Hun respectievelijke partners houden de blik strak gericht op de voorganger. Maar Donald Trump en zijn vicepresident JD Vance kijken tijdens een „smeekbede” aan het eind van de preek dinsdag vanaf de eerste rij van de National Cathedral in Washington steeds ongemakkelijker om zich heen. Het filmpje waarin bisschop Mariann Budde de president indringend om „genade” vraagt, gaat inmiddels de wereld rond.
„In de naam van God vraag ik u om genade te hebben met de mensen in ons land die nu in angst leven. Er zijn homoseksuele, lesbische en transgender kinderen […] die voor hun leven vrezen”, zegt ze tijdens de eerste kerkdienst die Amerikaanse presidenten traditiegetrouw na hun inauguratie bijwonen. Ook vraagt Budde aandacht voor hardwerkende en onschuldige migranten. „De overgrote meerderheid van migranten zijn geen criminelen.”
De voorganger vraagt Trump om mensen te helpen die vluchten voor oorlog en vervolging in hun thuisland. „Onze God leert ons dat we barmhartig moeten zijn naar vreemden. Zoals wij allen ooit vreemden waren in dit land.”
Helden met capes
Mariann Budde (65) dient sinds 2011 als eerste vrouw als bisschop van Washington D.C. voor de (protestantse) Episcopaalse Kerk, een Amerikaanse variant van de Anglicaanse Kerk. Het bisdom roemt haar om haar uitgesproken mening over thema’s als racisme, wapengebruik, migratie en homorechten. In 2023 publiceerde ze het boekHow We Learn to Be Brave (Hoe wij leren moedig te zijn).
Veel progressieve Amerikanen, niet noodzakelijkerwijs gelovig, prijzen nu haar eigen optreden tegenover de president als moedig. Voor hen bieden haar woorden licht in donkere dagen. „Ik ben atheïst, maar toen u sprak heb ik de aanwezigheid van een God gevoeld”, schrijft een fan op haar snel groeiende Instagram-account. „Niet alle helden dragen capes”, schrijft een ander. „Deze wel.”
Budde was ook betrokken bij de kerkdienst die Trump na zijn eerste inauguratie in 2017 bezocht. Destijds schreef ze daaraan voorafgaand dat ze verontwaardigd en gealarmeerd was over bepaalde uitspraken en daden van Trump. Wel voelde ze de plicht om iedereen te verwelkomen, ook diegenen met wie ze het oneens is.
Ruim drie jaar later, tijdens Trumps presidentscampage in 2020, reageerde Budde woedend nadat Trump een foto van zichzelf met de Bijbel had laten maken voor een van de Episcopale Kerken in de hoofdstad. De fotosessie vond plaats tijdens de grootschalige Black Lives Matter-protesten die waren uitgebroken na de gewelddadige dood van George Floyd door toedoen van politieagenten.
„We hebben leiderschap nodig en hij heeft er alles aan gedaan om ons uiteen te drijven”, zei ze daar destijds over. De politie gebruikte traangas en rubber kogels om een protest uiteen te drijven, zodat Trump de locatie kon bereiken. „Hij heeft zojuist een van de heiligste symbolen van de joods-christelijke traditie misbruikt”, zei ze. In een opiniestuk in The New York Times voegde ze daar vilein aan toe dat de president wel altijd welkom was om in de kerk te komen bidden.
Politiek domein
Trump, die zich tijdens de dienst dinsdag stil moest houden, reageerde later in de wandelgangen op vragen van journalisten. „Ik vond het geen goede dienst, nee”, zei de president. Op zijn socialmediaplatform Truth Social eiste hij later een verontschuldiging van de „zogenaamde bisschop” en „radicaal-linkse Trump-hater” Mariann Budde. „Ze heeft haar kerk op een zeer onaangename manier in het politieke domein geplaatst”, meent Trump.
Hagelwit zijn de doeken op de operatietafels in een medisch stabilisatiepunt in de buurt van het front in het westen van de regio Donetsk. Maar niet lang meer. „300, mediumgewond”, roept iemand de gang in. Ratelend, met spoed, wordt de brancard binnengereden. „Wat een haast, misschien wat meer dan mediumgewond”, mompelt een verpleger.
Het is maandagavond, diep onder de grond, rond het tijdstip dat de Amerikaanse president Donald Trump wordt geïnaugureerd. In zijn campagne wierf hij stemmers door te zeggen dat hij de oorlog in Oekraïne binnen 24 uur zou kunnen beëindigen.
