Vrees voor bredere oorlog groeit na ‘beperkte inval’ van Israël in Zuid-Libanon

Achttien jaar na de vorige Israëlische invasie in Libanon zijn Israëlische grondtroepen in de nacht van maandag op dinsdag opnieuw delen van Zuid-Libanon binnengedrongen. Het gaat volgens de Israëlische legerleiding vooralsnog om „beperkte, plaatselijke en doelgerichte invallen” met paratroepen, commando’s en gepantserde eenheden vlak over de grens. „We gaan niet naar Beiroet of naar de steden in het zuiden van Libanon”, verzekerde een legerwoordvoerder dinsdagmiddag. Wel werden de bewoners van twaalf Libanese grensdorpen opgeroepen hun woningen te evacueren.

Op enkele plaatsen zou het al tot heftige gevechten zijn gekomen met strijders van Hezbollah, die zich dichtbij de grens hebben ingegraven. Later op dinsdag verklaarde de Libanese demissionaire premier Najib Mikati bij een ontmoeting met VN-functionarissen en buitenlandse gezanten in Beiroet dat Libanon „een van de gevaarlijkste periodes in zijn geschiedenis” beleeft.

Ook in Israël, waar de laatste dagen een gevoel van euforie was ontstaan na de harde klappen die het Israëlische leger Hezbollah de laatste weken had toegebracht, neemt de spanning toe. De Verenigde Staten waarschuwden dinsdagmiddag dat Iran op het punt zou staan een aanval met ballistische raketten op Israël te lanceren. Ook Hezbollah vuurde dinsdag al raketten af op Tel Aviv en andere plaatsen in Israël. Daarbij vielen twee gewonden.

Bij nieuwe Israëlische luchtbombardementen in Libanon, op onder meer een groot Palestijns vluchtelingenkamp bij de zuidelijke stad Sidon en een Hezbollah-gezind televisiestation in Beiroet, kwam intusssen een onbekend aantal mensen om.

Staakt-het-vuren

Zelfs als het in Zuid-Libanon bij beperkte grondoperaties blijft, legt Israël hiermee de oproepen van een groot deel van de internationale gemeenschap, waaronder de Verenigde Staten en tal van Europese landen, naast zich neer. Zij hadden juist opgeroepen tot een staakt-het-vuren. Door deze nieuwe escalatie stijgt de kans op een breder conflict in het Midden-Oosten. Israëls sterkste bondgenoot, de VS, maakten bij monde van minister van Defensie Lloyd Austin echter duidelijk Israëls recht op zelfverdediging te erkennen.

Formeel zegt de Israëlische regering er met de aanvallen op Hezbollah naar te streven dat circa 60.000 bewoners van Noord-Israël eindelijk naar huis kunnen. Al sinds Hezbollah vorig najaar uit solidariteit met Hamas en de Palestijnen in de Gazastrook raketten op Noord-Israël begon af te vuren, zijn zij geëvacueerd.

Waarnemers vermoeden echter dat de Israëlische leiders nog een ander motief hebben. Nu velen het gevoel hebben dat Hezbollah na vernietigende Israëlische aanvallen en de liquidatie van hun leider Hassan Nasrallah flink is aangeslagen, zouden zij de groep graag verdrijven uit het gebied ten zuiden van de rivier de Litani. Op grond van resolutie 1701 van de VN-Veiligheidsraad uit 2006, toen Israël ook een korte oorlog met Hezbollah uitvocht in Zuid-Libanon, had Hezbollah dit gebied allang moeten ontruimen, maar dat is – tot woede van Israël – nooit gebeurd.

Israëlische tanks dinsdag in het noorden van Israël, richting de grens met Libanon.

Foto Baz Ratner/AP

„Het zou mooi zijn als we Hezbollah konden terugduwen achter de Litani”, zegt Michael Milshtein, die is verbonden aan het Moshe Dayan Center voor Midden-Oosten studies van de universiteit van Tel Aviv. „Het is hoe dan ook niet realistisch om Hezbollah helemaal te willen vernietigen. Dan zou je heel Libanon moeten bezetten en dat lukt nooit.” Overigens meent Milshtein dat Israël er niet aan ontkomt zich terug te trekken uit de Gazastrook en het op een akkoord met Hamas over de gijzelaars te gooien, wil het de rust in de regio enigszins herstellen.

Als Hezbollah zich uit het grensgebied zou terugtrekken, zou het Libanese leger daar in samenwerking met VN-vredesmacht Unifil posities kunnen innemen. Israël zou zich op die manier minder bedreigd voelen. En de Israëlische premier Netanyahu en zijn regering zouden dit als een groot succes voor Israël kunnen opeisen, juist nu veel Israëliërs terugdenken aan de traumatische aanval van Hamas op Zuid-Israël van 7 oktober vorig jaar. De Israëlische regering, de inlichtingendiensten en de krijgsmacht werden toen pijnlijk verrast.

Veel Libanezen denken dat Israël het niet bij een beperkte operatie zal laten. Na ruim een week van verwoestende bombardementen zijn er bovendien al ongeveer evenveel doden gevallen als bij de 34 dagen durende confrontatie van 2006. Zo wacht hun land een zelfde lot als de verwoeste Gazastrook, vrezen zij.

