De makaken horen erbij in Lop Buri, maar zoveel?

Zonder katapult de straat op. Het was lang ongebruikelijk in het Thaise Lop Buri, een toeristische trekpleister ten noorden van Bangkok. Inwoners gebruikten hun katapult om makaken af te schrikken die agressief waren omdat ze eten wilden. Het waren er duizenden.

Een meisje in Lop Buri met een katapult, voordat een grootschalige sterilisatieoperatie van makaken begon.
Een man confronteert een makaak terwijl hij zijn auto parkeert in de buurt van de Phra Prang Sam Yot-tempel.
Een makaak valt een vrouw op straat aan.
Een bewoner van Lop Buri op zijn balkon dat hij heeft gebarricadeerd om makaken te weren.

Foto’s: Chalinee Thirasupa/Reuters

De inwoners hadden een haat-liefde verhouding met de makaken. Hun aanwezigheid bij de Khmer-tempels was voor toeristen onderdeel van de Lop Buri-ervaring. Jaarlijks werd een speciaal diner voor de dieren georganiseerd, bestaande uit groente en fruit en cakejes toe. Maar als de makaken geen eten kregen, kwamen ze het halen. Desnoods met geweld. Bewoners en winkeliers barricadeerden hun huizen en winkels.  

Een man sprayt alcohol in de richting van makaken om ze af te schrikken.
Foto Chalinee Thirasupa/Reuters
Langstaartmakaken eten fruit tijdens het jaarlijke feest ter ere van de apen, voordat ze op grote schaal werden gevangen en gesteriliseerd.
Foto Chalinee Thirasupa/Reuters

Toeristen nemen selfies met makaken bij de Phra Prang Sam Yot tempel.
Foto Chalinee Thirasupa/Reuters
Omdat de apen de vuilnisbakken leegaten is geprobeerd ze ‚makaakproof’ te maken.
Foto Chalinee Thirasupa/Reuters

Voor de sterilisatie van makaken begon, waren er speciale gebiedjes aangewezen waar de apen gevoerd mochten worden.
Foto Chalinee Thirasupa/Reuters
Een 38-jarige eigenaar van een winkel in Lop Buri knuffelt haar lievelingsmakaak voordat de vangst en sterilisatie van grote aantallen makaken van start ging.
Foto Chalinee Thirasupa/Reuters

Een makaak op straat in Lop Buri
Foto Chalinee Thirasupa/Reuters

Verschillende sterilisatieprogramma’s sinds de coronapandemie hadden niet het gewenste effect, de populatie bleef groeien, tot meer dan 2.500 apen. Als ze over voldoende voedsel beschikken, kunnen de vrouwtjes tot twee keer per jaar zwanger worden. Nadat in mei een intensief sterilisatie- en opvangprogramma is gestart, leven nu 1.600 makaken in opvangcentra in de omgeving. Bewoners halen opgelucht adem, en vergeten hun katapulten thuis.  Dierenbeschermers begrijpen de wens om de makaken te steriliseren maar vinden hun opsluiting niet diervriendelijk. De hokken zouden te klein zijn waardoor de dieren geen natuurlijk gedrag kunnen vertonen.

Verdoofde makaak tijdens het sterilisatieproces.
Foto Chalinee Thirasupa/Reuters

<figure aria-labelledby="figcaption-0" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Veterinarians from the Department of National Parks, Wildlife and Plant Conservation carry out sterilisation procedures on long-tailed macaques, due to the increase of the macaque population in the urban areas and tourist spots of the city, after officials captured the monkeys in Lopburi, Thailand, May 24, 2024. In May, local authorities stepped up the push against unruly monkeys, including boosting sterilisation efforts that began during the pandemic. "Our goal is to neuter all the monkeys, 100 percent of them," local veterinarian Patarapol Maneeorn from the government wildlife department said in September. The monkeys would then be put into a designated area where they will be looked after, he said. Five months after the start of the government's campaign, Lopburi's primate pandemonium has finally come under control, with around 1,600 monkeys in captivity.? REUTERS/Chalinee Thirasupa SEARCH "THIRASUPA THAILAND MONKEYS" FOR THIS STORY. SEARCH "WIDER IMAGE" FOR ALL STORIES.<img alt data-description="Veterinarians from the Department of National Parks, Wildlife and Plant Conservation carry out sterilisation procedures on long-tailed macaques, due to the increase of the macaque population in the urban areas and tourist spots of the city, after officials captured the monkeys in Lopburi, Thailand, May 24, 2024. In May, local authorities stepped up the push against unruly monkeys, including boosting sterilisation efforts that began during the pandemic. "Our goal is to neuter all the monkeys, 100 percent of them," local veterinarian Patarapol Maneeorn from the government wildlife department said in September. The monkeys would then be put into a designated area where they will be looked after, he said. Five months after the start of the government's campaign, Lopburi's primate pandemonium has finally come under control, with around 1,600 monkeys in captivity.? REUTERS/Chalinee Thirasupa SEARCH "THIRASUPA THAILAND MONKEYS" FOR THIS STORY. SEARCH "WIDER IMAGE" FOR ALL STORIES.

Dierenartsen met gevangen makaken van wie ook het gebit en de gezondheid wordt geïnspecteerd.

Foto’s: Chalinee Thirasupa/Reuters

Zondag ontsnapten meer dan 200 apen uit hun hok. De constructie bleek niet bestand tegen de kracht van de apen. Grote aantallen apen trokken het naastgelegen politiestation binnen, meldt de Bangkok Post. Van de 200 apen kwamen er veertig terug de kooi in toen daar eten werd aangeboden.

1.600 makaken zijn sinds mei in Lop Buri gevangen en worden na sterilisatie in gevangenschap gehouden. Het doel is volgens een dierenarts van het project om ,,100 procent” van de makaken in de stad te steriliseren.

Foto’s: Chalinee Thirasupa/Reuters


Vergeefse pogingen om dichterbij te komen

In 2010 plaatste het Amsterdamse fotomuseum FOAM, heel eervol, al een deel van die foto’s in FOAM Magazine. Eind dit jaar wordt in FOAM haar fotoboek Julian & Jonathan gelanceerd.

Herman is altijd al gefascineerd geweest door broers en zussen, vertelt ze. „Misschien omdat ik als enig kind ben opgegroeid. Ik idealiseerde broers en zussen. Ik fantaseerde erover.” Ze woonde als kind bij haar moeder en ging om het weekend naar haar vader. „Mijn ouders zijn nooit getrouwd geweest en ze waren al min of meer uit elkaar toen ik kwam, al zijn ze nog steeds goed bevriend.”

En toen kreeg ze, toen ze net het huis uit was, alsnog een broertje: een halfbroertje, zoon van haar vader en zijn nieuwe vriendin. Herman ging dat jaar naar de Kunstacademie in Den Haag en begon vrijwel meteen met het fotograferen van Julian en Jonathan. „In mijn vergeefse pogingen om dichterbij te komen”, zegt ze. Dicht bij haar halfbroer komen vindt ze al ruim twintig jaar niet eenvoudig. „Hij zegt nu zelf ook dat het moeilijk is om dicht bij hem te komen.”

Foto’s: Sarah Mei Herman

Tussen Jonathans zesde en twaalfde fotografeerde ze de twee het meest. Jonathans ouders waren toen net uit elkaar en Herman deed een masteropleiding fotografie in Londen. „In de vakanties ging ik hen fotograferen. Jonathan vond dat toen soms moeilijk. Soms zei hij: je mag maar drie foto’s nemen. Maar hij heeft nooit nee gezegd.”

In die tijd waren Julian en Jonathan heel close. „Zij deelden iets waar ik geen onderdeel van uitmaakte. Ik voelde me soms een buitenstaander in hun mannenwereld. Maar als fotograaf plaatste ik mij er zelf ook buiten.”

Het maakt dat er een hoopvol verlangen uit haar foto’s lijkt te spreken. Maar vrolijk zijn ze niet. Er wordt bijvoorbeeld niet op gelachen. „Ik fotografeer mensen nooit lachend”, zegt ze daarover. „Ik vang ook geen momenten. Er wordt een moment gecreëerd doordat ik die foto maak. Mensen die in zichzelf keren, stilte – daar zoek ik naar. Lachen zou dan onnatuurlijk zijn.”

Uiteindelijk zijn de fotoshoots „een belangrijk onderdeel geworden van wat we samen hebben”, zegt Herman. Ze fotografeert haar vader en broer nog steeds. „Ik stop eigenlijk nooit met fotoprojecten.” Eerder maakte ze in een artist residence in Xiamen, Zuid-China, een fotoboek over de Chinese lhbti-gemeenschap, en ook die mensen volgt ze nog steeds. „Het gaat mij om intieme relaties en het verstrijken van de tijd daarbinnen. Het feit dat we de ander heel erg nodig hebben terwijl je eigenlijk toch alleen bent en de ander nooit helemáál kunt begrijpen – dat is het uitgangspunt in al mijn werk.”

Foto’s: Sarah Mei Herman

Herman is trouwens niet zelf (half) Chinees: „Mijn vader wilde dat ik Sarah ging heten en mijn moeder vond dat die naam zo vaak voorkwam, dat ze er iets aan vast wilde. Dat werd Mei, een naam die ze in een boek had gelezen.”

