Elf jaar geleden verdween Josh, de verloofde van detective Kat (Rosalind Eleazar) plotseling uit haar leven, en nu treft ze hem aan op een dating-app, onder een andere naam. Bij de Britse politie werkt ze op de afdeling vermiste personen dus dat komt goed uit. In de zoektocht naar haar verdwenen liefde, en naar twee andere vermisten, haalt ze van alles overhoop, van de eerdere moord op haar vader tot een sinistere afpersingszaak van een hondenfokker (Steve Pemberton) die mensen opsluit in zijn schuur. Op het einde blijken alle zaken met elkaar samen te hangen, met de dating-app en Josh als verbindende elementen. De scènes op die horrorboerderij zijn de hoogtepunten van de serie.
Missing You is op het moment van schrijven de best bekeken serie op de streamingdienst – zelfs beter bekeken dan Squid Game 2. De serie is gebaseerd op de gelijknamige misdaadroman van Harlan Coben, een geliefde thrillerschrijver van wie de dramabewerkingen ook hits zijn. Op Netflix zijn er al tien te vinden, Coben heeft beloofd er veertien te maken. Momenteel schrijft hij een boek samen met actrice Reese Witherspoon (Legally Blonde, Big Little Lies). Opvallend is dat de handeling van zijn Netflix-bewerkingen vaak van de VS naar Europese landen zijn verplaatst. Zo speelt Missing You zich niet af in New York, zoals het boek, maar in Londen.
De zoektocht naar vermisten personen is vaak het uitgangspunt van Cobens, evenals onverwachte levenstekens van verloren gewaande dierbaren. Dat was althans ook zo in zijn vorige serie, Fool Me Once, en in zijn volgende, I Will Find You. De Coben-series horen bij het beleid van Netflix om meer op traditionele televisie te gaan lijken, inclusief dit soort genrestukken – betaalbare, vergetelijke misdaadseries zonder veel gekkigheid.
Lekker volle plots en gewaagde wendingen zijn Cobens handelsmerk. Het uitgangspunt van Missing You is sterk en de plot voert je ook dit keer razendsnel van verrassing naar verrassing, zodat je je geen momenteel verveelt. Daarbij schieten wel de karakterontwikkeling en de persoonlijke relaties erbij in. Niet heel erg. Wel jammer is dat de serie niet goed is afgehecht. Gaandeweg ontdekt Kat dat ze jaren in een leugen leefde, maar dat heeft vreemd genoeg geen gevolgen voor de relatie met haar omgeving. En wanneer ze eindelijk de ontknoping nadert, stopt de verder zo doortastende rechercheur opeens met kritische vragen stellen. Zit je toch weer tegen het tv-scherm te schreeuwen: „Vráág het nou!”
Hans, Diana en hun twee dochters gaan op weg naar Stroink, waar Hans’ vader zijn 76ste verjaardag viert. Hans (Jeroen Spitzenberger) is licht geïrriteerd dat zijn vrouw (Anniek Pheifer) treuzelt en wil koste wat kost op tijd zijn. Dus zet hij er de sokken in op de snelweg. Het gaat mis als hij een smetteloos wit bestelbusje wil inhalen dat keurig honderd rijdt. Inhalen kan niet, omdat het busje op de linker weghelft zit, met daarnaast een vrachtwagen. Als Hans het busje voorbij is, kijkt hij de chauffeur aan en tikt ostentatief op zijn voorhoofd. Dat had hij beter niet kunnen doen. De verkeersruzie loopt daarna gierend uit de hand. Nederhorrorfilm Bumperkleef (2019) doet qua opzet denken aan Spielbergs doorbraakfilm Duel, al maakt regisseur-scenarist Lodewijk Crijns er een oer-Hollandse zwarte komedie van.
André Waardenburg
Overleven in grauw Brussel
In het Belgische tragikomische Putain loopt de 17-jarige scholier Gigi (Liam Jacqmin) van huis weg als zijn verslaafde moeder (Liesa Van der Aa) na jaren van onthouding weer aanpapt met haar oude junkie-vriend en „in de roes hervalt”. Aanvankelijk lijkt Gigi bij zijn vader terecht te kunnen, maar nadat deze sjacheraar een gestolen varken vanuit zijn kofferbak verkoopt en tijdens een voetbalwedstrijd in de kroeg blijft hangen, moet Gigi toch echt zijn eigen weg vinden. In korte scènes zetten regisseur en co-scenarist Deben Van Dam snel en onnadrukkelijk de sfeer neer. Dat is vooral een sfeer van verloedering. De cast is grotendeels van de straat geplukt. In jonge debutant Liam Jacqmin – broeierige blik, kort lontje – heeft de serie een indrukwekkende hoofdrolspeler getroffen.
Wilfred Takken
Vlinders, pruimen en jurken
Hoewel games inmiddels door bijna net zoveel mannen als vrouwen gespeeld worden, zijn er nog altijd weinig grote blockbusters die zich op (tiener)meisjes richten. De Chinese makers van de populaire Nikki-smartphonegames willen daar verandering in brengen met Infinity Nikki, een grote online game waarin alles vriendelijk en schattig is. Als Nikki krijg je de taak om magische outfits te verzamelen met speciale krachten: met de ene jurk kan je zweven, met het andere pak kun je vlinders vangen. Om de speciale outfits te maken, zul je sterren moeten zoeken, pruimen moeten plukken en heel veel honden moeten aaien. Lief, en ideaal voor wie ontspannen een middagje digitaal wil wildplukken. Opgelet: de game is gratis, en dus afhankelijk van de verkoop van in-game outfits voor echt geld.