De medici van de 38ste Afzonderlijke Mariniersbrigade buigen zich over de gewonde, knippen zorgvuldig alle kleding van zijn lijf en inspecteren het lichaam. Een drone liet bij hem in de buurt een granaat vallen. Zijn benen en linkerhand zijn geraakt door metalen splinters.
Bij het stabilisatiepunt worden gewonde militairen verzorgd die dienen in de verdediging van de regio Pokrovsk. Hier krijgen ze eerste hulp, en zware gevallen worden er medisch stabiel gemaakt voor transport.
Gewonden kunnen alleen in bepaalde omstandigheden geëvacueerd worden, vertelt arts Serhi. Hij is een vriendelijke reus met kort zwart haar. Mist, schemering, regen of een wisseling van de wacht aan de overzijde kunnen een onbespied moment bieden. „De artillerie schiet vaak vier of vijf uur, boem boem boem, dan is het stil en kun je evacueren.”
Serhi komt uit Odesa. Op het stabilisatiepunt behandelt hij lichte verwondingen en symptomen van chronische aandoeningen, zoals hoge bloeddruk. Zijn specialisatie is het helen van nierziekten, maar hij werd in 2023 gemobiliseerd. „We doen wat we kunnen om de mannen hier te helpen”.
Medisch personeel verleent hulp in het stabilisatiepunt.
Foto’s Kostyantyn Chernichkin
Gevecht om de stad
De artsen werken lange diensten – uit veiligheidsredenen moet de precieze duur en locatie geheim blijven. De medici van de 38ste Mariniersbrigade zijn nu in hun laatste uur. Rond het moment dat de volgende ploeg zich aandient zijn de Russische strijdkrachten bezig met zware aanvallen. Ze raken onder meer de centrale boulevard van Pokrovsk.
Het moderne winkelcentrum Bulvar, een symbool van de vooruitgang en vrijetijdsbesteding in de stad in vredestijd, werd daarbij verwoest. . Afgelopen maanden rukte Rusland op aan twee flanken, het maakt aanstalten om de stad te omsingelen. De Russische strijdkrachten hebben hun troepen in het gebied versterkt, concludeerde het Institute for the Study of War afgelopen week . Met de verwoesting van de centrale boulevard lijkt de strijd om de stad echt te beginnen.
De artillerie schiet vaak vier of vijf uur, boem boem boem, dan is het stil en kun je evacueren
Een rode bakstenen woonflat werd frontaal getroffen, enkele woonlagen werden verwoest en de flat brandde volledig uit. De meeste burgers waren al geëvacueerd. Overal boven de stad hangen Russische drones. Ogen in de lucht die iedere beweging in de buitenlucht kunnen aanschouwen en afstraffen.
Weer dienen gewonde militairen zich aan bij het stabilisatiepunt. „Het vuur was overal”, zegt een Oekraïense militair met een puntbaardje en een nog natte hoofdwond. Hij staat nog overeind. De brigadegenoot met wie hij binnenkwam ligt plat, met een zware hoofdwond.
„Het was een vliegtuigbom, een KAB”, roept hij vanaf de operatietafel. Zijn armen en been zijn bedekt met zwarte tatoeages. „Nee, een raket”, corrigeert de militair met de baard. Hij knikt naar de man op tafel. „Hij is pas recent gemobiliseerd.”
Lees ook
Oekraïense militair Jimmy (36) vecht aan het oostfront: ‘Je verliest jezelf in deze oorlog’
De oorlog verandert razendsnel
In een woonhuis in het district Pokrovsk zitten infanteristen van de 108ste Gemechaniseerde Brigade, bijgenaamd ‘Wolven van Da Vinci’. Het is laat in de avond, in de nacht wordt er geroteerd en gaat een aantal naar het front.
Dmytro is een van hen. Hij is 21. Op die leeftijd hoef je in Oekraïne niet te vechten, maar hij sloot vrijwillig een contract met het leger. Dmytro had alleen nog maar snorhaar toen hij bij het leger kwam, inmiddels groeit er een flinke sik onder. Zijn bijnaam is Zjoerbak (droefheid), vanwege zijn zwarte humor. „Oorlog is cool, kom erbij”, grapt Dmytro bijvoorbeeld. „Het is een beetje als jagen, maar je kunt ook bejaagd worden.”