Foto Sarah Mei Herman


Van Lincoln vs Douglas tot Harris vs Trump: historische verkiezingscampagnes en bijzondere duels

1858 Slavernij: Abraham Lincoln vs Stephen Douglas

Zeven debatten voerden de Republikein Abraham Lincoln en Democraat Stephen Douglas maar liefst in de aanloop naar de senaatsverkiezingen voor Illinois van 1858. Daarmee waren ze de voorlopers van de traditie van presidentiële debatten, die door hen een belangrijke plaats kregen in de verkiezingscampagne. Deze debatten kregen ongekend veel belangstelling van de kranten, die stenografen naar de evenementen stuurden om zo precies mogelijk verslag te doen. Met het nog betrekkelijk jonge medium fotografie werden de sprekers vastgelegd.

Weergave van het debat tussen Lincoln en Douglas in Charleston, Illinois op 18 september 1858. Lincoln (staand) is aan het woord, Douglas zit links vooraan naast hem.
Foto Alamy/Imageselect

Stephen Douglas en Abraham Lincoln in de jaren 1850.

Foto’s Library of Congress

Belangrijkste thema’s: de slavernij (waar de Democraten de voorvechters van waren) en de uitbreiding van de Verenigde Staten met nieuwe gebieden. De thema’s waren verknoopt omdat de belangrijkste vraag bij de toelating van nieuwe staten luidde: mogen de inwoners van die gebieden wel of niet zélf beslissen of ze een ‘slavenstaat’ willen zijn of niet. Lincoln, herinnerd als een van de meest begaafde sprekers uit de Amerikaanse geschiedenis, verloor de Senaatsrace van Douglas, maar in de debatten had hij zichzelf wel ‘op de kaart gezet’. In 1860 won hij de presidentsverkiezingen.

Campagnevlag uit 1860 voor Lincoln en zijn running mate Hannibal Hamlin.
Foto Universal History Archive/Getty images

1872 Eerste vrouwelijke kandidaat: Victoria Woodhull

Op 2 april 1870 stond er een historische boodschap in de New York Herald – op pagina 5. Victoria Woodhull, bekend als oprichter van de Woodhull & Claflin’s Weekly, de eerste Amerikaanse krant die het Communistisch Manifest van Karl Marx afdrukte, als feministisch activiste en als de eerste vrouwelijke effectenmakelaar, kondigde in een korte brief aan dat zij zich kandidaat stelde voor het presidentschap. ,,Ik ben me er terdege van bewust dat ik in eerste instantie meer hoongelach dan enthousiasme zal ontmoeten.”

Victoria Claflin Woodhull, circa 1870.
Foto Mathew Brady
Belva Ann Bennett Lockwood, circa 1880.
Foto Benjamin Joseph Falk/National Portrait Gallery

Ze was kandidaat namens de Equal Rights Party, die vlak voor de verkiezingen van 1872 werd opgericht. Op dat moment hadden vrouwen nog geen actief kiesrecht en als ze daadwerkelijk de meeste stemmen in het kiescollege zou hebben gekregen, was haar aantreden ongetwijfeld onmogelijk gemaakt door haar (grondwettelijk te) jonge leeftijd van 34 jaar.

In de campagne van 1884 kreeg ze concurrentie van Belva Ann Lockwood, de eerste vrouwelijke advocaat die ten overstaan van het Hooggerechtshof mocht pleiten, en die de presidentsrace in ging met een vrouwelijke running mate.

1916 Wilson en de Eerste Wereldoorlog

,,Vrouwen, of het nu komt door hun aard of de omstandigheden, trekken hun conclusies over maatschappelijke thema’s op grond van logica, terwijl stevige en verstandige conclusies in dit soort zaken alleen kunnen worden getrokken op basis van ervaring – ervaring in de wereld – en die hebben vrouwen nooit gehad, en ook niet kúnnen hebben, tenzij ze helemaal naar open terrein worden getrokken, waar ze helemaal niet meer veilig zijn. Getrouwde vrouwen kunnen de benodigde ervaring helemaal niet krijgen, tenzij de huidige situatie met het gezin als hoeksteen en de huidige verdeling van taken tussen man en vrouw compleet worden veranderd.

Vrouwelijke trompetters op een campagnewagen voor Woodrow Wilson 12 oktober 1916.
Foto Bettmann/Getty Images

Women, whether by nature or circumstance, draw their conclusions about public affairs from logical reason, whereas safe and wise conclusions in such affairs can be drawn only from experience – experience of the world – such as women have not had and cannot have unless drawn entirely into the open and safe-guarded in no way. Married women could never get the necessary experience unless the present constitution of the family and the present division of duties between husband and wife is to be absolutely altered.

Woodrow Wilson
1908

Dit is wat Woodrow Wilson, president van 1913-1921, aan een vriend schreef over vrouwen – en waarom ze geen kiesrecht moesten krijgen. Dat was in 1908.

In de campagne van 1916 ging Wilson voor zijn herverkiezing op pad met twee beloftes: hij zou de Verenigde Staten buiten de oorlog houden die vanaf 1914 in Europa woedde. En hij zou zich sterk maken voor het vrouwenkiesrecht. Reden waarom vrouwelijke trompetters op de campagnewagens meereden. De eerste belofte zou hij breken; de VS verklaarden enkele maanden na de aanvang van Wilsons tweede termijn, de oorlog aan Duitsland. En wat het vrouwenkiesrecht betrof, dat zou Wilson lange tijd uitstellen. In 1919 werd het in de VS ingevoerd.

1932 In de crisisjaren: Franklin Delano Roosevelt vs Herbert Hoover

Geen man leek beter voorbereid op het presidentschap dan Herbert Hoover. Hij was een ondernemer, in onder meer mijnbouw, die zich met enorm succes op ingewikkelde maatschappelijke problemen had gericht. Zo was hij verantwoordelijk voor de voedselvoorziening in het totaal verwoeste België na de Eerste Wereldoorlog. Hij had progressieve plannen, zoals het afschaffen van kinderarbeid en de invoering van een minimumloon. Na enkele jaren minister te zijn geweest, won hij met overmacht de verkiezingen van 1928. Een jaar later crashte de beurs op Wall Street en raakte het land, en de wereld, in een grote crisis.

Franklin D. Roosevelt ontmoet enkele boeren tijdens een campagnebezoek op het platteland van Georgia op 24 oktober 1932.
Foto Getty Images
Herbert Hoover was president ten tijde van de beurskrach van 1929.
Foto Corbis/Getty Images

In 1932 was van Hoovers reputatie weinig over. Het land kraakte onder de werkloosheid en armoede. De New Yorkse gouverneur Franklin Delano Roosevelt begon maar aan zijn eigen steunprogramma, bij gebrek aan nationale actie. In de toespraak bij zijn nominatie als de Democratische presidentskandidaat beloofde Roosevelt een new deal for the American people.

In de campagne tegen Hoover maakte Roosevelt als eerste gebruik van het relatief nieuwe medium radio. Op zijn campagnebijeenkomsten, waarvan soms delen werden uitgezonden, klonk steevast het liedje Happy days are here again, een herkenbare tune voor Roosevelts optimisme in donkere dagen. Als president zou hij de bevolking regelmatig via de radio toespreken in de zogenoemde fireside chats.

Roosevelt in 1933 tijdens een van zijn vele radiouitzendingen. Deze ‘fireside chats’ zou hij tot zijn dood in 1944 blijven uitzenden.
Foto National Archives and Records Administration

1956 Eerste tv-debat: Eleanor Roosevelt vs Margaret Chase Smith

Het eerste debat dat op televisie werd uitgezonden ging in 1956 niet tussen de twee presidentskandidaten – de zittende president Eisenhower en de Democraat Adlai Stevenson – maar tussen twee zogenoemde surrogates, twee vrouwelijke plaatsvervangers. Voor de Democraten stapte partij-icoon, voormalig First lady Eleanor Roosevelt op het podium. De Republikeinen werden vertegenwoordigd door Margaret Chase Smith, Senator voor Maine, die onder meer naam had gemaakt toen zij het opnam tegen haar partijgenoot, communistenjager Joe McCarthy.

Eleanor Roosevelt en Margaret Chase Smith bij Face the Nation in Washington DC op 11 november 1956.
Foto National Archives and Records Administration

Het debat werd uitgezonden in het kader van het tv-programma Face the Nation dat toen nog maar twee jaar bestond (het bestaat nog altijd). De dertien jaar jongere Chase Smith, die achteraf zei dat ze zich beslist had voorgenomen om bescheiden en op rustige toon te debatteren, viel de grootmoederlijke Roosevelt hard aan, ,,in een krengerig staccato”, zou ze in haar autobiografie schrijven. De reacties waren gemengd. En Eisenhower werd herkozen als president.

1960 Hét tv-debat: Richard Nixon vs John Kennedy

De eerste twee presidentskandidaten die op televisie met elkaar in debat gingen, waren de zittende vicepresident en Republikeinse kandidaat Richard M. Nixon en de Democratische senator John F. Kennedy. En hun tv-debat was niet alleen het eerste in de geschiedenis, volgens de Amerikaanse mythologie was de live-uitzending ook doorslaggevend voor de uiteindelijke overwinning van de onervaren Kennedy.

Het eerste op televisie uitgezonden debat tussen twee presidentskandidaten. John F. Kennedy (staand links) en Richard Nixon (uiterst rechts) onder leiding van debatvoorzitter Howard K. Smith op 25 september 1960.
Foto CBS Photo Archive/Getty Images

Viermaal zouden de kandidaten met elkaar in debat gaan, maar de eerste is de geschiedenis in gegaan. Enquêtes zouden achteraf uitwijzen dat de kiezers die naar de radio hadden geluisterd, in meerderheid Nixon als winnaar aanwezen, terwijl degenen die op televisie hadden gekeken, in meerderheid vonden dat Kennedy had gewonnen. Was Kennedy domweg aantrekkelijker? Hij was in elk geval beter uitgerust dan Nixon, beter opgemaakt, veegde minder vaak het zweet van zijn voorhoofd en keek niet steeds nerveus naar de klok, zoals Nixon.