Len Maessen
Het geluid van Thialf
De reguliere zaterdaguitzendingen op Radio 1 wijken voor een live-uitzending vanuit ijsstadion Thialf in Heerenveen. De sprinters zijn al aan hun tweede dag bezig. In de middag worden de kampioenen bekend. Voor de allrounders staan de volgende afstanden op het programma: 500 en 3000 meter (vrouwen), 500 en 5000 meter (mannen). Sebastiaan Timmerman doet live verslag, de analisten zijn Erben Wennemars, Douwe de Vries en Thomas Krol. Verslaggever Edwin Cornelissen loopt met een microfoon door Thialf, hij interviewt familie van de schaatsers en fans. De interviews en reacties na de races van de schaatsers zijn van Bert Maalderink. Schaatsen luisteren op de radio is echt een aanrader. Het geluid van Thialf, waar je middenin zit, maakt dat je de illusie krijgt zelf in het stadion aanwezig te zijn.
De Hersenstichting wil graag dat wij zo weinig mogelijk aan ons hoofd hebben. In een podcast van telkens een kwartier krijgen we tips om onze hersenen zo gezond mogelijk te houden. In aflevering 1 gaat het over: hoe komt het dat we ons niet aan goede voornemens kunnen houden?
Hoogleraar Vitaliteit David van Bodegom vertelt dat ons lichaam is geëvolueerd vanuit een omgeving van schaarste naar een modern luilekkerland. De prikkels die onze hersenen afgeven, zijn nog die van de schaarstetijd. Dus: geen drop in een glazen pot, dan blijf je snoepen, zorg dat je het niet kunt zien. Bereid gezonde lunches voor voor op het werk, verstop de vette en zoete verleidingen en vervang ze door gezonde.
„Het gaat,” zegt Van Bodegom, “om de routines. Ga je eigen routines na en kijk wat je daarin kunt veranderen.”
Radio- en podcastmaker Elles de Bruin heeft twee dochters, Julia en Faye. Alcohol is in hun gezin „een dingetje.” Julia belandde op haar zestiende in het ziekenhuis met een alcoholvergiftiging en Faye werd stomdronken weggestuurd van een Sweet Sixteenparty. Hoe kon dat gebeuren, vraagt moeder Elles zich af. Zij en haar man hadden toch altijd gewaarschuwd? Ze gaven toch het goede voorbeeld, of niet?
In deze eerlijke, nietsontziende en licht alarmistische podcast onderzoeken De Bruin en haar dochters hoe het toch mogelijk is dat onze maatschappij zo doordrenkt is van alcohol, terwijl het ook bekend is hoe ongezond het is (denk aan kanker, hersenschade, seksueel grensoverschrijdend gedrag, hart- en vaatziekten, leverfalen, valpartijen) . De makers spreken met vrienden, artsen, een biermakelaar en alcoholslachtoffers en kijken ook naar hun eigen alcoholgebruik. Als luisteraar neig je dan misschien alsnog naar een Dry January?
Klei-liefhebbers opgelet. De meest misdadige kip – pardon, pinguïn – uit de filmgeschiedenis is terug. Jarenlang zat Feathers McGraw veilig achter de tralies van een Engelse dierentuin. Maar in de nieuwste film van Aardman Animations, Vengeance Most Fowl (vrij vertaald: Gevleugelde wraak), zint hij op wraak. Zijn slachtoffers? Een kale, kaasminnende uitvinder in groene spencer en zijn langorige hond, Wallace en Gromit, die hem destijds inrekenden na een diamantroof.
Op het plaatselijke politiebureau hangt nog altijd een vergeelde poster met de tekst WANTED. Have you seen this chicken? 10.000 GBP reward. Want McGraw is een meester in vermommingen: door een simpele rode rubberhandschoen transformeert hij van pinguïn in kip, zonder dat iemand het doorheeft. In het begin van Vengeance Most Fowl zet die handschoen zelfs een hele reeks desastreuze gebeurtenissen in gang. Een hoofdrol is daarbij weggelegd voor de nieuwste uitvinding van Wallace: de geautomatiseerde tuinkabouter Norbot.
Claymation wordt de techniek van regisseur Nick Park genoemd: klei-animatie. Door minutieuze stop-motion bewegen de personages zó vloeiend dat je soms vergeet dat ze geboetseerd zijn. Alleen een verdwaalde vingerafdruk her en der herinnert aan de vele uren handenarbeid. Al in 1989 verscheen de eerste Wallace & Gromit-film. ooit begonnen als afstudeerproject van Park. In A Grand Day Out raakt Wallace ervan overtuigd dat de maan gemaakt is van kaas. Mooi toeval, want zijn eigen voorraad Wensleydale cheese is net op – en dus knutselt hij gauw een raket in elkaar. De film was een groot succes, tot in de kaashandel aan toe: naar verluidt werd de Wensleydale-fabrikant erdoor van de ondergang gered.
In 1993 volgde The Wrong Trousers, waarin Feathers McGraw (de schurk met de rubberhandschoen op z’n kop) een kamer huurt bij Wallace en Gromit. En A Close Shave (1995) draaide om het onschuldige schaapje Shaun – sinds 2007 heeft die zijn eigen succesvolle kinderserie.
Risico
Waar die eerdere films nog pakweg een half uur duurden, heeft Vengeance Most Fowl een lengte van bijna 80 minuten. Daarin schuilt een risico. Aardman Animations heeft zeker potentie én geduld voor lange speelfilms. Zo was Chicken Run (2000) een kaskraker. Maar soms verliezen ze aan scherpte, zoals met The Curse of the Were-Rabbit (2005) en Chicken Run: Dawn of the Nugget (2023). In dit geval pakt de keuze uitstekend uit.
Nergens krijg je als kijker het gevoel dat het een gemakzuchtige sequel betreft. De vele referenties naar The Wrong Trousers zijn voor ingewijden extra leuk en voor nieuwelingen niet storend. Waar Feathers McGraw in de eerste film handig gebruik maakte van een meetlint, doet Gromit nu hetzelfde met zijn oprolbare leiband. De bloedstollende achtervolgingsscène vindt ditmaal niet plaats op een speelgoedtrein maar op een even kneuterige woonboot. En las Gromit in de eerdere film boeken van Fjodor Dogstojevski, nu is hij verdiept in het werk van Virginia Woof.
