Category: Tech en Media

The Washington Post mag de woede hebben gewekt van veel eigen redacteuren, medewerkers en lezers door het besluit om voortaan geen voorkeur meer uit te spreken voor een van de presidentskandidaten. Maar dat weerhoudt de krant en de website er niet van om alle kritiek op de omstreden beslissing in de eigen kolommen breed uit te meten – zowel in nieuwsartikelen als in tal van columns over de kwestie.

Zo werd vrijdag in een nieuwsartikel oud-hoofdredacteur Martin Baron (2012-2021) geciteerd, met de harde woorden: „Dit is lafheid, een moment van duisternis waar de democratie het slachtoffer van wordt. Donald Trump zal dit vieren als een uitnodiging om de eigenaar van The Post, Jeff Bezos (en andere eigenaren van media), nog meer te intimideren.” Baron sprak onomwonden van „een gebrek aan ruggengraat, bij een instituut dat beroemd is om zijn moed”.

Zeker twee prominente columnisten zegden hun medewerking aan de krant op, twintig ondertekenden een protest verklaring.

Met zijn harde kritiek viel de oud-hoofdredacteur niet zijn (meest recente) opvolger bij The Washington Post aan. Want anders dan bij kranten in Nederland heeft bij de meeste Amerikaanse kranten de hoofdredacteur niets te zeggen over het dagelijkse commentaar en de opiniepagina’s. Daar gaat de uitgever over, en uiteindelijk de eigenaar – bij The Washington Post miljardair en Amazon-oprichter Bezos.

Scheiding nieuws en opinies

De achtergrond van die taakverdeling is het belang dat wordt gehecht aan de scheiding tussen nieuws (de verantwoordelijkheid van de hoofdredacteur) en opinie (de uitgever). De uitgever benoemt de chef opinie, die aan de hoofdredacteur geen verantwoording schuldig is. De commentaren zijn dan ook geen ‘hoofdredactionele commentaren’ – ze worden geschreven door de editorial board, een groep auteurs, niet altijd journalisten, die los van de nieuwsredactie staan.

Zij doen hun eigen onderzoek, discussiëren met elkaar en zetten in hun (niet ondertekende) commentaren uiteen hoe de krant op basis van bepaalde argumenten tot haar oordeel is gekomen. In de Amerikaanse situatie kan de uitgever meepraten over de inhoud van de commentaren – en bij discussies zelfs het laatste woord erover spreken.

Naast de feitelijke berichtgeving van de krant bieden de commentaren de lezer – als het goed is – een heldere gedachtegang en zorgvuldige argumentatie, waaraan hij of zij de eigen opvattingen kan spiegelen of toetsen. Commentaren die een voorkeur uitspreken voor een presidentskandidaat vormen een aparte categorie. Bij The Washington Post zijn deze ‘presidential endorsements’ pas sinds 1976 een gebruik, waar alleen in 1988, toen de krant zich op de vlakte hield, van afgeweken werd.

Nu keert de krant terug naar de situatie van vóór 1976. Omdat we vertrouwen hebben, schreef uitgever William Lewis vrijdag, „dat onze lezers in staat zijn zélf tot een besluit te komen in de gewichtigste beslissing voor Amerikanen: voor wie te stemmen als volgende president”. Zo zou de krant haar onafhankelijkheid benadrukken.

Lees ook

Jeff Bezos onder vuur na schrappen van stemadvies voor Harris in The Washington Post: ‘Een knieval voor Trump’

Partij kiezen

Het commentaar dat steun voor Harris had zullen uitspreken, werd dus niet gepubliceerd. Het was Bezos persoonlijk die opdracht had gegeven met de presidential endorsements te stoppen. De teneur van veel kritiek daarop was: Als kranten over álle politieke en maatschappelijke kwesties die ertoe doen commentaren schrijven, en dus oordelen, waarom dan niet bij een kwestie waarbij zó veel op het spel staat? En is het afblazen van de endorsement, zo kort voor de verkiezingen, niet juist een voorbeeld van partij kiezen, en wel voor Donald Trump?

Omdat bestuurders van het ruimtevaartbedrijf van Bezos, Blue Origin, uitgerekend op de dag dat het omstreden besluit bekend werd een gesprek met Trump hadden, wordt Bezos er door veel critici van verdacht uit zakelijke motieven de krant in te zetten om in een goed blaadje te komen bij Trump, die hem eerder herhaaldelijk hard heeft aangevallen.

Twijfels over de zin van commentaren waarin een presidentskandidaat gesteund wordt zijn bij The Washington Post niet nieuw. In een boekje uit 1977 waarschuwde een redacteur er al voor dat zulke commentaren door lezers aangezien kunnen worden voor „een campagnebutton”. Ook de onpartijdigheid van de politieke verslaggevers zou er door in twijfel getrokken kunnen worden. De krant heeft in het commentaar immers partij gekozen?

Nu media steeds meer tot doelwit van politieke aanvallen worden gemaakt en – soms tegen wil en dank – het politieke strijdperk worden ingetrokken, is het extra moeilijk lezers te overtuigen van de onpartijdigheid van hun berichtgeving. Gelooft het publiek nog wel dat media de scheiding van nieuws en opinie serieus nemen?

Expliciete voorkeursverklaringen voor een van de kandidaten konden altijd al de indruk wekken dat de krant in kwestie bij één bepaald kamp hoort. Maar van dat risico zijn media zich meer bewust, nu er sociale media zijn waarop een vrijwel permanente, felle mediakritiek plaatsvindt.