Kennedy en Nixon tijdens het laatste van hun vier televisiedebatten in 1960.

Foto’s Getty Images

Tv werd meteen een belangrijk instrument in de campagne. Kennedy maakte speelse filmpjes met vrolijke deuntjes (Kennedy Kennedy Ke-Ne-dyyy), Nixon liet zichzelf liever filmen achter een bureau om zijn ervaring en ernst te accentueren. De uitslag was heel close: Kennedy kreeg uiteindelijk 120.000 stemmen meer dan Nixon, op een totaal van 68,8 miljoen stemmen.

1980 There you go again‘: Jimmy Carter vs Ronald Reagan

,,There you go again.” Ronald Reagan was weliswaar al heel lang politicus van conservatief-Republikeinse snit, maar hij was eerst en vooral een great communicator. Als acteur met een lange staat van dienst in Hollywood had hij timing geleerd en een goed gevoel voor de one-liner (,,Mr. Gorbachov, tear down this wall”). In debat met de zittende president Carter, toch al impopulair door de matige economie en de vernedering van de langdurige gijzeling van Amerikanen door het nieuwe bewind in Teheran, was Reagan het zonnige optimisme zelve. Toen Carter hem aanviel op zijn standpunt over ziektekostenverzekering, antwoordde Reagan met een lachje en ‘there you go again’ (doe je het wéér), waarmee hij Carter goedmoedig neerzette als leugenaar.

President Jimmy Carter en zijn uitdager, gouverneur van Californië Ronald Reagan, tijdens een verkiezingsdebat in Cleveland 28 oktober 1980.
Foto Bettmann/Getty Images

1992 Drie kandidaten: George H.W. Bush vs Bill Clinton vs Ross Perot

Drie serieuze kandidaten – dat hebben de VS zelden gehad, maar in 1992 waren ze alledrie serieus genoeg om gedrieën in één en hetzelfde tv-debat tegen elkaar in het krijt te mogen treden. Zittend president George H.W. Bush voor de Republikeinen, gouverneur Bill Clinton voor de Democraten en zakenman Henry Ross Perot voor zichzelf. Het idée reçu is dat Perot de babyboomer Clinton destijds de overwinning bezorgde door vooral stemmen af te snoepen van Bush. Bij de exit polls bleek dat wel en niet het geval te zijn: verdeeld over het hele land (de zogenaamde popular vote) waren er inderdaad evenveel Ross Perot-kiezers die anders voor Bush dan wel voor Clinton zouden hebben gestemd. Maar door het systeem van kiesmannen bleek dat de aanwezigheid van Ross Perot op het stembiljet Clinton waarschijnlijk de staten Montana en Nevada heeft helpen veroveren.

President Bush, Ross Perott en Bill Clinton tijdens een debat in 1992.
Foto Wally McNamee/Corbis/Getty Images

Wat Bush in elk geval niet hielp, was dat hij, juist toen een vrouw uit het publiek het woord kreeg om een vraag te stellen, eventjes op zijn horloge keek. Zo wekte hij daarmee de schijn dat het debat, of de vraagstelster, hem niet bijster interesseerde – een suggestie die kleefkracht kreeg doordat Bush toch al niet bekend stond als een heel betrokken of warme politicus. Maar de echte nagel aan zijn doodskist had Bush zelf al eerder geslagen, in de campagne voor de verkiezingen van 1988, die hij won. ,,Read my lips„, zei hij toen, ,,er komen geen nieuwe belastingen.” Toen hij als president de belastingen toch moest verhogen, was dat een inkoppertje voor de Clinton-campagne.

2008 Eerste zwarte president: Barack Obama vs John McCain

  
Toen de Republikeinse presidentskandidaat John McCain bij een campagnebijeenkomst van een van zijn kiezers hoorde dat zij Obama niet kon vertrouwen, omdat hij… en daar werd ze vager, ze liet het woord ‘Arabier’ vallen, en de implicatie was duidelijk: was de zwarte Democraat met de wonderlijke naam wel een echte Amerikaan? Was hij wel een christen, en niet stiekem een moslim? McCain schudde zijn hoofd, nam de microfoon over en zei: ‘Mevrouw, ik kan u verzekeren, Barack Obama is een fatsoenlijke man en een goede Amerikaan. Ik verschil alleen van mening met hem.’

Twee mannen in Miami kijken naar de uitzending van het debat tussen John McCain en Barack Obama op 26 september 2008
Foto Joe Raedle/Getty Images
Presidentskandidaten Joe Biden, Barack Obama en Hillary Clinton voorafgaand aan een debat bij de Democratische voorverkiezingen op 26 april 2007 in Orangeburg.
Foto Win McNamee/Getty Images
Bezoekers van een sportschool in San Francisco kijken tijdens het trainen naar een debat tussen John McCain en Barack Obama op 15 oktober 2008.
Justin Sullivan/Getty Images

O, de zoete tijd van 2008. Toen politici racisme beteugelden in plaats van aanwakkerden. Toen de tegenstander in de race een rivaal was, geen vijand. Populisme was wel al een serieuze kracht in die campagne. De keurige senator McCain had zich genoodzaakt gevoeld de populistische gouverneur van Alaska, Sarah Palin, als running mate aan te wijzen. En er woedden al samenzweringstheorieën over het geboortebewijs van de in de staat Hawaii geboren Obama; was hij niet eigenlijk een Keniaan?
McCain en Obama gingen drie keer met elkaar in debat. De begaafde redenaar Obama had weinig moeite om cool over te komen naast de driftiger McCain. De verkiezing ging inderdaad over verandering – kernwoord in Obama’s campagne. Na acht jaar een Republikein in het Witte Huis waren de Amerikaanse kiezer klaar voor een historische stap: de eerste zwarte president.

De Democratische presidentskandidaat Barack Obama (rechts) schudt de hand van de Republikeinse kandidaat John McCain voorafgaand aan hun debat op 26 september 2008 aan de Universiteit van Mississippi.
Foto Scott Olson/Getty Images

2016 De stalker: Donald Trump vs Hillary Clinton

Hillary Clinton was in 2016 de eerste vrouwelijke kandidaat voor een van de twee grote partijen. Ze had een mensenleven aan ervaring in de nationale politiek: first lady, senator, minister van Buitenlandse Zaken. Ze was ook een geliefde kop-van-jut voor de Republikeinen. In het Congres hadden ze onderzoek na onderzoek ingesteld na een aanval op de Amerikaanse ambassade in Benghazi, Libië. Ze had het bovendien verdomd moeilijk in de campagne om de Democratische nominatie, waar de toen nog relatief onbekende Bernie Sanders tot het bittere einde een geduchte concurrent bleek – wiens aanhangers na afloop in verrassend grote getale liever op Trump dan op Clinton bleken te stemmen.

Telkens als Hillary Clinton aan het woord was tijdens het debat op de Washington University op 9 oktober 2016, zorgde Donald Trump ervoor dat hij achter haar in beeld verscheen.
Foto Rick Wilking-Pool/Getty Images

Donald Trump had ondanks felle tegenstand van de Republikeinse Partij de nominatie veroverd. Als kandidaat introduceerde hij een nieuwe stijl in de campagne: hij was grof in de mond, hij leek geweld aan te moedigen (‘ik zou hem in zijn gezicht willen stompen’, zei hij toen iemand op een van zijn campagnebijeenkomstenkwam protesteren) en hij schoot met scherp op Hillary Clinton. ‘Sluit haar op’, werd op al zijn rally’s gescandeerd, onder verwijzing naar het FBI-onderzoek naar haar gebruik van een privé-server voor staatszaken.

Bij het tweede tv-debat tussen de rivalen werd Clinton letterlijk op het podium achtervolgd door Trump. Als het haar beurt was om te spreken, ging hij vlak achter haar staan. De kijkers zagen Clinton dan spreken over gezondheidszorg of buitenlands beleid, en achter haar deinde Trump in beeld en bleef daar staan. Tot op de avond van de verkiezingen voorspelden peilingbureaus en media een overwinning voor Clinton. Zij kreeg inderdaad de meeste stemmen in het land, maar Trump won de meeste kiesmannen en werd president.

2024 Een kandidatuur-dodend debat: Biden vs Trump, dan Harris

Joe Biden was oud. Hij was 78 jaar toen hij de verkiezingen won in 2020 en toen hij drie jaar later aankondigde dat hij campagne wilde voeren voor een tweede termijn, ging er zoiets als een collectieve kreet op onder progressieve Amerikanen. Broze Biden, die zich door persconferenties heen stamelde, die zijn keel moest schoonhoesten voor hij een vraag kon beantwoorden, die verward om zich heen keek bij openbare gelegenheden en voor wie een vliegtuigtrap een gevaarlijke kermisattractie was – moest hij het nou echt opnieuw opnemen tegen Donald Trump?

President Joe Biden tijdens zijn ‘bad night’ in het CNN-debat met Donald Trump op 27 juni 2024.
Foto Andrew Caballero-Reynolds/AFP

In juli 2024 traden ze tegen elkaar aan voor een tv-debat. Trump hoefde nauwelijks iets te doen. Biden staarde zwijgend voor zich uit, de mond half open. Hij gaf warrige antwoorden, waarvan het warrigste uitliep in de zin: ‘We hebben eindelijk ons ziekenzorgsysteem verslagen.’ De president en zijn team noemden het een bad night, maar zijn partijgenoten zagen het anders. Ze voerden de druk op Biden op om zich terug te trekken en na een paar weken deed hij dat ook, maar niet voordat hij zijn opvolger naar voren had geschoven: vicepresident Kamala Harris. Zij werd bij acclamatie aangewezen als de Democratische kandidaat.