Ook andere knipogen zijn geslaagd, zoals de scène waarin McGraw in een bureaustoel zit en een witte pluizige zeehondenpup aait à la James Bond-schurk Blofeld en zijn kat. De orgelscene met Bachs Toccata en Fuga in d-moll is pure gothic horror.
Vengeance Most Fowl is een film die je wil kijken én herkijken. En als je er dan nog geen genoeg van hebt, is ook the making of een aanrader: met onvoorstelbare toewijding buigen de makers zich over de kleinste details. Of zoals tuinkabouter Norbot zou zeggen: „No job is too small.”
Wat weegt zwaarder: de nationale veiligheid of de vrijheid van meningsuiting? Over die vraag buigt het Amerikaanse Hooggerechtshof zich de komende dagen tijdens een hoorzitting over het aanstaande verbod van TikTok in de Verenigde Staten. Het Amerikaanse Congres nam in april met overgrote meerderheid een wet aan die stelt dat de populaire app van het Chinese bedrijf ByteDance aan een niet-Chinees bedrijf verkocht moet worden, of anders verboden moet worden. De reden is dat app wordt gezien als een bedreiging voor de nationale veiligheid omdat gevoelige gebruikersdata in handen zouden kunnen vallen van de Chinese overheid – wat TikTok en moederbedrijf ByteDance ontkennen.
Om te voorkomen dat de wet op 19 januari van kracht wordt, is TikTok naar het Hooggerechtshof gestapt. Volgens het bedrijf vormt het verbod een ernstige schending van de vrijheid van meningsuiting. Ruim 170 miljoen Amerikanen gebruiken TikTok. De app, die is ontwikkeld voor het maken en delen van korte filmpjes, is vooral populair onder jongeren. Niet alleen wegens de vrolijke dansvideo’s waarmee TikTok groot is geworden. Inmiddels haalt zo’n 17 procent van de volwassen Amerikanen ook nieuws van de app. En dan zijn er nog miljoenen Amerikanen die geld verdienen met TikTok door content te creëren, reclame te maken voor hun bedrijf, of producten te verkopen.
Niet alleen TikTok zelf vecht het dreigende verbod aan. Acht Amerikaanse content creators, onder wie een veehouder uit Texas die in een TikTok-reclame figureerde, een persoon uit Arizona die TikTok gebruikt om lhbti-kwesties onder de aandacht te brengen, en een ondernemer die huidverzorgingsproducten verkoopt op TikTok, hebben in mei een rechtszaak aangespannen tegen de Amerikaanse regering. Net als het bedrijf zelf, in een eerder aangespannen rechtszaak, beroepen zij zich op het eerste amendement van de Amerikaanse grondwet, waarin de vrijheid van meningsuiting is verankerd. Om hun bezwaren te horen heeft het Hooggerechtshof een hoorzitting ingelast, ruim een week voor het verbod zou ingaan.
1 Wat kunnen we van de hoorzitting verwachten?
Op 10 januari zullen zowel advocaten van TikTok als van het ministerie van Justitie een pleidooi houden voor het Hooggerechtshof. TikTok zal zich beroepen op de vrijheid van meningsuiting, die breed gedefinieerd wordt in de VS. Het Hooggerechtshof heeft in eerdere rechtszaken die betrekking hadden op media en de vrijheid van meningsuiting, herhaaldelijk geoordeeld dat de overheid niet mag voorschrijven wat mediabedrijven wel en niet mogen publiceren of hoe die bedrijven redactionele beslissingen nemen. In die zin lijken TikTok en de content creators een sterke uitgangspositie te hebben voor de hoorzitting.
Toch verwachten veel experts dat TikTok de zaak gaat verliezen. Want het vonnis van het hof van beroep in december in dezelfde zaak wordt gezien als een belangrijke graadmeter. De rechters stelden TikTok toen op alle punten in het ongelijk, en oordeelden dat de nationale veiligheid zwaarder weegt dan de vrijheid van meningsuiting. Volgens het hof is het TikTok-verbod gerechtvaardigd door twee „dwingende nationale veiligheidsbelangen”: verhindering van de „pogingen van de Chinese overheid om gegevens van en over personen in de Verenigde Staten te verzamelen” en bestrijding van het gevaar dat de Chinese overheid „heimelijk inhoud op TikTok manipuleert”.
De vrijheid van meningsuiting is niet absoluut. De Amerikaanse overheid heeft in het verleden vaker pogingen gedaan om andere landen uit te sluiten van Amerikaanse communicatie. Neem de radiowet van 1912, die alleen Amerikaanse burgers of bedrijven toestond om een radiolicentie te verkrijgen. Zoals het ministerie van Justitie schrijft in zijn verdediging van het TikTok-verbod: „Het eerste amendement zou niet van onze natie hebben verlangd dat zij tijdens de Koude Oorlog Sovjet-eigendom en -controle van Amerikaanse radiostations zou hebben getolereerd, en het vereist ook niet dat we het eigendom en de controle over TikTok door een buitenlandse tegenstander tolereren”.
2 Vormt TikTok daadwerkelijk een veiligheidsrisico?
Veel Amerikanen zullen zich moeilijk kunnen voorstellen dat TikTok een bedreiging vormt voor de nationale veiligheid. Ze gebruiken immers allerlei apps, ook van Amerikaanse techbedrijven, die net zo goed gebruikersgegevens verzamelen. En die platforms kunnen hun gegevens ook verkopen aan bedrijven die handelen in data, waarna ze kunnen worden doorverkocht aan China. In die zin lijkt het TikTok-verbod enigszins arbitrair. Het Amerikaanse Congres is zich bewust van deze loophole, en heeft daarom tegelijkertijd met het TikTok-verbod een wet aangenomen die de verkoop van Amerikaanse gebruikersgegevens aan landen als China verbiedt.