Delen

Mail de redactie

Een echte gevulde koek – een góéde gevulde koek – heeft vijf amandeltjes op de bovenkant en moet best een tijd in de oven voor hij mooi egaal bruin wordt. Vooral dat laatste is belangrijk, want een bleke gevulde koek… nee, bah, dat wil niemand. Goed gaar en knapperig moet-ie zijn, met een niet te vettige vulling. Een lekker zuurtje in de spijs tilt het baksel tot slot tot ambachtelijke hoogtes.

Ruim een week na de uitreiking van de Gouden Televizier-Ring waren André van Duin en Janny van der Heijden zondag alweer terug op tv. Met hun feel good-reisprogramma Denkend aan Holland (MAX) wisten ze de Ring bijna in de wacht te slepen. Maar uiteindelijk ging Dwars door de lage landen (VPRO), óók een feel good-reisprogramma, er met de hoofdprijs vandoor. Nu heeft patissier Robèrt van Beckhoven zich weer bij het vrolijke duo gevoegd voor een nieuw seizoen van Heel Holland bakt (MAX): geen reisprogramma, wel feel good. Aan dat genre televisie schijnt er momenteel een overweldigende behoefte te zijn.

Naar Heel Holland bakt kijkt de gemiddelde kijker dan ook niet primair om ideeën op te doen voor in de keuken. Ondergetekende in ieder geval niet: die heeft geen enkele intentie binnenkort een poging te ondernemen om een gevulde koek egaal bruin te bakken in haar combimagnetron. Kijken doe je vooral om even binnen te treden in een wereld die niet groter is dan een flinke partytent, waarbinnen de rivaliserende bakkers opvallend lief voor elkaar zijn. Voor een uurtje bestaat de grootste bron van stress niet uit de Amerikaanse verkiezingen of de asielnoodmaatregelenwet, maar uit een homp soesjesdeeg die maar niet de juiste textuur wil krijgen.

Eetbare jurk

Ik begrijp die behoefte aan feel good wel. Die voel ik zelf ook op de zondagavond, als ik de ochtend al heb laten verpesten door WNL op zondag. Daar was Caroline van der Plas (BBB) te gast om te praten over de net gesloten ‘asieldeal’, maar ze had net zo goed thuis kunnen blijven: presentator Rick Nieman wierp zich al ongevraagd op als haar woordvoerder. „Ik zat vrijdagavond naar mijn collega Sven Kockelmann te kijken”, zei hij, verwijzend naar het tv-programma Café Kockelmann (tevens WNL), „en daar zat Nicolien van Vroonhoven – die nam voor mijn gevoel dan weer ontzettend veel afstand van de deal.” Van der Plas knikte. „Vond u dat ook niet een beetje apart?”, vroeg Nieman. „Ik heb wel zitten kijken van: wat zeg je nou precies”, beaamde Van der Plas. Nieman, verontwaardigd: „Wat ben je nou aan het dóén, ja!” De presentator begreep niets van dat afvallige gedrag van de NSC-leider als het aankwam op de asielnoodmaatregelenwet. „Zet je handtekening eronder en sta ervoor en ga dan niet in een talkshow een beetje terug lopen krabbelen.”

In Café Kockelmann had Van Vroonhoven twee dagen eerder haar eigen ongemak weggegiecheld, bijgestaan door de bulderlach van Kockelmann en zijn schildknaap Thomas van Groningen. Ja, het was wel een héél bijzonder kabinet waar ze nu in zat, herhaalde ze telkens, en dan begon het gegiebel opnieuw. Van Groningen mocht tot zijn plezier de laatste triomfantelijke tweet van PVV-leider Geert Wilders voorlezen, die eindigde met: „Nederland weer op 1!” „Dus Wilders heeft weer aan het langste eind getrokken, mevrouw Van Vroonhoven”, stelde Kockelmann. Ook hij combineerde zijn rol als presentator schijnbaar met die van een vrijwillige woordvoerder. Dat asielmigratie een relatief klein deel uitmaakt van de totale migratiecijfers lijkt allang geen thema meer.

Zondagavond zou er nog verder worden gesproken over de asielnoodmaatregelenwet bij Renze op zondag (RTL), maar ik had er geen zin meer in. Ik keek naar amandeltjes op gevulde koeken en taarten in de vorm van jurken. De eetbare jurk van opa Wim vond ik het mooist. Helaas moest hij meteen naar huis. Zelfs in de beste feel good ligt onheil op de loer.

Delen

Mail de redactie

Voormalig hoofdredacteur Bert Huisjes heeft besloten ook te vertrekken als bestuurder van WNL, zo maakte de omroep vrijdagmiddag bekend.

Huisjes ligt sinds begin dit jaar zwaar onder vuur vanwege beschuldigingen van ongewenst gedrag en legde daarom begin maart zijn taken als hoofdredacteur al neer. Ook na een KPMG-onderzoek waaruit volgens de Raad van Toezicht bleek dat er geen sprake was van „juridisch verwijtbaar gedrag” bleef de onrust aanhouden.

„Het spijt me oprecht dat een aantal mensen mijn stijl van leidinggeven als te direct of onprettig heeft ervaren, en ik daarmee onbedoeld mensen heb geraakt”, schrijft Huisjes vrijdag over zijn vertrek bij WNL. Hij zegt het verder te betreuren dat niet alle (oud-)medewerkers openstaan voor een gesprek. „Ik was graag in gesprek gegaan om de lessen te halen uit het verleden, maar hopelijk kan dat later alsnog.”