Waagstuk

Desondanks blijft het een waagstuk voor Israël om nu ook met grondtroepen Libanon binnen te vallen. De superioriteit van Israëls luchtmacht is onomstreden. Hier kan Hezbollah slechts een enorm rakettenarsenaal tegenover stellen. Het is ook de vraag of Hezbollah inmiddels een nieuw communicatiesysteem heeft nadat zijn piepers en walkietalkies – naar wordt aangenomen door Israël – werden opgeblazen. Maar een strijd in de heuvels van Zuid-Libanon, die Hezbollah veel beter kent dan Israël, is een stuk minder ongelijk.

Milshtein vreest dat Israël zijn hand momenteel overspeelt. „Netanyahu spreekt nu over een nieuwe orde in het Midden-Oosten”, zegt hij telefonisch. „Het is goed dat Nasrallah en andere Hezbollah-commandanten zijn gedood. Maar uiteindelijk kun je niet alleen op militaire middelen vertrouwen. Je hebt een politieke strategie nodig. En we moeten een oplossing vinden voor onze conflicten met Hezbollah en Hamas. Dan hebben we onze handen vrij voor ons echte probleem: Iran.”

In een lezing in Den Haag wees de bekende Libanese journalist Kim Ghattas er maandag op hoe Israël ook in 1982 Libanon was binnengevallen. Het lukte Israël destijds de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie uit Libanon te verdrijven. „Tactisch was dat een succes, maar strategisch gezien was het een ramp”, stelde Ghattas. Iran hielp sjiitische radicalen kort daarna om Hezbollah op te richten, dat vervolgens Israël het leven zuur maakte en een ontwrichtende invloed op de binnenlandse verhoudingen in Libanon had. Na achttien jaren van moeizame bezetting besloot Israël Zuid-Libanon alsnog te ontruimen. „Hebben we dan niets van de geschiedenis geleerd”, zo vroeg Ghattas zich maandag vertwijfeld af.

Lees ook

Hezbollah is aangeslagen, Iran kan niet snel helpen en Netanyahu is gebaat bij oorlog: is verdere escalatie te stoppen?

Militanten van de Libanese strijdgroep Hezbollah dragen de lijkkist van een van hun deze week door Israël in Libanon geliquideerde commandanten.


Israël maakt in Libanon optimaal gebruik van de Amerikaanse onmacht

De Amerikaanse regering kan handenwringen wat ze wil, de Israëlische premier Netanyahu trekt zijn eigen plan in een explosieve regio. En telkens blijkt Washington onmachtig of onwillig om iets anders te doen dan ten slotte zijn steun uitspreken aan Israël. Of tenminste, zoals alle topfunctionarissen, van president Biden en presidentskandidaat Harris tot minister Blinken van Buitenlandse Zaken, het steevast formuleren, „het recht van Israël om zichzelf te verdedigen tegen zijn tegenstanders”. Intussen geven de Israëlische militaire manoeuvres – steeds vaker zonder waarschuwing vooraf aan zijn bondgenoot – de VS voortdurend het nakijken.

Netanyahu lijkt bij de snelle escalatie van de strijd tegen Hezbollah optimaal gebruik te maken van een ongemakkelijke periode in de Amerikaanse politiek. Geen denken aan dat de Amerikanen in de vijf weken die nog resten tot aan de verkiezingen van 5 november een drastische koerswijziging zullen doorvoeren ten aanzien van hun „belangrijkste bondgenoot in het Midden-Oosten”.

Duizenden extra militairen

De jongste ontwikkeling, Israëls inval in Libanon op maandag, heeft Washington genoodzaakt zijn militaire aanwezigheid in de regio op te schroeven. De Amerikaanse regering stuurt „enkele duizenden” militairen naar het Midden-Oosten, zo maakte het ministerie van Defensie bekend. De precieze aantallen bleven vaag (tussen 2.000 en 3.000, tekende The New York Times op van een anonieme ambtenaar), maar er gaan in elk geval ook eskaders van de luchtmacht mee, aldus een Pentagon-woordvoerder. Genoemd werden met name de F-15, F-16 en F-22 gevechtsvliegtuigen en de A10, een toestel dat geschikt is voor het verlenen van luchtsteun op het slagveld en het uitschakelen van pantservoertuigen.

Amerikaanse protesten tegen de steun van Washington aan Israël tijdens de Democratische Conventie, in augustus.
Foto Olga Fedorova/EPA

Als reden voor de uitzending werd aangevoerd de „veiligheid van de Amerikaanse troepen” die zich al in de regio bevinden. Dat zijn zo’n 40.000 militairen, in landen als Irak, Syrië en op het vliegdekschip USS Abraham Lincoln in de Golf van Oman. Een ander vliegdekschip stoomt nog op naar het Midden-Oosten, en de Lincoln kreeg het bevel langer in de regio te blijven. Volgens een woordvoerder van het Pentagon wordt hiermee „onze paraatheid om te reageren op allerlei mogelijke voorvallen verhoogd”.

Een preciezere reden viel op te maken uit de samenvatting van een telefoongesprek tussen de Amerikaanse Defensieminister Lloyd Austin en zijn Israëlische ambtgenoot Yoav Gallant. Daarin stond dat Austin Gallant had „duidelijk gemaakt dat de Verenigde Staten goed in staat zijn hun personeel, bondgenoten en partners te beschermen tegen de dreiging van Iran en de door Iran gesteunde terreurorganisaties”. Verder bespraken de twee bewindslieden „de serieuze gevolgen voor Iran in het geval dat Iran een directe militaire aanval op Israël uitvoert”.

