Category: Handelsoorlog

Zo extreem hadden ze het nog niet eerder gezien bij flatexDeGiro. Het handelsplatform, actief in zestien landen waaronder Nederland, draaide overuren. Sinds president Trump vorige week woensdagavond de Amerikaanse importheffingen bekendmaakte, stortten wereldwijd de kapitaalmarkten in. Afgelopen dinsdag veerden ze even op, woensdag ging het weer omlaag – en zo verder.

In de eerste vier handelsdagen na Trumps aankondiging deden klanten van flatexDeGiro ongeveer 2 miljoen transacties, ter waarde van meer dan 13 miljard euro. Normaal gesproken handelt flatexDeGiro dagelijks zo’n 250.000 tot 300.000 transacties af, met een gezamenlijke waarde van 1 miljard euro per dag. Maandag, de dag van de scherpste daling, ging voor 5 miljard euro van hand tot hand op het platform: een absoluut record.

Afgelopen anderhalve week was een test voor de zenuwen van veel particuliere beleggers. Blijf je zitten als de boel instort, koop je bij als de boel aantrekt? Bij DeGiro was het sentiment over het algemeen: kopen! In april stroomde het nieuwe geld dan ook binnen: in de eerste week al een miljard euro. En met het geld kwamen ook nieuwe klanten: 15.000 sinds het begin van de maand, ruim het dubbele van de normale aanwas. Over de individuele beleggingsresultaten van klanten doet het platform geen uitspraken. Maar het kan niet anders dan dat veel mensen pijn hebben geleden.

De gekte bij DeGiro staat in schril contrast met de relatieve rust bij professionele vermogensbeheerders. Hoewel? Woensdagavond 2 april, toen Trump zijn toespraak begon over de heffingen, zat ook een aantal beleggingsadviseurs van Van Lanschot Kempen aan de telefoon. Enkele tientallen klanten van de bank voor vermogende particulieren – welkom vanaf 500.000 euro – belden even met hun persoonlijk adviseur om te horen hoe die over de heffingen dacht.

Goed voorbereid

Mark Buitenhuis is directeur Private Banking regio’s bij Van Lanschot Kempen. Voor zijn bedrijf zijn weken als deze vooral een bevestiging van hoe goed de klantrelaties zijn, vertelt hij: „Iedereen die bij ons komt bankieren, krijgt een uitgebreid intake-gesprek waarin we alle aspecten van het beleggen bespreken. Wat is het doel, hoeveel risico ben je bereid te nemen en wat doe je als de markt hevig schommelt?”

Het kan niet anders dan dat veel particuliere beleggers pijn hebben geleden

In de aanloop naar ‘heffingendag’ had Van Lanschot Kempen veel klanten benaderd, om te toetsen of klant en bank „er nog hetzelfde in zitten”. En sinds Trumps aankondiging is veel gebeld, zowel door de bank als door de klant. Buitenhuis: „We merken dat onze klanten goed zijn voorbereid op dit soort gebeurtenissen. Iedereen weet dat dit erbij hoort. We zien zelfs dat klanten die nog wat extra liquiditeit hebben, dit soort koersdalingen gebruiken om hier en daar wat bij te kopen.”

Ook bij pensioenbank Brand New Day proberen ze de rust te bewaren. Maandag stuurde de bank een bericht aan al zijn klanten met de oproep kalm te blijven. „Als u belegt, weet u één ding zeker: gemiddeld eens in de tien jaar krijgt u een flinke beurscrisis voor uw kiezen, waarbij de koersen in korte tijd hard dalen”, schreef de bank. „Het verleden leert ons dat het dan loont om het hoofd koel te houden.”

De oproep heeft aardig gewerkt, zegt directeur Joost Tieland een dag later aan de telefoon. „We kregen natuurlijk wel wat meer telefoontjes dan normaal, maar verder was het rustig.” Op de 350.000 klanten van Brand New Day waren dat op één dag 250 tot 300 telefoontjes. Normaal zijn dat er rond de 200 per dag.

De meeste klanten van Brand New Day beleggen vooral voor hun pensioen, de lange termijn dus. Daarbij belegt het bedrijf alleen in indices, niet in individuele aandelen. Uitvoerders zijn de grote vermogensbeheerders Vanguard en Northern Trust. Indexbeleggen dempt al te grote schokken al automatisch. „Een gemiddelde portefeuille heeft een spreiding van 50 procent aandelen, 50 procent obligaties. Klanten kunnen kiezen voor een meer offensieve of meer defensieve strategie, afhankelijk van wat ze aankunnen.”

Lekker goedkoop

Klanten beleggen geen heel grote vermogens bij Brand New Day; gemiddeld gaat het om zo’n 20.000 euro. Tieland: „Veel mensen storten elke maand een vast bedrag in hun potje en dat zetten wij om in aandelen en obligaties. Dat houden ze in een stormachtige periode als deze week gewoon vol, ze letten er eigenlijk nauwelijks op. Misschien denken sommige mensen wel: de koers gaat omlaag, dan koop ik deze maand lekker goedkoop veel nieuwe aandelen.”

En toch, pensioenbeleggen mag dan voor de lange termijn zijn, als je vlak tegen je pensioen aan zit, is die termijn ineens een stuk korter. Bleven ook die klanten rustig deze week? Tieland: „Precies daarom bieden we klanten de optie dat het risicoprofiel automatisch afgebouwd wordt richting einddatum. Niet meer 50-50 in aandelen en obligaties, maar 10 procent aandelen en 90 procent obligaties.”

Stoïcijns blijven is dus het devies van de pensioenbank, en de klanten lijken die instelling te delen. „Ze snappen de filosofie”, aldus Tieland. Daarbij, na een paar heel slechte beursdagen volgen meestal ook een paar heel goede, weet Tieland.

Delen

Mail de redactie

De grootste schade aan de economische wereldorde was de afgelopen week niet af te meten aan dalende beurskoersen, de hoogte van importheffingen, oplopende rentes op staatsobligaties of verdampte miljarden. Het echte slachtoffer van Donald Trumps heffingenwaanzin is het vertrouwen. Alle zekerheden die de afgelopen decennia met veel pijn en moeite zijn opgebouwd, werden in krap twee weken tijd tenietgedaan. En in een wereld die in toenemende mate afhankelijk is geworden van voorspelbaarheid en orde, is chaos een slechte raadgever.

