De strijd om het Amerikaanse presidentschap kan ook dit jaar weer een kwestie van de lange adem worden. Vier jaar geleden werd pas na vier dagen onzekerheid, op een zaterdagochtend, duidelijk dat Joe Biden (van de Democratische Partij) de zittende president Donald Trump (Republikeinse Partij) had weten te verslaan. En als de peilingen er dit jaar niet faliekant naast zitten, is ook Bidens opvolger Kamala Harris met Trump verwikkeld in een nek-aan-nek-race.

Naast de keuze voor een nieuwe president kiezen de Amerikanen ook een nieuwe afvaardiging voor het Congres. De uitkomst daarvan kan ook voor de kersvers gekozen president gevolgen hebben.

Met welke scenario’s moet rekening worden gehouden? En op welke races moet worden gelet? In welke staten wordt het mogelijk spannend?

De scenario’s voor de macht

De strijd om de macht draait om het Witte Huis en het Congres

Het heten presidentsverkiezingen, maar eigenlijk brengen Amerikanen dinsdag 5 november een stem uit voor het zogeheten Electoral College. Elke staat in de Verenigde Staten heeft een vaststaand aantal kiesmannen (electors) afvaardigen in dit Kiescollege. Hoe volkrijker een staat, hoe meer kiesmannen ze te vergeven heeft.

De kandidaat die in een staat de meeste stemmen haalt, krijgt alle kiesmannen. In totaal zijn dit er 538. De kandidaat die een meerderheid haalt door de drempel van 270 kiesmannen te slechten, verovert het Witte Huis. De laatste twee presidentsverkiezingen, waaraan Trump beide keren deelnam, maakte een paar honderdduizend stemmen in een half dozijn sleutelstaten het verschil tussen winst of verlies.

Tegelijk met de presidentsverkiezingen wordt ook gestemd voor een nieuw Congres. Elke twee jaar worden alle 435 zetels van het Huis van Afgevaardigden en een derde van de honderd zetels in de Senaat opnieuw verdeeld. Momenteel hebben de Democraten nog een nipte meerderheid in de Senaat (51 om 49) en controleren de Republikeinen het Huis met een al even summier overwicht (220-212, met drie zetels vacant).

NRC zet de grofweg vier mogelijke scenario’s op een rij.

Scenario I Winst van Trump en een in meerderheid Republikeins Congres

Als zijn Republikeinen de Senaat heroveren, het Huis behouden en hij zelf het Witte Huis wint, zou dit Trump welhaast ongebreidelde macht opleveren. Met zijn partij controleert hij dan niet alleen de wetgevende en uitvoerende macht, maar kan hij dankzij drie door hemzelf voorgedragen rechters ook bogen op een solide conservatieve 6-3-meerderheid in het machtige Hooggerechtshof. Voor de Democraten zou dit een nachtmerrie zijn die in ieder geval tot eind 2026 voortduurt, als de eerstvolgende Congresverkiezingen zijn.

Scenario IIWinst Trump maar partijen wisselen van kamers

Trump kan opnieuw zegevieren in de presidentsrace en zijn Republikeinen hebben goede kansen om genoeg Senaatszetels af te snoepen van de Democraten. Maar in het Huis zou Trumps partij de meerderheid kunnen verliezen aan de Democraten. Die kunnen als oppositiepartij dan nog enigszins de scherpste kantjes van Trumps beleid afvijlen.

Scenario IIIWinst van Harris en een in meerderheid Democratisch Congres

Het gunstigste scenario voor Harris is dat ze niet alleen het presidentschap wint, maar dat haar partij ook beide kamers van het Congres verovert. Dit zou haar enorme politieke slagkracht opleveren om wetgeving en belangrijke benoemingen door te voeren – in ieder geval in de eerste twee jaar van haar termijn. Het is volgens peilingen ook het minst waarschijnlijke scenario: in het Huis spant het erom en in de Senaat zijn de Democraten dit jaar sterk in het nadeel.

Scenario IVWinst Harris met een verdeeld Congres

Als Harris het Witte Huis verovert maar haar partij de Senaat verliest, zoals het er nu naar uitziet, zou haar presidentschap er heel anders uit zien. Zelfs als de Democraten wel het Huis weten te veroveren, kunnen Republikeinse senatoren dan belangrijke wetgeving en haar benoemingen van ministers, ambassadeurs en federale rechters blokkeren. Harris zou op binnenlands terrein vanaf dag één regeren als aangeschoten wild.