De meeste Amerikanen zijn niet zo interessant voor de Chinese inlichtingendiensten. Die zullen vooral geïnteresseerd zijn in ambtenaren die belangrijke posities bekleden binnen de overheid, of managers van grote bedrijven die zaken doen met de overheid. Op basis van hun data kunnen inlichtingendiensten een dossier opbouwen voor spionage of chantage. Ook zijn er zorgen dat China TikTok kan gebruiken om de nieuwsvoorziening van Amerikanen te manipuleren in het geval van een internationale crisis, zoals een oorlog tussen China en de VS om Taiwan.
TikTok zal tijdens de hoorzitting betogen dat het geen bedreiging vormt voor de nationale veiligheid. Allereerst omdat het een Amerikaans bedrijf is. De Chinese tegenhanger van het platform heet Douyin. Beiden zijn ontwikkeld door het Chinese techbedrijf ByteDance. Formeel heeft ByteDance geen banden met de Chinese overheid. En de Amerikaanse autoriteiten hebben ook nooit publiekelijk bewezen dat TikTok Amerikaanse gebruikersgegevens heeft doorgespeeld aan de Chinese overheid. Om het vertrouwen van Washington te winnen, heeft TikTok bovendien een datacentrum gebouwd in Texas, waar alle Amerikaanse gegevens zijn opgeslagen.
Maar als het erop aankomt, zeggen critici, zal geen locatie, barrière of procedure de Chinese overheid ervan weerhouden om controle uit te oefenen op TikTok. Want China is een autoritaire politiestaat waar de wil van president Xi wet is. De enige manier om te voorkomen dat de Chinese overheid invloed kan uitoefenen, menen zij, is dat ByteDance zijn Amerikaanse dochter afstoot. Uiteindelijk is de vraag hoe het Amerikaanse Hooggerechtshof de risico’s voor de nationale veiligheid inschat. Een meerderheid van het Congres wilde geen enkel risico nemen met TikTok, en lagere rechtbanken waren niet bereid om tegen het Congres in te gaan.
Lees ook
Huis van Afgevaardigden wil dat TikTok in Amerikaanse handen komt – of sluit
3 Welke rol speelt Donald Trump?
Aankomend president Trump, die op 20 januari geïnaugureerd wordt, speelt in dit dossier een opmerkelijke hoofdrol. Hij was aanvankelijk juist een prominente aanjager van een verbod op TikTok. In augustus 2020 tekende hij een decreet dat ByteDance dreigde met sancties als het bedrijf zijn Amerikaanse belangen niet zou afstoten. Het decreet waarschuwde dat de enorme hoeveelheid data die TikTok verzamelt „de Chinese Communistische Partij toegang dreigt te geven tot de persoonsgegevens van Amerikanen, waardoor China mogelijk de locaties van ambtenaren en contractanten kan volgen, en dossiers over hen kan samenstellen voor chantage en bedrijfsspionage”.
Trumps poging om TikTok te verbieden werd geblokkeerd door een rechter, die oordeelde dat hij zijn bevoegdheden als president had overschreden. Het Congres moest daarom een nieuwe wet indienen. Ondertussen veranderde Trump van mening. Hij ziet de app nog steeds als een bedreiging voor de nationale veiligheid, maar zegt tegelijkertijd dat „jongeren niet zonder kunnen”. Dit lijkt deels ingegeven door zijn succesvolle verkiezingscampagne onder jongeren, mede dankzij zijn populariteit op TikTok, waar hij 15 miljoen volgers heeft. Trumps draai volgde op een bezoek van de Republikeinse megadonor Jeff Yass, die aandelen ByteDance bezit. Vorige maand diende Trump als amicus curiae een verzoek in bij het Hooggerechtshof om het TikTok-verbod uit te stellen, zodat hij als president de tijd heeft om „een oplossing” te vinden voor het platform, een „uniek medium voor vrijheid van meningsuiting”.
Protestbord tegen een mogelijk TikTok-verbod tijdens een demonstratie in Washington in maart 2023. Foto Brendan Smialowski / AFP
4 Hoe kan een verbod worden voorkomen?
Trump kan op verschillende manieren proberen een TikTok-verbod te voorkomen. Om te beginnen kan hij het Congres vragen om de wet in te trekken. Die kans lijkt klein aangezien een grote meerderheid van de Democratische én Republikeinse partij met de wet heeft ingestemd.
Trump kan ook verklaren dat de wet niet zal worden gehandhaafd. Want hoewel het verbod is gericht tegen TikTok, wordt het juridisch niet afgedwongen via het bedrijf zelf. In plaats daarvan mogen app stores zoals van Apple de app niet langer in het aanbod hebben, en mogen cloud service providers zoals Oracle geen diensten meer leveren aan TikTok. Hierdoor kan het bedrijf niet meer opereren in de VS. In theorie zou Trump Amerikaanse bedrijven als Apple en Oracle ervan kunnen proberen te overtuigen dat de wet niet wordt gehandhaafd. De vraag is of ze hoge boetes zullen riskeren op basis van Trumps woord.
Het verbod kan ook worden afgewend als ByteDance TikTok verkoopt aan een Amerikaanse partij. Het probleem daarbij is dat de Chinese wet verbiedt dat technologie wordt verkocht aan het buitenland. Dat geldt ook voor het algoritme van TikTok, dat wordt beschouwd als beter dan dat van de concurrentie. Al zeggen critici dat niet de wet zal bepalen of TikTok wordt verkocht, maar president Xi. Het is immers een kwestie waarmee grote geopolitiek belangen gemoeid zijn. Wellicht dat de verkoop wel wordt toegestaan als het alleen om het platform en het netwerk gaat, en niet om het algoritme. In het verleden zijn er gesprekken geweest met Oracle en Walmart, die een belangrijk aandeel in TikTok wilden nemen. Onduidelijk was hoe groot de invloed van ByteDance zou blijven.