Lees ook

Bert Huisjes voorlopig toch niet terug bij WNL

Huisjes werd onder meer beschuldigd van intimidatie en zwangerschapsdiscriminatie. En uit een in februari verschenen rapport van de de commissie-Van Rijn naar misstanden bij de gehele publieke omroep, bleek dat meer dan negen op de tien werknemers van WNL pestgedrag ervoer op de werkvloer onder zijn leiding.

‘Vrolijk rechts’

Huisjes trad in 2011 aan als hoofdredacteur van WNL en positioneerde de omroep als „vrolijk rechts”. Sinds 1 januari 2022 is WNL een volwaardige publieke omroep en heeft het meer zendtijd dan in de onzekere jaren daarvoor als aspirant-omroep.

„We zijn Bert dankbaar voor zijn tomeloze inzet en zijn journalistieke prestaties”, zegt voorzitter Loek Hermans van de Raad van Toezicht over de carrière van Huisjes bij WNL. „Helaas zijn wij er niet in geslaagd de ontstane onrust na het KPMG-onderzoek weg te nemen.”

Delen

Mail de redactie

„Hey besties, welkom bij de Temp”, zegt de eigenaar van Café de Tempelier in Nijmegen in een TikTok-video. „Wij gate keepen niet, we hebben de beste GinTo’s #nocap”, aldus de cafébaas aan de bar met een gin tonic in z’n hand. Het deze woensdag geplaatste filmpje heeft bijna duizend likes.

@detempelier

Pov: gen z schrijft het marketing script ✨ Het is internationale Gin Tonic dag! Daarom zijn ze vandaag maar €6 🤑 #byebesties #genz #genzmarketing #detempelier #nocap #slayqueen

♬ origineel geluid – Café De Tempelier

Diezelfde dag plaatste een openbare bibliotheek in New Jersey een TikTok-video waarin twee oudere medewerkers laten zien wat er allemaal in hun bibliotheek te doen is. Net als de Nederlandse cafébaas gebruiken ze termen als ‘very mindful, very demure’ en ‘girl dinner’. „Shakespeare is the original rizz king”, vertelt één van de medewerkers terwijl hij wijst naar een Shakespeare-buste op een boekenkast. De TikTok is meer dan 100.000 keer geliket en de reacties zijn lovend.

Als je geen Gen-Z’er bent of niet vaak op TikTok zit, kunnen deze uitspraken wat vreemd overkomen. Het café en de bibliotheek doen mee aan een online trend waarin bedrijven ‘boomers’ (mensen die zijn geboren tussen 1946 en 1964) Gen-Z-jargon laten gebruiken in promotiefilmpjes. Onder de noemer ‘de Gen-Z-stagiair heeft het script geschreven’ staan op TikTok talloze video’s waarin supermarkten, hotels, winkels en luchtvaartmaatschappijen reclame maken voor hun bedrijf in jongerentaal. Vaak krijgen ze miljoenen likes, en de reacties zijn doorgaans enthousiast: „Wie zijn deze diva’s? Deze marketing werkt, geef deze mensen een loonsverhoging!”

@chplibrarynj

Kip and Bob are the main characters of CHPL #chpl #chplnj #heartoftown #genz #popoff #library #njlibrary #marketingscript

♬ original sound – Cherry Hill Public Library

Nederlandse bedrijven en instellingen deden de afgelopen maanden volop mee: Albert Heijn, Van der Valk, Uitgeverij Atlas, Internationaal Theater Amsterdam, Schiphol Airport, Openluchtmuseum Arnhem, Gamma, Universiteit Twente, de lijst is lang. Eén van de populairste Nederlandse video’s in dit genre was van de bibliotheek van Heusden, met meer dan 60.000 likes.

Maar niet elke ‘inhaker’ pakt positief uit. Jeroen Pauw prees op deze manier zijn praatprogramma Bar Laat aan en werd het mikpunt van online kritiek. Het filmpje was ‘cringe’, Gen-Z-taal voor tenenkrommend. Waarom werkte deze trend voor Pauw niet? Wanneer is een filmpje geslaagd, en wanneer ‘cringe’?

https://x.com/MiesBee/status/1839770289338474678

Out of character

Het toverwoord voor deze vorm van marketing is authenticiteit, zeggen alle experts. „Normaal gesproken is Pauw vrij serieus en dit filmpje voelt heel erg out of character voor hem”, zegt Joris Demmers, professor marketing aan de Universiteit van Amsterdam. „ Zijn deelname aan de trend kwam geforceerd over, waardoor het commerciële doel van de video te duidelijk werd. Gen-Z’ers prikken daar snel doorheen, ze zijn veel gevoeliger voor niet-authentieke bedoelingen dan andere generaties.”

Het is vergelijkbaar met de oom die op een familiefeestje een poging doet om mee te gaan met de jeugd en op z’n net iets te hippe gympen „vet ouwe” tegen de jongere neefjes en nichtjes zegt. „Als je in de twintig bent zit je in de generatie waar het op dat moment om draait”, vertelt Demmers. „De millennials waren dat een paar jaar terug, nu is Gen-Z aan de beurt. Jongeren voelen feilloos aan wanneer oudere generaties proberen mee te gaan met trends, en of dat wel of niet werkt.”