Ook als Iran door de snelle acties van Israël lijkt te zijn verzwakt, dan nog vrezen de VS de gevolgen van deze nieuwe wending die het conflict in het Midden-Oosten heeft genomen.

Afschrikking en diplomatie

„Amerikaanse afschrikking in combinatie met diplomatie voorkomt dat de oorlog uitbreidt en escaleert”, zei minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken enkele dagen geleden nog. „Nee”, zei president Biden nog maar een dag geleden, op de vraag of hij extra troepen naar het Midden-Oosten zou sturen. Het zijn pijnlijke aanwijzingen dat de Amerikanen op dit moment vooral achter de dadendrang van premier Netanyahu aanhobbelen.

Lees ook

Israëls offensief tegen Hezbollah volgt op bijna twee decennia inlichtingen verzamelen

Een betoger houdt een portret omhoog van de omgebrachte Hezbollah-leider Hassan Nasrallah, tijdens een begrafenis van dorpsbewoners die omkwamen bij een Israëlische luchtaanval op Maaysrah, ten noorden van Beiroet, vrijdag.

De woordvoerder van Bidens nationale veiligheidsraad zei dat de president pas hoorde van de Israëlische bomaanvallen waarbij vrijdag Hezbollah-leider Hassan Nasrallah werd gedood, toen de vliegtuigen al in de lucht hingen – volgens analisten met hun Amerikaanse BLU-109 bommen van elk zo’n duizend kilo.

Zolang Israël de inval in Libanon „beperkt, plaatselijk en toegespitst” blijft noemen, kunnen de anonieme Amerikaanse bronnen die maandag aan The New York Times vertelden dat zij Israël hadden weten te overtuigen van zo’n ‘beperkte’ invasie, zichzelf voorhouden dat zij invloed hebben op de strategie van hun belangrijkste bondgenoot in de regio. Daarmee gaan ze voorbij aan de officiële lijn van de Amerikaanse regering. Die stelde donderdag op de VN-top nog samen met onder meer de Franse president Macron een 21-daags staakt-het-vuren voor. „Een belangrijke doorbraak”, zei een hoge Amerikaanse ambtenaar tegen de internationale pers. Premier Netanyahu liet nog op de VN-top weten dat hij „niet eens had geantwoord” op het voorstel. Even later verspreidde zijn kantoor een foto van de premier die vanuit zijn hotelkamer in New York telefonisch toestemming gaf voor de aanslag op Nasrallah en andere Hezbollah-topstukken. Het was een ‘zie mij maar eens tegen te houden’-boodschap aan het adres van de VS.

Politieke zelfmoord

Voor de Amerikaanse regering komt de Israëlische aanval op het allerongelukkigste moment. Of misschien moet je zeggen dat voor premier Netanyahu de Amerikaanse verkiezingen op een uitgelezen moment komen. President Biden is verzwakt sinds hij na een desastreus verkiezingsdebat in juli als presidentskandidaat plaats heeft moeten maken voor zijn vicepresident Kamala Harris. En zij kan als vicepresident weinig anders doen dan de lijn-Biden uitdragen. Zo heeft Netanyahu nog wekenlang vrij spel.

In de toespraak waarmee ze de nominatie van de Democratische Partij accepteerde, zei Harris dat ze het recht op zelfverdediging van Israël ten volle steunt en dat de Amerikaanse regering ook onder haar leiding ervoor zou blijven zorgen dat Israël zich kan verdedigen tegen zijn vijanden. Ze kan ook haast niet anders, want hoewel er protesten klinken uit de linkervleugel van haar eigen partij, is steun voor Israël een van de weinige kwesties waar Democraten en Republikeinen het in grote meerderheid over eens zijn. Een rigoureuze koerswijziging zou politieke zelfmoord zijn in de aanloop naar de verkiezingen.

De steun aan Oekraïne, toch ook verwikkeld in een oorlog die de Amerikanen als existentieel karakteriseren, is inmiddels volkomen gepolitiseerd. Republikeinse politici vragen hardop waarom Amerikaans geld wordt weggegeven aan een vreemd land terwijl het ‘thuis’ zo hard nodig is. Die vraag hoor je niet waar het steun aan Israël betreft. Dus blijven de dollars vanuit Washington naar Jeruzalem vloeien. Israël rekende vorige week voor dat het opnieuw 8,7 miljard dollar (7,8 miljard euro) aan Amerikaanse steun ontvangt, waarvan 3,5 miljard ter ondersteuning van zijn militaire operaties en 5,2 miljard voor verdedigingssystemen zoals het raketschild Iron Dome.


Terwijl overal de bommen kunnen vallen, zet Beiroet zich schrap voor de gevolgen van Nasrallahs dood

‘We zijn van de ene hel in de andere terechtgekomen”, huilt de 55-jarige Selma Khdouh, zittend op een muurtje in het noorden van de Libanese hoofdstad Beiroet. „Ik kwam hier met mijn familie om half vier ’s nachts aan en heb op straat moeten slapen”, vertelt de vrouw. „Al de hele week draag ik dezelfde kleren, en mijn medicijnen raken op.” Ze schudt met haar leegrakende pillendoosjes.

