Category: Film&series

Animal is een film over en voor beesten. Centraal staat een groep animatoren in een Grieks all inclusive hotel: het type kitscherig luxehotel dat er met al zijn pilaren en marmer des te armoediger uitziet. Voor veel animatoren is het vakantiewerk of een beschonken tussenjaar. Maar hoofdpersoon Kalia doet het al negen jaar. Dansen met de gasten, choreografieën verzinnen, zingen, avond na avond de adoratie van dronken Britten opzuigen; het leven van een echte showgirl. ’s Avonds heeft ze seks met een vettige mede-animator met een bierbuik of zorgt ze voor haar dochter. Ze houdt van haar leven. Maar haar leeftijd begint vat op haar te krijgen. En daarmee wordt ze steeds meer geconfronteerd.

De titel van de film, Animal, refereert aan de animatoren: ze zijn slaaf van hun driften, als dieren. Maar hij verwijst ook naar de film zelf. Alles is bedoeld om in te spelen op de meest simpele emoties van de kijker. Walging om de vuile vakantievertrekken. Jaloezie om de soepelheid van de jeugd. De lust naar de gezeepte lichamen tijdens de schuimfeesten in Griekse nachtclubs. Dat werkt heel goed. Alle snaren worden geraakt, en samen vormen ze een vals akkoord.

Het is jammer dat de film het daar niet bij laat, maar je ook dolgraag op een boodschap wil wijzen: dit leven is niet houdbaar. Met een onzichtbare hand wordt Kalia naar die conclusie begeleid. Ze valt en kan niet meer dansen. Ze ontmoet een lieve toerist, maar híj kan wél weg! Een andere toerist zegt zó blij te zijn met haar man en kinderen. De ‘jongere Kalia’s’ confronteren de oude wel héél erg met haar slijtage. En dan heet het hotel waar Kalia werkt óók nog Mirage. Als je de film ziet, begrijp je dat de accenten in de voorgaande zinnen niet overdreven zijn: zo dik ligt het erbovenop.

Dat is zonde. Zeker omdat hoofdrolspeler Dimitra Vlagopoulou, die samen met Renée Soutendijk de acteerprijs op het filmfestival van Locarno won, zo natuurlijk is. Dit verhaal zit al in haar ogen: die worden steeds vermoeider, afweziger en uiteindelijk doodser.

Delen

Mail de redactie

Negen miljoen bezoekers in drie maanden tijd: Un p’tit truc en plus van de komiek Artus was een grote hit in Frankrijk. Het is dan ook een feelgoodfilm over jongeren met een verstandelijke beperking die tijdens een vakantiekamp allerlei avonturen meemaken: altijd goed voor een lach en een traan. Hun verhaal wordt gekoppeld aan dat van een vader en een zoon die zich na een overval op een juwelier noodgedwongen aansluiten bij de jongeren en hun begeleidster. Daarbij doet zoon Paulo alsof hij ook een beperking heeft, met zijn criminele vader Orpi als begeleider. Eerst vindt Orpi het gezelschap een vervelend stelletje ‘mongolen’, later sluit hij vriendschap met een van hen – een niet heel verrassende karakterontwikkeling.

De titel Un p’tit truc en plus is te vertalen als „dat kleine beetje extra”, en dat slaat op de personages met een beperking die min of meer zichzelf spelen. Zij vormen een bont assortiment, met een jongen die zich steevast als vrouw verkleedt, eentje die in elke zin grove schuttingwoorden gebruikt en een die enorme fan is van zangeres Dalida, wier liedjes we op de geluidsband horen. Daarnaast is er een meisje dat veelvuldig een bal of ander voorwerp in haar gezicht krijgt. Het tekent de weinig fijnzinnige humor van de film die een lans wil breken voor de acceptatie van mensen met een verstandelijke uitdaging. Wat het ‘beetje extra’ is dat ze bieden, zien we continu in films en tv-programma’s met en over mensen met het downsyndroom: een vertederende onschuld, een aanstekelijke directheid die doet glimlachen en ‘naïef’ klinkende inzichten die diepe spiritualiteit suggereren.