Het is vergelijkbaar met de oom die op een familiefeestje een poging doet om mee te gaan met de jeugd en op z’n net iets te hippe gympen „vet ouwe” tegen de jongere neefjes en nichtjes zegt

Hierbij speelt de cultuur van TikTok mee, volgens Demmers. „TikToks zitten vaak tegen ironisch aan, met een beetje zelfspot en kwetsbaarheid erin. Dit zijn precies de dingen die Jeroen Pauw niet zo heeft en waarom sommige andere filmpjes van ‘boomers’ die in Gen-Z-taal praten wel werken.”

@bnnvara

Run, don’t walk to bnnvara.nl/tickets. Je ziet je fav artiest hier al voor 6 euro. Gratis dus, want concertkaartje bespaard. #girlmath #bigslay #barlaat @barlaat

♬ origineel geluid – ≡ BNNVARA

De plank misslaan

Bedrijven spelen al veel langer in op online trends en memes — humoristische plaatjes, filmpjes of geluiden die online worden gedeeld — om jongeren te bereiken. En al even lang gaat dat regelmatig mis. Het Amerikaans pizzabedrijf dat tien jaar gelden probeerde een grapje te maken op Twitter omtrent een trending hashtag, maar niet door had dat die stond voor huiselijk geweld, geldt als een vroeg voorbeeld van de plank online volledig misslaan.

Een meme fungeert als een soort inside joke van het internet. Wie precies de juiste toon weet te raken en laat merken de humor en culturele lading van een meme te begrijpen, kan grote groepen jongeren aanspreken. Bijkomend voordeel is dat een geslaagde meme zichzelf verspreidt, wat voor merken gratis marketing betekent.

Er zijn genoeg merken die TikTok en jongerencultuur wél begrijpen. Groot op TikTok zijn bijvoorbeeld Duolingo, de app voor het leren van een nieuwe taal, luchtvaartmaatschappij Ryanair, maar ook de Nederlandse online webshop Bol.com.

Het is essentieel dat je ook Gen-Z’ers in je marketingteam hebt, vertelt Fiona Vanderbroeck (47), directeur marketing bij Bol. „Zij hebben een neus voor trends. Ze vergelijken onderling wat ze online tegenkomen, omdat dit door de algoritmes heel erg kan verschillen, en bepalen daarna of we op een specifieke meme moeten inhaken. Dit moet bij memes vooral heel erg snel gebeuren, anders mis je de boot en dan valt het juist niet goed.”

@bol

Op de werkvloer leidt dit soms tot komische situaties. „Vorig jaar tijdens de Barbie-hype zag je collega’s uit dit team soms rondrennen in de ene hand een telefoon en in de andere een barbie. Als je nog niet zo lang bij Bol werkt, dan weet je niet wat je meemaakt”, zegt Vanderbroeck.

Onder de berichten van Bol werd de vraag gesteld wie verantwoordelijk is voor de droge grappen op de socialemedia-accounts. „Gerda van accounting” luidde het antwoord, een karakter bedacht door het marketingteam dat inmiddels is uitgegroeid tot internetfenomeen met heuse fanpagina’s.

Beyoncé, bedankt

De grootste meme online is op dit moment het ‘bedanken van Beyoncé’. Naar aanleiding van de omvangrijke misbruikzaak rondom artiest en ondernemer Sean ‘Diddy’ Combs gaat er een complottheorie rond die stelt dat Beyoncé samen met Combs en haar echtgenoot Jay-Z alle touwtjes in de muziekindustrie in handen heeft. Iedereen in de industrie zou hier bekend mee zijn en TikTok staat inmiddels vol met filmpjes waarin de zangeres door artiesten bedankt wordt, zogenaamd om hun carrière veilig te stellen. De Deense winkelketen Flying Tiger was één van de eerste bedrijven die hier snel aan meedeed. Op een luxe opschrijfboekje dat in de winkels te koop is staat „you look better than Beyoncé today”. Een medewerker vervangt met een stift de tekst met „thank u”, biedt z’n excuses aan aan de zangeres en zegt dat ze geen problemen met haar willen. „Genious marketing”, luidt een reactie op de TikTok.

Naast bedrijven doen ook politici en politieke partijen geregeld mee aan online trends, in de hoop jonge kiezers te bereiken. Zo staat het TikTok-account van GroenLinks-PvdA vol met memes en populaire liedjes en geluiden. D66-partijleider Rob Jetten en fractievoorzitter van GroenLinks-PvdA Jesse Klaver speelden in een campagnefilmpje voor de Europese Verkiezingen van dit jaar in op de meme dat er sprake was van romantiek tussen de twee politici (#Resse). Dit filmpje was een groot succes , met zelfs lovende reacties van niet-Nederlandse gebruikers.

Eén van de meest aanwezige politici op TikTok op dit moment is de Amerikaanse presidentskandidaat Kamala Harris. Sinds haar nominatie door de Democraten heeft haar campagneteam socialemediatrends omarmd om jonge kiezers te trekken, met groot succes.

Brat summer

De TikToks van Harris hebben miljoenen likes en worden veel gedeeld online. „Dit is deels een kwestie van ‘acteertalent’, maar zij wordt ook ondersteund door een groot en ervaren mediateam”, merkt Demmers op. „Dat maakt een enorm verschil in de uitstraling van de content.”