De Amerikaanse president gedijt juist bij chaos, zo lijkt het. Hij ziet het presidentschap van (voorlopig nog) het machtigste land ter wereld als een voortzetting van zijn ondernemerschap. Bluffen, schelden, armpje drukken, liegen, bedriegen: alles lijkt geoorloofd om als bovenliggende partij uit onderhandelingen te komen. Cynisch en amoreel als het over vastgoeddeals gaat, ronduit gevaarlijk als het over de internationale rechtsorde gaat.

De wereld heeft wel vaker voor hete vuren gestaan. De oliecrisis in de jaren zeventig, de ineenstorting van de Sovjet-Unie, de kredietcrisis van 2008 bijvoorbeeld, of de eurocrisis die daarop volgde. Meer recent staat de coronapandemie beleidsmakers nog helder voor de geest. Het grote verschil tussen toen en nu is dat bij die eerdere crises één ding als een paal boven water stond: de instituties die de afgelopen decennia gebouwd zijn om de orde in de wereld te bewaken, stonden klaar om de onrust te bezweren. Centrale banken, toezichthouders, overheden en supranationale instituten als het IMF en de Wereldbank stapten vaak gecoördineerd in om te dempen, bij te sturen en de ergste schade te voorkomen.

Economen spreken in dat verband graag over guidance: richting. In de mondiale economie kan één verkeerd woord, één domme maatregel of één fraudeur een keten van rampen ontketenen. Centrale bankiers bijvoorbeeld bedienen zich daarom al jaren van een volstrekt voorspelbaar vocabulaire, dat voor hun volgers compleet helder is. Niet alleen de besluiten doen ertoe, ook de garantie van de kalme en afgewogen taal die gesproken wordt, zorgt voor houvast en vertrouwen.

Dat instituties in de Verenigde Staten niet langer de dempende kracht zijn bij crises, maar de veroorzaker, belooft weinig goeds

Maar deze weken is alles anders. De mondiale vrijhandel die de wereld grotendeels kenmerkte vanaf het begin van de jaren negentig, wordt in snel tempo afgebroken door het land dat er de grootste drijfveer achter was. De Amerikaanse president Trump liet op 2 april een baaierd van invoerheffingen los op de rest van de wereld. De manier waarop dat gebeurde was chaotisch, soms op het irrationele af, en vooral: onvoorspelbaar. De heffingen tegen Canada waren eerder al een voorbeeld van willekeur: dan weer wel, toch maar niet, toch weer wel en daarna half.

Deze week werd het heffingenplan, vooral door onrust op de financiële markten, plotseling met negentig dagen opgeschort – behalve voor China. Dat leek een poging om enige rust terug te brengen op de beurzen, die ongekend negatief hadden gereageerd.

Maar onzekerheid laat zich niet zomaar wegnemen. Er is een element van onvoorspelbaarheid en willekeur gekropen in de Amerikaanse instituties die, zoals gezegd, voorheen juist een dempende rol speelden bij crises. Zeker nu die instituties lijken te worden gestuurd door de nukken van één man – of de laatste met wie hij een gesprek had.

Nog steeds is er een algemene Amerikaanse invoerheffing van tien procent voor alle andere landen. En een ‘pauze’ van negentig dagen doet weinig om de onzekerheid weg te nemen: het rekt de periode van onrust alleen maar op. Want de kans is levensgroot dat beleggers, ondernemingen, banken én consumenten nu gaan doen wat het meest voor de hand ligt: wachten. Wachten tot er eindelijk duidelijkheid is. Het sturen van goederen naar een handelspartner heeft weinig zin als de prijs ervan niet bekend is. Het neerzetten van een fabriek vergt een tijdshorizon van vele jaren, met voorspelbaar beleid.

Het ontbreken daarvan is even funest voor de bedrijvigheid en de welvaart als de invoerheffingen dat zelf zijn. Ook in 2008 en 2020 dreigde de wereldeconomie krakend tot stilstand te komen. Destijds was er het vangnet van geloofwaardige, professionele instituties: van nationale overheden met kundige ambtenaren tot centrale banken, tot internationale organisaties. Dat nu door het machtigste land in dat vangnet het mes wordt gezet, belooft weinig goeds. En vergt een extra verantwoordelijkheid en inspanning van landen waar de rede nog wél aanwezig is.

Delen

Mail de redactie

Tot woensdagmiddag 18 minuten over één aan de Amerikaanse oostkust was het devies van het Witte Huis: de invoerheffingen zijn geen onderhandelingsinstrument, president Trump wijkt geen centimeter, hij heeft een ruggengraat van staal, hij wil de wereldhandel herstructureren, de Amerikanen moeten de pijn verduren en de regering zal kijken of ze de klappen voor de boeren met financiële steun kunnen verzachten.

Het was de taal van Trumps belangrijkste economische adviseur Peter Navarro en van zijn Handelsminister Howard Lutnick, die de afgelopen week avond aan avond kwamen uitleggen dat de invoerheffingen de sleutel waren tot de wederopstanding van de Amerikaanse maakindustrie. Het was de taal van Trumps handelsgezant Jamieson Greer, die op diezelfde woensdagmiddag in het Huis van Afgevaardigden sprak over de voordelen van de tarieven. „Ik denk dat we met z’n allen deze tijd moeten uitzitten”, zei Greer tegen de afgevaardigden – ook Republikeinen – die de paniek onder hun kiezers naar voren brachten.

Toen Greer ter plekke hoorde dat zijn baas de heffingen per Truth-bericht had opgeschort, zei hij snel dat hier al dágen over was gediscussieerd en dat de president dit nu had besloten „omdat er zoveel landen met ons willen onderhandelen”.

Dat er al langer over werd gediscussieerd, klopt. Vanaf het moment dat Trumps heffingenbeleid als een sloopkogel door de economie sloeg, klonken ook onder zijn medestanders protesten op. Ze liepen allemaal op eieren, omdat er nu eenmaal geen andere route naar het oor van Trump voert. Miljardair en adviseur Elon Musk viel daarom afgelopen week de na Trump belangrijkste voorvechter van heffingen aan: Peter Navarro, die hij na een virtuele woordenwisseling „dommer dan een zak bakstenen” noemde.

Een andere miljardair en belangrijke geldschieter, investeerder Bill Ackmann, schreef zondag op X dat een „economische kernoorlog tegen alle andere landen op de wereld” ertoe zou leiden dat „investeringen krakend zouden vastlopen, dat consumenten hun portemonnees zouden sluiten en dat het jaren, zo niet tientallen jaren zou duren eer wij onze gedeukte reputatie weer zouden herstellen”. Nadat hij Trump geprezen had – „hij heeft ieders aandacht voor dit probleem, prima” – suggereerde Ackmann dat de president „op maandag” zou kunnen voorstellen om de rest van de wereld negentig dagen de tijd te geven om met de VS te onderhandelen over eerlijker handelsbetrekkingen.