Sinds Israël zijn offensief tegen Libanon vrijdagmiddag opvoerde door de zuidelijke delen van de hoofdstad zwaar te bombarderen, zijn duizenden mensen uit zuidelijke wijken op de vlucht geslagen. De bombardementen duurden de hele avond, nacht en zaterdagochtend voort en waren in de wijde omtrek van Beiroet te horen.

Bij het zware bombardement op een Hezbollah-hoofdkwartier in het zuiden van Beiroet, vrijdag, zouden zes gebouwen met de grond gelijk zijn gemaakt.
Foto Ali Alloush/Reuters

Wat velen in Libanon lang voor onmogelijk hielden, werd daarbij vrijdagavond werkelijkheid. Bij het zwaarste Israëlische bombardement dat Libanon sinds de oorlog in 2006 meemaakte, werd Hezbollah-leider Hassan Nasrallah gedood. Bij de aanval, waarbij het Israëlische leger naar eigen zeggen meer dan tachtig bommen afwierp op een drukke volkswijk, zijn waarschijnlijk tientallen doden gevallen en raakten zeker nog eens tientallen mensen gewond, aldus cijfers van het Libanese ministerie van Volksgezondheid. Nasrallahs dood werd na meer dan een halve dag radiostilte door Hezbollah op zaterdagmiddag bevestigd via een persbericht van de sjiitische gewapende groep.

Bivakkeren in plantsoentjes

Vooral het centrum en de volkswijken zijn zaterdagochtend- en middag chaotisch. Auto’s staan soms twee of drie rijen dik geparkeerd, overal lopen mensen op straat te zoeken naar een onderkomen, eten en drinken, huilend aan de telefoon of radeloos voor zich uit starend.

Veel van de ontheemde families in Beiroet zijn eerder deze maand al uit andere getroffen delen van Libanon naar de hoofdstad gevlucht.
Foto Louisa Gouliamaki/Reuters

Hele families liggen en zitten in plantsoentjes, op speelpleintjes en op de trappen van de Mohammad al Amin-moskee of zoeken de schaduw op onder bomen. Het gezoem van Israëlische surveillancedrones is overal in de stad te horen.

Het is voor veel ontheemden de tweede keer in een week dat ze hun huis halsoverkop hebben moeten verlaten. Op maandag vertrok bijvoorbeeld de familie-Khdouh uit Nabatieh, een stad in het zuiden die sinds maandag hevig onder vuur ligt, naar Beiroet. „Overal om ons heen werd gebombardeerd. Het is nergens veilig, ook niet in Beiroet.”

Een kind sleept met een stuk piepschuim om een slaapplaats te improviseren.
Foto Louisa Gouliamaki/Reuters

Fatima zit met vijftien familieleden, onder wie veel kinderen, aan de achterkant van de moskee. Ook zij zijn vannacht uit de zuidelijke, sjiitische wijk Dahieh gevlucht, toen die zwaar werd gebombardeerd. „We hebben geen plan, we hebben geen familie elders die ons op kan vangen. De overheid helpt op geen enkele manier, en zelfs organisaties kunnen wij niet bereiken. We hebben alleen eten en water gekregen van mensen op straat. Alles wat we hebben zijn wat kleren en geld.”

Iedereen is wanhopig op zoek naar een slaapplek. Mensen in Zuid-Beiroet, en ook elders in de hoofdstad, hebben vrijdagnacht geen oog dichtgedaan vanwege de bombardementen. Nergens is het meer veilig, vreest iedereen. Maar vrijwel alle hotels en appartementen zijn inmiddels bezet. Degenen die vannacht pas vluchtten, zijn te laat.

Syriërs keren huiswaarts

Even verderop, in een al jaren leegstaand en verlaten winkelcentrum in hartje Beiroet, lopen honderden mensen rond. Van sommige winkelpanden worden de luiken omhooggetrokken om de lege vloeren schoon te kunnen schrobben met een dweil en matrassen neer te leggen.

Hoewel lokale burgerinitiatieven hun best doen om iets van hulp te bieden aan de duizenden vluchtelingen, is die solidariteit lang niet overal terug te zien. Een gezin uit Zuid-Beiroet dat tegen het hek van een stadspark staat te wachten, zegt dat ze vanochtend vroeg het park zijn uitgezet door een bewaker. „Ze zeiden niet waarom, alleen dat we hier weg moesten gaan. Terwijl we de hele nacht geen oog dicht hebben gedaan, ik wil dat mijn kinderen even kunnen slapen”, zegt Mohammed Slim.

Met stukken stof heeft een familie een tijdelijke schuilplaats gemaakt.
Foto Louisa Gouliamaki/Reuters

Op de hoek van een klein parkje staan tientallen Syriërs bij busjes die worden volgeladen. „Iedereen hier gaat terug naar Syrië”, zegt een van de chauffeurs. „Ze gaan naar Deir Ezzor, zelfs naar Idlib, als ze maar niet hier hoeven te blijven. Sommigen moeten misschien het leger in, maar alles beter dan een verwoestende oorlog hier.” Afgelopen week staken volgens cijfers van de VN en de Libanese autoriteiten al tienduizenden Syriërs en Libanezen de grens met Syrië over.