In deze staten wordt de uitslag beslist

In zeven sleutelstaten is het spannend

In de landelijke peilingen stond Harris de slotweek van de campagne nog gemiddeld 2 procentpunt voor op Trump. Zelfs als die peilingen uitkomen en ze dus de zogenoemde popular vote wint door de meeste stemmen te halen, kan ze door het getrapte kiesstelsel in de VS toch de presidentsrace verliezen.

Dit is mogelijk omdat dunbevolkte staten relatief iets meer kiesmannen leveren dan dichtbevolkte. Dit leverde de Republikeinen in de presidentsrace doorgaans een ingebakken voordeel op, daar zij het doorgaans beter doen in conservatieve plattelandsstaten. Alleen al deze eeuw konden de Republikeinen zodoende tweemaal zegevieren in het Electoral College terwijl ze de popular vote verloren: George W. Bush jr. (in 2000) en Donald Trump (in 2016).


De strijd om de kiesmannen lijkt ook dit jaar in slechts een beperkt aantal staten echt spannend. Van veruit de meeste staten, samen goed voor circa 80 procent van de 538 kiesmannen, staat al zo goed als zeker vast of de Democraten of de Republikeinen er gaan winnen. De campagnes van beide presidentskandidaten besteedden hun dollars, tijd en aandacht daarom bovenal in zeven zogeheten swing states, waar in totaal nog geen honderd kiesmannen te vergeven zijn.

Pennsylvania (19 kiesmannen)2016: Trump | 2020: Biden

Met negentien kiesmannen geldt Pennsylvania ook dit jaar weer als dé electorale hoofdprijs. De staat vormt samen met Wisconsin en Michigan de zogeheten Blue Wall van voormalige industriestaten, waar de stem van de witte arbeider zwaar weegt.

Trump versloeg hier in 2016 tot veler verrassing Hillary Clinton, vooral dankzij de stem van die blauweboordenstem. Biden heroverde de staat, waar hij in 1942 geboren werd, vier jaar later voor de Democraten met een verschil van ruim tachtigduizend stemmen (1,17 procent). Dit jaar staat Harris in de peilingen licht voor, maar net als haar voorsprong in de twee andere Blue Wall-staten valt die voorsprong binnen de statistische foutmarges en de steun voor Trump is er door enquêteurs twee keer eerder onderschat.


Georgia (16 kiesmannen)2016: Trump | 2020: Biden

In 2020 leverde Georgia een van de grootste verrassingen van de presidentsrace op. Sinds Bill Clinton (in 1992) was de zuidelijk staat niet meer naar een Democraat gegaan, maar vier jaar geleden won Biden er met een miniem verschil. Op circa vijf miljoen uitgebracht stemmen haalde hij toen 11.779 stemmen meer dan Trump (0,23 procent).

Dit cijfer werd later beroemd, toen een telefoongesprek uitlekte waarin de president Republikeinse bestuurders in de staat onder druk zette om exact dit aantal ontbrekende stemmen ‘te vinden’ teneinde hem alsnog te laten winnen. In augustus 2023 werd Trump wegens deze bemoeienis met de uitslag aangeklaagd door de hoofdofficier van justitie van metropool van Atlanta. Die zaak moet nog inhoudelijk dienen.

De Democraten werden in 2020 geholpen door het feit dat er in Georgia ook twee Senaatsraces werden gehouden, die extra kiezers naar de stembus trok. Voor die zetels wordt dit jaar niet gestemd, wat de opkomst onder ‘hun’ kiezers zou kunnen drukken. Ook hebben de Republikeinen in reactie op Trumps leugen over kiesfraude onder het mom van ‘verkiezingsintegriteit’ stemprocedures aangescherpt. Volgens critici ontmoedigen die vooral zwarte en Democratische kiezers. Bijna de helft van de stemgerechtigden in Georgia is Afro-Amerikaan.


North Carolina (16 kiesmannen)2016: Trump | 2020: Trump

Waar Georgia vier jaar geleden relatief plots van kleur verschoot, zo hopen de Democraten dit jaar dat buurstaat North Carolina zal ‘flippen’. De staat stemde in 2008 met Barack Obama voor het laatst op een Democraat en ging de vorige twee presidentsraces naar Trump, al slonk diens winstmarge in 2020 wel.