‘De handigste onderhandelaar’

Diezelfde dag, schrijft The New York Times, besloot de tot dan toe tamelijk onzichtbare minister van Financiën, Scott Bessent, dat het tijd was om persoonlijk op de president in te praten. Hij vloog met Trump terug van Pennsylvania naar Washington en adviseerde Trump zich toe te leggen op onderhandelingen met andere landen. Omdat Trump nu eenmaal de handigste onderhandelaar ter wereld is, had Bessent gezegd volgens vier mensen aan boord die met The New York Times spraken.

Trump had volgens die mensen tegengesputterd. De pijn zou maar ‘kort’ duren. Toen had Bessent gezegd dat ‘kort’ in termen van de economische markt vele maanden zou kunnen betekenen, en dat hij vooral moest uitleggen wat het einddoel van zijn plan was, omdat de markten bovenal zekerheid verlangden. De boodschap zou maar ten dele zijn aangekomen, namelijk dat deel waarin Trump de handigste onderhandelaar was. Vanaf dat moment zei hij telkens dat andere landen wilden onderhandelen met de VS. Nog dinsdagavond zei hij op een bijeenkomst van Republikeinse donoren dat „landen ons opbellen, om mijn kont te kussen en te smeken of we alsjeblieft, alsjeblieft een overeenkomst willen sluiten”.

Hij haalde daar uit naar Republikeinse politici die waagden te twijfelen aan zijn strategie, ‘panicans’ had hij die eerder genoemd, paniekvogels. Diezelfde avond zaten enkele van die twijfelaars op tv bij presentator Sean Hannity van Fox News. Hij sprak met zeven senatoren van wie Ted Cruz (Texas) een pregnante samenvatting gaf van de consequenties van de importheffingen. „De ene mogelijkheid, en ik hoop en bid dat de president die kiest, is dat alle landen over elkaar heen buitelen op weg naar het Witte Huis en zeggen: ‘Oompje, wij slopen onze heffingen en onze handelsbeperkingen.’ (…) President Trump heeft de kans op een buitengewone overwinning voor het Amerikaanse volk door een overeenkomst te sluiten.”

Maar, waarschuwde Cruz, „er zijn ook stemmen in het Witte Huis die liever geen overeenkomsten sluiten en die heffingen zien als een langjarig economisch instrument. Volgens mij zou dat een vergissing zijn”.

‘RUSTIG BLIJVEN’

Zo probeerde iedereen de afgelopen week te communiceren met een leider die aan zijn huidige adviseurs duidelijk heeft gemaakt dat hij ditmaal wil regeren met ja-knikkers, en niet wil herbeleven wat hij in zijn eerste termijn had ervaren: dat medewerkers hem tegenwerkten omdat ze zelf dachten dat zijn ideeën slecht voor Amerika waren. Zo zouden twee medewerkers eens domweg een papiertje met het plan om het vrije handelsverkeer met Zuid-Korea op te heffen, stiekem hebben weggenomen in de hoop dat de president zijn voornemen zou vergeten – wat ook gebeurde, aldus journalist Bob Woodward in zijn boek Fear.

Op woensdagochtend even na half tien in Washington schreef de president nog: ‘RUSTIG BLIJVEN’ en „Dit is een geweldige tijd om te kopen” – wat kennelijk betrekking had op de kelderende aandelen.

Vlak daarna kwamen de ministers Bessent en Lutnick in de Oval Office, samen met Kevin Hasset, voorman van de belangrijkste economische adviesraad. Met de president bespraken ze de ontwikkelingen van de Amerikaanse staatsobligaties, doorgaans voor beleggers een rots in de branding in woelige economische tijden, maar nu werden ze gedumpt en kon de Amerikaanse regering alleen tegen hogere rente nog obligaties verkopen.

Dat, zeggen insiders zoals Charlie Gasperino uiteenzette bij het Fox Business Network, was de doorslaggevende reden voor de president om op zijn schreden terug te keren en de ‘pauze’ af te kondigen waar Ackmann en anderen op hadden aangedrongen. „Ik zou hier graag vertellen dat Donald Trump de wereld te slim afgeweest is, ik ben een Amerikaan, ik steun mijn president, maar dat is niet wat er is gebeurd.”

Lutnick en Bessent schreven samen met Trump aan het Truth-bericht waarin de opschorting werd bekendgemaakt – dat wil zeggen: in het bericht stond eerst dat China harder werd aangepakt en daarna dat de rest van de wereld negentig dagen de tijd kreeg. Waarvoor? Dat stond er niet in.

Daarna deden alle mensen die Trump de afgelopen dagen hadden geprobeerd op dit pad te krijgen, hun best om de wereld te doen geloven dat de president alles zelf had afgewogen en besloten. „Dit is briljant uitgevoerd door Donald Trump”, twitterde Bill Ackmann verwijzend naar Trumps managementboek. „Klassiek, Art of the Deal.”

Minister Bessent hield voor verslaggevers vol dat de tournure door Trump was bedacht en dat die niets te maken had met de kelderende beurskoersen. Trump zelf gaf daar toch wel enige aanwijzing voor toen hij zei dat hij de koersen van de staatsobligaties in de gaten had gehouden en dat „mensen daar een beetje nerveus van werden”.

Delen

Mail de redactie

Hoe blijf je overeind in een handelsoorlog? Een hoge functionaris uit een EU-land had donderdag wel een suggestie: „We moeten als boeddha zijn: kalm en geconcentreerd.”

Opluchting voert de boventoon in Brussel, na het besluit van de Amerikaanse president Donald Trump op woensdag om zijn importheffingen van twintig procent op vrijwel alle Europese goederen negentig dagen te pauzeren. EU-ambtenaren voelen zich ook gesterkt in hun geloof in de Europese strategie. De afgelopen weken koos het blok er bewust voor om eigen tegenheffingen voor te bereiden, maar tegelijkertijd het belang van een deal te benadrukken.

Met dezelfde welwillendheid zette Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, donderdag een verdere stap om de druk van de ketel te halen. De Europese Unie zet haar eerste tegenheffingen, die volgende week zouden ingaan, ook negentig dagen in de ijskast. „We willen onderhandelingen een kans geven”, liet Von der Leyen in een korte verklaring weten.