Deze zaterdagochtend is de dood van Hezbollah-leider Nasrallah alleen nog opgeëist door Israël – en nog niet door zijn strijdgroep zelf bevestigd. Libanezen uit Dahieh en andere zuidelijke wijken willen er daarom niet op reageren. „We weten het niet zeker, we kunnen niet vertrouwen wat Israël zegt. Eigenlijk geloof ik het niet”, aldus Fatima. „De enige op wie we vertrouwen is God.”

Lees ook

Geliefd wegens zijn verzet tegen Israël en meedogenloos voor politieke tegenstanders

De laatste jaren zagen Libanezen de ondergedoken Hezbollah-leider Nasrallah alleen nog in videoboodschappen, zoals hier in 2012.

Wat de dood van Nasrallah zal betekenen voor het huidige conflict is voor iedereen de grote vraag. Na de bevestiging van het nieuws door Hezbollah zijn verspreid in de stad geweerschoten te horen. Op verscheidene plekken worden ook al rouwmarsen en herdenkingsdiensten georganiseerd.

Yahya al Shaer, die met zijn ouders en drie zussen op de trappen van een moskee zit, hoopt dat andere landen verder aandringen op een staakt het vuren. Als Nasrallah inderdaad dood blijkt te zijn, vreest hij het ergste. „Als dat waar is, dan wordt het een grote puinhoop.”


Geliefd wegens zijn verzet tegen Israël en meedogenloos voor politieke tegenstanders

Al jaren verscheen Hezbollah-leider Hassan Nasrallah niet meer in het openbaar: hij achtte de kans te groot dat Israël hem uit de weg zou proberen te ruimen. Zijn aanhang sprak de man, die al 32 jaar aan het hoofd stond van de Libanese strijdgroep, nog slechts toe via video’s, die op geheime locaties werden opgenomen. Telefoons gebruikte hij evenmin meer en bezoekers werden uitvoerig gefouilleerd voor ze hem konden spreken. Hij leidde een sober bestaan dat zich veelal in kelders afspeelde.

Toch is het de ‘Zionistische entiteit’, zoals Nasrallah de staat Israël steevast smalend aanduidde, gelukt om hem te doden tijdens een vergadering vrijdagavond in een Hezbollah-hoofdkwartier in het zuiden van Beiroet. Een reeks gebouwen in de wijk Dahiyeh, een Hezbollah-bolwerk, werd volledig verwoest. Zaterdagmorgen verklaarde de Israëlische legerleiding dat daarbij ook Nasrallah was gedood en enkele uren later bevestigde ook Hezbollah de dood van de eigen voorman.

Zijn dood betekent een nieuwe zware klap voor de sjiitische beweging, die al sinds haar oprichting in 1982 nauw samenwerkt met Iran en door Israël en veel westerse landen als een terroristische organisatie wordt aangemerkt. Door de jaren heen is Hezbollah bij veel aanvallen en aanslagen op Israëlische en westerse doelen betrokken geweest, ook in het buitenland.

Nasrallah in 1986 toen hij nog bezig was op te klimmen binnen Hezbollah. Ook toen moest hij al omringd met lijfwachten over straat in Beiroet.
Foto Kaveh Kazemi/Getty Images

Hoewel Nasrallah de laatste jaren aan gezag had ingeboet, was hij lange tijd een man die juist wegens zijn krachtige verzet tegen Israël op brede bewondering kon rekenen in grote delen van het Midden-Oosten, ook bij soennieten. Dit hoewel Hezbollah vaak ook meedogenloos te werk ging tegen islamitische tegenstanders.

Vurige toespraken

Zijn populariteit had Nasrallah mede te danken aan zijn vurige toespraken, die tegelijk vaak wat losser van toon waren dan die van de gemiddelde fundamentalistische predikant. Zo wilde hij er nog weleens een grap tussendoor gooien en zaagde hij zijn gehoor niet door over het allesoverstijgende belang van een correct gedragen hoofddoek door de vrouw, zoals zijn grote Iraanse beschermheer ayatollah Ali Khamenei bij voorbeeld pleegt te doen. Wel grossierde hij in bedreigingen aan het adres van met name Israël en de Verenigde Staten, dikwijls uitgesproken met vermanende wijsvinger. Ook de ‘bevrijding van Jeruzalem’ was een geliefd thema van hem.

Nadat de Amerikaanse president Donald Trump begin 2020 bij voorbeeld de Iraanse generaal Qassem Soleimani, een steunpilaar van Hezbollah, had laten liquideren, voorspelde Nasrallah op hem typerende wijze dat er na wraakacties van Iran en Hezbollah spoedig „lijkkisten van Amerikaanse soldaten en officieren naar de Verenigde Staten” zouden gaan. Eerder dreef hij tot enthousiasme van zijn gehoor de spot met de Amerikaanse havik John Bolton en diens opvallend grote snor.

Ook na het uitbreken van de Gaza-oorlog tussen Israël en Hamas eiste Nasrallah vorig najaar weer een hoofdrol voor zich op door raketbeschietingen op Noord-Israël te beginnen uit solidariteit met Hamas en de Palestijnen. Weliswaar hield hij die aanvallen opzettelijk beperkt in de veronderstelling dat Israël dan niet te hard zou terugslaan, maar tienduizenden Israëliërs kunnen hierdoor nog altijd niet terug naar huis en juist die omstandigheid greep de regering van premier Benjamin Netanyahu aan voor een massale aanval op Hezbollah die nu ook Nasrallah zelf fataal is geworden.