Afgelopen zomer boekte Harris’ campagneteam een groot succes met de populaire trend brat summer, die ontstond nadat zangeres Charli XCX op de avond van Harris’ nominatie op X (voorheen Twitter) postte: „kamala IS brat”, een verwijzing naar haar nieuwste album. Harris’ officiële campagneaccount veranderde, tot hilariteit van jonge gebruikers, de header om overeen te komen met de stijl van het album.

https://x.com/ryanlong03/status/1808510079382982870

Het tekstje in de bio van het campagneaccount verwijst naar een meme die ontstond na een toespraak van Harris in 2023, waarin ze haar moeder citeerde: „Denk je dat je zomaar uit een kokosnootboom bent gevallen?” Dit moment ging viraal, en Harris’ supporters adopteerden de kokosnoot- en boom-emoji’s.

Rob Flaherty, Harris’ campagneleider en voormalig digitaal directeur van Biden, vertelde in een interview dat de campagne wil „knipogen” naar wat er op het internet gebeurt. Voor Flaherty gaat het erom „bewust te zijn van de meme zonder zelf de meme te worden”.

Ook het team van Harris heeft begrepen: om online authentiek over te komen moet je twintigers inzetten. Flaherty wees op de Gen-Z’ers die verantwoordelijk zijn voor de socialemedia-uitingen van de campagne en merkte op dat „zij de strategie bepalen omdat ze de platformen van nature begrijpen”.

Delen

Mail de redactie

Nieuwsuur (NPO 2) had een wonderlijk interview met Sven Koopmans, de EU-gezant die werkt aan een tweestatenoplossing voor het Israëlisch-Palestijnse conflict. „Dat lijkt me een ingewikkelde baan, vrede in het Midden-Oosten bewerkstelligen”, opende presentator Jeroen Wollaars. De diplomaat repliceerde: „Het is niet makkelijk, maar niemand verwacht van mij dat het lukt, dus de druk is minder.” Je moet er eigenlijk zijn olijke blonde VVD-hoofd bij zien, toen hij dit zei. Nou ja, een opgeruimd karakter is waarschijnlijk een voordeel in zijn werk.

Wollaars vond het vreemd, werken aan een aparte, volwaardige staat voor de Palestijnen, terwijl die oplossing met de Israëlische aanvallen op Gaza en Libanon verder weg lijkt dan ooit. De animo in Israël is nihil, die onder Palestijnen zou slinken. Maar Koopmans vond dit juist een goed moment: „Nu kijkt iedereen, nu ziet iedereen dat het nodig is.”

Na Nieuwsuur volgde een schokkende Britse documentaire die elk sprankje hoop de grond in trapte. In Israel – Gaza: Into the Abyss (NPO 2) concentreert regisseur Robin Barnwell zich op de slachtoffers van de oorlog tussen Hamas en Israël. Hij toont hun verhalen, hun videobeelden, over hoe ze de aanvallen overleefden, kinderen en andere familieleden verloren, hoe ze ontvoerd werden.

De Israëlische Gali en haar gezin woonden in de kibboets Nahal Oz, vlak bij de grens met Gaza. Op 7 oktober 2023 werden zij overvallen door Palestijnse Hamasstrijders die de tienerdochter doodschoten en de vader ontvoerden. Opmerkelijk is dat de overvallers een livestream ervan maakten. Je ziet tergend lang het gezin op de grond in de huiskamer zitten, verpletterd en doodsbang. De vader zit onder het bloed van zijn dochter. Waarom filmden ze dit? Waarom beleefden ze zoveel trots en plezier aan het kapotmaken van een onschuldig gezin, dat ze dit aan de wereld wilden tonen?

Bekende valkuil

De diepe haat aan beide kanten is misschien wel het moeilijkste om te aanschouwen. Je ziet de bevolking van Gaza juichen op 7 oktober om het bloedbad dat Hamas aanrichtte. Je ziet Israëlische soldaten onder het genot van een waterpijp juichen terwijl ze de nachtelijke bommenregen op Gaza aanschouwen. „Er zijn geen onschuldige mensen in Gaza”, zegt een Israëlische vrouw. Hoofdchirurg El-Ran van het vernietigde Indonesische Ziekenhuis in Gaza zegt: „Zij hebben ervoor gekozen om monsters te worden. Daarom zijn ze dood voor mij.”

Barnwells inzet is om de oorlog van Israëlische én Palestijnse zijde te laten zien. De documentaire bevat verhalen van Israëlische slachtoffers van de terreuraanslag op 7 oktober en van Palestijnse slachtoffers van de genocide in Gaza die hierop volgde. De wens om beide kanten te laten zien is een bekende valkuil in de journalistiek. False balance of bothsideism kan een verslag gebalanceerd en neutraal doen overkomen terwijl het de enorme machtsongelijkheid tussen Israëli’s en Palestijnen, en het schaalverschil tussen de Hamas-aanval van 7 oktober en de hierop volgende Israëlische aanval op Gaza en Libanon, buiten beschouwing laat.

Dat dreigt ook in deze documentaire, vooral omdat Barnwell bewust minimale context geeft. Hij wil een gezicht geven aan de slachtoffers en laat daarom de politiek en de geschiedenis zoveel mogelijk erbuiten. Hier en daar zit een tekstbord met wat feiten. Als dit het enige verslag is wat je over Gaza zou zien, dan zou dat een probleem zijn. Dan zou bijvoorbeeld die aanslag van 7 oktober uit de lucht komen vallen.

Maar als aanvulling is Israel – Gaza: Into the Abyss zeker waardevol, omdat je de burgers zelf aan het woord hoort. Omdat je kunt meeleven met een dochter die in een kledingstalletje naar de resten van haar vader zoekt, met een moeder die haar dochter vermoord ziet worden. Dat raakt – los van waar je staat in het conflict.

