Category: Tech en Media

Verlegen nestklever zoekt huis

Een nieuwe reeks Telefilms rond het thema jongerencultuur gaat zaterdag gaat van start met Project Herbert van Barbara Bredero. Wanneer zijn moeder besluit dat Herbert (Thomas Höppener) eindelijk het huis uit moet, belandt de gereserveerde gemeenteambtenaar in de kapotte oldtimer van zijn overleden vader. De huizenmarkt is overspannen – een huis vinden is onmogelijk. Na een aantal verwoede pogingen wordt hij door een fout toegelaten in een studentenhuis. Voor het eerst moet Herbert leren wat het betekent om een wc, keuken of woonkamer met veel mensen te delen. En de studenten moeten ineens dealen met een veertigplusser in hun chaotische feesthuis. Bredero: „Mijn film verkent het fenomeen van de zogenaamde ‘nestklevers’: volwassenen die, ondanks hun leeftijd, nog steeds bij hun ouders wonen In Nederland gaat het om zo’n 112.129 mensen, wat neerkomt op 5 procent van alle dertig- tot veertigjarigen.”

André Waardenburg

Gevaarlijke influencer

De uitstekende Australische serie Apple Cider Vinegar is gebaseerd op het echte verhaal van oplichter en influencer Belle Gibson. Gibson, gespeeld door Kaitlyn Dever, begaf zich op gevaarlijk terrein: haar hele succes als influencer was gebaseerd op medisch bedrog. De hersentumor waarvan ze claimde te zijn genezen met haar eigen gezonde recepten was een verzinsel. Gibson werd in 2015 ontmaskerd door twee journalisten van de Sydney Morning Herald, die in 2017 een boek over de zaak publiceerden. Scenarist Samantha Strauss schreef hier een razendspannend script omheen. Als kijker weet je vanaf de eerste aflevering dat je met een pathologische leugenaar te maken hebt, maar desondanks word je Belle’s wereld ingezogen. Hoe doet ze het, en vooral, waarom?

Sandra Heerma van Voss

Zijn in een gebroken lichaam

De eerste Citizen Sleeper kwam als een totale verrassing: een verhalende game, nee, een interactieve novelle over de connectie tussen lichaam en bewustzijn, tussen jou en je gemeenschap. Een lieve game, maar ook een die de wreedheid van de wereld niet uit de weg ging. In deel twee speel je wederom een sleeper, een gekloonde menselijke geest in een aftakelend robotlichaam, geschapen om een groot bedrijf te dienen. Je bent ontsnapt: eerst aan het bedrijf, daarna aan de schurk die je ‘bevrijdde’ om je vervolgens als verslaafde slaaf te gebruiken. Wat nu? Deze game combineert bedachtzame, prachtig geschreven lappen tekst met een simpel gamesysteem, waarbij je dagelijks een beperkt aantal dobbelstenen kan inzetten om taken uit te voeren – en zo de grenzen van je lichaam voelt.

Len Maessen

Muzikale middag met Frank Boeijen en meer

Muziekcafé is een muziekprogramma van NPO Radio 2 met interviews en optredens. Deze week zijn Frank Boeijen, Lenny Monsou en Jet van der Steen te gast. Boeijen begint deze maand met een nieuwe theatertour. Hij speel vier nummers in het programma. Rockzanger Lenny Monsou bracht afgelopen oktober zijn debuut-EP Idolizer uit. De nummers zijn gedreven door een rauwe emotie met teksten die exploderen in krachtige melodieën en ritmes. Jet van der Steen laat haar nieuwste single ‘Ik bouw een huis’ horen. Dit lied speelt een belangrijke rol in de nieuwe KWF-campagne. Het nummer gaat over de band tussen kind en ouder en de wens om een langere toekomst samen te hebben. De uitzending komt live vanuit Podium De Vorstin in Hilversum en is gratis bij te wonen.

Vincent Bijlo

Delen

Mail de redactie

De omroepen gaan hun eigen programmering kritisch tegen het licht houden en moeten voor 1 april met programma’s komen waarop kan worden bezuinigd. De operatie moet voor 2026 ruim 20 miljoen euro aan besparingen opleveren. Hiermee sorteren de omroepen voor op de kabinetsplannen voor bezuinigingen op de publieke omroep. Dit meldt het AD donderdag in een stuk over de „monsterbezuiniging”.

De coalitiepartijen hadden in het regeerakkoord al afgesproken dat de publieke omroep vanaf 2027 110 miljoen euro per jaar minder krijgt. Daar kwam in december 50 miljoen euro bij omdat de Tweede Kamer extra geld wilde voor onderwijs. De verwachting is dat minister Eppo Bruins (Onderwijs, Cultuur en Media, NSC) in april een brief stuurt aan de Tweede Kamer waarin de bezuinigingsplannen van het kabinet verder worden ingevuld.