Lees ook

Het besef daalt in: voor de EU zijn importheffingen een drukmiddel, voor team-Trump een doel op zich

De strategie van de Commissie is duidelijk: de-escaleren waar het maar kan. Toch is het uitstel opvallend. De nu door de EU geschrapte tegenheffingen waren ontworpen als reactie op de Amerikaanse staal- en aluminiumheffingen, die de VS al in februari hadden aangekondigd. Deze heffingen (van 25 procent) heeft Trump echter ook na woensdag in stand gehouden, net als de heffingen op auto’s (ook 25 procent) en de verse wereldwijde importheffing van 10 procent.

Vrijwel ieder exporterend deel van de Europese economie krijgt dus nog altijd te maken met Amerikaanse invoertarieven. Voor een aantal sectoren, zoals de toch al in zwaar weer verkerende autosector, pakken deze heffingen bijzonder zwaar uit. Bovendien houdt het Witte Huis vast aan plannen om ook de farmaceutische sector, een belangrijke Nederlandse en Europese exportindustrie, met gerichte heffingen hard aan te pakken.

Vergeldingsdrang

Geeft de EU nu zijn belangrijkste onderhandelingsmiddel uit handen? De eerste tegenheffingen zouden geleidelijk worden opgebouwd en van beperkte omvang zijn, maar worden toch als een risico gezien. De overtuiging in de top van de Commissie is dat elke escalerende reactie vanuit Europa in het Witte Huis tot vergeldingsdrang leidt, hoe klein ook.

Trump kun je niet in de hoek drukken, is de indruk, je moet hem paaien. Het schrikbeeld is China: dat land escaleerde wel, en in veel grotere mate dan de EU, en krijgt nu te maken met nog hogere Amerikaanse heffingen dan eerder aangekondigd. Von der Leyen hield het bij een ferme waarschuwing: „Als de onderhandelingen ons niet tevreden stellen, gaan onze tegenheffingen alsnog in.”

Commissievoorzitter Ursula von der Leyen donderdag in Brussel. De Europese Commissie trok de tegenmaatregelen van de EU tegen de VS voorlopig in.

Foto Yves Herman / Reuters

Tegelijkertijd is het in eigen huis koorddansen geblazen voor de EU. De Commissie-Von der Leyen moet alles in het werk stellen om de eenheid te bewaren en te voorkomen dat landen zelf gaan onderhandelen met de VS. De EU-landen kunnen geen verschillende heffingen hanteren voor de inkomende Amerikaanse goederen, maar Washington kan omgekeerd wel wisselende tarieven hanteren, voor bijvoorbeeld Italië of Hongarije, als het de EU uit elkaar hoopt te spelen.

In de voorbereiding op de tegenheffingen lukte het de Commissie de landen tegemoet te komen door een aantal goederen van de lijst te schrappen. Zo werden kritische landen als Italië binnen boord gehouden – van de 27 EU-landen had alleen Hongarije dwarsgelegen bij de lijst.

Dat de Italiaanse premier Giorgia Meloni de komende week naar Washington reist om over de heffingen te praten, leidt dan ook tot wisselende reacties bij andere landen. Een deel is hoopvol dat Meloni als voorstander van een milde koers Trump voor zich kan winnen, terwijl een aantal andere landen juist vreest dat Meloni het Europese belang wel eens kan laten varen als ze iets voor Italië kan regelen.

Een woordvoerder van de Commissie wilde donderdag, na de bekendmaking van de Europese heffingspauze, nog niet vooruitlopen wat er na het verstrijken van de pauzetermijn gebeurt. „Alles verandert met de dag, met het uur, dus ik ga niet speculeren wat er over negentig dagen kan gebeuren. Ik ben meer bezig met wat er in de komende negentig minuten gaat gebeuren.”

Delen

Mail de redactie

Op de derde etage van een food court midden in het financiële hart van Singapore drinken vijf bankmedewerkers koffie. Een van hen werkt ook een laat ontbijt van noodles weg. Om hun nek hangen de passen die toegang bieden tot één van de wolkenkrabbers in het Central Business District. Hun ogen zijn gericht op hun smartphone waar het laatste beursnieuws op zichtbaar is.

„Ja, er was zeker opluchting vanmorgen op werk” zegt een van de jongemannen in het gezelschap, „maar de onzekerheid is gebleven.”

Woensdag maakte Donald Trump bekend dat hij negentig dagen uitstel verleent voor de torenhoge tarieven die hij eerder aankondigde voor een aantal Zuidoost-Aziatische landen. Er is dus ruimte om te onderhandelen, maar een generieke 10 procent gaat wel direct in.

Geen van de vijf bankmedewerkers wil zijn naam geven: ze hebben geen toestemming van hun werkgever, een van de grote internationale banken in Singapore, om met de pers te praten. „Het is een ongelooflijk volatiele situatie geweest. En nu kunnen we niet anders dan wait and see”, zegt een van de vrouwelijke bankmedewerkers. Ze vertelt hoe ze sinds de aankondiging van de hogere importtarieven haar eigen individuele uitgavenpatroon aan het versoberen is: „Ik veroorloof me minder luxe nu, en ik heroverweeg een vakantie naar de VS.”

Het food court is gevestigd naast Raffles Place, het centrale plein in het financiële hart van Singapore. Hier staan de grote Aziatische financiële instellingen als UOB, HSBC en Bank of Singapore, maar ook JP Morgan, BNP Paripas en Deutsche Bank houden er kantoor. Voor het hoofdkantoor van de Chinese bank OCBC maakt een robot de straat schoon. In de lobby waar werknemers wachten op de snelle liften om hen tot de 49e verdieping te brengen, staat Channel News Asia aan, een in Singapore gevestigde televisiezender, gericht op Aziatisch (business) news. Het uitstel van de importtarieven is breaking news. Net als het nieuws dat China, nadat het zelf tegenmaatregelen trof en importheffingen verhoogde voor de VS, door Trump gestraft wordt door per direct een tarief van 125 procent te gaan heffen.

Ademruimte

Even verderop is op Shenton Way de Singaporese beurs gevestigd. De handel vindt tegenwoordig digitaal plaats, geen spektakel van drukke handelaren. Maar de stemming is wel opperbest: de Straits Times Index opende, in navolging van de euforie op de Amerikaanse beurzen en net als andere Aziatische beursgraadmeters, flink in de plus (8,2 procent), en ook gedurende de ochtend blijven de koersen op de schermen groen.

