem. Toch draagt NSC ‘selfmade miljonair’ Tjebbe van Oostenbruggen aan als nieuwe staatssecretaris

Tjebbe van Oostenbruggen was een van de weinige Tweede Kamerleden die begin augustus – midden in de zomervakantie – op hun werkkamer studeerden. Op zijn bureau lag Overheidsfinanciën, daarnaast Het grote begrotingsboek voor Kamerleden.

Voor het ándere deel van Van Oostenbruggens portefeuille, werkgelegenheid en arbeidsmigratie, was hij politiek actief geworden. Overheidsfinanciën waren nieuw voor hem.

Toch werd dinsdagmiddag bekend dat NSC hem aandraagt als opvolger van Folkert Idsinga, die tot 1 november staatssecretaris Fiscaliteit en Belastingdienst op het ministerie van Financiën was. Idsinga vertrok na vragen over zijn aandelenportefeuille. Een meerderheid van de Tweede Kamer, inclusief de grootste coalitiepartij PVV, vond dat Idsinga die openbaar moest maken. Dat de PVV dat vroeg, terwijl hij zich aan de transparantieregels hield, vond hij onverteerbaar. Idsinga vertrok.

Maidenspeech

Van Oostenbruggen meldde zich al vroeg bij Pieter Omtzigt om hem te helpen met het oprichten van een politieke partij, nog voordat een kieslijst werd opgesteld. Hij was groot fan van Omtzigt, zo heeft hij weleens gezegd. Als vijftiende op de kieslijst belandde hij na de verkiezingen van 22 november 2023 in de Tweede Kamer. Daarvoor was hij ondernemer en werkte hij als arbeidsbemiddelaar voor onder meer banken, verzekeraars en IT-bedrijven. Daar leerde hij hoe de arbeidsmarkt in elkaar zat. Vanuit Den Haag wil hij die markt „mooier, slimmer en beter” maken, zei hij in zijn maidenspeech.

Van Oostenbruggen heeft op die markt veel geld verdiend: Quote schat zijn vermogen op ruim 70 miljoen euro. In 2019 stond hij in de ‘Quotes Top 100 Selfmade Miljonairs’.

Loopt de nieuwe staatssecretaris dan niet tegen hetzelfde probleem aan als de oude? Met een Tweede Kamer die mogelijk volledige transparantie van hem eist? Dinsdagmiddag, voorafgaand aan de wekelijkse stemmingen, zei Van Oostenbruggen dat hij goed gaat nadenken over die vraag als de Kamer hem die stelt.

Van Oostenbruggen meldde zich al vroeg bij Pieter Omtzigt om hem te helpen met het oprichten van een politieke partij

In de korte tijd dat Van Oostenbruggen Kamerlid was, werd hij een centrale figuur binnen NSC. Tijdens de nachtelijke augustusonderhandelingen over de begroting van 2025, vergezelde hij Omtzigt. Nog voordat de partijleider in diens HJ Schoo-lezing had gerept over de sterk dalende geboortecijfers in Zuid-Korea, waardoor de woorden ‘oom’ en ‘tante’ uitsterven, vertelde Van Oostenbruggen daarover. Zijn vrouw is Zuid-Koreaans, zo wist hij dat.

En toen Omtzigt ziek thuis kwam te zitten, werd Van Oostenbruggen de rechterhand van plaatsvervangend fractievoorzitter Nicolien van Vroonhoven. Samen onderhandelden ze een asieldeal uit met de PVV. Overigens was hij, zo laten Haagse bronnen weten, nooit een uitgesproken voorstander van een coalitie met de PVV.

Kritisch

Als woordvoerder financiën was Van Oostenbruggen tijdens de financiële beschouwingen kritisch op de voorspellingen van het Centraal Planbureau over het begrotingstekort van de overheid. Het CPB raamde regelmatig te negatief, liet hij zien met behulp van op A3-papier uitgeprinte grafieken. Ook botste hij met minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) over het budget voor ontwikkelingshulp. Zonder medeweten van de NSC-fractie was er extra bezuinigd, zei hij.