Geholpen door de snel veranderende bevolkingssamenstelling van North Carolina hopen de Democraten de staat nu te kunnen laten omslaan. Rond hoofdstad Raleigh zitten verscheidene universiteiten en onderzoekscentra waardoor de afgelopen jaren veel nieuwe hoogopgeleide kiezers, die vaker Democratisch stemmen, zich er vestigden. Bovendien hebben de Republikeinen een omstreden kandidaat voor het gouverneurschap genomineerd die hun kiezers zou kunnen afschrikken ook het vakje van Trump aan te vinken.


Michigan (15 kiesmannen)2016: Trump | 2020: Biden

Net als in Pennsylvania wist Biden in Michigan te winnen, waar Clinton het vier jaar eerder nog heel nipt aflegde tegen Trump. Volgens de peilingen kan de race nu weer heel spannend worden met onderlinge marges die kleiner zijn dan 1 procent.

Harris vecht in Michigan voor de stem van Arabisch-Amerikaanse kiezers. In de voorsteden rond Detroit wonen grote groepen met wortels in het Midden-Oosten. Veel van deze kiezers zijn het sterk oneens met de pro-Israël-koers van de regering-Biden in de Gaza-oorlog. Tijdens de Democratische voorverkiezingen, toen Biden nog kandidaat was, lieten zij hun onvrede blijken door een blanco proteststem uit te brengen.

Omdat Harris’ beleid voor het Midden-Oosten niet wezenlijk lijkt te verschillen van Bidens aanpak, zou een deel van deze kiezers nu niet op haar willen stemmen. Ze kunnen thuisblijven of voor een derde optie gaan: Jill Stein, de uitgesproken pro-Palestijnse kandidaat van de Green Party. Zij is kansloos voor het presidentschap en daarmee zou een stem op Stein een zege van Trump, die nog enthousiaster pro-Israël is, dichterbij kunnen brengen.


Arizona (11 kiesmannen)2016: Trump | 2020: Biden

De zuidwestelijke staat Arizona heeft een notoir lastig te peilen electoraat. De woestijnlucht zou de kiezers een onafhankelijke streak geven, waardoor ze elke verkiezing weer anders kunnen stemmen. Samen met de noordelijke buurstaat Nevada (en soms ook Georgia en North Carolina) wordt Arizona tot de Sun Belt-staten gerekend, die zo heten omdat er wegens het zonnige klimaat veel pensionado’s wonen of overwinteren. Ook de stem van de snelgroeiende latino-minderheid weegt er elk jaar zwaarder.

Nadat Trump er in 2016 met relatief gemak won, heroverde de staat vier jaar geleden met 10.457 stemmen meer (0,3 procent). Dit minieme verschil was voor Trump en plaatselijke partijgenoten aanleiding om die nederlaag eindeloos aan te vechten. Er werden meerdere hertellingen gehouden, die de uitslag alleen maar bevestigden en Bidens voorsprong zelfs licht vergrootten. Meer nog dan in andere staten blijven de Republikeinen in Arizona echter in de ban van Trumps Big Lie over kiesfraude.

Dit jaar zou Trump, volgens de peilingen, goede kans maken Arizona te heroveren. De grensstaat had tot deze zomer te stellen met clandestiene migratie uit Mexico, waartegen Trump zegt strenger te willen optreden. De Democraten proberen progressieve kiezers naar de stembus te lokken met een referendum over verankering van het abortusrecht in de grondwet van de staat.


Wisconsin (10 kiesmannen)2016: Trump | 2020: Biden

Met tien kiesmannen is Wisconsin de kleinste steen in de noordelijke Blue Wall. Evengoed voeren beide kandidaten er volop campagne en de Republikeinen hielden in juli hun partijconventie in Milwaukee, de grootste stad van de staat. Van de zeven swing states heeft Wisconsin het grootste percentage witte kiezers, van wie de meerderheid bovendien zonder hoger-onderwijsdiploma: een groep die sterk naar Trump neigt. In de grote steden Madison, Milwaukee en hun voorsteden winnen de Democraten echter terrein.