„We zien inderdaad een correctie” zegt Geoff Howie, marktstrateeg bij SGX Group, het bedrijf achter de beurs in Singapore. „Maar we zijn er nog niet helemaal, al is de stemming wel positiever.” Het waren vooral de aandelen van banken en financiële instellingen die op de Singaporese beurs de klappen kregen, vertelt Howie. Zij worden het meest geraakt aangezien velen van hen in de regio zaken doen, en de importtarieven voor Aziatische landen zeer fors zijn.

Het Amerikaanse uitstel geeft enige ademruimte: voor landen om te onderhandelen met de VS, voor ondernemingen om na te denken over hun strategie en voor beurzen, die kunnen herstellen. Maar, zo waarschuwen kenners: „Als de spelregels bijna dagelijks veranderen, dan is dat geen gezonde basis om zaken te doen. En dus blijft de onzekerheid.” Dat ziet Howie ook zo. Zijn verwachting is dat de cijfers over consumenten- en investeerdersvertrouwen, evenals werkgelegenheidscijfers een daling zullen laten zien als gevolg van alle ontwikkelingen van de afgelopen tijd. Investeerders en bedrijven maken pas op de plaats. Hiervoor waarschuwde premier Lawrence Wong eerder deze week al.

De bankmedewerkers vinden het „heel goed” en „ongewoon” dat Wong zich woensdag zo duidelijk uitsprak in het parlement. Hij noemde daar de ingestelde importtarieven „teleurstellend” en veroordeelde de acties van de VS. „Dit doe je je vrienden niet aan”, doelend op de jarenlange band tussen Singapore en de VS en het vrijhandelsverdrag tussen de twee landen „Het tijdperk van globalisering op basis van regels en vrijhandel is over. We gaan een nieuwe fase in van internationale betrekkingen. Een die veel willekeuriger, protectionistischer en gevaarlijker is”, zei Wong.

Pauzeknop

Want zelfs met een tarief van ‘maar’ 10 procent, zal de economische groei van Singapore „significant” geraakt worden, waarschuwde Wong die ook minister van Financiën is. Singapore leunt zwaar, voor onder meer levensmiddelen, op import. De voor dit jaar voorspelde groei van tussen de 1 en 3 procent zal hoogstwaarschijnlijk naar beneden bijgesteld moeten worden, zei de premier. Desondanks besloot Singapore niet om met tegenmaatregelen te komen. „Omdat het direct effect zal hebben op de Singaporezen”.

Door de pauzeknop in te duwen, beloont Trump nu naar eigen zeggen de landen die niet met tegenmaatregelen zijn gekomen. Waaronder de meeste Aziatische landen: voor hen gaat voorlopig ‘slechts’ het ‘basistarief’ van 10 procent gelden versus de tarieven oplopend tot 49 procent die sommige landen was opgelegd.

Experts waren al zeer sceptisch of landen als Vietnam en Cambodja, waar de exporterende textielsector essentieel is voor de economie, de fors hoge tarieven zelf zouden kunnen opvangen. „Dat is onwaarschijnlijk”, zei Albert Park, hoofdeconoom bij ADB in Manilla, woensdag tegen Channel News Asia. „Deze landen zullen dan eerst moeten kunnen aantonen dat ze hun best doen om meer Amerikaanse spullen kopen, en dan maar hopen dat er een aanpassing van de tarieven komt.”

Onderlinge handel in de regio kan de klap bovendien ook niet in zijn geheel opvangen, denkt de hoofdeconoom. „Er kan naar andere afzetmarkten gezocht worden, maar dat is een uitdaging, aangezien veel landen door deze negatieve economisch shock geraakt zullen worden.”

Lees ook

Trumps heffingen drijven zuidoost-Aziatische landen in de armen van China

Even relaxen

Kris Ang denkt dat ondanks de maatregelen die de overheid neemt om de importheffing van 10 procent op te vangen, het gewone leven in Singapore duurder wordt. Ang werkt als scheepsmakelaar voor cargoschepen bij OSM Thome: ze ‘brengt’ bulkproducten, zoals hout, zand, kool, aan de man bij het juiste transportbedrijf. De importtarieven houden haar en haar collega’s al dagen bezig – met name de cargobedrijven zullen de hogere tarieven gaan voelen, denkt Ang. Vooral de Chinese: „80 procent van alle schepen hier zijn Chinees.”

Ang heeft zich deze woensdagavond voor de deur van het Singapore Chinese Culture Centre met zo’n dertigtal anderen verzameld. In rijen van vier staan ze opgesteld voor de leraar op het podium. In afwisselend Chinees en (gebroken) Engels legt hij de taichi-bewegingen uit en doet ze voor, de groep probeert zo goed en kwaad als het kan hem na te doen. Bij de een gaat het wat soepeler dan bij de ander. Angs kantoor is om de hoek en deze wekelijkse les is een fijn moment om even te relaxen. „Even een momentje voor meditatie”.

Ondanks de onzekerheid, is ze optimistisch. „Singapore overleeft dit”, zegt Ang. „Ja, de prijzen gingen al omhoog, en met dit importtarief van 10 procent zullen ze scherper stijgen, maar we kunnen dit opvangen.”

Correctie (10 april 2025): In een eerdere versie stond JP Morgen. Dit moet zijn JP Morgan en is hierboven aangepast.

Delen

Mail de redactie

De markt heeft de eerste slag met het Witte Huis gewonnen. Na een week van snel toenemende onrust in de wereldeconomie en duizenden miljarden aan verliezen op de aandelenbeurzen, maakte Donald Trump woensdagmiddag plots bekend dat de VS hun importheffingen voor negentig dagen ‘pauzeren’. De Amerikaanse president haalt daarmee voorlopig bakzeil in zijn mondiale handelsoorlog, die hij vorige week ontketende door hoge ‘wederkerige tarieven’ aan te kondigen op invoerproducten uit circa zestig buitenlanden.

Trumps voorlopige capitulatie kent echter een belangrijke uitzondering: China. Met Amerika’s grote geopolitieke rivaal escaleerde hij het handelsconflict woensdagochtend juist door de heffingen op Chinese invoer per direct te verhogen naar 125 procent. De dagen ervoor had hij dit percentage in verschillende stappen al verhoogd naar 104 procent, nadat de Chinezen terugsloegen met eigen hogere heffingen op Amerikaanse importen.