In de woning wordt gevaped, gerookt en pruimtabak gekauwd. Tussen de soldaten loopt een pup van vier maanden die Pokrovsk heet, naar de stad waar hij op straat gevonden is. Er liggen slaapzakken en pakken budget-Snickers voor tijdens de gevechten.
Met nog drie andere 21-jarigen uit de brigade voltooide Dmytro de militaire training. Zijn maat Joeri vierde zijn 21ste verjaardag in een loopgraaf. Met de voedselleveranties kwam een Napoleon-taart mee. Beide soldaten dragen puntjes van hun snor omhoog, als de schilder Dalí.
Joeri en Dmytro rusten uit in een huis in de regio rond Pokrovsk. Dmytro poseert met zijn wapen.
Foto’s Kostyantyn Chernichkin
De training was deels in het Verenigd Koninkrijk. „Veel Europeanen snappen deze oorlog niet”, zegt Dmytro. „De oorlog verandert razendsnel. De oorlog van 2022 is niet de oorlog van nu. In de aanval ging men toen met zestien man. Met een granaatwerper, een veldschutter, ondersteuning, een veldarts – zulke teams zijn nu onmogelijk, veel te makkelijk te detecteren door drones.”
Om ontdekking door drones te voorkomen opereren de Oekraïners in kleine ploegjes of zelfs in duo’s. „De Britten hebben hun perspectief op oorlogsvoering nog steeds uit de Tweede Wereldoorlog. Alle recente oorlogen waar de Britten aan meededen waren tegen vijanden die technologisch slechter uitgerust waren dan zij. Wij vechten tegen een vijand die ons op ieder vlak overtreft.”
Dmytro waarschuwt tegen onderschatting van de Russen: „Er zijn geen domme Russen. Ze zijn erg sluw, hebben kwaad in de zin, en ze zijn met velen. Elke keer dat wij iets nieuws bedenken kopiëren ze het en schalen ze op. Dat gaat ze heel gemakkelijk af.”
Wij vechten tegen een vijand die ons op ieder vlak overtreft
Rusland past zich razendsnel aan. Zo ontwikkelden de Oekraïners effectieve radio-elektronische afweer tegen first person view-drones (FPV). Razendsnel stapten de Russen over op drones die niet via radiogolven maar met lange glasvezelkabels worden aangestuurd.
Lees ook
‘Rusland is helemaal niet in de positie om concessies te eisen van Oekraïne of het Westen’
‘Geen plan’
De klok tikt in de 24 uur waarin Trump beloofde vrede te stichten. „Ik ruik de vrede nog niet”, schampert een van de 21-jarigen. Ze konden er wel om lachen. „Toen ik het hoorde dacht ik: goed, dan wacht ik tot 21 januari voor ik je een leugenaar noem.” Toch klinkt de hoop dat er een bestand zal komen.
Twee medewerkers van Trump omschreven de 24-uursbelofte van Trump eerder als grootspraak voor campagnedoeleinden. Ze stelden deze maand tegen persbureau Reuters dat ze een periode van maanden verwachten om het conflict op te lossen.
„Trump heeft een eigenzinnige spreekstijl, met gebruik van hyperbolen. Dat zagen we hier”, zegt de Amerikaanse oud-ambassadeur voor Oekraïne John Herbst via e-mail. „De tijdlijn van drie tot zes maanden lijkt ook te optimistisch, al kan het haalbaar zijn. Trump moet zoeken naar een manier om Poetin ervan te overtuigen dat hij niet meer Oekraïens territorium kan innemen.”
Soldaten van de 108ste Gemechaniseerde Brigade Kozak stappen in de Kozak, een infanteriegevechtsvoertuig.Foto Kostyantyn Chernichkin
Mark Voyger, senior fellow bij het Centre for European Policy Analysis, is sceptischer. „Alles wat ik tot nu toe heb gezien stelt dat er eigenlijk geen plan is”, zegt Voyger. „Een plan is niet zomaar dat iemand een idee in de openbare ruimte gooit. Wat willen we? Voor een strategisch plan moet je de doelen definiëren, de manieren (de methoden) beschrijven en de middelen (de hulpbronnen en fondsen) veiligstellen. Dat heb ik nog niet gezien.”