Nu was Trump ineens de oudste presidentskandidaat ooit. En zo soeverein als hij was geweest in het debat met Biden, zo warrig was híj nu in een debat met Harris. Na een paar provocaties van haar (‘mensen lopen weg bij zijn rally’s’) barstte Trump uit met een internetgerucht over Haïtiaanse migranten in Ohio die ‘honden, katten, huisdieren’ zouden eten. Overigens bleef dit voor hem, anders dan voor Biden, zonder consequenties. Zijn running mate en zijn partijgenoten bleven volhouden dat Haïtianen inderdaad huisdieren aten, hoeveel journalisten ook in het genoemde dorpje optekenden dat er geen spoor van bewijs voor was. En in de peilingen veranderde ook niets. Trump en Harris stormen nek aan nek op 5 november af.

Bezoekers van Bar Tabac in New York kijken naar het debat tussen Donald Trump en Kamala Harris op 10 september 2024.
Foto Robert Nickelsberg/Getty Images

Voormalig president Barack Obama bij een verkiezingsbijeenkomst van de Democratische presidentskandidaat Kamala Harris op 24 oktober in Atlanta.
Foto Kevin Lamarque/ REUTERS
De Republikeinse kandidaat en oud-president Donald Trump overhandigt een bestelling aan een klant bij een McDrive in Feasterville-Trevose op 20 oktober.
Foto Evan Vucci/AP


Geen week zonder volksfeest in België

Bij het ‘ganzenrijden’, in de polderdorpen ten noorden van Antwerpen, proberen ruiters op galopperende boerenpaarden de kop van een dode gans te trekken. Het is een traditie die „enorm leeft en zo goed als alle inwoners op de been brengt”, vertelt fotograaf Jef Van den Bossche (1993). Elke week wordt wel ergens in België een traditie hoog gehouden of een volksfeest gevierd en sinds 2019 legt Van den Bossche zoveel mogelijk lokale evenementen vast. La vie est Belge noemt hij zijn project. Ruim twintig evenementen bezocht hij, en hij is nog lang niet klaar: „Wanneer ik tijd heb probeer ik ergens een dorpsfeest mee te pikken.”

Die feesten zijn vaak verbonden aan mythes, religieuze gebeurtenissen of landbouwseizoenen. Van den Bossche legde „verbijsterende rituelen”, zoals hij het zelf noemt, vast. Hij noemt het ‘ganzenrijden’ maar ook „de indrukwekkende reuzenomelet” die gebakken wordt op het centrale plein van Malmedy. „Een evenement dat symbool staat voor solidariteit, overvloed en gastvrijheid en een vreugdevol moment van samenzijn, waarbij de omelet gratis wordt uitgedeeld aan alle aanwezigen.”

<figure aria-labelledby="figcaption-0" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Blankenberge viert elk jaar de folkloristische Havenfeesten.” data-figure-id=”0″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Blankenberge viert elk jaar de folkloristische Havenfeesten.” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/10/22162816/data121637248-e4eb73.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-13.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-11.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-12.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-13.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-14.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/rrNWaMCTSx3yHFnZRdTc7_JpyPY=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/10/22162816/data121637248-e4eb73.jpg 1920w”>

Blankenberge viert elk jaar de folkloristische Havenfeesten.

<figure aria-labelledby="figcaption-1" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Het populaire carnaval in Aalst trok vorig jaar meer dan 100.000 bezoekers.” data-figure-id=”1″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Het populaire carnaval in Aalst trok vorig jaar meer dan 100.000 bezoekers.” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-1.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/10/22162808/data121637308-d99bf4.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-17.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-15.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-16.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-17.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-18.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/tMdb97rEKuKFAmAyBFIDuAzIjJs=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/10/22162808/data121637308-d99bf4.jpg 1920w”>

Het populaire carnaval in Aalst trok vorig jaar meer dan 100.000 bezoekers.

<figure aria-labelledby="figcaption-2" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Op de zondag voor Hemelvaart wordt in Mechelen de Hanswijkprocessie gelopen.” data-figure-id=”2″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Op de zondag voor Hemelvaart wordt in Mechelen de Hanswijkprocessie gelopen.” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-2.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/10/22162810/data121637377-802a90.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-21.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-19.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-20.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-21.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-22.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/DvgJqwD7ZxOy8_UkXnejRQ1F4F8=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/10/22162810/data121637377-802a90.jpg 1920w”>

Op de zondag voor Hemelvaart wordt in Mechelen de Hanswijkprocessie gelopen.

Foto’s: Jeff van den Bossche

Elk feest is uniek maar „alle feesten hebben wel één ding gemeen: het aanhalen van de band tussen buren en het versterken van het gemeenschapsgevoel”. Volksfeesten zijn dan ook meer dan alleen maar vermaak: „Voor de inwoners zijn ze een aanleiding om samen te komen, herinneringen op te halen en hun identiteit uit te dragen. Ze spelen een cruciale rol in het behoud van culturele tradities en bevorderen het gevoel van samenhorigheid en solidariteit.”

In zijn foto’s legt Van den Bossche de festiviteiten vast maar hij focust vooral op hoe de deelnemers hun traditie beleven. „Sommige mensen kijken hier een heel jaar naar uit”, vertelt hij. „Het is altijd een heel vrolijke en sociale bedoening.” Al kan het er ook emotioneel aan toe gaan, zoals bij ‘Ros Beiaard’ in Dendermonde: „Dat wordt maar één keer in de tien jaar gevierd. Toen het paard met de vier heemskinderen aan het einde van de viering in de kazerne verdween, stonden sommige oudere mensen met tranen in hun ogen. Het zou immers wel eens de laatste keer kunnen zijn geweest dat ze het Ros Beiaard in actie konden zien.”

Elke tien jaar trekt een reusachtig houten Ros Beiaard door Dendermonde, de ‘heemskinderen’ op zijn rug worden door vier broers gespeeld.

<figure aria-labelledby="figcaption-0" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Elk jaar op pinkstermaandag trekt de bloemenstoet door Ternat. ” data-figure-id=”0″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Elk jaar op pinkstermaandag trekt de bloemenstoet door Ternat. ” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-4.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/10/22162826/data121637371-bd5614.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-28.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-26.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-27.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-28.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-29.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/XONY19Nne0CZGxiKDihIzoEaB-I=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/10/22162826/data121637371-bd5614.jpg 1920w”>

Elk jaar op pinkstermaandag trekt de bloemenstoet door Ternat.

<figure aria-labelledby="figcaption-1" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Aan het eind van de paardenprocessie in Hakendover galopperen de paarden drie maal om de bedevaarders heen. ” data-figure-id=”1″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Aan het eind van de paardenprocessie in Hakendover galopperen de paarden drie maal om de bedevaarders heen. ” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-5.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/10/22162822/data121637382-b46ee0.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-32.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-30.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-31.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-32.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-33.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/dPDRRNOQMkVSvz2vjNHHWXFoBjI=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/10/22162822/data121637382-b46ee0.jpg 1920w”>

Aan het eind van de paardenprocessie in Hakendover galopperen de paarden drie maal om de bedevaarders heen.

<figure aria-labelledby="figcaption-2" class="figure" data-captionposition="below" data-description="De Palmprocessie in Hoegaarden. ” data-figure-id=”2″ data-variant=”grid”><img alt data-description="De Palmprocessie in Hoegaarden. ” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-6.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/10/22162819/data121637386-1f36fe.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-36.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-34.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-35.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-36.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-37.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/1MdsxyqEHWnIkJS2NQlf5rmrwKg=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/10/22162819/data121637386-1f36fe.jpg 1920w”>

De Palmprocessie in Hoegaarden.

<figure aria-labelledby="figcaption-3" class="figure" data-captionposition="below" data-description="In Malmedy bakt men op Maria Hemelvaart (15 augustus) een reuzenomelet van tienduizend eieren.” data-figure-id=”3″ data-variant=”grid”><img alt data-description="In Malmedy bakt men op Maria Hemelvaart (15 augustus) een reuzenomelet van tienduizend eieren.” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-7.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/10/22162812/data121637374-1b0db5.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-40.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-38.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-39.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-40.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-41.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/LrG6XJKEZ56hoG1Its6b78PBtIM=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/10/22162812/data121637374-1b0db5.jpg 1920w”>

In Malmedy bakt men op Maria Hemelvaart (15 augustus) een reuzenomelet van tienduizend eieren.

Foto’s: Jeff van den Bossche

<figure aria-labelledby="figcaption-0" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Mensen vieren carnaval in een café in La Louvière. ” data-figure-id=”0″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Mensen vieren carnaval in een café in La Louvière. ” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-8.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/10/22162842/data121637227-4b279c.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-44.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-42.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-43.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-44.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-45.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/HrUF6mVrn3_-hxoOfgitNneaEt4=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/10/22162842/data121637227-4b279c.jpg 1920w”>

Mensen vieren carnaval in een café in La Louvière.

<figure aria-labelledby="figcaption-1" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Een ruiter toont zijn vangst bij het ‘ganzenrijden’ in Zandvliet. ” data-figure-id=”1″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Een ruiter toont zijn vangst bij het ‘ganzenrijden’ in Zandvliet. ” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-9.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/10/22162838/data121637287-f2fd9f.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-48.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-46.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-47.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-48.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/geen-week-zonder-volksfeest-in-belgie-49.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/2YaUNRSxlPVqu-rvZzPVgpmwDug=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/10/22162838/data121637287-f2fd9f.jpg 1920w”>

Een ruiter toont zijn vangst bij het ‘ganzenrijden’ in Zandvliet.