Lees ook

Voor China ‘zullen de Amerikaanse heffingen een shock veroorzaken, maar de hemel zal niet naar beneden vallen’

Hoewel de handelsoorlog tussen de twee grootste economieën ter wereld daarmee een nieuwe ronde ingaat, reageerden beleggers enthousiast op Trumps tijdelijke wapenstilstand met de rest van de wereld. Amerikaanse beurskoersen spoten woensdag net zo hard omhoog als ze de afgelopen week gekelderd waren en maakten met recordwinsten een flink deel van hun verliezen in enkele uren goed.

Ronkende verklaringen

Trumps U-bocht kwam voor velen in de politiek en zakenwereld als een verrassing. De afgelopen dagen hadden hoge regeringsfunctionarissen en de president zelf meermaals ontkend dat de heffingen een onderhandelingsinstrument waren. De snel groeiende onrust onder beleggers, bedrijven én consumenten deden ze af als tijdelijke pijn. In ronkende verklaringen en gelikte filmpjes op sociale media stelden ze dat de hoge tariefmuren nu al duizenden miljarden dollars aan buitenlandse investeringen naar de VS lokten.

De Amerikaanse maakindustrie stond aan de vooravond van een nieuwe Gouden Eeuw, beloofden ze. En de schatkist zou dagelijks 2 miljard dollar extra gaan ophalen dankzij de tarieven, rekende ze voor. Zonder er bij te vertellen dat deze betaald worden door Amerikaanse importeurs – en uiteindelijk ook deels door Amerikaanse consumenten in de vorm van hogere prijzen.

Scepsis over de negatieve gevolgen van zijn heffingen wuifde Trump een week lang resoluut weg. „Wees niet zwak! Wees niet dom!”, schreef hij maandag nog op sociale media. Wie wel in paniek raakte was een ‘PANICAN’, een woordspeling die in het Engels rijmt op Republikein.

Want ook in zijn eigen partij klonk vanaf het weekeinde steeds openlijker kritiek op Trumps koers. En zelfs hem goedgezinde miljardairs, onder wie zijn adjudant Elon Musk, namen als internationaal opererende zakenlui openlijk afstand zijn protectionisme. De belangrijkste topbankier van het land, Jamie Dimon van JPMorgan, waarschuwde in een interview op Fox Business, een van Trumps vaste tv-zenders, dat „een recessie nu de meest waarschijnlijke uitkomst is”.

Lees ook

Chaos op de oliemarkten – Trumps handelsoorlog raakt ook oliebedrijven hard

Tactische terugtrekking

Een half etmaal nadat de heffingen in de nacht van dinsdag op woensdag formeel van waren ingegaan, bleken ze vervolgens tóch een onderhandelingswapen. En met zijn escalatie tegen China leek Trump het gezichtsverlies van die ommezwaai enigszins te willen maskeren én te pogen de rest van de wereld tegen Beijing te mobiliseren. In een bericht op sociale media verweet hij Beijing „een gebrek aan respect voor de wereldeconomie”. „Ik hoop dat China een keer, hopelijk in de nabije toekomst, beseft dat het oplichten van de VS, en andere landen, niet langer duurzaam of acceptabel is.”

Ook in een gesprek met de pers probeerde de president in het Oval Office later op de middag nadrukkelijk een positieve draai te geven aan zijn tactische terugtrekking. Over de kritiek uit eigen kring sprak Trump luchtig: „Ze werden een beetje springerig, weet je, ze werden een beetje angstig”.

Volgens hem had hij zich bedacht, omdat zich de afgelopen week al „meer dan 75” regeringen bij hem gemeld. Die zouden bereid zijn de VS gunstiger handelsvoorwaarden te gunnen in ruil voor lagere of geen heffingen. Hij wil hierover nu negentig dagen gaan onderhandelen en zal hen in de tussentijd ‘slechts’ de basisheffing van 10 procent rekenen, die op 5 april van kracht werd.

Lees ook

Trump zegt verdomd goed te weten wat hij doet, maar andere landen raden nog hoe ze de VS moeten paaien

Verkiezingsbelofte

Op 2 april had Trump zijn handelsoorlog nog met veel bombarie aangekondigd. Tijdens een evenement in de Rozentuin, dat hij ‘Bevrijdingsdag’ had gedoopt, onthulde hij een lijst met zogenoemde wederkerige heffingen voor tientallen handelspartners, die de VS „al decennia” zouden „benadelen” of zelfs „een poot uitdraaien”.

Deze ‘tariffs’ varieerden van 10 procent voor bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk, tot 20 procent voor EU-landen en tot bijna 50 procent voor enkele ‘ergste daders’ in Zuidoost-Azië en Afrika. Deze percentages waren gebaseerd op een dubieuze rekensom, waarbij de handelsoverschotten van die landen met de VS als uitgangspunt waren genomen.

Trump loste hiermee een eindeloos herhaalde verkiezingsbelofte in. Als zakenman voer hij in de jaren tachtig al uit over de wijze waarop buitenlandse handelspartners de VS oneerlijk zouden behandelen – toen vooral Japan.

Op de financiële markten en aandelenbeurzen wereldwijd was de schok over zijn openingssalvo niettemin groot: in enkele zeer volatiele handelsdagen verloren Amerikaanse bedrijven in totaal circa 7.000 miljard dollar aan beurswaarde. Ook de bitcoin daalde fors, terwijl Trump als kandidaat en president juist toenemend steun heeft gezocht bij de cryptogemeenschap.

Obligatiemarkt stuurde bij

Wat Trump mede het laatste zetje lijkt te hebben gegeven in te binden, was een hoogst ongebruikelijk fenomeen dat zich vanaf dinsdag voltrok: een kelderende interesse in Amerikaanse staatsobligaties. Normaal zijn die in tijden van financiële onrust juist een ‘veilige haven’ waar beleggers graag schuilen. Dinsdag werden ze juist gedumpt en sprong de tienjaarsrente met tientallen basispunten omhoog.

Voor het vertrouwen in de Amerikaanse kredietwaardigheid was dit al een veeg tekenen, maar voor Trump ook een acuut politiek probleem. De VS hebben al een hoge staatsschuld en de rentelasten hierover bedragen nu al meer dan de defensiebegroting. Juist dezer weken poogt Trump enorme belastingverlagingen door het Congres te krijgen. Tegen de zin van fiscale haviken in zijn partij in, zullen die het (nu al hoge) begrotingstekort verder laten oplopen. De onrust op de obligatiemarkt dreigde dit financieringsgat alleen nog maar groter te later worden.