De politiek gaat niet over de programmering. Maar de omroepen zagen al aankomen dat die niet buiten schot zou blijven bij 150 miljoen aan bezuinigingen. Een werkgroep van omroepen moet het voortouw nemen bij het invullen van de 20 miljoen aan bezuinigingen op de programmering, in overleg met de NPO. Daarbij hebben ze volgens EO-baas Arjan Lock, tevens voorzitter van het College van Omroepen, drie uitzonderingen gemaakt: journalistiek, fictie, en de kernprogrammering van elke omroep.

Veel geld

De operatie heeft allereerst een praktische reden. „We moeten nu al keuzes maken en dingen in gang zetten, anders wordt de klap in 2027 simpelweg te groot, zegt Lock tegen NRC. „Want het gaat over veel geld. Natuurlijk gaan we dat deels uit de overhead proberen te halen. Maar daarmee komen we nooit op 150 miljoen uit. Dan is het verstandig om ook naar de programmering te kijken, anders maak je nu al afspraken met producenten en redacties die je in 2027 niet na kunt komen. En dan is de schade nog groter.”

De operatie is deels bedoeld om voor de buitenwereld, om te laten zien dat de kijker echt wat gaat merken van de bezuinigingen. „De publieke omroep is goed in nieuws, documentaires, en hoogwaardig drama”, aldus PowNed-directeur Dominique Weesie. „Laat het maar zien als daar dingen weg gaan vallen. Want er wordt altijd makkelijk gepraat over de publieke omroep – en dat mag. Maar er worden ook echt goede dingen gemaakt. Een serie als De Joodse Raad is duur. Maar daar krijg je ook wat voor.”

Delen

Mail de redactie

„Als je mij wil appen, dan download je maar Signal.” Het zal een jaar of 2018 zijn geweest, en de digibete moeder (destijds 62) van ondergetekende was er star in. Mark Zuckerberg van Meta vertrouwde ze niet met haar gegevens, dus berichtenapp WhatsApp moest het raam uit. Ze negeerde elk pleidooi, hield voet bij stuk. Het was Signal of niks. De hele familie moest om.

Wie zo’n zeven jaar later in de toplijsten van de Apple App Store en Google Play Store kijkt, ziet de vooruitziende blik. Sinds eind januari staat berichtenapp Signal bovenaan de Nederlandse downloadlijsten. Wat dat precies betekent qua harde cijfers? Onduidelijk. Wel is het een signaal dat de interesse naar een WhatsApp-alternatief weer is opgelaaid – en dat Signal daarbij populairder is dan andere alternatieven als Telegram, Viber, of zelfs het ouderwetse sms. Een oproep van NRC op sociale media leverde een inbox vol reacties op van overstappers en twijfelaars.

„Er wordt meer over Signal gepraat om mij heen, ook door mensen die er voorheen niks over zeiden”, zegt twijfelaar Ingrid de Waal (61) via de telefoon. „Sinds de overwinning en zeker de inauguratie van Donald Trump hoor ik er steeds meer over.” Ze denkt zelf al twee jaar na over een overstap. De Waal maakt zich zorgen om haar privacy, zegt ze – „niet dat ik gekke dingen app”. Maar dat haar data inzichtelijk zou kunnen zijn voor „die hoge techmeneren”, dat stoort haar. „Privé is privé.”

WhatsApp is en blijft met afstand de meest populaire berichtenapp van Nederland, gebruikt door zo’n 13,5 miljoen Nederlanders. Maar sinds het bedrijf in 2014 werd overgenomen door Facebook-maker Meta, lijkt elke golf privacyschandalen bij het moederbedrijf af te stralen op de app. Zoals het Cambridge Analytica-schandaal in 2018, toen bleek dat een Brits consultancybureau op grote schaal informatie had ingezameld van Facebook-profielen.

Een nieuwe controverse diende zich aan in 2021. Toen vroeg WhatsApp gebruikers om een nieuw privacyregelement te accepteren, dat toestemming leek te vereisen om meer data naar Facebook te sturen. Later kwam het bedrijf in de EU daar op terug. Maar een deel van de gebruikers stapte over naar een andere berichtenapp. De manier waarop techmagnaten als Elon Musk zich nu achter president Donald Trump scharen, veroorzaakt wantrouwen tegen alle grote techplatforms. Sinds Meta-eigenaar Mark Zuckerberg heeft aangekondigd te stoppen met externe factcheckers en expliciet ageert tegen diversiteitsbeleid, volgt een nieuwe golf WhatsApptwijfel.

Privacy

„Signal biedt volgens ons een goede mix van privacybescherming en gebruiksvriendelijkheid”, zegt Lotje Beek, woordvoerder van privacyorganisatie Bits of Freedom. „De app heeft een end-to-end-versleutelingsprotocol, waardoor alleen de zender en de ontvanger kunnen zien wat er in een bericht staat. En Signal verzamelt erg weinig informatie over zijn gebruikers.” Het bedrijf is eigendom van een nonprofit, de Signal Foundation, onder leiding van ex-WhatsApp-topman Brian Acton en Meredith Whittaker, die onderdeel was van het protest tegen het AI-onderzoek bij Google. Financieel is Signal afhankelijk van donaties en abonnementen, zegt Beek, ze verkopen verder niks. Een abonnement is dan ook niet vereist om de app te gebruiken.