Delen

Mail de redactie

Black Ops 6, de jongste telg in de wereldberoemde schietspellenreeks Call of Duty, komt  deze vrijdag uit. Gamers kijken daar niet meer van op: sinds 2005 verschijnt er ieder najaar een nieuw deel. En elk jaar opnieuw zijn de games een zo goed als gegarandeerd kassucces.  Begin 2023 stond de teller op een totaal van 425 miljoen verkochte Call of Duty-games, goed voor een totaalomzet van meer dan 30 miljard dollar (28 miljard euro).

Toch was het nog maar de vraag hoe en wanneer deze nieuwe Call of Duty zou verschijnen. In januari van 2022 kondigde Xbox-uitgever Microsoft aan de bekende spellenmaker Activision Blizzard over te nemen. Dat bleek achteraf minder makkelijk gezegd dan gedaan. Pas 21 maanden later werd de deal, waarmee 68,7 miljard dollar (64 miljard euro) gemoeid is, beklonken. De aankondiging van de acquisitie was in 2022 vooral het startschot van een slepende serie rechtszaken. 

Toezichthouders struikelden wereldwijd over elkaar heen om de overname te bekritiseren. In alle rapporten en analyses ging het geregeld over één game-serie: Call of Duty, de geldautomaat van Activision Blizzard. Zowel gamers als toezichthouders vroegen zich af: wat als Microsoft plots besluit om Call of Duty enkel nog uit te brengen op zijn eigen spelcomputer, de Xbox? 

Een ‘Call of Duty-monopolie’ zou een aardverschuiving betekenen in het gamelandschap, maar zover kwam het niet. Microsoft ondertekende al snel contracten met concurrerende gameplatformen. De afspraak is dat Call of Duty nog zeker tien jaar lang op andere spelcomputers en diensten zal verschijnen. De deals zeggen veel over het gewicht van de reeks: hoe kan het dat één game-serie zo populair en belangrijk is geworden? 

Lees ook

Microsoft mag Activison Blizzard (Call of Duty en Candy Crush) nu echt overnemen en zijn positie in smartphonegamen flink versterken

De formule

Call of Duty is een schietspel waarvan ieder jaar een nieuw deel verschijnt, maar niet ieder deel is hetzelfde. Sommige delen spelen zich af in de verre toekomst, andere in de Tweede Wereldoorlog. De actie kan razendsnel zijn, maar ook log en traag. En dan is er nog een versie van het spel waarin je uit een vliegtuig wordt gegooid met tientallen anderen, om het op grond uit te vechten tot de beste speler overblijft. 

Maar het belangrijkste verandert nooit: de fundering. De basis is eigenlijk een cocktail van alles wat videogames mainstream maakt. De schietspellenserie is toegankelijk, audiovisueel ontzettend imponerend en barst van dingen om te doen. Bovenal speelt het gewoon erg vloeiend. Spelers rennen, glijden en duiken moeiteloos door een level terwijl ze de ene na de andere tegenstander omleggen.

De meeste spelers doen dat online, op servers met of tegen elkaar. Call of Duty werd daar ongekend populair mee. Met name omdat je als speler je uitrusting volledig zelf kunt samenstellen. Heb je zin om te sluipen en tegenstanders te verrassen? Zet een demper op je wapen. Wil je juist de Rambo in jezelf ontketenen? Een granaat- of raketwerper is ook gewoon een optie.

Sommige spelers focussen zich daarentegen liever op de verhalende hoofdmodus. De actie  bevindt zich dan grotendeels ‘op rails’: spelers kunnen zelden afwijken van de route die de makers voor ze hebben uitgestippeld.  Door gamers wordt de modus daarom wel eens spottend een achtbaanrit genoemd. De lineaire structuur heeft ook een voordeel: de actie kan door makers tot in de puntjes worden geregisseerd.

Elk spel is bijna zonder uitzondering een indrukwekkend totaalpakket. Er zijn talloze spelsystemen waarmee gamers nieuwe upgrades, gadgets en wapens vrij kunnen spelen. Die formule vormt al sinds 2007 de fundering.

No Russian

Het is niet aan de imposante verkoopcijfers af te zien, maar niet iedereen is fan van deze aanpak. Call of Duty heeft sowieso geen geweldig imago. Veel gamers zien de reeks als de recalcitrante blowende tiener van de game-industrie. Zo eentje die over alles een mening heeft, maar zich opsluit in de slaapkamer als het over serieuze en ingewikkelde thema’s gaat.

Zo ook in oktober 2009, daags voordat Call of Duty: Modern Warfare 2 verscheen. Er lekten beelden uit van de nieuwe hoofdmodus. Het probleem: No Russian, een missie die begint in een lift op een Russisch vliegveld. De speler is omringd door enkele gewapende mannen in kogelwerende vesten. „Vergeet niet, praat geen Russisch”, zegt een van hen. De mannen herladen hun Amerikaanse wapens en de liftdeuren gaan open. Een bloedbad volgt, minutenlang, waarbij het leed uitvoerig in beeld wordt gebracht.

De beelden van de bloedige aanslag gingen de wereld over. Zelfs overheden gingen zich ermee bemoeien. Het level werd gecensureerd in Japan en Duitsland, in Rusland werd de missie geheel verwijderd uit de game. No Russian is nog steeds een veelgebruikt voorbeeld in de discussie over realistisch geweld in videogames. 