Maar bovenal is de tienjaarsrente leidend voor veel andere rentekoersen: waardoor ook lenen voor bedrijven en burgers duurder zou worden. De voormalig vastgoedinvesteerder Trump, die zijn zakenimperium grotendeels op schulden bouwde, weet dit als weinig anderen. „De obligatiemarkt is erg tricky”, zei hij woensdag. „Ik keek er naar… en mensen werden toch een beetje nerveus.”

Dat de ontketende Trump zich zo alsnog (tijdelijk) heeft laten corrigeren, stelt weinig marktpartijen gerust. Ook na zijn ommekeer van woensdag bleven de rentes op langlopende Amerikaanse staatsschuld doorklimmen.

Trump en zijn entourage zullen hem tijdens de nu volgende onderhandelingen blijven presenteren als geniale ‘dealmaker’. Maar door zo zorgeloos met een recessie te flirten, mondiale handelsstromen te laten stilvallen en de kredietwaardigheid van zijn eigen overheid op het spel te zetten, zal de rest van de wereld hem en zijn land na deze week vooral blijven beschouwen als onbetrouwbare handelspartner en grote economische stressfactor.

Delen

Mail de redactie

Donald Trump mag zich een fan van de ‘fossiele’ industrie noemen – woensdag nog tekende hij een decreet om de verkoop van „prachtige, schone steenkolen” een impuls te geven. Maar of de liefde wederzijds is, wordt met de dag onwaarschijnlijker. De wereldwijde handelsoorlog die Trump heeft ontketend, raakt de olie- en gasindustrie keihard in de portemonnee. De irritatie bij de oliebazen zou daarover achter de schermen hoog oplopen, volgens Amerikaanse media.

Sinds halverwege vorige week zijn de olieprijzen wereldwijd ingestort. Een vat Brent-olie, de voor Europa belangrijkste graadmeter, leverde deze woensdag ‘nog maar’ 59 dollar op – ruim 20 procent minder dan vorige week. Een andere belangrijke olieprijs in het Westen, de WTI, is zelfs met bijna een kwart gedaald. Dat drukt de winsten van de oliemaatschappijen natuurlijk enorm.

De belangrijkste verklaring voor deze enorme prijsdalingen: de extreme heffingen die Trump tegen China heeft ingevoerd, kunnen een recessie veroorzaken bij ’s werelds grootste olieconsument, vrezen economen. En dan is er dus ook veel minder vraag naar olie, wat de prijzen drukt.

Tot overmaat van ramp heeft het kartel van olieproducerende landen, OPEC, ook nét de productie opgevoerd. Daardoor dreigt al helemaal een te royaal aanbod te ontstaan.

Voor de wind

Goed nieuws voor autorijders misschien, de benzineprijzen zullen hierdoor gaan dalen. Maar de olieprijs is (nu al) zo laag dat het voor Amerikaanse oliebedrijven zelf niet meer mogelijk is om rendement te maken op nieuwe olieprojecten, zeggen experts in lokale media. En dat komt opmerkelijk genoeg ook weer mede door andere heffingen die Trump heeft ingevoerd, op de import van staal. Die maken de bouw van nieuwe olie-installaties fors duurder (tot wel 20 procent). Aan de kostenkant is er dus ook een probleem.

De betrekkelijk gunstige situatie voor oliebedrijven is binnen een paar dagen omgedraaid

Het vermoedelijke resultaat: de „Drill baby, drill!” oproep die Trump sinds zijn aantreden doet aan het adres van oliebedrijven, zal nu wel helemaal genegeerd worden.

Eigenlijk is de betrekkelijk gunstige situatie waarin oliebedrijven verkeerden in een paar dagen tijd omgedraaid. De afgelopen jaren ging het hun juist voor de wind, met name sinds de energiecrisis van 2022, toen de prijzen de lucht in schoten en oliebedrijven recordwinsten boekten. De prijzen waren de laatste tijd wel weer gekalmeerd, maar bleven relatief hoog (70 à 80 dollar).

Mede hierom (en omdat de energiecrisis zou hebben aangetoond dat er nog onvoldoende betaalbare hernieuwbare energie was) gingen veel olie- en gasbedrijven zelfs weer vol op het ‘fossiele orgel’, en zetten ze groene plannen in de ijskast.

Nu lijkt dat een dure gok. Natuurlijk beseffen sommige oliebedrijven zelf ook dat olie ‘eindig’ is. Shell en BP zetten om die reden ook fors in op gas, dat zij zien als „transitiebrandstof”. Maar ook de gasprijzen zijn scherp gedaald, vanwege dezelfde recessie-angsten. Ook daar staan de rendementen onder druk, kortom.

Geen wonder dat de aandelenkoersen van alle olie- en gasbedrijven de afgelopen dagen onder zware druk kwamen te staan. Het aandeel Shell verloor in vijf dagen tijd 16 procent van zijn waarde. BP verloor 20 procent, Exxon 15 en Chevron 18.

Goed nieuws voor Rusland?

Voor de energietransitie zijn de dalende prijzen ook „slecht nieuws”, zegt Olof van der Gaag van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie. Oliebedrijven zullen weliswaar minder marge maken, maar hun omzet zal vermoedelijk stijgen, omdat goedkopere olie extra vraag in de hand werkt. Van der Gaag wijst er op dat „de kosten van elektrische auto’s gelukkig ook dalen”. Dat komt vooral doordat er daar steeds meer van worden gemaakt, en fabrikanten dus ook steeds efficiënter worden bij het in elkaar zetten van die auto’s. Ze ‘leren’ door ervaring.

Een laatste opmerkelijke kant aan de prijsdalingen die Trump heeft veroorzaakt: ook de prijzen voor Russische olie dalen scherp. Dat is van belang omdat westerse maatschappijen geen schepen mogen verzekeren die Russische olie vervoeren die duurder is dan 60 dollar per vat. Die ‘price cap’ werd kort na de Russische invasie van Oekraïne ingesteld, om het Russische oliebedrijven moeilijker te maken hun olie te vervoeren en dus verkopen. Nu kan die Russische olie in principe wel weer verzekerd worden, en makkelijker geëxporteerd worden.

Aan de andere kant: de Russische centrale bank waarschuwde woensdag dat de lagere olieprijzen hoe dan ook een probleem zijn voor het Kremlin.