Toch blijft het nog altijd lastig om de overstap te maken. Veel Nederlanders willen eigenlijk niet van hun vertrouwde berichtenapp af. Wel merken Signal-gebruikers dat het gemakkelijker wordt om vrienden en familie te overtuigen om de app in ieder geval náást WhatsApp te installeren.

Robert de Meijer (44) gebruikt naast WhatsApp ook Signal, vooral omdat hij mensen kent die zich zorgen maken over hun privacy, zegt hij. „Ik vind WhatsApp veilig genoeg. En Signal heeft niet genoeg gifjes.” Ook vindt hij het gewoon gemakkelijker om groepen te maken in WhatsApp. Veel Signal-overstappers hebben nog altijd moeite om vrienden en familie te overtuigen om de groepsapp over te zetten – dat vereist politieke discussies over Zuckerberg en privacy. Maar De Meijer denkt dat zijn vriendengroep inmiddels voor de helft uit Signal-gebruikers bestaat. Hij vindt het dan ook logisch dat hij de app ook gebruikt.

Drastisch

De redactie van Filmkrant wil de gehele communicatie overhevelen van WhatsApp naar Signal, zegt hoofdredacteur Ronald Rovers. „We hebben afgelopen week besloten dat de gehele redactieapp overgaat naar Signal. Ook de groep voor onze medewerkers is inmiddels overgezet, alleen is daar nog niet iedereen om.” Een drastische maatregel, maar wel nodig, vindt hij.

„Ik neem serieus wat er in Amerika gebeurt. Ik maak me zorgen over de veiligheid en de privacy van onze data.” Maar eigenlijk vindt hij dat de Europese Unie dit soort apps „meer naar ons toe moet trekken”. Dat zou Nederlanders minder kwetsbaar maken voor politieke ontwikkelingen in de Verenigde Staten.

Bits of Freedom pleit vooral voor ‘interoperabiliteit’ – het vermogen om berichten van één berichtenapp naar de anderen te sturen, zegt Lotje Beek. „Alle apps moeten zich in Europa sowieso aan de strengere Europese privacyregels houden. Maar als straks 13 miljoen mensen naar Signal verhuizen, heb je uiteindelijk toch hetzelfde probleem.” Namelijk een concentratie van gebruikers bij één app, met alle gevolgen van dien als de eigenaar nadelige beslissingen neemt.”

Er is al veel geschreven over het ‘netwerkeffect’ – hoe meer mensen op een platform zitten, hoe lastiger het is voor individuele gebruikers om dat platform te verlaten, omdat je daarmee sociale connecties doorsnijdt. Interoperabiliteit zou dat netwerkeffect kunnen verminderen. Het maakt dan niet meer uit welke app je kiest.

Vooralsnog doen de overstappers hun best om hun omgeving mee te krijgen. „Mijn kinderen (22-30) vonden me een wappie toen ik overstapte”, schrijft Femke de Roos (53) in een email. „Maar toen ik ze Signal liet installeren, werden ze verrast door hoeveel mensen die ze kenden er al zitten.” Alleen zien ze daar wél een onbalans. „Het zijn veelal hoogopgeleiden en 45-plussers.”

Weinig jongeren, dus. De moeder van deze journalist zou het jammer gevonden hebben.

Delen

Mail de redactie

In eerste instantie klinkt het wat navelstaarderig: een podcast van Trouw over het heldhaftige verzetsverleden van de krant zelf. Maar in Het Ultimatum onderzoekt journalist Robin de Wever een pijnlijk hoofdstuk uit de geschiedenis van de krant. Hij wil weten hoe het kan dat in 1943 drieëentwintig medewerkers vermoord werden, in ruil voor het voortbestaan van de verzetskrant. De Wever kan bouwen op eerder historisch onderzoek, maar breidt zijn verhaal daarna uit door zich op een aantal betrokkenen te focussen. Zo ontstaat een fijne vertelling over schuld en onschuld, verzet en verraad, waarbij de podcast ook naar de rol van geloofsovertuiging kijkt.

Delen

Mail de redactie

Stoute Schoenen is Bart van Loo voor gevorderden. Dus als je geen fanatieke kenner van het Frankrijk van de late middeleeuwen bent, als je het boek De Bourgondiërs niet hebt aangeraakt of nog nooit aan de podcastversie daarvan begonnen bent, zul je bij zijn nieuwste podcastproject snel verloren raken. Ergens tussen een verdwenen vijfbeukige Romaanse kerk en een Gents Begijnhof, waarschijnlijk. Weet je door te zetten, dan beland je met het luisteren naar Stoute Schoenen in een sneltreinvaart aan sprookjesachtige geschiedenisvertellingen. Wild en sierlijk gebracht, met gedetailleerde beschrijvingen, levendige scènes en prachtige audio-achtergronden.