Beide partijen hielden elkaar de laatste verkiezingscycli nagenoeg in evenwicht. Trump won er in 2016 met slechts driekwart punt verschil, Bidens winst was er vier jaar geleden nog kleiner. In de peilingen lag Harris de hele zomer voor, maar de laatste weken is die voorsprong geslonken tot minder dan 1 procent.


Nevada (6 kiesmannen)2016: Trump | 2020: Biden

Met zes kiesmannen is Nevada dit jaar veruit de kleinste sleutelstaat. De woestijnstaat, met gokwalhalla Las Vegas als grootste stad, ging sinds 2008 elk jaar naar de Democraten. Maar die kunnen er niet helemaal gerust op zijn dat ze ook nu weer winnen: vier jaar geleden deed Trump het er tegen Biden net iets beter dan in 2016.

Beide kandidaten deden de dunbevolkte staat meermaals aan. Trump kwam in juni met een opzienbarende campagnebelofte: in Las Vegas, dat sterk afhankelijk is van fooien, beloofde hij deze voortaan belastingvrij te maken. Harris kopieerde dat no-tax-on-tips-plan en verwierf de steun van de machtige lokale horecavakbond.


Nebraska – District 2 (1 kiesman)2016: Trump | 2020: Trump

Het kan dat Trump de vier zuidelijke Sun Belt-staten wint, terwijl Harris de volledige Blue Wall behoudt. In dat geval zou een eigenaardigheid van het Amerikaanse kiesstelsel relevant worden: het feit dat Nebraska en Maine hun kiesmannen op een afwijkende manier verdelen. Zij kennen niet alle kiesmannen toe aan de winnaar in hun staat, maar doen dit deels op districtsniveau. Van Maine is duidelijk hoe de kiesmannen er verdeeld worden, maar dat geldt niet voor het 2de district van Nebraska.

In dit gebied rond de grote stad Omaha zou in bovenstaand scenario dan de beslissing van deze presidentsrace kunnen vallen. Als Harris ‘Nebraska #2’ wint, komt ze met 270 tegen 268 kiesmannen in het Witte Huis. Maar als Trump er zegeviert, belandt het Kiescollege met 269-269 in een impasse. En dan mag het Huis de knoop doorhakken: alle vijftig staten krijgen dan één stem in een stemming over wie er president wordt. Dit wint Trump zo goed als zeker, omdat Republikeinen in een meerderheid van de vijftig staten de meeste afgevaardigden hebben.

De strijd om het Congres

In de Senaat zijn de Democraten dit jaar sterk in het nadeel

President Joe Biden wist de afgelopen jaren betekenisvolle wetgeving door het Congres te loodsen, zoals grote investeringen in klimaatbeleid en infrastructuur. Dit kon hij doen, omdat de Republikeinen met Trump in 2020 naast het Witte Huis na jaren ook hun meerderheid in de Senaat verloren. Bidens eerste twee jaar hielden Democraten en Republikeinen elkaar precies 50-50 in evenwicht. Kamala Harris, als vicepresident ook voorzitter van de Senaat, mocht bij stakende stemmen dan de beslissende stem geven.

Bij de Congresverkiezingen van november 2022 bouwden de Democraten hun macht in de Senaat uit naar 51-49. Nu lijkt de kamer heroverd te kunnen worden door de Republikeinen. Van de 34 zetels waarover gestemd wordt, zijn er 23 momenteel in handen van Democraten. Dat geeft Trumps partij veel mogelijkheden om zetels terug te pakken.


In het recente verleden gebruikten Republikeinen hun meerderheden om Democratische presidenten het regeren nagenoeg onmogelijk te maken. Die obstructiemacht kunnen ze zelfs aangrijpen om Harris’ eventuele verkiezingszege nog te verhinderen of vertragen, zodra het nieuwe Congres op 6 januari 2025 bijeenkomt om de winnaar van de presidentsrace te bevestigen. Vier jaar geleden werd die gezamenlijke vergadering verstoord door rellende Trump-aanhangers. Ook dit jaar klaagt de ex-president weer bij voorbaat over vermeende fraude. Zeker als Harris nipt wint, kunnen Trumps loyalisten in het Congres in extremis nog procedurele obstakels opwerpen.

Waar kan de strijd tussen Democratische en Republikeinse senatoren doorslaggevend zijn? Wie daagt de zittende senator uit en wat zijn de kansen?