Als je kijkt naar de representatie van mensen met een beperking is het altijd dezelfde groep, meestal redelijk verbaal begaafd; zelden zien we zware, agressieve of anderszins onhandelbare gevallen. Dat is hier niet anders en is eigenlijk best kwalijk, hoe goed de bedoelingen ook zijn van Artus, die Paulo speelt en de regie deed.

Delen

Mail de redactie

Eerst mocht hij Iran niet verlaten, nu hebben ze liever dat hij niet terugkomt. Regisseur Ali Ahmadzadeh (1986) maakte al drie films in het ondergrondse circuit van Iran. Maar met de vierde besloot hij „radicaal” te worden. „Ik was altijd kritisch. Nu wilde ik met alle regels breken, al de censuur tegengaan.”

Het in het geheim opgenomen Critical Zone bevat smokkel, vrouwen zonder hijab, seks en heel veel drugs. Toen de film op het filmfestival van Locarno het Gouden Luipaard won, de prijs voor Beste Film, kon Ahmadzadeh er niet bij zijn: Iran gaf hem geen toestemming. Na het festival mocht hij vertrekken. Sindsdien reist hij rond door Europa. „Ze vinden mij een probleem.”

Hij is opmerkelijk relaxed voor een man zonder thuis. Ahmadzadeh leunt achterover – zomerzweet op zijn voorhoofd, borstharen als krulveren uit zijn overhemd – en giechelt vaak om serieuze onderwerpen: „Je mag zelfs geen bier in Iran!” Hij videobelt vanuit Parijs, waar hij tijdelijk verblijft. „Ik ben een ondergrondse filmmaker. Dus ik leef altijd in het nu. Of ik ooit terugga naar Iran, hangt van de politiek af. Eigenlijk leven alle Iraniërs in afwachting. Moeilijk? Avontuurlijk is een beter woord!”

Het echte leven

Ahmadzadeh maakt al zestien jaar ondergrondse films in Iran. „Het is een genre, maar ook een heel grote gemeenschap. Ondergronds speelt zich het echte leven af in Iran. Alles kan in je eigen huis, als de deuren gesloten zijn.

„Films kunnen dat laten zien. Als mensen alleen de gesubsidieerde films uit Iran zien, dan is dat het beeld dat de wereld van Iran heeft. Zo houdt de overheid controle over hoe het buitenland naar Iran kijkt. Het gaat mij om geschiedschrijving.”

Met Critical Zone wilde Ahmadzadeh dat leven laten zien. Zíjn leven. „Ik begreep plots: mijn leven is ziek. Teheran is een mix tussen een ziekenhuis en een gevangenis. We hebben geen energie meer. Jonge mensen zijn bejaard.” Lachend: „In mijn maatschappij heb je drugs nodig om erdoorheen te komen. Mijn hoofdpersonage, de dealer, is een profeet. Want voor alle dingen die niet mogen, heb je een dealer nodig. Kom jij uit Amsterdam? Ik heb alle rekwisieten voor hem in Amsterdam gekocht.”

In de film rijdt dealer Amir in zijn auto door Teheran. Langs klanten, vrienden, het vliegveld, een bejaardentehuis waar de ouderen verlamd rondwaren. Zelf heeft hij ook bijna geen persoonlijkheid. Alleen de vrouwen hebben dingen te doen: banen, missies. „Zij zijn krachtiger, dapperder. Zij vechten.” De dealer volgt slechts de opdrachten van zijn navigatiesysteem (een vrouwenstem): „Dat staat symbool voor het regime. De dictator in je hoofd. De overheid gaat in je zitten, tot je geen eigen gedachten meer hebt.”

Stiekem

De film werd stiekem gemaakt. Veel speelt zich in een auto af, met camera’s op het stuur of verborgen op het dashboard. Of binnenshuis, in het kleine, gehorige appartement waar Ahmadzadeh leefde en monteerde. „In een tijdsbestek van zes maanden filmde ik Critical Zone alsof het tien korte films waren. Zonder geld. Met veel hulp van vrienden. Het was heel emotioneel voor ons omdat het zo echt was.”