Foto’s: Jeff van den Bossche

Het carnaval in Vilvoorde.
Foto Jeff van den Bossche


Ondergrondse kathedraal tegen guerrilla-regen

Strepen daglicht van bovenaf geven een spookachtig effect op de bodem van de watertank. Toeristen zijn welkom in de grote bak met 59 enorme betonnen pilaren, tenzij er water op komst is. Want het ‘kathedraalcomplex’ in Kasukabe, een voorstad van Tokio, is bedoeld om de laaggelegen stad tegen wateroverlast te beschermen. Bij een tyfoon, of ‘gewoon’ langdurige regenval, loopt het reservoir vol via schachten die langs een snelweg langs de stad liggen.

Het Metropolitan Outer Area Underground Discharge Channel, zoals het complex officieel heet, heeft een inhoud van 670.000 kubieke meter. Het heeft 5 schachten, van 65 meter hoog en 32 meter doorsnede. Ze zijn onderling verbonden door 6,4 kilometer aan tunnels, op 50 meter diepte, en monden uit in de watertank van 25 meter hoog, 177 meter lang en 78 meter breed. Van daaruit spuien 78 pompen het water richting de Edo-rivier die ten westen van de Kasukabe loopt.

Met een gigantische tunnelboor worden nieuwe tunnels geboord. Omdat een toename in zogenaamde ‘guerrilla-regen’ wordt verwacht, wordt het complex uitgebreid.
Met een grote tunnelboor wordt de opslagcapaciteit uitgebreid.
Reuters / Issei Kato

Een volle Nakarivier door hevige regenval rond tyfoon Shanshan, op 31 augustus 2024. Zonder ondergrondse wateropslag zou het waterpeil in de rivier verder stijgen.
Foto Issei Kato / Reuters

Guerrilla-regen

Eind augustus stond het hier nog vol, en afgelopen juni is het complex vier keer volgelopen. Dat is meer dan in heel 2023 nodig was. ‘Guerrilla-regen’, noemt het betrokken ministerie het type regenval waarbij de berging gebruikt wordt. Het complex werd tussen 1993 en 2006 gebouwd (kosten: 1,5 miljard euro), en nu is er uitbreiding op handen. Want door klimaatverandering wordt verwacht dat er vaker en meer guerrilla-regen zal vallen.

Ook elders rond Tokio zijn er ondergrondse waterwerken, 27 complexen in totaal. En er wordt bijgebouwd. De bestaande reservoirs onder de voorsteden Nakano en Nerima worden met elkaar verbonden, waardoor ze met een inhoud van 1,4 miljoen kubieke meter het grootste reservoir ter wereld zullen vormen. Sinds 2022 wordt vanaf de kant van Nakano richting Nerima geboord, de planning is dat het in 2025 af is. Dit project is onderdeel van het bredere ‘Tokio Resilience Project’, een groot project dat Tokio beter moet beschermen tegen natuurrampen zoals aardbevingen en overstromingen.

Schacht nummer 1, met water op de bodem. Op dit moment zijn er 5 schachten waarlangs water het ondergrondse complex in kan lopen.
Foto Issei Kato / Reuters
Strepen zonlicht komen van bovenaf de opslagtank binnen. De lichtval en de 59 enorme pilaren maakten dat de tank al gauw de bijnaam ‘De Kathedraal’ kreeg.
Foto Issei Kato/ Reuters
Het waterbergingscomplex wordt uitgebreid met onder meer enkele nieuwe tunnels.
Foto Issei Kato / Reuters
Vanuit een controlekamer worden de schachten en tunnels gemonitord.
Foto Issei Kato / Reuters


Orkaan Milton is inmiddels een storm, maar laat een pad van schade achter

Florida maakte donderdag de schade op van orkaan Milton, die woensdagnacht over de Amerikaanse staat trok en daarna, veel minder van kracht, donderdag weer over de Atlantische Oceaan verder trok. Het rampscenario waar begin deze week nog voor gevreesd werd – een huizenhoge vloedgolf die de dichtbevolkte Baai van Tampa zou verzwelgen – is niet uitgekomen. Vlak voordat Milton als categorie-3-storm aan land kwam, boog hij iets af richting het zuidelijkere Sarasota. Tampa ontsprong daardoor nipt de dans.

Volgens de eerste berichten donderdagavond zijn er wel zeker tien doden gevallen door tornado’s die her en der in de staat ontstonden rond het stormsysteem. Omdat het water op sommige plaatsen nog hoog stond donderdagavond, was niet meteen duidelijk of er ook mensen zijn omgekomen door vloedgolven en hoog water. De orkaan deed op sommige plekken langs de kustlijn een vloedgolf van twee meter hoog over de kust slaan, elders ontstonden plotselinge overstromingen door hevige regenval. Op sommige plekken zal het water eerst moeten zakken, voordat vastgesteld kan worden of er mensen verdronken zijn. De federale rampenbestrijdingsdienst FEMA heeft 2.200 mensen ingezet voor een zoek-en-reddingsactie.

Orkaan Milton veroorzaakte vloedgolven op zee en stortvloeden met overstromingen tot gevolg. Bewoners in Clearwater worden uit hun appartement gered. Het gebied aan de westkust van Florida werd twee weken geleden ook geraakt door een flinke storm.
Foto AFP/Bryan R. Smith
De luxe landgoederen van Binks Estates Community in Wellington, Palm Beach waren evenmin veilig voor de storm, die daken van huizen rukte.
Foto Reuters

De schade in Venice, Florida, aan de golf van Mexico. Drie miljoen mensen in Florida zitten door orkaan Milton zonder stroom.
Foto Marco Bello/Reuters
Een man kijkt naar de schade die orkaan Milton heeft veroorzaakt in Bradenton, aan de westkust van Florida, vlakbij de grote stad Tampa.
Foto Cristobal Herrera-Ulashkevich/EPA

Woensdag zijn in heel Florida 45 tornado’s gemeld, maar gouverneur Ron DeSantis zegt dat het ergste scenario gelukkig niet is uitgekomen – ook al voegde hij daar in één adem aan toe dat de materiële schade nog steeds aanzienlijk is. Van veel gebouwen zijn de daken afgerukt en zeker drie miljoen inwoners en bedrijven zaten donderdag zonder stroom. Er is een legertje van tienduizenden kabelwerkers opgetrommeld om de stroomkabels te repareren.

Een bouwkraan viel op een kantoorgebouw waarin het hoofdkantoor van de Tampa Bay Times is gevestigd.
Foto AP

Schade aan nieuwbouw in woningbouwproject The Preserve in Florida.
Foto Greg Lovett/Reuters
Ook aan de oostkust is de schade groot. Zo werd het dak van stadion Tropicana Field van de honkbalclub Tampa Bay Rays in St. Petersburg opengereten.
Foto Bryan R. Smith/AFP

Een ontwortelde boom in Bradenton, ten zuiden van Tampa, waar orkaan Milton aan land kwam.
Foto Cristobal Herrera Ulashkevich/epa
Een kreek in Clearwater overstroomde waardoor inwoners uit hun appartementen gered moesten worden. Onder andere in Clearwater is er gewaarschuwd voor verdere stortregens.
Foto Bryan R. Smith/AFP
Aan de westkust nabij het het Siesta Key-gebied kwam orkaan Milton aan land, als orkaan met catagorie drie. Punta Gorda staat onder water. Eenmaal aan land nam de orkaan aan sterkte af.
Foto Getty Images/AFP
De voorkant van een huis in Palmetto Beach is kapotgeblazen door de orkaan Milton, in de grote stad Tampa.
Foto Jefferee Woo/AP


In haar overzichtstentoonstelling toont fotograaf Viviane Sassen hoe kunst en mode moeiteloos samengaan

Voordat je de expositie in het Amsterdamse fotografiemuseum Foam betreedt, wordt in het trappenhuis de toon gezet: op de metershoge muur hangt een collage, samengesteld uit vrouwelijke ledematen, stukjes van Griekse standbeelden en gebruiksvoorwerpen als witte jerrycans. Luguber misschien, maar het heeft tegelijkertijd iets speels en vrolijks. Kunstenaar en fotograaf Viviane Sassen liet zich inspireren door de ‘exquisite corpse’-techniek, een populair spel onder surrealisten in de jaren twintig van de vorige eeuw. De eerste persoon tekent een stel onderbenen, vouwt het papier om en geeft het aan zijn buur, die de romp tekent en het papier omvouwt, waarna de volgende het hoofd erop zet.

Zo ontstaat een hybride figuur, een ‘prachtig lijk’. Een veelzeggend spel dat een metafoor lijkt voor haar hele oeuvre, waarin de kunstenaar boetseert, overschildert, knipt, plakt, samenstelt en stapelt om nieuwe beelden te maken.

Phosphor: Art&Fashion is het eerste retrospectief van de Amsterdamse Viviane Sassen (1972), waarin meer dan dertig jaar van haar internationale modefotografie en abstract werk samenkomt. Voorheen hield ze die werelden strikt gescheiden, vertelt ze in een interview: „Modefotografie schrikt de kunstwereld af; ik wilde niet dat mijn autonome werk zou worden geïnfecteerd door de mode.” Met deze tentoonstelling schudt ze die angst overtuigend van zich af. Als je het ‘exquisite corpse’ uitvouwt, blijken de ogenschijnlijk willekeurige onderdelen bij elkaar een wonderlijk geheel te vormen.