West VirginiaGlenn Elliott (D) – Jim Justice (R)

Dat de Democratische meerderheid in gevaar lijkt, heeft de partij grotendeels te wijten aan één senator: Joe Manchin III uit West Virginia. Hij wist als Independent – een ‘Onafhankelijke’ met de Democraten meestemmende senator – lang politiek te overleven in de conservatieve kolenstaat. Dat deed hij door regelmatig dwars tegen de partijlijn in te gaan en Bidens beleid af te zwakken.

Dit jaar valt de race van de weerbarstige politicus echter in een presidentieel verkiezingsjaar. De kans dat de inwoners van een diep-Republikeinse staat bij één en dezelfde stembusgang voor het Witte Huis op een Republikein stemmen, maar voor de Senaat op een Democraat, is doorgaans klein. Manchin voorzag dit ook, en besloot eerder dit jaar om niet op te gaan voor een nieuwe termijn. Zijn zetel zal begin volgend jaar zo goed als zeker worden ingenomen door de Republikeinse kandidaat, Jim Justice.

MontanaJon Tester (D) – Tim Sheehy (R)

Door de tactische terugtrekking van Manchin staan de Democraten al bij voorbaat op één zetel verlies. Dat dreigt voor hen op te lopen tot minus twee nu nóg een rechts fractielid uit een conservatieve staat lijkt te sneuvelen, omdat zijn herverkiezingsrace in een presidentsjaar valt. De volkse Jon Tester uit Montana houdt het al achttien jaar vol in ruraal Montana, door behoorlijk wat afstand te houden van de landelijke Democraten. Maar volgens de peilingen gaat hij het dit jaar afleggen tegen een Republikeinse uitdager, de rijke zakenman en voormalig legercommando Tim Sheehy.

OhioSherrod Brown (D) – Bennie Moreno (R)

Als het Harris en haar partij dit jaar echt tegenzit, kunnen ze nog een derde zetel verliezen, in Ohio. Ook in deze overwegend Republikeins stemmende staat, vecht een Democraat voor zijn politiek voortbestaan. Sherrod Brown is al sinds 2007 senator en is dit jaar verwikkeld in een spannende strijd met een trumpistische uitdager, Bennie Moreno. Deze Colombiaans-Amerikaanse zakenman komt regelmatig in het nieuws met omstreden opmerkingen, wat de Democraten nog enige hoop geeft dat hij te radicaal is om te winnen.

MichiganElissa Slotkin (D) – Mike Rogers (R)

In een rampscenario voor de Democraten gaat ook een relatief veilig geachte Senaatszetel in Michigan verloren. Die hebben ze al sinds begin deze eeuw in handen, maar de zittende senator besloot dit jaar met pensioen te gaan. Zo’n openvallende zetel is doorgaans lastiger te behouden. Al wonnen de Democraten sinds 1994 elke Senaatsrace in Michigan, Slotkins voorsprong in de peilingen is niet comfortabel. En ook een lang veilig geachte zetel in Wisconsin, een andere noordelijke swing state, is volgens sommige peilingen niet veilig voor de Democraten.

NebraskaDeb Fischer (R) – Dan Osborn (O)

Terwijl ze zelf zo meerdere zetels kunnen kwijtraken, hebben de Democraten amper opties om er bij de Republikeinen een af te snoepen. De laatste weken is wel plots de Senaatsrace in Nebraska in beeld gekomen. De zittende Republikeinse senator Deb Fischer wordt in die conservatieve staat uitgedaagd door een Onafhankelijke kandidaat, Dan Osborn, die in Washington meer naar de Democraten zou neigen. Er worden weinig betrouwbare peilingen gehouden in de staat, maar volgens sommige zou deze race verrassend nipt kunnen uitpakken.

TexasTed Cruz (R) – Colin Allred (D)

Naast Nebraska hebben de Democraten nog één klein sprankje hoop om de schade te beperken: Ted Cruz. In 2016 was hij een van de kandidaten die de Republikeinse voorverkiezingen verloor van Trump. Republikeinen winnen doorgaans makkelijk in rood Texas, maar Cruz is niet bijzonder geliefd in de zuidelijke staat, onder meer nadat hij een paar jaar terug tijdens een extreme koudegolf met zijn gezin de wijk nam naar een Mexicaanse badplaats. Hij wordt dit jaar uitgedaagd door Colin Allred, een voormalig football-speler.