Delen

Mail de redactie

De naked dress is uitgespeeld. Een jurk kan onmogelijk naakter zijn dan de jurk waarin Bianca Censori dit weekend naar de Grammy Awards ging. Censori, de 30-jarige vrouw van van Ye (voorheen: Kanye West), stapte in Los Angeles de rode loper op in een lange bontjas. Op filmpjes is te zien hoe ze met één hand de hand van Ye vasthoudt, terwijl ze met de andere de jas ter hoogte van haar navel gesloten houdt.

Terwijl Ye, gekleed in een zwart T-shirt, zwarte broek en donkere zonnebril, zich positioneert, laat zij met haar rug naar tientallen fotografen de dierenhuid van haar schouders glijden om haar eigen huid te tonen. Ja, bij nadere inspectie blijkt dat ze een jurk draagt, maar die is nauwelijks zichtbaar. Deze jurk laat niet weinig aan de verbeelding over, deze jurk laat niets aan de verbeelding over. En dan draait ze zich om.

Censori heeft in de drie jaar dat ze met Ye is een reputatie opgebouwd rondom haar kleding – en vooral het gebrek daaraan. Zo droeg ze eerder een transparante regencape, met niets daaronder. Maar nieuw is wat Censori doet niet. Ze sluit aan in een lange traditie van jurken, naakt en controverse.

Ongepast en vooral: schandalig

In 1783 schilderde Élisabeth Louise Vigée Le Brun koningin Marie Antoinette, gehuld in een jurk van witte mousseline. De semi-transparante katoenen stof is in diverse laagjes gedrapeerd. Haar decolleté is bedekt, de mouwen reiken tot over haar elleboog. Met de blik van nu is er niets naakts aan, maar toen werd het schilderij bestempeld als ongepast, schandalig zelfs. Ze had in deze korsetloze onderjurk, was destijds het idee, zo ongeveer geposeerd in haar ondergoed. Marie Antoinette zette zo een trend van luchtige, zachte, ietwat doorschijnende jurken. Die vervolgens bruut werd verstoord door de Victoriaanse stijl, met zware, stugge stoffen in donkere kleuren.

Het zou tot 1930 duren voor er voor het eerst werd gesproken over ‘the naked dress’, al ging het toen niet over doorschijnende jurken. De term werd gebruikt om bijvoorbeeld de aansluitende, satijnen halter-jurk die Jean Harlow draagt in de film Bombshell, uit 1933, aan te duiden. Ook de semi-transparante jurk van Mae West in Go West, Young Man (1936) wordt tot het rijtje gerekend.

‘Happy birthday mr. President’

Het zou Marilyn Monroe zijn die het concept de publieke ruimte in neemt. Op het sowieso al controversiële moment dat ze in 1962 president John F. Kennedy toezingt voor zijn verjaardag (het gerucht ging dat ze zijn minnares was) draagt ze een huidkleurige, glitterende strakke jurk. Het komt haar, ondanks Harlow en West, op de titel van het ‘orginele naked dress model’ te staan.

Vier jaar later presenteert Yves Saint Laurent een collectie doorschijnende kledingstukken. „Het vrouwenlichaam werd langzaam onthuld”, staat in de eigen biografie van het modemerk te lezen. En: „de naakte look was geboren”. Waarbij het nu dus wél gaat om hoezeer een jurk doorschijnt.

Dankzij de seksuele revolutie in 1968 gaat het daarna snel. Zangeres en stijlicoon Jane Birkin draagt in 1969 een zwarte mini-dress met lange mouwen. De stof is dusdanig doorschijnend dat haar tepels en onderbroek duidelijk afsteken. In Vogue Paris stelt ze later dat ze zich niet had gerealiseerd dat de jurk zo transparant was. „Als ik het had geweten, had ik geen onderbroek aangetrokken”, voegt ze eraan toe. En met dank aan het uitgebreide voorwerk van Cher, die sinds 1965 een veelvoud aan blote jurken draagt, zet de trend zich in de jaren negentig gestaag voort.

Sex and the City

In 1993 vertaalt de dan 19-jarige Kate Moss de minimalistische trend van dat moment in een lange, rechte metallic zilveren jurk, die ze draagt naar een feestje. De foto’s van haar in die jurk worden iconisch. Zelf zegt Moss later, in de woorden van Birkin, dat ook zij niet wist dat de stof doorschijnend was.

De naam ‘naked dress’ wint aan bekendheid door de Sex and the City-aflevering waarin Carrie Bradshaw op haar eerste date met Mr. Big gaat, in een huidkleurige mini. Carries conservatieve vriendin Charlotte York, die pertinent tegen het idee van seks op de eerste date is, becommentarieert de jurk. „Laten we het gewoon zeggen. Het is ‘the naked dress’”, zegt ze. „Je gaat overduidelijk seks met hem hebben vanavond.”