Lees ook

‘Dat ik ‘vrouwenkunst’ zou maken kan me niet boeien’

‘Dat ik ‘vrouwenkunst’ zou maken kan me  niet boeien’

In de eerste zaal loop je recht af op een hypnotiserend rood plexiglas vlak in een desolate Namibische woestijn, een beeld uit de serie Umbra (2014). Leegte, dood, verbinding en seksualiteit zijn enkele van de thema’s waar Sassen als kunstenaar door geïntrigeerd is. Dat is ook te zien in de foto Small Grave (2007); daar staan de handafdrukken nog op het graf van aarde, waarop bloemen van crêpepapier zijn. Verbinding wordt gezocht in een foto van twee jongemannen die door felle belichting oplichten in het duister, met een groot bananenblad tussen hen in.

Zelfportret, 1990
Foto Viviane Sassen / Stevenson

Sassen begon haar carrière als model voor onder anderen Viktor & Rolf, maar was al snel meer geïntrigeerd door het werk achter de camera. De expositie toont – naast vele aantekeningen en voorbereidende schetsen – ook haar vroege serie zelfportretten uit het begin van de jaren negentig, waarin ze zelf haar lichaam vastlegde, als weerwoord op de dominante ‘mannelijke blik’ in de modewereld.

Haar rauwe, vroege werk is beïnvloed door fotografen als Nan Goldin, die haar eigen vriendenkring fotografeerde. Ook Sassen begon met het portretteren van haar vrienden. Maar waar tijdgenoten vooral niet geënsceneerde momenten fotografeerden, begon Sassen haar vrienden al snel als standbeelden in specifieke posities te kneden. Door ledematen in gekke poses vast te leggen, lijken het net hoeven.

Met haar visuele taal vol surrealistische poses weet Sassen met een enkel beeld een sfeer, gevoel of verhaal op te roepen

Duister en licht wisselen elkaar af in haar werk, zoals ook te zien in de serie Flamboya (2004-2008). De gezichten van haar veelal zwarte modellen gaan soms bijna geheel schuil achter schaduwen van bomen of bloemen. Daar kreeg ze ook kritiek op: omdat je hun gezichten bijna niet ziet, zou ze de geportretteerden reduceren tot hun huidskleur. Tegelijkertijd getuigen juist de foto’s uit die serie van enorme kwaliteit. Haar wereldberoemde werk D.N.A. (2007) is er onderdeel van. Een rijzige vissersman staat aan het strand met zijn zoon in haast onmogelijke houding om zijn hoofd heen gevouwen. Sassen woonde vanaf haar tweede tot haar vijfde levensjaar in Kenia en keerde er later meermaals terug. Toch voelt ze zich er ook altijd ongemakkelijk, een buitenstaander.

Adidas x Pharell, 2017
Foto Viviane Sassen / Stevenson

<figure aria-labelledby="figcaption-0" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Blue Alchemy, uit de serie ‘Modern Alchemy’, ” data-figure-id=”0″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Blue Alchemy, uit de serie ‘Modern Alchemy’, ” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/in-haar-overzichtstentoonstelling-toont-fotograaf-viviane-sassen-hoe-kunst-en-mode-moeiteloos-samengaan-3.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/10/04171548/data122435574-61a5c7.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/in-haar-overzichtstentoonstelling-toont-fotograaf-viviane-sassen-hoe-kunst-en-mode-moeiteloos-samengaan-16.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/in-haar-overzichtstentoonstelling-toont-fotograaf-viviane-sassen-hoe-kunst-en-mode-moeiteloos-samengaan-14.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/in-haar-overzichtstentoonstelling-toont-fotograaf-viviane-sassen-hoe-kunst-en-mode-moeiteloos-samengaan-15.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/in-haar-overzichtstentoonstelling-toont-fotograaf-viviane-sassen-hoe-kunst-en-mode-moeiteloos-samengaan-16.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/in-haar-overzichtstentoonstelling-toont-fotograaf-viviane-sassen-hoe-kunst-en-mode-moeiteloos-samengaan-17.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/TrNrW0PI_bJfByS7jxaPUzLUTFI=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/10/04171548/data122435574-61a5c7.jpg 1920w”>

Blue Alchemy, uit de serie ‘Modern Alchemy’,

<figure aria-labelledby="figcaption-1" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Ka’amed and Monykuoch for Botter, 2022 ” data-figure-id=”1″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Ka’amed and Monykuoch for Botter, 2022 ” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/in-haar-overzichtstentoonstelling-toont-fotograaf-viviane-sassen-hoe-kunst-en-mode-moeiteloos-samengaan-4.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/10/04171600/data122435510-5d52dd.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/in-haar-overzichtstentoonstelling-toont-fotograaf-viviane-sassen-hoe-kunst-en-mode-moeiteloos-samengaan-20.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/in-haar-overzichtstentoonstelling-toont-fotograaf-viviane-sassen-hoe-kunst-en-mode-moeiteloos-samengaan-18.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/in-haar-overzichtstentoonstelling-toont-fotograaf-viviane-sassen-hoe-kunst-en-mode-moeiteloos-samengaan-19.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/in-haar-overzichtstentoonstelling-toont-fotograaf-viviane-sassen-hoe-kunst-en-mode-moeiteloos-samengaan-20.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/10/in-haar-overzichtstentoonstelling-toont-fotograaf-viviane-sassen-hoe-kunst-en-mode-moeiteloos-samengaan-21.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/fKP9UgpJJZ0EjWWenvyuGVvkpnU=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/10/04171600/data122435510-5d52dd.jpg 1920w”>

Ka’amed and Monykuoch for Botter, 2022

Foto’s: Foto Viviane Sassen / Stevenson

Sassen fotografeerde in opdracht van modehuizen als Dior en Louis Vuitton, wat haar in staat stelde om daarnaast autonoom werk te maken. Die commerciële opdrachten ademen niets plichtmatigs, ook daarin is haar kleurige speelsheid terug te zien. Neem de foto voor Dior uit 2019, waarin een groot zwart paardenhoofd pontificaal voor het hoofd van het model in het frame opduikt. Niet alleen trekt dat paardenhoofd de aandacht, met het onttrekken van het menselijke gezicht aan onze blik wordt je aandacht naar het matzwarte korset en de zadeltas verlegd.

Slechts één zaal is gewijd aan Sassens modefotografie, een pijpenla waar over de hele breedte foto’s in een slideshow voorbijglijden. Een strakke beat klinkt uit de speakers. Er loopt een smalle bank over de hele lengte van de ruimte, en wie gaat zitten voelt zich waarschijnlijk net zo opgewonden als wanneer je voor het eerst front row zou plaatsnemen bij een modeshow. De projecties met modellen komen net als op de catwalk aan je voorbij, worden met een spiegel verdubbeld en uitgesmeerd over het plafond en de vloer.

Van de manier waarop de installatie Totem (2014) is tentoongesteld, zou je willen dat je de oorspronkelijke installatie (die te zien was in het Museum of Contemporary Photography in Chicago) had kunnen zien: een 360-graden-ervaring van de Umbra-serie, waarbij bezoekers door de lichtprojecties konden wandelen om zich er volledig in te laten onderdompelen. Het is jammer dat die hier op klein formaat als 2D-videoprojectie aan je voorbijglijdt.

Dior, 2019
Foto Viviane Sassen / Stevenson

Het monumentale videowerk Venus and Mercury (2020) krijgt wél de ruimte die het verdient. Van vloer tot plafond en over de hele breedte van de zaal wordt het werk afgespeeld, dat Sassen maakte tijdens een residentie in het Paleis van Versailles. Verleden, heden en fictie vermengen zich in dit videowerk, waarin foto’s van standbeelden worden afgewisseld met portretten van jonge vrouwen die in de buurt van het paleis opgroeiden. Sassen vroeg schrijver en theatermaker Marjolijn van Heemstra om paleisverhalen op te tekenen over de roddels in het paleis, die actrice Tilda Swinton met onderkoelde stem voordraagt.

Met haar visuele taal vol surrealistische poses weet Sassen met een enkel beeld een sfeer, gevoel of verhaal op te roepen. Zelfs als je denkt dat je haar werk kent, blijkt in deze overzichtstentoonstelling dat er zich nog een randje papier omvouwt dat een nieuw stukje ‘exquisite corps’ onthult. De tentoonstelling bevestigt Sassens status als kunstenaar en modefotograaf van wereldformaat. Tegelijkertijd leest haar oeuvre als een pleidooi om het vermeende onderscheid tussen kunst en mode achter ons te laten.

Lees ook

De collages van Viviane Sassen zijn zomers, sensueel en vaak ronduit broeierig

De collages van Viviane Sassen zijn zomers, sensueel en vaak ronduit broeierig


Met zijn camera blijft Bashar Taleb (35) vastleggen wat er gebeurt in Gaza

Het afgelopen jaar werkte de Palestijnse fotograaf Bashar Taleb (35) vrijwel onafgebroken in Gaza. Hij werkte voor onder meer NRC en het Franse persbureau AFP. Voor NRC maakte Taleb een selectie van de foto’s die hij het afgelopen jaar maakte.

Bashar Taleb (35) aan het werk in een tent in Gaza.
Foto Bashar Taleb

Kort na het begin van de Israëlische invasie in Gaza vorig jaar oktober verbleef Taleb met een groep collega’s in de buurt van het al-Shifa-ziekenhuis in Gaza-Stad, zijn woonplaats. „Veel journalisten bleven dicht bij het ziekenhuis vanwege de elektriciteit en het internet,” vertelt hij aan de telefoon vanuit Khan Younis.