Voor Het Huis van Afgevaardigden ligt de strijd open in slechts 25 districten

Terwijl veel Democraten er al rekening mee houden dat de Senaat verloren is, houden ze in het Huis betere kansen. De Republikeinen wonnen hier bij de laatste Congresverkiezingen, najaar 2022, een minder ruime meerderheid dan gebruikelijk voor een oppositiepartij bij midterms. De afgelopen twee jaar raakte hun Huis-fractie regelmatig onderling slaags. Democraten hopen nu er de macht te heroveren met de belofte dat zij wel serieuze politici zijn. Als ze inderdaad een meerderheid halen, zou hun fractievoorzitter Hakeem Jeffries de zittende Huis-voorzitter Mike Johnson aflossen als Speaker.

Van de 435 zetels die te vergeven zijn in het Huis, is de strijd volgens de politieke website Cook Political Report voor maar 25 echt spannend. Van deze toss-up-districten zijn er nu elf in Democratische handen, veertien in Republikeinse. In onder meer onderstaande districten zullen de verhoudingen in het Huis bepaald worden.


Arizona – District 1David Schweikert (R) – Amish Shah (D)

In dit district nabij Phoenix, de grote stad van sleutelstaat Arizona, hopen de Democraten de zetel van de langzittende Republikeinse afgevaardigde David Schweikert af te pakken. Ze hebben hiervoor de voormalige spoedeisende-hulparts Amish Shah genomineerd die met zijn pro-abortus-standpunt de stem van vrouwelijke kiezers in een welvarend stadsdeel als Scottsdale probeert te bereiken.

Californië – District 13John Duarte (R) – Adam Gray (D)

De Republikeinen heroverden het Huis in 2022 mede dankzij zetels die ze oppikten in Californië, soms zeer nipt. In het 13de district wordt John Duarte nu uitgedaagd door de Democraat die destijds met een paar honderd stemmen verschil van hem verloor. In nog vier andere Californische districten worden zetels van de Republikeinen bedreigd.

New Mexico – District 2Gabe Vasquez (D) – Yvette Herrell (R)

Ook in New Mexico vindt een reprise plaats van de vorige verkiezingsrace. De zittende Democratische afgevaardigde Gabe Vasquez moet zijn zetel in dit district aan de zuidgrens verdedigen tegen de Republikein die hij twee jaar geleden nipt versloeg. Deze trumpista valt hem hard aan op het immigratiebeleid van de regering-Biden, terwijl Vasquez campagne voert op abortus.

New York – District 4Anthony D’Esposito (R) – Laura Gillen (D)

De Republikeinen dankten hun zege in de tussentijdse congresverkiezingen van 2022 ook aan een sterk resultaat in New York. In die overwegend Democratische staat leefden toenemende zorgen over criminaliteit en immigratie, waar gematigde Republikeinen op inspeelden. Drie van de zetels die ze wonnen, gelden nu als toss-up. Afgevaardigde Anthony D’Esposito geldt als extra kwetsbaar omdat hij een minnares op de loonlijst zou hebben gezet.

Pennsylvania – District 8Matt Cartwright (D) – Rob Bresnahan (R)

Ook in swingstate Pennsylvania zijn er zeker drie Huis-races waar de strijd spannend is. Zoals in het 8ste district rond Scranton, de geboorteplaats van president Biden. Ook al won Trump in dit district in 2020 de presidentsrace, de zittende Democratische afgevaardigde Matt Cartwright won sinds 2013 altijd zijn herverkiezing. Dit jaar heeft hij serieuze concurrentie van een Republikein.

Verkiezingsontkenners

Sabotage kan de uitslag vertragen

Zelfs in 2016, het jaar dat hij won, trok Trump achteraf nog de eerlijkheid van de stembusgang in twijfel. Volgens hem had Hillary Clinton de popular vote nooit kunnen winnen. In 2020 maakte hij als president de uitslag bij voorbaat verdacht als frauduleus, vanwege de toegenomen mogelijkheid van stemmen per post tijdens de coronapandemie. Na zijn verlies van Joe Biden verspreidde Trump via handlangers en loyale media allerlei complottheorieën over gesjoemel. Zijn advocaten stapten in swing states naar de rechter om die ‘fraude’ te bewijzen, maar deze tientallen zaken werden nergens serieus genomen.