Als het verbod op 19 januari ingaat zullen Amerikanen de TikTok-app niet meer kunnen downloaden en updaten in de appstores
5 Wat gebeurt er als TikTok wordt verboden?
Als het verbod op 19 januari ingaat, dan zullen Amerikanen de TikTok-app niet meer kunnen downloaden en updaten in de appstores. Mensen die de app al op hun telefoon hebben, kunnen hem nog steeds gebruiken. Misschien is hij wel iets langzamer. In het begin kunnen de gevolgen nog meevallen. De prestaties van de app zullen na verloop van tijd slechter worden omdat gebruikers geen software-updates kunnen downloaden die nieuwe features introduceren of bugs bestrijden. Wie echt wil kan de app ook via VPN blijven gebruiken. Maar dat is voor veel mensen ingewikkeld. TikTok zal hoe dan ook veel gebruikers verliezen.
Het verbod kan gunstig zijn voor concurrerende techbedrijven zoals Alphabet (Google, YouTube) en Meta (Facebook, Instagram, WhatsApp). In reactie op het succes van TikTok hebben zij soortgelijke platformen gelanceerd voor het maken en delen van korte video’s: YouTube Shorts en Instagram Reels. Een deel van de TikTok-gebruikers zal na het verbod mogelijk overstappen naar één van deze alternatieven. Dit zal het marktaandeel van deze techgiganten nog verder vergroten – wat Trump met zijn last minute reddingspoging zegt te willen voorkomen.
Lees ook
Trump wil uitstel TikTok-verbod, dat één dag voor zijn inauguratie ingaat
Bijzonder aan Putain is dat de serie een keer niet gaat over misdaad in de grote stad. Wel over jongeren die tegen de misdaad aan schurken, die hun hoofd boven water proberen te houden in grauw Brussel. Ze zeggen heel vaak „putain!” („kut!”) en daar hebben ze ook alle reden toe.
In de Belgische tragikomische serie loopt de 17-jarige scholier Gigi (Liam Jacqmin) van huis weg als zijn verslaafde moeder (Liesa Van der Aa) na jaren van onthouding weer aanpapt met haar oude junkie-vriend en „in de roes hervalt”. Aanvankelijk lijkt Gigi bij zijn vader terecht te kunnen, maar nadat deze sjacheraar een gestolen varken vanuit zijn kofferbak verkoopt en tijdens een voetbalwedstrijd in de kroeg blijft hangen, moet Gigi toch echt zijn eigen weg vinden, wat in het begin betekent dat hij een dakloze bouwvakker wordt.
Gigi doet heel erg zijn best om niet in de drugs terecht te komen, maar een ‘gewoon’ leven blijkt ook niet zo eenvoudig te zijn. Huurbazen willen graag loonstrookjes zien, maar die heb je niet als je zwart werkt. De vrienden van Gigi proberen ieder een andere afslag: de een wordt politieagent – een overloper in de ogen van de omgeving – de ander is idealistisch en gelooft in verbinden en elkaar helpen.
De voertaal in Putain is Nederlands (althans, Brussels dialect met een flinke scheut Frans en wat Engels en Arabisch erdoorheen) maar Nederland is ver weg in deze serie. Belgische films en series zijn doorgaans smeriger en surrealistischer dan Nederlandse. Ze durven meer de lelijkheid te tonen. Deze tiendelige serie, gemaakt door rapper Zwangere Guy en diens jeugdvriend Frederik Daem, voelt behoorlijk authentiek Brussels aan. Aanvankelijk zou de hoofdpersoon Gorik heten, de echte voornaam van Zwangere Guy, dus het is niet gek om te denken dat de rapper werd geïnspireerd door zijn eigen jeugd. Zelf speelt hij in de serie de afwezige vader – een groot kind dat nauwelijks voor zichzelf kan zorgen, laat staan voor zijn zoon.
In jonge debutant Liam Jacqmin – broeierige blik, kort lontje – heeft de serie een indrukwekkende hoofdrolspeler getroffen
Verloedering
In korte scènes zet regisseur en co-scenarist Deben Van Dam snel en onnadrukkelijk de sfeer neer. Dat is vooral een sfeer van verloedering, met junkies die samenkomen in vage lokalen, asielzoekers die doodvriezen, en daklozen die in de prullenbak op het station schijten. De cast is grotendeels van de straat geplukt. In jonge debutant Liam Jacqmin – broeierige blik, kort lontje – heeft de serie een indrukwekkende hoofdrolspeler getroffen. Zwangere Guy zorgt ook voor een sterke eclectische soundtrack, met naast hiphop en dance ook metal van Brutus, punk met junglebeat van de Forsissies, en een breekbaar chanson van Madou.
De afleveringen hebben comedy-lengtes, en de serie is zeker om te lachen, maar het sociaal realisme overheerst. Je ziet de jongeren met de wanhoop vechten tegen een snoeiharde samenleving waarbij hun gezinnen geen veiligheid bieden maar voor extra problemen zorgen. De uitzichtloosheid voor deze jongeren is beklemmend. „Alles is toch al naar de vaantjes”, vatte acteur Felix Heremans samen in Bruzz. Of zoals dit Brusselse magazine zelf oordeelde: „Putain is een toek oep a bakkes”.
Hacker Tobias (Alfie Allen, bekend van Game of Thrones) en zijn beste vriend Marco (Martijn Lakemeier, Máxima), type ondernemende hosselaar, proberen een doorbraak te forceren in de techwereld. Maar freelance opdrachten en de techstart-up van Marco komen moeizaam van de grond. „ De ouders van mijn vriendin vinden dat ik een echte baan moet zoeken”, zegt Tobias , die met een boterham in de hand tennisballen ontwijkt. „Het zijn onwetende dinosaurussen”, roept Marco terwijl hij nog een bal naar Tobias slaat. „Coderen is een geweldig beroep en je bent de beste in het land.” Tobias springt weg voor een bal: „Tja, m’n bankrekening denkt van niet. Deze plek is mooi, hoe kun jij je deze club veroorloven?” Marco lacht. „Als je in de grote league wil spelen, moet je met de grote spelers meedoen.”