Call of Duty zoekt zulke controverse op. Veel oorlogen in het spel spelen zich af in fictieve landen, maar er zijn altijd verwijzingen naar echte conflicten of politieke figuren.  De makers noemen Call of Duty ‘ripped from the headlines’ – fictie die herkenbaar en actueel aanvoelt, maar alsnog fictief is. Die scheidslijn is blijkbaar makkelijk te overschrijden, want in 2019 waren media wereldwijd opnieuw onthutst over het verhaal in een Call of Duty-game.

Het ging om de missie Highway of Death. Daarin wordt een bergweg gebombardeerd in het fictieve Urzikstan. Een kraakheldere verwijzing naar de ‘echte’ Highway of Death in Koeweit. Terugtrekkende Iraakse troepen werden daar in 1991 tijdens de Golfoorlog gebombardeerd door westerse vliegtuigen onder leiding van de  Amerikanen. Een Amerikaanse oorlogsmisdaad, maar in de missie zijn het Russen die de weg bombarderen. 

De missie werd door critici uitgelegd als historisch revisionisme. In de marketing werd bovendien benadrukt dat er voor bepaalde aspecten van het spel werd samengewerkt met het Amerikaanse leger. De link met propaganda werd op sociale media snel gelegd, zeker omdat in Call of Duty de Amerikanen uiteindelijk bijna altijd de helden zijn.  Activision hield de lippen overigens stijf op elkaar. Net als na de ophef rond No Russian. 

Traditie

En net als na No Russian waren de Russen in 2019 boos. Sony besloot zelfs om het populaire spel niet meer op PlayStations uit te geven in Rusland. Ondanks de controverse ging de game alsnog zeker 30 miljoen keer over de toonbank. Call of Duty-spelers willen gewoon knallen, lijkt de conclusie. Wat overigens niet betekent dat zij snel tevreden zijn. Want ook dat is traditie: onvrede. Ieder jaar stroomt het internet over met kritiek op het spel. 

De lezingen lopen traditioneel uiteen. Het tempo is te laag of te snel, sommige wapens zijn te sterk of te zwak, de levels zijn te klein of te groot; fans zijn altijd verdeeld over wat Call of Duty idealiter moet zijn. Zo wordt Modern Warfare 3, dat vorig jaar verscheen, gezien als een van de slechtste delen in jaren. Dat kwam met name door de hoofdmodus. Het verhaal stelde erg teleur en veel missies waren saai – iets wat een achtbaanrit als Call of Duty natuurlijk nooit mag zijn. De geluiden over de nieuwe Call of Duty: Black Ops 6, dat NRC niet vooraf kon spelen, zijn vooralsnog stukken positiever. 

Delen

Mail de redactie

Onafhankelijke, kritieke journalistiek over Rusland, uit Rusland, is onder Poetin zo goed als onmogelijk gemaakt. Het online nieuwsmedium Meduza heeft zich hierdoor gedwongen in 2014 in Riga gevestigd en probeert vanaf daar waarheidsgetrouwe en onbevooroordeelde verslaggeving over Rusland te bieden. Zelf zijn ze als eerste Russische medium aangemerkt als ‘buitenlands agent’. Door de buitenlandse agent-wet wordt staatskritiek onderdrukt en onafhankelijke organisaties en media gemarginaliseerd. Recent hebben de Russische autoriteiten dit label ook op de Meduza-oprichter en hoofdredacteur Galina Timtsjenko geplakt.

In Meduza’s Engelstalige podcast The Naked Pravda houden ervaren journalisten hun vele gasten scherp met als resultaat diepgang en achtergrond over kwesties die cruciaal zijn voor het begrijpen van modern Rusland. In hoeverre vormt Russische desinformatie werkelijk een gevaar voor de VS? Wat betekent het Russisch-Iraanse partnerschap voor de oorlog in Oekraïne? Waarom heeft het Russische hooggerechtshof een niet-bestaande organisatie, ‘de internationale LHBT-beweging’, verboden?

De thema’s die aan bod komen zijn zelden luchtig, maar de hosts slagen erin om deze serieuze onderwerpen op en ontspannen manier te bespreken met hun gasten. Aan de makers is te merken dat zij zich niet laten ontmoedigen door het regime. Ze komen optimistisch, bijna strijdlustig over.

Delen

Mail de redactie

Voor echte Midden- en Oost-Europa liefhebbers is BNR’s Perestrojkast onmisbaar. Journalisten Floris Akkerman en Geert Jan Hahn werpen zich met gasten op het gebied van Praag tot aan Vladivostok, en van Riga tot Tbilisi. Hun liefde voor de regio slaat volledig over op de luisteraar. De afleveringen worden soms wat wollig, maar dat doet niet af aan de thema’s die aan bod komen en de expertise van de hosts en gasten.

Iedere aflevering wordt afgesloten, in Russische stijl, met een mop van de in Tbilisi gevestigde Rusland-correspondent Joost Bosman: „Toen Aleksandr Loekasjenko leerde voetballen, werden er in elk dorp van het land voetbalstadions gebouwd. Toen hij leerde ijshockeyen, werden er in elk dorp van het land ijsbanen aangelegd. Sinds een week of drie worden er in elk dorp van het land bibliotheken gebouwd.”

Delen

Mail de redactie

Het contrast is groot. Terwijl Elon Musk zich met zijn platform X volop in de Amerikaanse verkiezingscampagne heeft gestort, maakt Meta-topman Mark Zuckerberg zichzelf en zijn platforms Facebook en Instagram in de campagne zo klein mogelijk. Terwijl Musk zijn geld, zijn 200 miljoen volgers en zijn reputatie in de strijd gooit om Donald Trump weer in het Witte Huis te krijgen, belijdt Zuckerberg strikte neutraliteit.