Kort na het filmen brak de coronapandemie uit. Ahmadzadeh werkte vervolgens drie jaar alleen aan de film. Hoe hij dat bekostigde? „Ik had één laptop en ik deed af en toe montageklussen. Maar voor de rest weet ik het niet…” Weer lachend: „Veel mensen hebben geen baan in Iran. Ik heb geen idee hoe dat kan, maar we leven toch goed.”

Van die drie jaar besteedde hij twee jaar aan het indrukwekkende geluidsontwerp. Het geluid is mystiek, gelaagd, overweldigend, dreigend. Het maakt de geluiden van de stad mat, alsof het ‘echte leven’ op grote afstand plaatsvindt. Ahmadzadeh: „Misschien is het geluid de hoofdpersoon van mijn film. Hij draait om atmosfeer en vertelt twee verhalen. In Teheran is er altijd lawaai: auto’s, mensen die ruzie maken omdat iedereen altijd boos is. En tegelijkertijd wilde ik een soort magische trip laten horen: wat er gebeurt in het hoofd.”

Even later: „Heb je The Zone of Interest gezien? Die won de Oscar voor geluidsontwerp… Ik vond dat van mij beter! Zij hadden slechts één idee.”

Hoopvol

Terwijl Ahmadzadeh aan de film werkte, verlieten alle medewerkers Iran: naar Europa. Voor een groot deel wegens de Woman, Life Freedom-protesten na de dood van Mahsa Amini en de daaropvolgende politieke repressie. Alleen hoofdrolspeler Amir Poosti is nog in Teheran. Hij maakt het goed, zegt Ahmadzadeh. „Voorheen waren we misschien opgepakt, toen de film uitkwam. Het was eerst moeilijker. Maar na de protesten is veel veranderd. De overheid zit ons minder dwars dan ooit. Ze hebben nu wel iets anders aan hun hoofd.”

Ahmadzadeh is hoopvol over de toekomst. „De energie is goed. Vroeger hadden we discussies met filmfestivals. Wij vonden dat ze geen door de staat gesubsidieerde films moesten vertonen maar undergroundfilms. Ook dat is veranderd, festivals selecteren steeds meer films uit het ondergrondse circuit. De Berlinale had er één, Cannes ook één. En veel jonge filmmakers maken films die tonen hoe het leven in Iran écht is.”

Zelf keert Ahmadzadeh niet snel terug naar de ondergrondse filmindustrie in Iran. Zijn volgende film is een universele film over mensen die rondtrekken en geen thuisplaats hebben. „Ook in Europa zijn er veel mensen zonder huis, Oekraïners, Russen, maar ook westerse Europeanen. Die film kan ik overal maken.”

Delen

Mail de redactie

Tijdens een slapeloze nacht zet ik de televisie aan en val in Dirty Dancing. Hoe vaak heb ik die film nou al gezien? Toch zit ik weer ademloos te kijken. Sinds 1987 vraag ik me af wat deze schijnbaar simpele dansfilm tot zo’n meesterwerk maakt. Maar ik kan er de vinger niet op leggen.

Bachliefhebbers hebben het makkelijker. Die zeggen dingen als: „Kijk, in de Goldbergvariaties gebruikt Bach de letters van zijn eigen naam, vervolgens draait hij die dan om en dan werkt hij dat fugatisch via het contrapunt uit in de melodie volgens de reeks van Fibonacci. En dáárom is het zo geniaal.”

Zoiets zou ik nou over Dirty Dancing willen zeggen. Maar ik zit met mijn mond vol tanden. Ik weet niet wat er zo goed aan is. Eigenlijk snapt niemand het. De één zegt: „Die blote bast van Patrick Swayze”, de ander roemt het scenario, de derde begint over het tijdsbeeld. Dirty Dancing, een low-budgetfilm waar weinig van verwacht werd, was een onverwacht wereldsucces en werd een klassieker.