In de nieuwe serie Safe Harbor, vanaf 10 januari te zien op Videoland, trekken de talenten van Tobia en Marco de aandacht van de beruchte familie Walsh, machtige leden van de Ierse maffia. Tobias en Marco worden gerekruteerd om het beveiligingssysteem van de haven in Rotterdam te hacken, zodat de Walshes hun containers met drugs ongezien op vrachtwagens kunnen laden. Aan het hoofd van deze operaties staan de koele Sloane (Charlie Murphy, Peaky Blinders) en haar onvoorspelbare broer Farrell (Jack Gleeson, Game of Thrones), die vastbesloten zijn hun vader, patriarch Keiran (Colm Meaney, Star Trek) niet teleur te stellen. Het begint als een eenmalige klus, maar Tobias en Marco raken steeds verder verstrikt in de Europese georganiseerde misdaad, met zowel de Ierse maffia als de autoriteiten op hun hielen.
Via Zoom spreken we de Amerikaanse Mark Williams, schrijver en co-producer van de serie en bekend van Ozark, dat ook gaat over doodnormale mensen die ineens in de criminaliteit belanden. Williams vertelt over de totstandkoming van Safe Harbor en zijn ervaringen tijdens het filmen in Rotterdam. Tijdens de opnames woonde hij een jaar in Amsterdam. „Ik had geen idee hoe groot de rivaliteit tussen die twee steden is”, zegt hij. „Ik heb geprobeerd dat in de verhaallijn te verwerken. Martijn, die uit Rotterdam komt, heeft me veel inside informatie gegeven over de verschillen”, voegt hij grinnikend toe.
‘Safe Harbor’, met Charlie Murphy als Sloane en Jack Gleeson als haar broer Farrell.Foto RTL/Videoland
Waarom de haven van Rotterdam?
„Het verhaal werd bij mij gepitcht door Femke Wolting [documentairemaker, onder andereLast Hijack en Bellingcat: Truth in a Post-Truth World], met wie ik samen de serie heb geproduceerd. Zij had gehoord van een verhaal waarbij hackers werden gerekruteerd om IT-systemen van een grote haven binnen te dringen. Het idee dat er twee buitenstaanders opeens in een drugsoorlog terechtkwamen, sprong er voor mij uit. Dat twee jongens ingeklemd zitten tussen criminelen en maar moeten zien te overleven. We kozen voor Rotterdam omdat het niet alleen de grootste haven van Europa is en daarmee logisch voor de verhaallijn, maar voor mij ook een plek was die anders was dan wat ik kende. Ik kende Amsterdam en Nederland natuurlijk, maar Rotterdam kon ik niet aanwijzen op een kaart.Ik zag hoe uniek de stad is en daarmee interessant voor een serie.”
Ik zag hoe uniek Rotterdam is en daarmee interessant voor een serie
De Rotterdamse architectuur speelt een belangrijke rol in de serie. Bekende bouwwerken in de Rotterdamse binnenstad zijn abstract in beeld gebracht, waardoor je als kijker niet altijd meteen weet waar je naar kijkt. Williams: „De architectuur viel op, er zijn zoveel unieke gebouwen. Dit was voor mij visueel echt interessant. Maar ook het type mensen dat daar woont viel me op. Harde werkers, met een bepaalde houding. Ze zijn iets ruiger dan de mensen in Amsterdam, waar alles wat sprookjesachtiger is. Ik was gewend aan de pittoreske, Disneyland-achtige vibe in Amsterdam. En het leuke van een serie is dat je er ook aan verder schrijft terwijl je al filmt, dus ik kon de dingen die ik leerde over de mensen en de cultuur er gaandeweg in verwerken.”
Had je tijdens het schrijven al bepaalde acteurs in gedachten?
„Voor de rol van Tobias had ik vanaf het begin Alfie Allen in m’n hoofd. Ik ben groot Game of Thrones-fan en ik wist hoeveel diepgang hij in een personage kon brengen. Met Nederlandse acteurs was ik niet bekend, die hebben allemaal auditie moeten doen.”
De chemie tussen Allen en Lakemeier heel sterk, dit was een gelukstreffer?
„Zeker, Martijn had ik alleen gezien in z’n auditie. Hij was heel krachtig, authentiek en hij bracht humor in het personage. Dat wilde ik graag pushen, want in de stressvolle situaties waarin de karakters zich bevinden is het goed om een stap terug te kunnen doen en te kunnen lachen om de situatie. Hij en Alfie klikten goed, zowel op camera als daarbuiten. Ze brachten veel tijd met elkaar door en werden echte vrienden. Ikdenk dat dat te zien is op het scherm.”
Was dit je eerste grote Europese project?
„Ik heb wel eerder in Europa films gemaakt, maar dat waren Amerikaanse films. Dit m’n eerste Europese televisieserie en m’n eerste kennismaking met het Europese systeem van werken. In Amerika zijn er op de set veel meer mensen aanwezig, hier werkten we in kleinere teams. Daar was ik wel verbaasd over, maar anders dan in Amerika heeft niet iedereen z’n eigen hoekje, maar pakt llerlei taken op.”
Dus voor herhaling vatbaar?
„Zeker, het schrijven van seizoen twee is begonnen en we hopen dat we groen licht krijgen zodat we kunnen beginnen met de productie. Het verhaal loopt door en het wordt de personages allesbehalve makkelijker gemaakt.”
Safe Harbor , vanaf vrijdag 10 januari, Videoland, 8 afleveringen.