De meeste aandacht, en kritiek, krijgt de strijdvaardige opstelling van Musk. Dat rijke ondernemers kandidaten steunen met grote donaties, is in Amerika niets nieuws. Maar dat de rijkste man ter wereld in een verkiezingscampagne zo’n prominente rol speelt als Musk nu doet, is dat wel. Schijnbaar ongeremd verspreidt hij pro-Trump propaganda, ook samenzweringstheorieën – op zijn eigen sociale medium, in andere berichtgeving en op het podium naast Trump. En even gedreven voorspelt hij een duistere toekomst als Kamala Harris president wordt.

Dat hij daarmee een risico neemt, beseft Musk. In een interview zei hij half grappend over Trump: „If he loses, I’m fucked.”

Lees ook

Harris haalt meer geld op dan Trump: wint ze daarmee ook het Witte Huis?

Minder politieke berichten

De terughoudende, a-politieke opstelling van Zuckerberg mag minder aandacht trekken, maar kan voor de verkiezingen óók grote gevolgen hebben. Werd bij vorige presidentsverkiezingen nog een belangrijk deel van de strijd uitgevochten op Facebook en Instagram, nu heeft Zuckerberg bepaald dat berichten over politiek op beide platforms, en ook op het nieuwe sociale medium Threads, aanzienlijk minder prominent worden gepresenteerd en spaarzamer worden verspreid. Het felle politieke debat laat hij graag over aan de concurrerende podia X en TikTok.

Omdat één op de vijf Amerikanen zijn nieuws van Instagram haalt, dreigt zo een belangrijke bron van politieke informatie en discussie op te drogen. Een technologie-columnist van The Washington Post waarschuwde met een knipoog naar de slagzin van zijn eigen krant (Democracy dies in Darkness): „Democracy dies on Instagram.”

De sterk uiteenlopende opstelling van de twee mediamiljardairs Musk en Zuckerberg komt niet, of in elk geval niet alleen, voort uit hun verschillende karakters of politieke overtuigingen. Voor de één staan er bij deze verkiezingen heel andere zakelijke belangen op het spel dan voor de ander.

Musk heeft behalve het sociale medium X ook grote belangen in een reeks andere ondernemingen, van Tesla, de producent van elektrische auto’s, tot SpaceX (raketten), Starlink (satellieten), Neuralink (hersenimpantaten) en xAI (kunstmatige intelligentie). Die bedrijven hebben veel te maken met de overheid – die soms afnemer is, maar ook regelgever en toezichthouder.

Trump heeft gezegd dat hij, als hij weer president is, Musk zal benoemen aan het hoofd van een nieuwe regeringscommissie, die de overheid efficiënter moet maken en mag adviseren over regulering en bezuinigingen op ministeries. „Dat zou de rijkste man ter wereld, tevens zakenpartner van de overheid, de macht geven om toezicht te houden op de toezichthouders die zijn bedrijven moeten controleren. Het zou neerkomen op een potentieel enorm belangenconflict”, schreef The New York Times dit weekeinde. Musk heeft vaak betoogd dat hij regulering van de technologiesector vooral ziet als een belemmering van innovatie.

Openlijke inmenging

Ook Zuckerberg is geen liefhebber van regulering door de overheid. Maar hij hoedt zich nu voor openlijke inmenging in de campagne, omdat zijn bedrijf bij eerdere verkiezingen mikpunt van harde politieke kritiek is geweest – van beide partijen – en dat heeft littekens nagelaten. Bij de verkiezingen van 2016, die Trump won, kwam Facebook onder vuur te liggen, omdat het een Russische desinformatie-campagne niet had verhinderd. Bij de verkiezingen van 2020 (die Biden won) en daarna, bleek hoe Trump onder meer op Facebook zijn leugen had kunnen verspreiden dat hij eigenlijk gewonnen had en dat de stembusstrijd ‘gestolen’ was. Tegelijk bleven Republikeinen Meta, en andere technologiebedrijven in Silicon Valley, ervan beschuldigen de Democraten te bevoordelen en Republikeinse en andere rechtse berichten te ‘censureren’.

Zuckerberg kondigde meteen na de bestorming van het Capitool door Trump-aanhangers, op 6 januari 2021, aan dat hij voortaan minder politieke inhoud op Facebook en Instagram wilde zien. Maar omdat de beschuldigingen van Republikeinen aanhielden dat Meta en Zuckerberg onder één hoedje speelden met de regering-Biden en de Democraten, ging Zuckerberg deze zomer nog een stap verder.

In een brief aan de Republikeinse voorzitter van de commissie van Justitie van het Huis van Afgevaardigden benadrukte Zuckerberg nog eens dat Meta, en ook hij persoonlijk, zich niet meer met politiek inlaten. Zo zou de liefdadigheidsorganisatie van Zuckerberg en zijn vrouw voortaan geen geld meer geven aan initiatieven om in achtergebleven gebieden de toegang tot stembureaus te verbeteren – volgens Republikeinen een verkapte steun aan de Democraten. „Mijn doel is om neutraal te zijn en op en enkele manier een (politieke) rol te spelen – of zelfs maar de indruk te wekken dat ik die speel”, schreef hij aan het slot van zijn brief. Waarbij hij in het midden liet of zo’n stellingname van de baas van een groot mediabedrijf niet óók een rol in de politiek speelt.

Delen

Mail de redactie