Rose McGowan laat in 1998 zien dat het veel naakter kan. Ze wil op de rode loper van de MTV Awards een statement maken over het objectiveren van vrouwen en draagt een jurk compleet gemaakt van kralen, waarbij haar billen zo goed als onbedekt blijven. Het was, zei ze zelf later, „mijn eerste grote publieke vertoning nadat ik seksueel misbruikt was”, waarmee ze verwijst naar de inmiddels veroordeelde filmproducent Harvey Weinstein.

Het is mijn lijf, wil ze zeggen, en ik bepaal zelf of dat naakt is.

Jennifer, Rihanna, Beyoncé

De lijst breidt zich in de jaren daarna uit. Jennifer Lopez in de iconische Cavalli-jurk met decolleté tot voorbij haar navel, Rihanna in doorschijnend metallic, Beyoncé in mesh met strategisch geplaatste bloemen Florence Pugh in een doorschijnende roze tule van Valentino. Allemaal gingen ze Censori voor.

En dan is er natuurlijk nog de vrouw die haar op meerdere manieren voorging. Kim Kardashian, de eerste vrouw van Ye, knipoogde veelvuldig naar iconische momenten uit de geschiedenis van ‘the naked dress’. Toen ze zich in 2022, na een race om zoveel mogelijk gewicht te verliezen, in de ‘originele’ jurk van Monroe wurmde, werd dat door kunsthistorici met lede ogen aangezien. Nog voor de jurk daarbij beschadigd bleek, werd het al „onethisch” genoemd.

Nu is ook rondom de jurk van Bianca Censori veel commotie. Hoewel ze niet de enige is die zich deze Grammys minimalistisch kleedde – Julia Fox, die tussen Kardashian en Censori ook een maand een relatie had met Ye, had onder haar bijna net zo doorschijnende mesh jurkje wel ondergoed aan – gaat het vooral over haar. En vooral over haar náást Ye.

Want welke traditie volgt Censori precies? Is het feminisme of onderdrukking? Een vrouw die de kracht van haar eigen lichaam claimt of seksualisering van het vrouwenlijf? Zolang ze zich niet uitspreekt, blijft het bij speculeren. Zeker is dat er geen geschiedenis van ‘the naked dress’ meer zal bestaan zonder haar.

Na decennia van steeds naakter is vrij plots de strijd gestreden, de eindstreep bereikt, de naaktste jurk gedragen.

Delen

Mail de redactie

Ik háát Kingdom Come: Deliverance II. Het is laat, ik ga het derde uur in van hetzelfde duel, en de stappen zitten inmiddels in mijn vingers: ren de trap op, ga in sneltreinvaart zo door de dialoogkeuzes heen dat ik alle punten verzamel, trek m’n zwaard, ga dood. Soms duurt de laatste fase kort – één steek tussen de ribben, en het is voorbij. Soms weet ik het enkele minuten uit te stellen. Maar elke keer sterf ik.

Dan verschuift er iets. Heb ik wel gelet op de positionering van mijn zwaard bij elke aanval? Zoek ik rustpauzes? Ineens loopt het soepeler. En daar is de ontlading: de vijand stommelt bloedend naar het raam, en de game gaat over in een verhalend filmpje over zijn dood die meerdere emoties oproept. Wraak. Voldoening. Bezinning. Een vreemd, grimmig verdriet.

Ik hou van Kingdom Come: Deliverance II.

Ooit wisten de rollenspelmakers van het legendarische BioWare mij verliefd te maken op de potentie van een interactief medium dat je meesleepte in zijn verhaal. In dezelfde week dat BioWare getroffen wordt door een ontslaggolf na het vlakke Dragon Age: The Veilguard, haakt mijn hart vast op Kingdom Come van Warhorse Studios. Een rollenspel in dezelfde verhalende mal als BioWare, dat verrassend scherp en gelaagd durft te zijn op een manier die bij de oude meesters lijkt te zijn verdwenen. Die je dwingt om na te denken: wat is me dierbaarder, mijn eigen wraakgevoel, of de mensen om me heen?

Witte heteroseksuele mannen

Het is 1403, en je speelt wederom Henry van Skalice, de geadopteerde zoon van een vermoorde smid, die zoekt naar de mannen die zijn ouders doodden. Hij heeft ook andere verplichtingen: hij is bodyguard van de jonge ridder Hans Capon, en Hans is net door zijn oom weggestuurd om een brief te bezorgen. Ze zoeken bondgenoten tegen de kwade koning Sigismund. Zorgeloos rijden Hans en Henry door Bohemen (later het moderne Tsjechië), van Capons thuisstad Rataje nad Sázavou naar kasteel Trosky. Onderweg worden ze overvallen. Zonder zijn nette kleren gelooft niemand dat Hans van adel is. Een klein probleem, dat via kronkelende wegen zal eindigen in een dramatische belegering.

Maker Warhorse Studios praat graag over historische accuratesse. Sowieso onmogelijk – het is een game, de speler moet meer te doen hebben dan mest scheppen – en duidelijk een excuus om een game vol witte, Christelijke heteroseksuele mannen te maken, was bij het eerste deel de vaak gehoorde reactie.