Begin november, toen hij aan het werk was voor AFP, fotografeerde Taleb in de buurt van het ziekenhuis een ontploffende Israëlische granaat. Uit een witte rookwolk kruipen lange rookslierten naar beneden, en verdwijnen achter de huizen. Het is het zeer omstreden witte fosfor, zo bevestigt later onderzoek van NRC, met gebruikmaking van Talebs foto.  

Een foto van het zeer omstreden witte fosfor, boven Gaza-Stad. Deze foto was deel van een onderzoek van NRC naar het gebruik hiervan. November 2023.
Foto Bashar Taleb

Rond de eerste Israëlische belegering van het al-Shifa-ziekenhuis, half november vorig jaar, vluchtte Taleb richting het zuiden en stopte tijdelijk met fotograferen. „Echt alles in de stad was een doelwit geworden”, zei hij destijds tegen NRC. „Het was onvoorstelbaar gevaarlijk. We konden ons werk niet meer doen.” Noodgedwongen trok hij naar Rafah in het zuiden, en toen ook daar het Israëlische leger binnenviel naar Deir al-Balah, in de centrale Gazastrook. Vandaaruit maakte hij foto’s en video’s van de honderdduizenden ontheemden die na het begin van de inval in Rafah afgelopen mei richting de centrale Gazastrook vluchtten.

Een vrouw staat op de resten van haar door Israëlische bombardementen vernietigde huis in Nuseirat. April 2024.
Foto Bashar Taleb
Ontheemden uit Rafah komen aan in Khan Younis nadat het Israëlische leger daar is binnengevallen. Mei 2024.
Foto Bashar Taleb
Een vrouw trekt haar kind achter zich aan op een kar gevuld met jerrycans met drinkwater, in Deir al-Balah.
Foto Bashar Taleb
Een meisje staat in de rij voor eten voor haar familie in Deir al-Balah.
Foto Bashar Taleb

De gedwongen ontheemding die Taleb fotografeerde, is ook het verhaal van hemzelf: zeker vier keer moest hij vluchten. „Dat is nog weinig”, zegt hij. „Veel mensen in Gaza zijn tien keer gevlucht.” Hij staat in lange rijen voor voedseldistributie, ziet reddingswerkers die lichamen onder het puin proberen te halen na een Israëlische luchtaanval, of die een collega moeten begraven. Steeds blijft hij, net als veel van zijn collega’s, in de buurt van ziekenhuizen voor de elektriciteit, en ziet de doden en gewonden die daar worden binnengebracht. Door een luchtaanval op een tent vlak bij de tent waarin hij zelf verbleef, in Deir al-Balah, verloor hij een deel van zijn archief op een harde schijf.

Taleb groeide op in Gaza-Stad, waar hij journalistiek en public relations studeerde aan de – inmiddels platgebombardeerde – al-Azhar-universiteit. Tijdens zijn studie, op zijn achttiende, begon hij met fotograferen. In eerste instantie voor vrienden van de universiteit, daarna voor ngo’s en lokale en internationale media. Ook tijdens eerdere Gaza-oorlogen werkte hij als fotograaf.

Bij het Nasser-ziekenhuis in Khan Younis draagt een man een kind dat is gedood door een Israëlische luchtaanval op huizen in het oosten van de stad. Mei 2024.
Drie kinderen uit één familie zijn gedood door een Israëlische luchtaanval in Nuseirat . De foto is genomen in het al-Aqsa-ziekenhuis in Deir al-Balah. Mei 2024.

Foto’s Bashar Taleb

Een deel van zijn familie is gevlucht naar Zuweida, dicht bij Deir al-Balah, waar hij momenteel ieder weekend vanuit Khan Younis naartoe gaat. Alle verplaatsingen – voor zijn werk, om zijn familie te zien – zijn gevaarlijk. „Ik voel me ook verantwoordelijk voor de mensen met wie ik reis, zoals de bestuurder van de auto”, zegt hij. „In Gaza weet je nooit of je veilig bent. Er kan ieder moment een luchtaanval zijn.” Zijn werk gaat gepaard met angst en uitputting, en hij vraagt zich constant af hoe het met zijn familie is. Vooral in de eerste maanden van de oorlog kon hij zijn familie nauwelijks bereiken omdat elektriciteit en mobiele netwerken langdurig waren afgesloten. „Mijn moeder heeft me vaak gezegd om te stoppen met dit werk, omdat er zoveel journalisten worden gedood”, zegt Taleb. Het afgelopen jaar verloor hij vrienden en collega’s.

Lees ook

Zij kunnen de catastrofe niet meer laten zien: dit zijn de 103 gedode journalisten in Gaza

Rouwende mensen  bij de begrafenis van Samer Abu Daqqa. De Al-Jazeera cameraman maakte in december 2023  een reportage over een gebombardeerde school in Khan Younis, toen er een Israëlische raket insloeg.

Van Talebs collega’s Nidal al-Waheidi en Haitham Abdelwahid is niks meer vernomen sinds ze op 7 oktober, de dag van de aanval van Hamas op Israël, werden opgepakt door het Israëlische leger. Een collega met wie hij een tijd in het noorden verbleef en eten en een slaapplek deelde, cameraman Rami al-Rifi, werd afgelopen 31 juli samen met Al Jazeera-journalist Ismail al-Ghoul gedood door een doelgerichte Israëlische luchtaanval op hun auto. Ze droegen persvesten en hadden op hun auto gemarkeerd dat zij media waren.

Een vrouw draagt haar gewonde zoon binnen in het al-Aqsa-ziekenhuis in Deir al-Balah, na een bombardement op hun huis. April 2024.
Foto Bashar Taleb
Foto Bashar Taleb

Inmiddels verblijft Taleb met collega-journalisten in een tent in Khan Younis. „Overdag is iedereen aan het werk. ’s Avonds proberen we elkaar op te vrolijken, en vechten we om wie zijn telefoon het eerst mag opladen.” In Khan Younis is het, na de zware belegering en vernietiging van de stad eerder dit jaar, relatief rustiger, zegt hij. „Het afgelopen jaar was vol verdriet, angst, en onzekerheid. Het leven als vluchteling is het zwaarst. Hopelijk kan ik ooit terug naar huis, in het noorden.” Hij blijft fotograferen, „zodat de wereld weet wat er in Gaza gebeurt”.

Bij het Nasser-ziekenhuis in Khan Younis houdt een kind de schoenen vast van zijn vader, die is gedood door een bombardement op hun huis. Juli 2024.
Foto Bashar Taleb
Mensen keren terug naar de kapotte straten en huizen van Khan Younis na het einde van de Israëlische invasie van de stad. April 2024.
Foto Bashar Taleb


Eddo Hartmann fotografeerde festivalgangers die een paar seconden uit de gekte stapten

‘Vroeger, als student, ging ik wel naar festivals. Maar het was me te massaal, het geluid was vaak niet goed, en dan in die verschrikkelijke hitte in een tentje met al die herrie om je heen. Het was afzien, maar daar ging het blijkbaar om. Ik heb dat nooit goed begrepen.” Eddo Hartmann (50) was geen voor de hand liggende keuze om Nederlandse festivals te fotograferen voor Document Nederland, de jaarlijkse fotografie-opdracht van het Amsterdamse Rijksmuseum. Omdat hij in eerder werk zijn lens op heel andere onderwerpen richtte. Hij maakte series over onder andere een steppegebied in Kazachstan dat ernstig vervuild is door kernproeven (The Sacrifice Zone, 2024), de Noord-Koreaanse hoofdstad Pyongyang (Setting the Stage: North Korea, 2017), en het persoonlijke, aangrijpende Hier woont mijn huis (2012), over het chaotische huis van zijn gewelddadige vader, waaruit Hartmann samen met zijn moeder en zijn broer vluchtte toen hij 14 was.

„Festivals vind ik als fenomeen wel heel interessant”, zegt Hartmann. „De enorme schaal ervan, en hoe ons landschap er dankzij onze handelsgeest zo makkelijk aan opgeofferd wordt. De illusie van een rauwe underground-ervaring met edgy muziek, terwijl het vaak juist allemaal heel mainstream en commercieel is. Festivals worden steeds luxer, en duurder, met soms zelfs een McDonald’s en een HEMA, een glamping met tenten met een goed bed en een koelkast, en overal plastic tegels zodat je witte gympen niet vies worden. En daar wordt dan weer door sommige mensen over geklaagd, het zou geen recht doen aan ‘het oude festivalgevoel’. Die vinden dat iets pas een goed festival is geweest als je onder de modder en totaal kapot naar huis gaat. Heel boeiend allemaal.”