Thomas van Groningen heeft zijn baby Guus genoemd. Best origineel, vonden hij en zijn vrouw. Maar wat had hij nou ontdekt? Het is „de zestiende populairste jongensnaam”, zei de politiek commentator. „Tjah – dat valt tegen.” „Haha”, deed tafelgast Fidan Ekiz. „Wat zegt dat, hè”, zei presentatrice Malou Petter, om vervolgens meteen haar eigen vraag te beantwoorden: „468 baby’s heten Guus, zie ik hier.” „Nou, die van ons is de leukste!”, zei Van Groningen. „Haha”, deed Ekiz weer, en daarna zei ze iets dat volledig werd overstemd door de leader van het programma. Toen het deuntje voorbij was had Van Groningen het over hoe lekker de voornaam van baby Guus met zijn achternaam allitereerde. „Guus van Groningen”, beaamde Petter (twee g’s! Het klopte!). Ze bleef breed glimlachen toen ze in één adem doorpakte naar het volgende onderwerp: „Nederland heeft een absolute gezagscrisis.”
Wat te denken van Nieuws van de dag, het nieuwe actualiteitenprogramma van SBS6 waaraan zowel Hart van Nederland (Talpa) als De Telegraaf meewerkt? Petter verliet haar post als NOS-nieuwslezer om de show om en om te presenteren met Art Rooijakkers. Die liet zich op zijn beurt wegkapen bij RTL. Hun streven: een „breed publiek vertegenwoordigen en een geluid laten horen dat veel mensen aanspreekt”. In de praktijk klonk dat geluid maandag als een wat braver voorprogramma van Vandaag Inside (tevens Talpa), vooral door de aanwezigheid van vaste VI-gasten Van Groningen en Raymond Mens. Die eerste mocht een van zijn favoriete taakjes vervullen die hij tot voor kort bij Café Kockelmann (WNL) uitvoerde: een tweet van Geert Wilders bespreken. Ook meldde hij dat D66, GroenLinks-PvdA en Partij voor de Dieren („om maar wat partijen te noemen”) zich niet constructief opstellen en Wilders’ achterban „sowieso nooit bereiken. Ik denk niet dat ze dat willen, ook”. Later legde Trump-versteher Mens uit dat we Trumps uitspraken „moeten wegen op z’n Trumps”. „Dat worden een leuke twee weken voor jou”, besloot Petter met het oog op Trumps naderende inauguratie. „En vier jaar!”, zei Mens. Daar moest de hele studio weer van giechelen.
Zeehondjes
Om nu de nodige switch te maken van deze onderbuiktelevisie naar iets waar ik het veel liever over heb, zal ik een nieuwe techniek toepassen die ik maandag van Welmoed Sijtsma heb geleerd. Die wilde in Goedemorgen Nederland (WNL) graag over Zeehondencentrum Pieterburen praten. Daartoe moest ze eerst een einde maken aan een item over geweld tegen dienstverleners – een probleem waar volgens haar gast een oplossing voor moest worden gevonden. „Ik weet niet of we hem vandaag vinden”, zei Sijtsma. „Dus laten we alsjeblieft even naar iets leukers gaan. Namelijk: zeehondjes.”
Mijn beurt: ik weet niet wat we verder met Nieuws van de Dag aanmoeten. Dus laten we alsjeblieft even naar iets leukers gaan. Namelijk: Winter Vol Liefde (RTL). De winterse variant van B&B Vol Liefde ging maandag van start met een tweede seizoen en introduceerde direct een onverwachts hoofdpersonage: de moeder van een van de deelnemers. Liefdeszoeker Mike (33) woont nog bij vader Peter en moeder Monique, wat betekent dat als je datet met Mike, je indirect ook met Monique datet. Die hielp haar zoon met het uitkiezen van kandidaten (vereisten: geen burn-out, geen borderline en liefst mooie tanden) en viel direct als een blok voor de eerste dame die langskwam. Denise had dan ook écht heel witte tanden („Ze geven licht!”). „Ik ben gewoon verliefd op haar”, gaf Monique op avond één stralend toe. Daarna zong de familie ‘Happy birthday’ voor twee jarige hondjes met feesthoedjes op. En ik kan niets invullen voor heel dat brede publiek dat Nieuws van de Dag wil bereiken, maar als we het toch hebben over „een geluid dat veel mensen aanspreekt”: doe dit mens maar het geluid van zo’n hondenverjaardag.
Oost versus West, communisme versus kapitalisme. Het zijn tegenstellingen die symbool staan voor de Koude Oorlog. Na de val van de muur in 1989 was er lang geen sprake meer van een concrete dreiging, tot de Russische invasie van Oekraïne in februari 2022, die het Europese continent en de wereld al bijna drie jaar in zijn greep houdt. Nu, zo’n 35 jaar na de val van de muur, is dergelijke Koude-Oorlogsretoriek terug in het publieke debat.
In het laatste kwartaal van 2024 is het aantal krantenartikelen waarin de oorlog in Oekraïne wordt beschouwd als dreiging voor de NAVO en Europa flink toegenomen: 39,1 procent meer in vergelijking met het voorgaande kwartaal. Denk hierbij aan koppen als ‘Europa moet eigen rol opeisen in oorlog Oekraïne’ (Trouw) en ‘Wat als Donald Trump de NAVO opblaast?’ (De Telegraaf). Dit blijkt uit data-onderzoek uitgevoerd door studenten van de master Media en Journalistiek aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, onder leiding van docent Nel Ruigrok. Zij hebben artikelen over de oorlog in Oekraïne gecategoriseerd op basis van ‘frames’: bewust gekozen woorden of beelden die gebeurtenissen een positieve of negatieve connotatie geven.
Het zogenoemde ‘nieuwe Koude Oorlog’-frame stelt dat de oorlog die Rusland momenteel voert, niet alleen meer om Oekraïne draait, maar ook steeds meer om Nederland, Europa en de NAVO. Sinds begin 2022 bevat bijna een kwart van de Nederlandse krantenartikelen over de oorlog in Oekraïne (24,4 procent) het ‘nieuwe Koude Oorlog’-frame. In het laatste kwartaal is dit toegenomen tot 63,6 procent.