Als staatssecretaris wil Van Oostenbruggen het belastingstelsel hervormen, vertelde hij dinsdagmiddag. Ook moet hij verbeteren hoe vermogens worden belast. En hij moet het Belastingplan, met daarin de veel bekritiseerde btw-verhoging, door de Eerste Kamer loodsen. In het Belastingplan 2025 regelt de overheid hoe het voor het komende jaar belastingen int. Eerder dreigde de senaat, waar het kabinet geen meerderheid heeft, tegen het plan te stemmen vanwege de voorgenomen verhoging.

De Tweede Kamer debatteert vandaag ook over het Belastingplan 2025. Namens het kabinet voert minister Heinen het woord, in plaats van voormalig staatssecretaris Idsinga. Van Oostenbruggen volgde de voorbereidende overleggen namens NSC als Kamerlid. Die taak neemt Nicolien van Vroonhoven voor het debat van vandaag over, zegt een woordvoerder.

De Kamerzetel die vrijkomt wordt als eerste aangeboden aan Folkert Idsinga. Of Idsinga die zetel aanneemt, besluit hij ergens de komende dagen.

Lees ook

Ministerie van Financiën overtreedt zelf verbod op schijnzelfstandigheid

Het ministerie van Financiën in Den Haag.


Actiegroep vertrekt woensdagavond bij hoeve in Susteren, maar heeft ‘punt gemaakt’

De actievoerders die sinds 3 november hoeve de Kamerhof in Susteren bezetten, zullen daar komende woensdagavond vertrekken. Dat heeft actievoerder Paula Wielders dinsdag laten weten. Ze zullen middels een „rouwstoet” de flora en fauna herdenken die verloren is gegaan in het gebied en die zal verdwijnen door de aanstaande verbreding van de A2.

Met hun bezetting protesteren de actievoerders tegen de plannen van Rijkswaterstaat om de snelweg, die recht voor de Kamerhof ligt, uit te breiden. Het besluit om de bezetting te beëindigen volgt op de bekendmaking van Rijkswaterstaat om naar de rechter te stappen vanwege de bezetting. De organisatie wil de sloop van het pand snel doorzetten om vertraging van werkzaamheden te voorkomen.

De actievoerders demonstreerden ook tegen het gebruik van Beaumix, een bouwmateriaal dat volgens hen schadelijk is voor het milieu. Het bestaat uit restanten uit afvalovens maar is desalniettemin een legale bouwstof. Volgens de actievoerders gaat er „puur gif in de grond”.

Rijkswaterstaat wil de komende drie jaar de snelweg over een lengte van achttien kilometer verbreden. De A2, de enige snelweg tussen Zuid-Limburg en de rest van Nederland, gaat dan van tweemaal twee rijbanen plus een spitstrook naar tweemaal drie rijbanen en een vluchtstrook. Het moet de doorstroming stimuleren, de verkeersveiligheid vergroten en de Limburgse economie stimuleren.

Hoewel de demonstranten de hoeve gaan verlaten, zegt Wielders tegen L1 dat de organisatie „ontzettend veel” heeft bereikt. Ze laat daarnaast weten niet verwacht te hebben dat ze de sloop van de hoeve konden voorkomen. Wielders: „We hebben veel aandacht gekregen voor de natuur die plaats moet maken voor de verbreding van de snelweg. We hebben ons punt gemaakt.”

Lees ook

Een gekraakte hoeve als verzetshaard tegen de A2-verbreding in Limburg. ‘Meer asfalt creëert alleen maar meer verkeer’

In het dorp Holtum, gemeente Sittard-Geleen, is  de hoeve Kamerhof bezet door de actiegroep ‘Stop A2 verbreding’.