Ook dit jaar zegt Trump een verlies niet zomaar te erkennen. Hoewel hij dit keer niet langer aan de teugels van de presidentiële macht trekt, is een groot verschil met de vorige verkiezingen dat tientallen aan hem loyale, zogenoemde ‘verkiezingsontkenners’ posten hebben veroverd in de kiesraden die op lokaal of zelfs staatsniveau de stembusgang organiseren.

Zij kunnen die macht aangrijpen om een zege van Harris te saboteren door de uitslag niet te bevestigen of op hertellingen aan te dringen. Rechtszaken tegen zulke obstructie zullen kansrijk zijn, maar kunnen leiden tot weken vertraging. In bepaalde staten is hertelling wettelijk verplicht bij een nipte uitslag. In 2000, in Florida, en in 2020, in Michigan, werd het rond de locaties waar dat hertellen gebeurde al eens onrustig.

Volgens een overzicht van extremisme-waakhond American Doom gaat het om zeker zeventig ‘election deniers’ verspreid over alle swing states. Een andere organisatie Public Wise telde 78 ontkenners op lokaal niveau en zeven op deelstaatniveau. Zij kunnen de stembusgang in verwarring en juridisch touwtrekken doen laten verzanden, waardoor lang onzeker zou blijven welke kandidaat in hun staat heeft gewonnen.

Dit zijn drie voorbeelden waar zulke chaos dreigt.

ArizonaCochise County

In deze woestijngemeente in het zuiden van Arizona, belandde de lokale Republikeinse partijafdeling in 2022 al in rechtszaken. De afdeling besloot voorafgaand aan de midterms om alle uitgebrachte stemmen met de hand te gaan hertellen, tegen de kieswet in. De Democraten vochten dit aan en de rechter verbood die handmatige hertelling. Twee Republikeinen in de lokale kiesraad weigerden hierna aanvankelijk om de uitslag te bevestigen. De minister van Justitie van Arizona begon een strafproces tegen hen, dat pas in januari van start gaat. Ook dit jaar zinspelen lokale Republikeinen op een handmatige hertelling.

PennsylvaniaFulton County

Dit is een sterk Trump-gezind plattelandsgebied in Pennsylvania, waar al jaren rechtszaken lopen tussen lokale Republikeinse verkiezingsontkenners en Democraten die op staatsniveau regeren. Aanleiding hiervoor was het besluit van de plaatselijke kiesraad om na de verkiezingen van 2020 tot drie keer toe een IT-bedrijf in te huren dat de stemcomputers doorlichtte. Deze machines van Dominion speelden een hoofdrol in de ‘Big Lie’ die Trump de wereld in hielp. De drie betrokken Republikeinen zijn ook dit jaar weer verantwoordelijk voor het vaststellen van de uitslag.

GeorgiaSpalding County

In deze gemeente in zuidelijk Georgia hadden de Democraten in 2020 de macht in de lokale kiesraad. Nadat Trump in 2020 deze staat verrassend verloor en begon te klagen over fraude, ontkenden zijn partijgenoten in de staat dat er gesjoemeld werd. Later pasten Republikeinen in Georgia niettemin meerdere regels aan, bijvoorbeeld die voor het samenstellen van de lokale kiesraden. Dankzij die wijzigingen controleren zij nu in onder meer Spalding County de stembusgang. Begin oktober besloten zij alvast tot een handmatige hertelling.

De Verenigde Staten zijn de afgelopen jaren een dubbeltje-op-zijn-kant-democratie geworden. Vorige eeuw won een kandidaat nog regelmatig met een zogenoemde landslide, door meer dan vierhonderd kiesmannen te winnen. Of deed één partij een clean sweep, door beide kamers in het Congres te winnen. De termen die deze eeuw domineren, klinken heel anders: too-close-to-call en recount.

Volgens de peilingen zal die trend zich dit jaar doorzetten. Een nipte uitslag in één of meerdere staten kan ook dit keer weer tot hertellingen, juridische gevechten, vertraging, obstructie, ontkenning van de uitslag of nog ergere chaos leiden. Hoewel niet moet worden uitgesloten dat een kandidaat of partij tegen alle voorspellingen in toch afgetekend wint, kan Election Night – die in 2020 al uitliep op een hele Election Week – dit jaar ook zomaar een heuse Election Month worden.