Excuus? Nee. Zeker niet in deze opvolger. Ja, Deliverance II is vast niet in alles historisch accuraat, maar de toewijding betaalt zich uit in een game en wereld die emotioneel ‘echt’ voelt. Waarin je snapt waar alle personages vandaan komen, op een manier die niks met jou als speler te maken heeft. Die aanpak maakt óók alle niet-witte, niet-Christelijke, niet-heteroseksuele of niet-mannelijke personages gelaagder. Belangrijke verhaallijnen rond de Joodse gemeenschap in het fantastisch ‘nagebouwde’ middeleeuwse Kuttenberg en de zwarte geleerde Musa van Mali prikkelen interesse en inleving in deze mensen.

Dronken Tsjech

Het verhaal is de drijvende kracht van deze game, dat je continu aanspoort om door te blijven zetten, zelfs als de game diep frustrerend wordt. Maar ook het gevoel dat er altijd nog iets moet zijn dat je niet geprobeerd hebt, sleept je voort. En de boeiend gereconstrueerde middeleeuwse wereld, vol met kleine levens en vergezichten.

Net als het eerste deel poogt Deliverance II veel op detailniveau te simuleren, van het priegelige vechtsysteem dat let op de positionering van je armen en de precieze bepanstering van je vijand, tot het smeden van wapens. Je vloekt als je hoort dat je hamer niet op de juiste manier op het gloeiende ijzer landt, maar zodra de vonken goed van het zwaard spatten, heb je zin om een biertje open te trekken.

Word je elke keer gepakt als je heimelijk probeert iemand te vermoorden? Oefen het sluipen. Of kijk goed naar wat voor kleding je aan hebt (is het schoon?), en drink het juiste drankje. Dat je natuurlijk gebrouwen hebt van zelfgeplukte bloemen.

Kingdom Come: Deliverance II is geen game voor iedereen. Daarvoor is het te lastig, te priegelig. Maar weet je een relatie op te bouwen met dit ambitieuze spel, dan zingt-ie. Als een dronken Tsjech met een volle buik bij een prettig haardvuur.

Delen

Mail de redactie

‘Je hersenen en portemonnee zijn van mij om mee te spelen”, zegt een vrouw met lang blond haar en korrels mascara onder haar ogen. „Ik wil nooit van je horen dat je waardeloos bent, omdat je waarde in slavernij ligt”, zegt een vrouw met een geblurred, onherkenbaar gezicht. Alleen haar benen in een visnetpanty zijn te zien.

De twee berichten zijn geplaatst in een groep op Reddit met ruim 143.000 leden. In deze groep, findom, worden mannen financieel gedomineerd door vrouwen. Via findom verdienen vrouwen online geld aan het vernederen, negeren en het financieel uitbuiten van mannen – die daar opgewonden van raken. Deze online kink is een soort spel met opgelegde machtsverhoudingen waar geld centraal staat.

In de afgelopen vijf jaar lijkt findom lucratiever te zijn geworden. Het groeiende aanbod is onder meer te verklaren door de coronapandemie. En mensen vinden het steeds lastiger, ook na de coronapandemie, om offline seksueel contact met elkaar te maken; findom is een vorm van online seksueel contact waarbij geen fysieke nabijheid vereist is. Ook nam het een vlucht omdat het een veilige vorm van sekswerk is.

Het grootste deel van de vrouwen dat geld verdient door mannen financieel te overheersen zit op X. De meeste accounts hebben meer dan 10.000 volgers. „Ik heb betaald gekregen voor een foto van mijn vuilnisbak, lol”, schrijft een vrouw op X. Op TikTok zijn filmpjes te zien waarin vrouwen uitleggen hoe eenvoudig het is om geld te verdienen met findom. Het populairste filmpje is meer dan 300.000 keer bekeken. In de reacties laten vrouwen weten dat ze dolgraag willen weten hoe het werkt.

Geldslaaf

In een gesprek met NRC laat een 34-jarige accountmanager – we ontmoeten elkaar in een café – op zijn telefoon screenshots zien van een gesprek tussen hem en zijn meesteres op X.

„Ik ben een loser (…) een slet die zijn kontje openzet voor iedereen. En zijn wallet vaak te grazen genomen ziet worden”, zegt hij in het bericht. „Dat je een loser bent, is vanzelfsprekend natuurlijk”, schrijft ze terug.

Findom speelt zich grotendeels af op sociale media en chatapps als X, Reddit, Instagram, Discord en WhatsApp. Via de chats kruipen de vrouwen in de rol van een dominant persoon. Zij worden dommes (dominants), godin of meesteres genoemd. De mannen nemen een onderdanige rol aan. Ze heten subs (submissive), geldslaaf, moneypig, property, loser, walking wallet of bitchboy.