Tijdens zijn inauguratiespeech zweeg Trump over de oorlog in Oekraïne, maar uren later richtte hij zich tot het Kremlin. „[Poetin] kan niet enthousiast zijn. Het gaat niet goed”, zei Trump, wijzend op de Russische economie en de grote Russische militaire verliezen. Trump kondigde aan zo snel mogelijk de Russische president Vladimir Poetin te willen ontmoeten. „Hij moet een deal sluiten. Hij verwoest Rusland als hij geen deal sluit.” Het aanscherpen en uitbreiden van de sancties tegen Rusland noemde Trump „waarschijnlijk”.
Wat Trump wel binnen 24 uur deed was het bevriezen van alle internationale steun, inclusief die aan Oekraïne, voor negentig dagen. Zijn team controleert of de steun „in lijn is met zijn beleidsdoelstellingen”. Hoewel Oekraïne niet direct kampt met wapen- of munitietekorten, wordt de verdediging lastig vol te houden zonder verdere Amerikaanse wapensteun. In Oekraïne geloven velen dat een vredesdeal hoe dan ook niet meer zal zijn dan een tijdelijke pauze van de gevechten, waarna Rusland met volle kracht terug zal komen.
Militairen van de 108ste Gemechaniseerde Brigade, onder wie Dmytro (l.), gaan op weg naar het front.Foto Kostyantyn Chernichkin
Een hese grom
Zo’n gevechtspauze lijkt de jonge mannen van Da Vinci in theorie wel prettig. „Er is wel wat vermoeidheid. Maar de prijs van zo’n respijt wordt heel hoog”, zegt Joeri – doelend op het feit dat Rusland een gevechtspauze zou kunnen gebruiken om op krachten te komen.
Als het geen vrede is, waar hopen de jonge militairen van Da Vinci dan wel op? „Overleven”, antwoordden de 21-jarige jongens zonder nadenken, tegelijk.
’s Nachts begint het te sneeuwen. Het infanteriegevechtsvoertuig van Oekraïense makelij dat Dmytro naar het front rijdt, een Kozak, heeft groene verlichting in het donker. Warm ingepakt, met balaclava, zit Dmytro recht op zijn stoel. Hij staart geconcentreerd voor zich uit. Nu worden er geen grapjes meer gemaakt.
Uit de speakers klinkt ‘Every Breath You Take’, van The Police. De man naast Dmytro kruist zichzelf meermaals. Dan gaat de deur dicht. Met een hese grom rijdt de Kozak over de verse sneeuw richting het front.
Als de militairen naar het front vertrekken, is de tijd voor grapjes voorbij. Video Kostyantyn Chernichkin
Trans personen in de Verenigde Staten hadden zich sinds de verkiezing van Donald Trump schrap gezet voor wat er zou komen. Hij won in november met campagnespotjes als ‘Kamala is voor zij/hen, president Trump is er voor jou’. Hij beloofde „transgendergekte uit onze scholen te bannen en mannen uit de vrouwensport te weren”. De Republikeinse meerderheid greep de verkiezing van een Democratische trans vrouw in het Huis van Afgevaardigden aan om toezicht op wc-gebruik in te voeren nog voor zij beëdigd was.
„We wisten dat er ellende aan zat te komen”, zegt Rachel Crandall Crocker (65), een trans activiste uit Michigan, aan de telefoon. „Trump gaat nu zelfs zo ver dat hij onze identiteit probeert uit te wissen. Hij ontkent ons hele bestaan. Het zet ons jaren terug in de strijd om erkenning en tegen discriminatie.”
In Trumps litanie van decreten die hij maandag meteen na zijn inauguratie uitvaardigde, verordonneerde hij dat de optie X, voor non-binaire mensen, uit Amerikaanse paspoorten verdwijnt. Bovendien moeten documenten van de federale overheid alleen het geboortegeslacht van burgers weergeven: M (mannelijk) en F (vrouwelijk). „Deze geslachten zijn onveranderlijk en gegrond in fundamentele en onweerlegbare realiteit”, aldus Trumps decreet.
‘Verleng je paspoort nu’
Het is nog onduidelijk of mensen die juridisch al van geslacht veranderd zijn bij het verlengen van hun paspoort worden ‘teruggezet’ naar het geslacht dat ze bij geboorte kregen toegeschreven. Op online fora raden trans mannen en -vrouwen elkaar aan hun paspoort nu te verlengen, voordat de maatregel in werking kan treden, in de hoop dat de samenleving ze over tien jaar wel weer wettelijk erkent. Trumps plannen tegen ‘genderideologie’ zullen zeker juridisch worden aangevochten.