<figure aria-labelledby="figcaption-0" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Fabienne en Frederique, Dance4Liberation, Wijthmenerplas, Zwolle, 5 mei 2024″ data-figure-id=”0″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Fabienne en Frederique, Dance4Liberation, Wijthmenerplas, Zwolle, 5 mei 2024″ data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/eddo-hartmann-fotografeerde-festivalgangers-die-een-paar-seconden-uit-de-gekte-stapten.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/09/23160238/data121993542-4ac540.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/eddo-hartmann-fotografeerde-festivalgangers-die-een-paar-seconden-uit-de-gekte-stapten-9.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/eddo-hartmann-fotografeerde-festivalgangers-die-een-paar-seconden-uit-de-gekte-stapten-7.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/eddo-hartmann-fotografeerde-festivalgangers-die-een-paar-seconden-uit-de-gekte-stapten-8.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/eddo-hartmann-fotografeerde-festivalgangers-die-een-paar-seconden-uit-de-gekte-stapten-9.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/eddo-hartmann-fotografeerde-festivalgangers-die-een-paar-seconden-uit-de-gekte-stapten-10.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/dkuoP2R6WK6enTPZNOlufzeaqm0=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/09/23160238/data121993542-4ac540.jpg 1920w”>

Fabienne en Frederique, Dance4Liberation, Wijthmenerplas, Zwolle, 5 mei 2024
Foto Eddo Hartmann

<figure aria-labelledby="figcaption-1" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Koen, Zwarte Cross, Lichtenvoorde, 21 juli 2024″ data-figure-id=”1″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Koen, Zwarte Cross, Lichtenvoorde, 21 juli 2024″ data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/eddo-hartmann-fotografeerde-festivalgangers-die-een-paar-seconden-uit-de-gekte-stapten-1.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/09/23160236/data121993573-09f30b.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/eddo-hartmann-fotografeerde-festivalgangers-die-een-paar-seconden-uit-de-gekte-stapten-13.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/eddo-hartmann-fotografeerde-festivalgangers-die-een-paar-seconden-uit-de-gekte-stapten-11.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/eddo-hartmann-fotografeerde-festivalgangers-die-een-paar-seconden-uit-de-gekte-stapten-12.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/eddo-hartmann-fotografeerde-festivalgangers-die-een-paar-seconden-uit-de-gekte-stapten-13.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/eddo-hartmann-fotografeerde-festivalgangers-die-een-paar-seconden-uit-de-gekte-stapten-14.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/VsAvx2t2KKdpHebNsoRonx8bH4s=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/09/23160236/data121993573-09f30b.jpg 1920w”>

Koen, Zwarte Cross, Lichtenvoorde, 21 juli 2024
Foto Eddo Hartmann

<figure aria-labelledby="figcaption-2" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Dakota, 909-festival, Het Amsterdamse Bos, Amstelveen, 1 juni 2024. ” data-figure-id=”2″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Dakota, 909-festival, Het Amsterdamse Bos, Amstelveen, 1 juni 2024. ” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/eddo-hartmann-fotografeerde-festivalgangers-die-een-paar-seconden-uit-de-gekte-stapten-2.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/09/23160231/data121993532-61fce0.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/eddo-hartmann-fotografeerde-festivalgangers-die-een-paar-seconden-uit-de-gekte-stapten-17.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/eddo-hartmann-fotografeerde-festivalgangers-die-een-paar-seconden-uit-de-gekte-stapten-15.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/eddo-hartmann-fotografeerde-festivalgangers-die-een-paar-seconden-uit-de-gekte-stapten-16.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/eddo-hartmann-fotografeerde-festivalgangers-die-een-paar-seconden-uit-de-gekte-stapten-17.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/eddo-hartmann-fotografeerde-festivalgangers-die-een-paar-seconden-uit-de-gekte-stapten-18.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/eAXA91XXlCoKfZScQutCVHpbhGM=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/09/23160231/data121993532-61fce0.jpg 1920w”>

Dakota, 909-festival, Het Amsterdamse Bos, Amstelveen, 1 juni 2024.
Foto Eddo Hartmann

<figure aria-labelledby="figcaption-3" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Miss Neon Noire, Milkshake, Westerpark, Amsterdam, 30 juli 2023. ” data-figure-id=”3″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Miss Neon Noire, Milkshake, Westerpark, Amsterdam, 30 juli 2023. ” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/eddo-hartmann-fotografeerde-festivalgangers-die-een-paar-seconden-uit-de-gekte-stapten-3.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/09/23160235/data121993649-3d3510.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/eddo-hartmann-fotografeerde-festivalgangers-die-een-paar-seconden-uit-de-gekte-stapten-21.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/eddo-hartmann-fotografeerde-festivalgangers-die-een-paar-seconden-uit-de-gekte-stapten-19.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/eddo-hartmann-fotografeerde-festivalgangers-die-een-paar-seconden-uit-de-gekte-stapten-20.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/eddo-hartmann-fotografeerde-festivalgangers-die-een-paar-seconden-uit-de-gekte-stapten-21.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/09/eddo-hartmann-fotografeerde-festivalgangers-die-een-paar-seconden-uit-de-gekte-stapten-22.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/RV0RnsTjpnJFVkXByYYItqklymw=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/09/23160235/data121993649-3d3510.jpg 1920w”>

Miss Neon Noire, Milkshake, Westerpark, Amsterdam, 30 juli 2023.
Foto Eddo Hartmann

Hartmann benadert de festivals niet anders dan hoe hij in zijn eerdere projecten te werk ging. Hij gaat niet op in de massa. Als een buitenstaander observeert hij en verwondert zich. En net als in Noord-Korea richt hij zijn lens vooral op de artificiële architectuur die hij aantrof: de enorme, larger than life-beelden van hardstylefestival Defqon.I, de vrolijke aankleding van Milkshake, een verlaten tafereel met panini-stand, een tent, bouwwerken, dranghekken bij Paaspop – op de tentoonstelling in het Rijksmuseum is een selectie te zien van foto’s van zeventien festivals.

„Er zijn jaarlijks meer dan duizend festivals in Nederland. Ik richt me op de grote, bekende muziekevenementen in de buitenlucht. Ik had natuurlijk ook een andere keuze kunnen maken, niche-evenementen zoals een blokfluitfestival of iets kleins met theater. Maar binnen het tijdsbestek van een jaar waarin ik aan deze opdracht kon werken, besloot ik voor de iconische namen te gaan.”

Johan, ASM Festival, Stadsblokken, Arnhem, 18 mei 2024.
Foto Eddo Hartmann

Net als in de serie die hij eerder maakte in Pyongyang, vraagt Hartmann zich ook af: hoe beweegt het individu zich in een omgeving die voor het collectief is gemaakt? Door het gebruik van extreem lange sluitertijden lijkt de menigte opgenomen te worden in de omgeving, terwijl die ene festivalganger die wat verloren rondhangt of juist opgaat in het geheel, flink wordt ingeflitst. „Het individu te midden van de massa, dat vind ik interessant. Er kwamen voortdurend groepjes voor mijn camera hangen, bier in de hand, over elkaar heen hangend en uitbundig joelend. Dat zijn de beelden die we overal op sociale media voorbij zien komen. Ik probeer juist dat moment te pakken dat iemand even in z’n eentje uit die collectiviteit stapt. Dat kan iemand zijn die compleet in z’n element is in de drukte of iemand die juist even een moment van rust pakt.”

„Het is niet dat ik daar als een alien rondloop hoor. Ik ben gewoon oprecht nieuwsgierig naar wat ik zie. Er is veel te doen over festivals; hoe duur en mainstream ze zijn geworden, het drugsgebruik, de mallemolen aan artiesten die op elk festival te zien zijn. Maar ik wil met mijn werk niet zozeer kritiek leveren. Ik heb er niet echt een mening over. Zie me als een toerist met een goed alibi.”

Hoofdpodium, Freshtival Weekend, Het Rutbeek, Enschede, 18 mei 2024.
Foto Eddo Hartmann


Dodelijke bosbranden teisteren noorden van Portugal: 15.000 hectare in de as

Portugal riep donderdag de noodtoestand uit nadat er ruim honderd bosbranden woedden in de regio’s Aveiro en Viseu, waarbij ruim 15.000 hectare bos in de as is gelegd.

Duizenden brandweerlieden kwamen afgelopen week in actie om de bosbranden te blussen in het noorden van Portugal, onder Porto. Ten minste zeven mensen kwamen om, tientallen raakten gewond.

Drie van de slachtoffers waren brandweerlieden die ingesloten raakten bij bluswerkzaamheden.

Een inwoner van het getroffen dorpje Busturenga, nabij Aveiro.
Foto Patricia De Melo/AFP
Verbrande bomen langs een weg in Lourizela, Aveiro. Duizenden brandweerlieden zijn ingezet om de bosbranden te blussen die de afgelopen drie dagen al meer hectare in de as legden dan gedurende de hele zomer.
Foto Patricia De Melo/AFP

Satellietbeelden tonen de rookontwikkeling in het noorden van Portugal en boven de Atlantische Oceaan.
Foto Nasa Aqua/Modis Satellite/AFP
Inwoners van het dorp Veira nabij Agueda vluchten voor de oprukkende vlammenzee.
Foto Pedro Nunes/Reuters
Brandend loof in Talhades, Sever de Vouga, in de regio Aveiro.
Foto Estela Silva/EPA

Brandweerlieden in actie in de regio Aveiro, een van de zwaarst getroffen gebieden.

Foto’s: Patricia De Melo/AFP

Een brandweerman rust uit bij Doninhas, na dagenlang in touw te zijn geweest om de bosbranden te blussen.
Foto Susana Vera/Reuters
Getroffen inwoners van het dorp Veira in Agueda (Aveiro) zien het vuur naderen.
Foto Patricia De Melo/AFP
Jose Santos (72) kijkt uit over de smeulende resten van zijn houtwerkplaats in Gondomar.
Foto Jose Coelho/EPA

Rookpluimen vullen de atmosfeer in grote delen van het noorden van Portugal en veroorzaken luchtverontreiniging in het noordwestelijk deel van het Iberisch schiereiland, tot aan de westkust van Frankrijk.

Foto’s: Pedro Nunes/Reuters, Pedro Sarmento Costa/EPA

Een man met een emmer, in de omgeving van de stad Nelas.
Foto Pedro Nunes/Reuters