Voor wie de film niet gezien heeft: Dirty Dancing speelt zich af in 1963 in een vakantiekolonie in de staat New York. ‘Baby’, de dochter van een welgestelde arts wordt verliefd op dansleraar Johnny, een jongen van lage komaf. Er bloeit een verboden affaire op, er wordt een hoop gedanst en er is een spetterend eind.

Als ik google op Jennifer Grey, de actrice die ‘Baby’ speelde, lees ik dat ze na Dirty Dancing geen rollen van betekenis meer kreeg. Op aanraden van haar moeder liet ze haar neus verkleinen. Het werd een tragedie: na de operatie was Jennifer onherkenbaar en veel Joodse fans stonden op hun achterste benen: Jennifer had haar Joodse identiteit verloochend. Ze had haar rol in Dirty Dancing, „the most Jewish film of al time”, juist aan haar Joodse afkomst te danken!

Dirty Dancing „the most Jewish film of all time?” Ach welnee! Er komt niets Joods in voor. En ik kan het weten want ik heb die film al tien keer gezien.

Maar als ik verder lees, gaat er een wereld voor me open. Het vakantieoord waar de film zich afspeelt, heeft tot in de jaren zestig bestaan en vormde een geliefd verblijf voor de Joodse upper middle class. De geserveerde maaltijden in de film zijn allemaal koosjer.

Alle acteurs, op Patrick Swayze na waren Joods. Zelfs de tientallen figuranten die het vakantiekamp bevolken, moesten Joods zijn of dan tenminste voor Joods kunnen doorgaan. Ja, de dansleraar is een eenvoudige jongen, maar het is veel erger dat hij niet uit de Joodse gemeenschap komt. In een eerste versie van de film was er een scène waarin Patrick Swayze zegt: „Your kind of people read a different kind of bible.” Maar die scène sneuvelde op de montagetafel.

Deze verborgen laag kan niet de enige verklaring zijn voor de magie van Dirty Dancing, maar het toont wel iets van het raffinement van de schijnbaar simpele tienerfilm. Zoals we betoverd worden door Bach, ook als we nooit gehoord hebben van een fugatisch contrapunt.

Nicolien Mizee is schrijver en vervangt Frits Abrahams tijdens zijn vakantie.

Delen

Mail de redactie

De Nieuw-Zeelandse tiener Angus wil graag cool zijn, erbij horen. Al was het maar om indruk te maken op Holly, een jonge vrouw uit Engeland die hij regelmatig tegenkomt. Angus woont in Christchurch, een stadje op het Nieuw-Zeelandse Zuidereiland. Het is november 1979, er is net een vliegtuig neergestort en postpunk-platen zijn te koop in de lokale platenzaak.

Angus’ broer, die in Londen woont, stuurt hem de debuutsingle van Public Image Ltd (PiL), waarin ex-Sex Pistols-zanger Johnny Rotten zingt en Jah Wobble de funky baspartijen speelt. Dat wil Angus ook, al heeft hij geen basgitaar en geen flauw idee wie Wobble is. Hij doet alsof hij muzikant is en een band begint. Hij wil niet alleen indruk maken op Holly, maar ook op de zanger van de lokale punkband, The Cursed. Zijn moeder is tijdelijk het huis uit, waardoor hij en zijn vader gedwongen worden de diepvriesmaaltijden te eten die zij achterliet, genummerd per dag.

Als hij naakt poseert, mag hij een basgitaar lenen. Dit letterlijk poseren is de sleutel naar de thematiek van Head South, dit jaar de openingsfilm van het IFFR. De autobiografische film van Jonathan Ogilvie gaat over poseren, doen alsof, spelen. Angus meet zich een imago aan, probeert rollen uit. Waarbij muziek zijn leven verrijkt, mooi geïllustreerd door het vierkante beeldformaat te transformeren tot breedbeeld als hij voor het eerst PiL hoort. Bovendien past het aanvankelijke beeldformaat bij Angus’ gevoel van opsluiting: het eerste nummer dat hij schrijft heet dan ook ‘Boxed In’.