Amerikaanse staten besluiten hoe geslacht op rijbewijzen mag worden weergegeven. Het is onbekend hoeveel non-binaire burgers, sinds het in 2022 mogelijk werd, voor een X in hun paspoort hebben gekozen. De Universiteit van Californië becijferde dat zo’n 16.700 mensen behoefte aan deze optie hadden. Vele malen meer Amerikanen zijn transgender: 1,6 miljoen (0,6 procent van de bevolking), blijkt uit onderzoek.
De haat op sociale media is sterker geworden
Crandall gaat nu 27 jaar als Rachel door het leven en heeft haar rechten en haar waardigheid de afgelopen jaren sterk zien toenemen, zegt ze. Ze weet nog hoe het was toen ze al leefde als vrouw maar er nog een M op haar rijbewijs stond. „Het levert altijd gedoe op op vliegvelden als je er niet uitziet zoals de letter op je ID suggereert. Ik mocht ooit in een bar niet naar de vrouwen-wc omdat ik me niet als vrouw kon legitimeren.” Ze vreest naar die situatie terug te keren.
Crandall neemt aan dat Trump met dit decreet nog niet klaar is met het uitvlakken van trans personen. In het decreet draagt hij gevangenissen op trans vrouwen voortaan bij de mannen op te sluiten. Ook mogen zij geen medische behandeling krijgen, zoals hormonen die ze na hun transitie moeten blijven slikken. „Wat is het volgende? Neemt hij iedereen verzekeringen af die transzorg vergoeden?”, zegt Crandall.
Genderidentiteit, vooral van kinderen, is de afgelopen jaren hot topic, niet alleen op rechts. Uit verschillende peilingen is gebleken dat Amerikanen vinden dat transrechten – en activisten – te ver zijn doorgeschoten. Ze zijn verdeeld over het behandelen van kinderen, bijvoorbeeld door hun puberteit uit te stellen. In veel landen is discussie of zulke behandelingen niet te makkelijk en te snel in gang worden gezet. Tegelijkertijd vindt een ruime meerderheid van de bevolking dat trans vrouwen en -mannen beschermd moeten worden tegen discriminatie.
Meisjessport
Afgelopen week nam het Huis een wetsvoorstel aan dat jongeren die met mannelijke geslachtskenmerken geboren zijn verbiedt deel te nemen aan meisjessport op scholen. Een maatregel die bijna 80 procent van de Amerikanen steunt, volgens een peiling van The New York Times.
Twee Democraten stemden in met het Republikeinse plan. In de Democratische Partij is sinds de verloren verkiezingen veel discussie of ze hun oren niet te veel laten hangen naar activisten die minderheidsbelangen dienen en te weinig luisteren naar de zorgen van gemiddelde Amerikanen.
Trump presenteert zijn anti-trans maatregelen als noodzakelijk om vrouwen in de samenleving te beschermen. Zijn decreet heeft de titel ‘Het verdedigen van vrouwen tegen extremisme van genderideologie en het herstellen van biologische waarheid binnen de federale overheid’. Het is onduidelijk hoe en waartegen het schrappen van een X uit paspoorten vrouwen beschermt.
Lees ook
Wat is de waarde van een presidentieel decreet? Is alles in één keer anders?
Volgens Crandall is de backlash tegen de verworven rechten en acceptatie groter dan alleen onder de Republikeinen die nu weer de dienst uitmaken in Washington. De pendule die jarenlang richting meer rechten en acceptatie in de samenleving zwiepte, slaat weer uit in de tegengestelde richting. „Je ziet het overal. De haat op sociale media is sterker. De zichtbaarheid in populaire cultuur wordt kleiner. De verkiezing van Trump versterkt die beweging.”
Ze haalt het voorbeeld aan van de tekenfilmserie ‘Win or Lose’ die in februari verschijnt. In die serie over een gemengd school softbalteam zat oorspronkelijk een trans kind. Kort na Trumps verkiezing maakte Disney bekend dat dit karakter geschrapt was, omdat „we erkennen dat veel ouders sommige onderwerpen liever op hun eigen voorwaarden en moment voeren”, aldus een woordvoerder. „We worden uitgewist”, zegt Crandall.