Lees ook

De havens in de VS staan in de frontlinie van de handelsoorlog en stromen inmiddels al vol

Delen

Mail de redactie

China verlangt „wanhopig” naar een deal met de Verenigde Staten om de handelsoorlog te beëindigen die deze week volop losbarstte, schreef de Amerikaanse president Donald Trump dinsdag op zijn favoriete blogplatform Truth Social. „We wachten op hun telefoontje. Het zal gebeuren!”

Maar China lijkt voorlopig helemaal niet van plan om het Witte Huis te bellen. Vorige week beantwoordde het land de extra Amerikaanse invoerheffing van 34 procent op vrijwel alle Chinese producten door eenzelfde importheffing op te leggen voor Amerikaanse producten. En toen de VS die verhoging dinsdag bestraften door er nog eens 50 procent bovenop te doen, betaalde Beijing woensdag opnieuw direct met gelijke munt terug.

„Als de VS deze kwestie werkelijk door dialoog en onderhandeling willen oplossen, moeten ze laten zien dat ze anderen gelijkwaardig, met respect en oog voor gedeelde belangen kunnen behandelen”, zei een woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken woensdag in Beijing. „Als het vastbesloten is een handelsoorlog uit te vechten, zal China tot het einde toe blijven reageren.”

Xi wil niet de indruk wekken dat hij door Trump met zich laat sollen

Zo kiezen de eerste en de tweede economie van de wereld voorlopig voor een keiharde confrontatie, waarin beide partijen niet als eerste met de ogen willen knipperen. China-kenner Ryan Hass, onder president Obama lid van de Nationale Veiligheidsraad, wees er in een post op X op dat voor China niet alleen economische overwegingen een rol spelen. „[De Chinese leider] Xi […] zal ver gaan om zijn imago als verdediger van de nationale eer en trots te beschermen. Hij wil in binnen- en buitenland niet de indruk wekken dat hij door Trump met zich laat sollen.”

Soja-export

Toch staat de deur altijd op een kiertje: voordat Beijing later op woensdag de nieuwe heffing van nog eens 50 procent aankondigde, publiceerde het ministerie van Handel een ‘white paper’ over de handel tussen beide landen. Daarin schrijft het dat het Chinese handelsoverschot niet het gevolg is van bewust beleid, maar „structurele problemen in de Amerikaanse economie”. „Unilaterale maatregelen” werken averechts, waarschuwt het ministerie, dat oproept tot „dialoog op basis van gelijkwaardigheid”.

Bij een langdurige heffingenstrijd is China immers wel degelijk in het nadeel. Aangezien het veel minder uit de VS importeert dan andersom, komen de Chinese heffingen in Amerika minder hard aan, al kunnen specifieke sectoren hard geraakt worden. China kocht in 2024 vooral electronica, fossiele brandstoffen en soja in de VS. Voor dat laatste product is China zelfs de belangrijkste markt voor Amerikaanse boeren, met vorig jaar een waarde van omgerekend bijna 12 miljard euro.

En hoewel China zijn afhankelijkheid van export naar de Verenigde Staten de laatste jaren heeft verkleind, is die nog altijd een belangrijke pijler van de Chinese economie. Een gehoopt herstel van de binnenlandse bestedingen is na de coronapandemie in China grotendeels uitgebleven. Een Chinese blogger riep de overheid dan ook op de koopkracht te verbeteren. „Als dit een oorlog is, geef het volk dan kogels.”

Lees ook

China wil zich beschermen tegen geopolitieke turbulentie en economische afhankelijkheid

Fentanyl

Maar China heeft behalve heffingen nog andere wapens in zijn arsenaal. Op Chinese blogs gaan verschillende lijstjes rond van represailles die het land nog meer zou kunnen treffen. Twee vooraanstaande Chinese influencers – redacteur Liu Hong van staatspersbureau Xinhua en ‘Voorzitter Konijn’, de bloggende kleinzoon van de invloedrijke Chinese politicus Ren Zhongyi – postten dinsdag dezelfde opsomming van mogelijke tegenmaatregelen. Daarop stonden, behalve heffingen en sancties, een verbod op Hollywoodfilms en een onderzoek naar oneerlijke voordelen die de VS zouden halen uit de bescherming van intellectuele eigendommen. Een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Beijing wilde dinsdag niet ingaan op de vraag of de twee bloggers misschien onderdeel waren van een door de overheid georkestreerde campagne, en of de genoemde maatregelen inderdaad worden overwogen.

Beproefde tegenmaatregelen zijn bijvoorbeeld uitvoerbeperkingen op cruciale grondstoffen naar de Verendigde Staten. Beijing heeft eerder al de export van wolfraam, antimoon, gallium en germanium aan banden gelegd. Die zijn van belang in onder meer de productie van halfgeleiders en in de lucht- en ruimtevaartindustrie. Het land beschikt over belangrijke voorraden van dergelijke grondstoffen.

Ook kan het Amerikaanse bedrijven dwarszitten met onderzoeken, beperkingen of plaatsing op sanctielijsten, zoals het ook deze woensdag deed. En China kan de samenwerking met Washington opschorten rond de bestrijding van fentanyl. Die zeer verslavende drug maakt in de VS veel slachtoffers door overdoses, en Trump verwijt China te weinig te doen om de handel in bestanddelen van de synthetische opioïde. Dat was begin dit jaar zelfs de Amerikaanse rechtvaardiging voor twee eerdere heffingen van elk 10 procent op Chinese import.

Lees ook

Aanpak van de dodelijke drug fentanyl is een symbool voor de relatie tussen China en de VS

‘De hemel valt niet naar beneden’

„De Chinese leiders begrijpen dat het economisch kostbaar is om voet bij stuk te houden. Ze bereiden het publiek voor om de pijn te verduren”, schreef China-kenner Hass op X. Dat blijkt wel uit het commentaar dat het Volksdagblad maandag op de voorpagina zette: „De Amerikaanse heffingen zullen een shock veroorzaken, maar de hemel zal niet naar beneden vallen.” Volgens de Chinese partijkrant zullen de maatregelen voor „neerwaartse druk op de economie” zorgen, maar „we beschikken over grote weerbaarheid”.

Ondanks alle strijdbare retoriek leven in China wel degelijk zorgen over de gevolgen voor Chinese burgers. „Sommige mensen hebben niets te vrezen, dus zij koesteren de heroïsche gedachte dat de hemel niet naar beneden valt. Zij die oorlogen beginnen, hoeven niet naar het slagveld, zij die niet om geld geven, controleren de drukpers”, schreef een blogger op WeChat.

Met medewerking van Tabitha Speelman

Delen

Mail de redactie