„Mensen zijn meer bereid om online voor persoonlijke aandacht te betalen”, zegt Linda Duits, sociaal wetenschapper gespecialiseerd in populaire cultuur aan de Universiteit Utrecht. „Ook zorgt het internet ervoor dat het voor subculturen eenvoudiger is om elkaar te ontmoeten.”

Lees ook

Op sociale media draait bijna alles om seks, toch doen jongeren het steeds later

Findom is een vorm van sekswerk en dus kleeft er stigma aan. „Maar omdat er geen fysiek contact is, zien dommes dat vaak anders. Ze willen niet hetzelfde voelen als iemand die achter een raam staat. Hetzelfde geldt voor het groeiend aantal influencers dat een OnlyFans-profiel heeft, maar er nog steeds geheimzinnig over doet vanwege het stigma”, zegt Duits. OnlyFans is een variant op Instagram, met een betaalmuur waar voornamelijk voor exclusieve erotische content wordt betaald.

Het gesprek tussen de 34-jarige man en de meesteres begint pas als hij haar een zogenoemde ‘tribute’ betaalt. Het bedrag staat op haar profiel. „Het is een eerbetoon om te laten zien dat ik serieus ben. Ik heb via Tikkie 50 euro naar haar overgemaakt, zonder te weten of ik een reactie krijg”, zegt de man. De meesteressen kiezen er zelf voor hoe ze hun geld verdienen. Via een Tikkie, PayPal, in de vorm van een cadeaubon of via Throne. Throne is een website waar de wensenlijst van de meesteres te zien is. De sub kan dan kiezen om geld te doneren voor bijvoorbeeld AirPods die de meesteres wil hebben.

De accountmanager heeft vijf meesteressen. „Ze zijn tussen de twintig en veertig jaar en we hebben regelmatig contact.” Op zijn vijfentwintigste ontdekte hij findom door zijn andere kink: femdom (female domination). Ook daar hebben de vrouwen de macht. „De afgelopen negen jaar heb ik zo’n 8.000 euro uitgegeven aan mijn meesteressen.” Wat hem daarin opwindt is de „power exchange”. „Hoe kan ik hun macht over mij het best voelen? Met de grootste macht in deze wereld: geld”, zegt hij met een glimlach.

Afhankelijkheid

Mannen die aan findom doen, raken opgewonden van de afhankelijkheid die er ontstaat. Zo moeten ze bijvoorbeeld opdrachten van hun dominante partner uitvoeren, op een moment dat zij dat wil. In ruil daarvoor krijgen ze aandacht in de vorm van berichtjes. „Als zij een relatie hebben met een krachtige vrouw, dan voelen ze zichzelf ook krachtiger. Ik geloof dat ervaringen van onderwerping en dominantie en macht en onmacht elkaar steeds af kunnen wisselen. Ze tasten van beide kanten af hoe ver ze de ander kunnen krijgen”, zegt Erik van Beek, seksuoloog gespecialiseerd in niet alledaagse seksuele voorkeuren.

Alhoewel mannen seksueel opgewonden raken, betwijfelt Van Beek of je findom als sekswerk moet bestempelen. Findom speelt zich namelijk in de meeste gevallen online af en er is geen fysiek contact. Ook worden er soms niet eens erotische beelden uitgewisseld. „Als we het als sekswerk benaderen, dan is het een van de veiligste manieren. Findom heeft namelijk een geëmancipeerde vorm en het is feministisch, omdat vrouwen de leiding hebben.” Maar aan de andere kant kan het ook een soort ongelijkheid tussen mannen en vrouwen promoten, omdat het doet lijken alsof vrouwen superieur zijn en echt genieten van het vernederen van mannen, denkt Van Beek. „Maar ja, het is allemaal op vrijwillige basis.”

Knielen voor een meesteres

Nadat de accountmanager de tribute heeft betaald, begint het machtsspel te lopen. De meesteres geeft de man opdrachten. „Ze zegt dat ik een foto moet sturen van hoe ik voor haar kniel. Ik mag het pas sturen als ik 25 euro hebt overgemaakt”, zegt hij. Ook speelt de domme spelletjes met hem op haar tijdlijn. Op haar account plaatst ze onverwachts een bericht met een bepaald bedrag. Als hij het niet binnen drie minuten betaalt, dan moet hij twee keer zoveel overmaken. „Ik zit dan als een gek haar tijdlijn te verversen.”

Of de meesteres maakt hem publiekelijk belachelijk. Ze tagt zijn naam in een bericht met een boodschap en hoeveel geld hij moet overmaken. „Als ik dat niet doe dan zwaait er wat.” Hij grinnikt. Een paar jaar geleden had hij een uitstaande schuld in de vorm van een lening bij een meesteres.

De man had voor 800 dollar pumps van het merk Christian Louboutin voor haar gekocht. „De pumps moest ik maandelijks afbetalen.” In ruil daarvoor krijgt hij soms berichtjes. „Het geeft mij even het gevoel dat ik als zogenaamd een grote, sterke man helemaal niet zo sterk ben.”