Groentestal

Nasrallah werd geboren in 1960, als oudste van negen kinderen, in een etnisch-religieus gemengde wijk in het arme oosten van Beiroet. Zijn vader dreef daar een groentestal. Als vijftienjarige sloot hij zich aanvankelijk aan bij Amal, een sjiitische groep, maar later stapte hij over naar het in 1982 met Iraanse steun opgerichte Hezbollah. In zijn late tienerjaren bracht de jonge Nasrallah, die destijds al een vrome indruk op zijn omgeving maakte, enige tijd door in de voor sjiieten heilige stad Najaf. Daar studeerde hij bij enkele vooraanstaande geestelijken en werkte aan zijn retorische vaardigheid. Later studeerde hij ook in de Iraanse heilige stad Qom.

De Libanese burgeroorlog was inmiddels in volle gang. Nasrallah was in die jaren vooral actief in de Bekaa-vallei, die al snel tot een van de bolwerken van Hezbollah uitgroeide. Destijds deelde hij het sobere leven van de gewone Hezbollah-strijder. Maar ook daar bleven zijn leiderschapskwaliteiten niet onopgemerkt. In 1992, nog maar 32 jaar oud, werd hij – met uitdrukkelijke steun van ayatollah Khamenei – secretaris-generaal van Hezbollah, nadat Israël zijn voorganger en mentor Sayyed Abbas al-Musawi had gedood.

Met veelvuldige aanvallen en aanslagen op Israëlische militairen in Zuid-Libanon wist Nasrallah het buurland er in 2000 na achttien jaar bezetting toe te brengen zijn troepen terug te trekken. Weliswaar was Israël zes jaar later weer terug in Libanon, maar ook toen trok het Israëlische leger zich vrij snel terug, nadat het de infrastructuur van Zuid-Libanon, inclusief de wijk Dahiyeh in Beiroet, bijna volledig had verwoest. Het stelde Nasrallah in staat rond te bazuinen dat zijn beweging het als eerste Arabische macht met succes tegen het machtige Israël had opgenomen. Hij sprak zelfs van een „goddelijke overwinning”. Zijn reputatie steeg er in de Arabische wereld door naar een nieuw hoogtepunt.

De populariteit van Nasrallah in Libanon bereikte een hoogtepunt in 2006, nadat Israël zich na een kortstondige landoorlog in het zuiden weer terugtrok. Dit jongetje draagt een T-shirt met zijn foto.
Foto Mohammad Messara/EPA

Onder zijn leiding groeide Hezbollah, steeds gesteund door Iran, binnen het etnisch sterk verdeelde Libanon al snel uit tot de machtigste groepering van het land. Het was de enige groep ook die nog over eigen wapens beschikte, want Nasrallah had in 2000 geweigerd te ontwapenen. Zo groeide de groep uit tot een ‘staat binnen de staat’, die sterker was dan het zwakke nationale Libanese leger.

Bewind van Assad

Een deel van zijn krediet verspeelde Nasrallah in 2013 echter weer door Hezbollah-strijders naar Syrië te sturen om daar samen met Iran en Rusland het wankelende bewind van president Assad in het zadel te houden. Vooral veel soennieten die meer sympathie koesterden voor soennitische verzetsgroepen in Syrië hebben Nasrallah dit nooit vergeven. Ook binnen Libanon wekte het autoritaire optreden van Hezbollah en zijn leider steeds meer weerstand, zeker toen de economie na 2019 instortte. Ook het gemak waarmee Hezbollah vaak zijn politieke tegenstanders vermoordde, werd Nasrallah door velen aangerekend.

Over het persoonlijke leven van Nasrallah, wiens volle baard door de jaren heen steeds grijzer werd en die steevast een zwarte tulband droeg om aan te geven dat hij een afstammeling van de profeet Mohammed was, is niet veel bekend. Hij was getrouwd en had vier kinderen. Een zoon, Hadi, kwam echter al in 1997 om het leven tijdens een botsing met Israël. De stoïsche manier waarop Nasrallah dat verlies droeg, maakte indruk op veel van zijn aanhangers.

Hij hield van politiek getinte boeken. Zo is bekend dat hij een autobiografie las van de Israëlische generaal en oud-premier Ariel Sharon, maar ook een werk van de hand van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu: dezelfde man die vrijdag het bevel gaf tot de luchtaanval die hem het leven kostte.

Lees ook

Wie was Hassan Nasrallah? En zeven andere vragen over de oorlog in Libanon

Mensen kijken naar een toespraak van Hezbollah-leider Hassan Nasrallah in de Libanese plaats Tyrus, in 2006 Foto Christopher Anderson/Magnum


Kibboetsbewoners zitten al bijna een jaar in een hotel in Haifa. ‘Het is niet zoals thuis’

Het zou voor een paar dagen zijn, dachten ze – het werd een jaar. De inwoners van kibboets Dan in het noorden van Israël, vlak bij de grens met Libanon, wonen nu al bijna een jaar noodgedwongen in hotel Dan Carmel in Haifa.