Gelukkig ontmoet hij Kirsten, die in de drogisterij werkt maar ook gitaar speelt en wier moeder een orgel heeft met een ingebouwde drum-machine. De band Daleks, vernoemd naar de vijandige aliens uit de Britse tv-serie Dr. Who, is een feit. Dat Kirsten hem een vaginale crème aansmeerde als haargel vergeeft Angus haar dan ook meteen.

Voor wie opgroeide in de jaren zeventig is Head South een feest van herkenning. Zo rijdt Angus rond op een Solex, speelt het broertje van Kirsten Pong, een van de eerste computerspelletjes, en is de platenzaak het epicentrum van de wereld. Toch is Head South ook universeel, met zijn puberverliefdheid en obsessieve zoektocht naar wie je bent. Wanneer ben je een poseur en wanneer jezelf? Net als veel tienerfilms gaat het innemende Head South over volwassen worden en daarvoor betaalt Angus hier uiteindelijk een hoge prijs. Waarbij de aftiteling suggereert dat ook dit gegeven autobiografisch is.

Delen

Mail de redactie

Actrice Maxine Minx, vers uit de porno-industrie, krijgt in MaXXXine haar eerste rol in een échte speelfilm. Horror, maar The Puritan II is niet voor de koopjesbak, verzekert regisseur Elizabeth Bender (Elizabeth Debicki) haar. Het wordt een fenomeen, een satanistische, fetisjistische film die de puriteinen al aan het protesteren krijgt voor de opnames beginnen. En er is iets om bang voor te zijn, zegt Elizabeth, want The Puritan is „een B-film met A-ideeën”.

Het had de slogan van de X-trilogie van Ti West kunnen zijn. MaXXXine is het derde deel in de reeks. Elke film is een genreparodie, die B-films uit een bepaalde tijd mengt met seks, roem en horror. X, de eerste, was een hommage aan Texas Chainsaw Massacre (1974). Een groep jonge pornografen huurt hierin een schuur voor een boerendochterporno. Als de bejaarde eigenares Pearl daarachter komt moordt ze de jongeren een voor een uit. Totdat Maxine (Mia Goth) haar overrijdt met een auto. Deel twee verscheen een half jaar later: Pearl, een prequel. Hier zien we hoe die oude heks zo werd. Ooit wilde ze dansen in de musicals van de jaren tien én seks hebben. Maar haar preutse Duitse moeder dreef haar tot waanzin.

Het tweeluik legde een verontrustend patroon bloot, van generaties vrouwen die gesaboteerd werden in hun seksuele ontwikkeling, gestraft werden voor hun roemzucht en die pijn, wrok en jaloezie doorgeven aan een nieuwe generatie.

MaXXXine is een overbodige aanvulling. De film gaat door waar X eindigde. Maxine krijgt haar filmrol, maar moet eerst afrekenen met een in leer geklede seriemoordenaar en diens zweterige privédetective (Kevin Bacon). Het is weer een hommage aan B-horror, van de jaren tachtig ditmaal. Body Double, Ms. 45. Maar ook eerdere films als The Exorcist, Psycho, Psycho 2… een bingokaart voor een cinefiel. En als je geen filmreferenties zoekt, speur je naar penissen. Élk shot is seksueel geladen en de fallussen vliegen je om de oren. Dit is allemaal erg vermakelijk. De band tussen seks en geweld komt bijzonder stijlvol naar voren. In groezelige stripclubs, in scharlakenrood verlichte vuilnis-steegjes. In plastische shots waarin testikels verbrijzeld worden met naaldhakken of hoofden exploderen.

Maar wat doet de film ermee? Wat is het „A-idee”? Er zitten flarden van ideeën in de film: Hollywood seksualiseert vrouwen, maar zodra ze daarin meegaan zijn ze uitschot. Maar niks komt echt tot wasdom.