Het komt vrij weinig voor dat de domme en sub elkaar in het echt ontmoeten. „Als het zich alleen online afspeelt, dan kan de man het makkelijk verborgen houden. Misschien hebben de mannen een gezin of een vriendin die er absoluut niet achter mag komen”, zegt seksuoloog Van Beek. Ook schamen mannen zich voor de kink. „Ze hebben de behoefte om gestraft te worden door een vrouw. Dat komt niet overeen met het beeld dat mannen autonoom horen te zijn.”

Toch probeert de accountmanager de meesteres zo ver te krijgen om met elkaar af te spreken. Soms lukt dat. Dan vindt er een cashdrop plaats. „Ik overhandig haar het geld en loop weg. We zeggen niks, we doen niks.” Of er vindt een cashmeet plaats. Dan doet ze hem pijn. „In een steegje in Amsterdam trapte ze drie keer in mijn ballen en gaf ik haar het geld.”

De man vindt het leuk om grenzen op te zoeken. Maar dat werkt niet altijd. „Dan zijn ze te snel op mij uitgekeken en vinden ze mij niet zwak genoeg.” Ondanks het afstandelijke van het spel is hij wel op zoek naar enige vorm van gevoel en connectie met zijn meesteres. Soms staan ze daar voor open. „Ik ben online vrienden geworden met een meesteres van mij. Zij praat met mij als ze ruzie heeft met haar vriend.” Of hij niet gewoon een liefdesrelatie met een van zijn meesteressen wil? „Nee, maar ik zou wel een dominante vriendin willen.”

Verslaafd

Aan het begin van de coronapandemie groeit findom flink: meer vrouwen worden meesteres en meer mannen worden geldslaven. Op Google Trends is in 2020 de hoogste piek in het aantal zoekopdrachten naar findom te zien. „De niche heeft zich tijdens de pandemie sneller ontwikkeld, corona was namelijk een groot obstakel voor mensen om elkaar te ontmoeten”, zegt Van Beek.

Ook de 45-jarige Koert, coach gespecialiseerd in findom- en pornoverslaving, merkt dat findom tijdens de coronapandemie in populariteit is gestegen. „Toen findom haar plek vond op Twitter nam het een vlucht”, zegt Koert. Op zijn profielfoto op Reddit is zijn gezicht te zien, maar in lage resolutie. Ook gebruikt hij online een pseudoniem: Kurt.

In 2021 richtte Koert de online hulpgroep Findom Addicts Anonymous (FAA) op, waar hij via de FAA-website, X, Reddit en Discord mannen helpt om te stoppen met findom. Koert was ruim tien jaar verslaafd aan findom en porno. Zes jaar geleden is hij hersteld. „Ik had twee rijtjeshuizen kunnen kopen met het geld dat ik aan mijn verslaving heb uitgegeven.” Hij vindt het lastig om daar een concreet bedrag aan te hangen. „Iets met zes cijfers.”

Koert: „Ik stuurde geld, maar niet voor een dienst of om iets specifiek te ontvangen. Ik stuurde het als vorm van tastbare overgave.” Bij een groot deel van de mannen in findom is er geen verlangen naar meer dan alleen de geldtransactie. Soms halen ze zelfs voldoening uit dat ze worden genegeerd. Zij worden een platonische ATM (geldmachine) genoemd.

Mannen uit alle uithoeken van de wereld zoeken hulp bij Koert. „De meeste komen uit Amerika en het VK.” Hij past hetzelfde herstelprogramma (de twaalf stappen) toe dat bijvoorbeeld bij een alcoholverslaving wordt ingezet. „Iedere zondag hebben we via de Discord Server een meeting met zo’n negen man.” In totaal zitten er 70 mannen in de groep. Volgens Koert is findom een kink waar je makkelijk verslaafd aan kan raken en moeilijk uit kan komen. „Het is namelijk ongebruikelijk dat dommes de financiële, fysieke en mentale gezondheid verifiëren van hun subs.” Op het internet ziet hij ook dat dommes de verslaving juist aanmoedigen.

Voor Koert is het altijd een spel geweest van verleiding en seksuele opwinding. „Ik werd seksueel opgewonden door het controleverlies. Het uitgeven van geld stond symbool voor in de mate waarin ik mezelf liet meeslepen in de dynamiek.” Zijn meesteressen lieten hem weten dat zijn geld hen op cruciale momenten had geholpen. „Findom kan dus ook gezien worden als masculien, waarbij de man juist denkt de macht in handen te hebben. Hij verdient dan namelijk het geld en onderhoudt de vrouw”, zegt Van Beek.

De eenvoudige, veilige en snelle manier van geld verdienen maakt dat findom steeds populairder is bij vrouwen. Soms zelfs bij minderjarigen op TikTok. Volgens Koert zou het beter zijn als findom haar plek vindt alleen op OnlyFans. „Het zorgt voor een leeftijdsverificatie en een afscherming van de inhoud. Iedereen op X heeft nu vrije ongereguleerde toegang tot findom.”

Delen

Mail de redactie