Het vijfsterrenhotel ligt op de Karmelberg, met uitzicht op zee. Voor de geëvacueerden worden er wekelijks uitstapjes georganiseerd. Er is een binnen- en buitenzwembad en iedere avond een buffet in de eetzaal. Met wandelstokken in de hand komt een groepje vrouwen uit de kibboets de lobby binnen. „Er wordt hier goed voor ons gezorgd, maar het is niet zoals thuis”, zegt Rachel Golani (79).

Sinds vorig jaar oktober zijn ruim 60.000 inwoners uit Noord-Israël geëvacueerd, onder wie het merendeel van de circa 600 bewoners van kibboets Dan. Die is gelegen vlak bij de grens met Libanon en, aan de andere kant, de door Israël bezette en illegaal geannexeerde Syrische Golanhoogte.

‘Oorlogsdoel’

Hezbollah vuurt sinds kort na de aanval van Hamas op het zuiden van Israël, 7 oktober vorig jaar, raketten af op Israël, uit solidariteit met Hamas en met de Palestijnen in Gaza. Al bijna een jaar zijn er nu vuurgevechten tussen Israël en Hezbollah, waarbij Israël het merendeel van de luchtaanvallen heeft uitgevoerd.

In Israël zijn tientallen doden gevallen, in Libanon is het dodental na de recente bombardementen op Libanon op gelopen tot ruim 700. Na de laatste invasie van 2006, dreigt opnieuw een Israëlische inval in Zuid-Libanon. Israëlische leiders zeggen nu dat het nieuwe „oorlogsdoel” in Libanon is dat de ontheemden uit Noord-Israël kunnen terugkeren naar hun huizen.

Behalve dat de regering hun hotelkosten betaalt, hebben de geëvacueerden zelf niet het gevoel dat het leiderschap zich het afgelopen jaar tijdens de oorlog in Gaza erg om hen bekommerd heeft. „Het ging helemaal niet over de geëvacueerden”, zegt Golani in de hotellobby.

Lees ook

Hezbollah is aangeslagen, Iran kan niet snel helpen en Netanyahu is gebaat bij oorlog: is verdere escalatie te stoppen?

Militanten van de Libanese strijdgroep Hezbollah dragen de lijkkist van een van hun deze week door Israël in Libanon geliquideerde commandanten.

In hotel Dan Carmel, vertelt de receptionist, verblijven een jaar later nog circa zestig geëvacueerden, „met name ouderen”. De illegale nederzetting Merom Golan, op de Golanhoogte, huist nu een deel van de gezinnen uit de kibboets. Anderen keerden, ondanks de risico’s, terug naar kibboets Dan.

<figure aria-labelledby="figcaption-0" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Ora Carmi (links) en haar zus Michal Gavishi wonen al een jaar in een hotel in Haifa omdat ze niet terug kunnen naar hun kibboets. ” data-figure-id=”0″ data-variant=”row”><img alt data-description="Ora Carmi (links) en haar zus Michal Gavishi wonen al een jaar in een hotel in Haifa omdat ze niet terug kunnen naar hun kibboets. ” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/kibboetsbewoners-zitten-al-bijna-een-jaar-in-een-hotel-in-haifa-het-is-niet-zoals-thuis-1.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/09/27181859/data122294189-dbd163.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/kibboetsbewoners-zitten-al-bijna-een-jaar-in-een-hotel-in-haifa-het-is-niet-zoals-thuis-8.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/kibboetsbewoners-zitten-al-bijna-een-jaar-in-een-hotel-in-haifa-het-is-niet-zoals-thuis-6.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/kibboetsbewoners-zitten-al-bijna-een-jaar-in-een-hotel-in-haifa-het-is-niet-zoals-thuis-7.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/kibboetsbewoners-zitten-al-bijna-een-jaar-in-een-hotel-in-haifa-het-is-niet-zoals-thuis-8.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/kibboetsbewoners-zitten-al-bijna-een-jaar-in-een-hotel-in-haifa-het-is-niet-zoals-thuis-9.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/DjOs9IlewfqiLxuFXgWp_jvJWz8=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/09/27181859/data122294189-dbd163.jpg 1920w”>

Ora Carmi (links) en haar zus Michal Gavishi wonen al een jaar in een hotel in Haifa omdat ze niet terug kunnen naar hun kibboets.
Foto Kobi Wolf

<figure aria-labelledby="figcaption-1" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Moshe en Esther Hesed op de plek waar ze al bijna een jaar wonen, hun hotelkamer in Haifa. ” data-figure-id=”1″ data-variant=”row”><img alt data-description="Moshe en Esther Hesed op de plek waar ze al bijna een jaar wonen, hun hotelkamer in Haifa. ” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/kibboetsbewoners-zitten-al-bijna-een-jaar-in-een-hotel-in-haifa-het-is-niet-zoals-thuis-2.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/09/27181902/data122294183-afebf6.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/kibboetsbewoners-zitten-al-bijna-een-jaar-in-een-hotel-in-haifa-het-is-niet-zoals-thuis-12.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/kibboetsbewoners-zitten-al-bijna-een-jaar-in-een-hotel-in-haifa-het-is-niet-zoals-thuis-10.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/kibboetsbewoners-zitten-al-bijna-een-jaar-in-een-hotel-in-haifa-het-is-niet-zoals-thuis-11.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/kibboetsbewoners-zitten-al-bijna-een-jaar-in-een-hotel-in-haifa-het-is-niet-zoals-thuis-12.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/kibboetsbewoners-zitten-al-bijna-een-jaar-in-een-hotel-in-haifa-het-is-niet-zoals-thuis-13.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/0h0ewcLhcdZz8sf9giTDeYRIOKU=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/09/27181902/data122294183-afebf6.jpg 1920w”>