Uiteindelijk moet Maxine wraak nemen op alles: seksualisering, haar verleden, haar vader. Het is verwarrend en niet helemaal verdiend. Je vraagt je af: waar ligt de grens tussen een hommage aan een B-film en gewoon een B-film?

Delen

Mail de redactie

June Squibb is bepaald geen laatbloeier en toch heeft ze pas op 94-jarige leeftijd haar eerste echte hoofdrol te pakken. Momenteel draaien er maar liefst twee films met haar in de bioscopen. In Pixar-animatiefilm Inside Out 2 neemt ze de stem van de nieuwe emotie Nostalgie voor haar rekening. Maar het is vooral als actie-oma Thelma dat ze de show steelt.

De gelijknamige actiekomedie is het regiedebuut van acteur Josh Margolin die het idee voor zijn eerste lange speelfilm kreeg toen zijn grootmoeder slachtoffer werd van spoofing, een neptelefoontje waarin zij om geld werd gevraagd. De film blijft dicht bij de ware gebeurtenissen: oma Thelma wordt opgebeld door iemand die zich voordoet als haar kleinzoon Danny die een zwangere vrouw zou hebben aangereden, krijgt dan zijn ‘advocaat’ aan de lijn die om 10.000 dollar cash voor de borg vraagt. En ja, ze blijkt net genoeg te hebben verstopt tussen de boeken, de bank en in lege koekblikjes.

Daar sloeg Margolins fantasie op hol. Wat als oma vervolgens het heft in eigen handen neemt en alles op alles zet om het geld weer terug te krijgen?

Thelma is een surprisehit. De film werd gemaakt voor een bescheiden budget, werd goed ontvangen op het Amerikaanse Sundance-festival voor onafhankelijke films, was binnen een paar weken uit de kosten en ziet z’n bezoekcijfers sinds de film eind juni in de Verenigde Staten in première ging alleen maar stijgen.

Doelgroep overschrijdend

Daarmee voldoet-ie aan alle kenmerken voor een zomerfilm. Niet een van die grote blockbusters waarmee de circustent die Hollywood heet overeind moet worden gehouden, maar een van die ‘tentstokken’ die de diversiteit van de industrie garandeert. High concept (een film met sterk idee: een wraakoma op een scootmobiel, je moet er maar op komen) en vooral: z’n eigen doelgroep overschrijdend.

Dat zit zo. Je zou denken dat een film over een hoogbejaarde vrouw misschien alleen voor hoogbejaarde vrouwen interessant is. Dat is een misverstand. Door drie generaties invoelbare personages op te voeren, heeft de film een veel bredere scope. Thelma zou als personage zo uit een van de Incredibles-animatiefilms kunnen zijn weggelopen: cartoonesk, eigengereid en eigenwijs en voor de duvel niet bang. Ze weet van de lichamelijke gebreken die met de ouderdom komen haar kracht te maken. Zo bouwt ze haar gehoorapparaatjes om tot afluisterapparatuur. Een geweldige sidekick heeft ze ook: Thelma was de laatste film van de vorig jaar overleden Richard Roundtree, die met zijn rol in politiefilm Shaft (1971) de eretitel ‘eerste zwarte actieheld van Hollywood’ verwierf.

Maar het zijn vooral de interacties met haar kleinzoon die de film boven zichzelf doen uitstijgen. Je proeft tijdens het kijken hoe persoonlijk, en daarmee hoe universeel dit verhaal is. Danny is zo’n echte Gen Z-er die door zijn controlerende helikopterouders klein wordt gehouden en door hen wordt aangezet ook Thelma voortdurend te monitoren. Onnodig om te zeggen dat beide generaties het beste uit zichzelf weten te halen als ze off the grid gaan. Daarmee wordt de film behalve een slapstick met een ongewone actieheld ook een liefdevolle satire op familiedynamieken. En hou die June Squibb in de gaten: ze speelt volgend jaar ook de hoofdrol in het regiedebuut van Scarlett Johansson Eleanor the Great.

Delen

Mail de redactie