Dat ‘Oost versus West’ recent nog dominanter is in het publieke debat valt te verklaren door twee nieuwsgebeurtenissen: de overwinning van Donald Trump bij de Amerikaanse verkiezingen en het pleidooi om de defensie-uitgaven te verhogen dat Mark Rutte als NAVO-chef hield over de Russische dreiging. Trump beloofde tijdens zijn verkiezingscampagne de oorlog „binnen twee dagen” aan de onderhandelingstafel op te lossen en heeft regelmatig gezegd dat hij NAVO-landen die niet investeren in hun defensie „niet zal beschermen”. Dat roept de vraag op of Oekraïne en Europa op voldoende Amerikaanse steun kunnen rekenen tegen Russische agressie tijdens Trumps presidentschap. In zijn eerste grote toespraak als secretaris-generaal van de NAVO zei Mark Rutte, begin december 2024, dat het tijd is „om ons geestelijk voor te bereiden op oorlog”. Zijn toespraak werd breed uitgemeten in de pers vanwege de opvallende oorlogsretoriek.
Volgens Tim Sweijs, directeur onderzoek van het Haags Centrum voor Strategische Studies, wordt Nederland eindelijk wakker. In een uitzending van Pointer op Radio 1, waarin de resultaten van dit onderzoek werden besproken, zei hij: „Onze samenleving en ons journaille zijn uit een winterslaap wakker geworden, waarin we dachten dat een grootschalige oorlog op het Europese continent tot het verleden behoorde.” Voor Sweijs is het geen verrassing dat het in het publieke debat vaker gaat over een nieuwe Koude Oorlog.
Lees ook
Rutte in eerste NAVO-speech: ernstigste veiligheidssituatie uit mijn leven
Op de hoogte blijven
Frames in de traditionele én sociale media hebben invloed op de manier waarop lezers naar de wereld kijken. Uit talloze onderzoeken blijkt dat het frame van een nieuwsbericht, dat vaak de basis vormt voor de discussie op sociale media, een aanzienlijke invloed heeft op hoe mensen hun mening vormen over onderwerpen. De (sociale) media zijn voor veel mensen de belangrijkste manier om op de hoogte te blijven van wat er speelt in de wereld. Dit kan ook gevolgen hebben voor de publieke opinie of in de politiek: moet Nederland Oekraïne blijven steunen met wapens, of moet Nederland vooral zichzelf bewapenen?
Hoewel het ‘nieuwe Koude Oorlog’-frame dominant is in de Nederlandse dagbladen, was er het afgelopen jaar ook steeds meer berichtgeving over diplomatieke inspanningen om met oplossingen te komen voor de oorlog in Oekraïne. Voor dit standpunt, dat in de Tweede Kamer werd ingenomen door Forum voor Democratie, was lange tijd nauwelijks aandacht. Henk Overbeek, emeritus hoogleraar internationale betrekkingen, zei daarover in de Pointer-uitzending: „Lange tijd is ons vanuit de NAVO, Brussel en het ministerie van Defensie voorgehouden dat diplomatie niet aan de orde was, want Oekraïne moest de oorlog winnen.” Als Overbeek in de media aandacht vroeg voor eventuele diplomatieke alternatieven, kreeg hij te horen: „Diplomatie is capitulatie”. Overbeek: „Nu is het aan het schuiven, nu men beseft dat de oorlog geen militaire oplossing gaat krijgen.” Vooral in het laatste kwartaal van dit jaar is dit ‘diplomatie-frame’ flink toegenomen in de berichtgeving, wat te maken zou kunnen hebben met Trumps belofte om de oorlog „binnen twee dagen” aan de onderhandelingstafel op te lossen.
Tegelijkertijd neemt het aantal artikelen dat het belang van steun voor Oekraïne benadrukt het laatste kwartaal sterk af. Met de daling van het ‘steun-frame’ treedt de dreiging van een nieuwe Koude Oorlog op de voorgrond. Terwijl deze twee verhalen sinds de Russische invasie van Oekraïne in 2022 veelal naast elkaar bestonden (en ook gelijktijdig voorkwamen in de berichtgeving), bewegen zij nu uit elkaar: het is minder „We moeten Oekraïne steunen met wapens” en meer „we moeten onszelf beschermen en bewapenen”.
Economische termen
Wat verder opvalt is dat de oorlog nauwelijks meer in economische termen wordt beschreven in de dagbladen. Waarbij er aan het begin van de Russische invasie veel geschreven werd over bedrijven die zich uit Rusland terugtrokken en de gevolgen van de oorlog voor de energieprijzen, is dat de laatste kwartalen van 2024 steeds minder het geval. Een kop in 2022 luidde bijvoorbeeld: ‘Komt er een prijsplafond? De energieruzie tussen Rusland en Europa loopt verder op’, (Trouw, 5 september 2022).
Andere frames en invalshoeken zijn constant aanwezig in de Nederlandse berichtgeving, zoals neutrale conflictomschrijvingen. Dit zijn artikelen die puur ingaan op de militaire aspecten van de oorlog, dus bijvoorbeeld veldslagen en terreinwinst, zonder dat hier een waardeoordeel aan verbonden is. Maar ook deze invalshoek heeft de laatste maanden sterk aan belang ingeboet, omdat het Koude Oorlog-frame zo dominant is.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data126423774-35ae77.jpg|https://images.nrc.nl/2vOrdRgX55tkw_dswggtTe6HSjQ=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data126423774-35ae77.jpg|https://images.nrc.nl/9zJBW9A9HMt2zYJt-HMNJUf9MoI=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data126423774-35ae77.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data126351657-14c8d9.jpg|https://images.nrc.nl/SPNZkQKOgLxRwtnvpfb5RBmRMMA=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data126351657-14c8d9.jpg|https://images.nrc.nl/bByk_WdtRl0tezzuapsVSItin_Q=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data126351657-14c8d9.jpg)