Moshe en Esther Hesed op de plek waar ze al bijna een jaar wonen, hun hotelkamer in Haifa.
Foto Kobi Wolf

In de eetzaal van het hotel worden de meeste tafeltjes ’s avonds bezet door kibboetsbewoners. Moshe Hesed (71), een gepensioneerde toeristengids, en zijn vrouw Esther (66), die als docente werkte, zeggen niet over politiek te willen praten. „In een oorlog moet iedereen samen zijn”, zegt Moshe.

Maar al snel gaat het toch over politiek. Libanon zorgt voor verdeeldheid onder de kibboetsbewoners. „Er is discussie over de oorlog, of het zinvol is voor Israël om een grondoffensief te beginnen in Zuid-Libanon”, vertelt Esther. Zelf vindt ze dat de regering te mild is geweest de afgelopen maanden in haar aanpak van Hezbollah.

In Israëlische media worden nauwelijks de verwoestende gevolgen van de aanvallen op Libanon getoond, wel hoe het leger daar een „strijd tegen terreur” voert. Moshe en Esther zijn er beiden van overtuigd dat het Israëlische leger, net als in Gaza, enkel „terroristen” uitschakelt in Zuid-Libanon. „Daar liggen in alle huizen raketten”, zegt Esther stellig. „Ik kijk veel Engelstalige televisie”, zegt Moshe. „Het beeld dat daar wordt gegeven van Israël klopt totaal niet.”

Alleen thuis

Een paar keer hebben ze op het punt gestaan om naar huis te gaan, maar steeds gebeurde er weer iets. „Russische roulette”, noemt Esther de situatie in het noorden. Een van de geëvacueerden die wel terugkeerden, is de Nederlands-Israëlische Hemda ben Naim (74), die sinds 1982 met man en kinderen in kibboets Dan woont. „Ik werd er depressief van, op m’n ouwe dag in een hotel zitten. Het was uitzichtloos”, vertelt ze telefonisch.

Dus zit ze, volgens haar met circa tweehonderd anderen, weer in de kibboets. Haar man bleef in het hotel. „We zien elkaar hier nauwelijks, iedereen zit binnen”, vertelt Ben Naim. „Ik zit alleen thuis. Er is geen schuilkelder, maar ons huis is van beton. Als het luchtalarm gaat, ga ik op de grond liggen in de gang.”

Ben Naim werd geboren in Rotterdam. Sinds 1979 woont ze in Israël, en drie jaar later verhuisde ze met haar man een twee zoons naar kibboets Dan. Deze werd in 1939 gesticht door de Ha-Shomer Ha-Tzair-beweging, toen tijdens de Palestijnse opstand van 1936-1939 – tegen het Britse mandaat in Palestina en tegen zionistische immigratie – tientallen nederzettingen werden gesticht om door Joden bewoonde gebieden te creëren.

Het uitzicht vanaf de Karmelberg, op de haven van Haifa.
Foto Kobi Wolf

Dat de kibboets aan de grens met Libanon ligt, daar dacht Ben Naim nauwelijks over na toen ze er ging wonen, nota bene in het jaar van de Israëlische invasie van Libanon in 1982, toen de Palestijnse bevrijdingsorganisatie (PLO) daar verbleef. „We waren jong, en het was niet zo bedreigend.” Tijdens de strijd tussen het na die invasie opgerichte Hezbollah en Israël in de jaren negentig bracht Ben Naim eens veertien dagen in een schuilkelder door met haar kinderen, maar in de kibboets woont ze nog altijd graag.

Invasie Zuid-Libanon

Of de regering genoeg voor de ontheemden uit het noorden heeft gedaan? „Nee, helemaal niet”, zegt Ben Naim. „Deze afschuwelijke regering van extremisten mag van mij vandaag verdwijnen. Ik heb geen goed woord over voor premier Netanyahu, die de schuld voor ‘7 oktober’ op anderen afschuift.”

Over een mogelijke invasie van Libanon is ze, net als eerder bij Gaza, afkeurend: „Toen gebeurde precies wat ik verwachtte: gijzelaars die niet thuiskwamen, gesneuvelde soldaten, en burgerslachtoffers in Gaza”, zegt Ben Naim. Een invasie van Zuid-Libanon is volgens haar dan ook een zeer slecht idee.

Net als Hamas, zegt ze, kan Israël Hezbollah niet verslaan. „Je kunt ze wel een zware militaire klap geven, maar weg krijg je ze niet. Bovendien is Hezbollah andere koek dan Hamas. Ze zijn veel beter getraind. Het zijn geen terroristen, het is een leger.” Over de burgerslachtoffers in Libanon gaat het in Israël weinig, zegt Ben Haim. „Hier vertellen ze dat alle doden Hezbollahstrijders zijn.”

Lees ook

‘De kibboets was een fijne bubbel, maar dat gevoel is weg’

Het David hotel aan de Dode Zee waar overlevenden uit de kibboets Be’eri naartoe zijn verhuisd.